van opgeheven ministerie
Europese top in Parijs bijeen
Waarschuwing bij
invoering EMS
Weer moorden
in Tsjaad
Verhoogde spanning
in Zuid-Libanon
1
rl
Ontmoeting
van leiders
beide Jemens
Nieuwe president
in Venezuela
Over „geheime fondsen”
Geen direct gevaar voor Nederlanders
Vonnissen om politieke redenen
Veel scheidingen
in Sovjet-Unie
Stadthuis
Stockske
Bouwmeester
Schouwburg
i J
I I
Programma
2
19 7 9
MAART
BINNEN- EN BUITENLAND
DINSDAG
1 3
LIBANON
ISRAEL
F
E
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. Het Zuidafrikaanse liberale blad Rand Daily
Mail mag vraaggesprekken met het voormalige hoofd van het opgehe
ven ministerie van Voorlichting dr. Enschel Rhoodie publiceren,
waarin deze onthullingen doet over het schandaal van de „geheime
fondsen”.
door Nico Scheepmaker
Hans
o
tnjfël
Zuidafrikaans blad mag
onthullingen publiceren
De Britse premier Callaghan kijkt even voor de topconferentie in Parijs begint naar fotografen
Weer executies
in Teheran
I
(Van onze redactie buitenland)
(Van onze redactie buitenland)
als eersten om
i
I
Die was toen toch al 39 jaar! En het jaar
daarvoor had hij Shylock in Shakespea
re’s „De koopman van Venetië” al ge
speeld, trouwens, tussen 1879 en 1882
speelde hij, behalve die bode in de Gys-
breght, ook nog een der titelrollen in „Ro
meo en Julia”, en de titelrollen in „Othel
lo” en „Hamlet”. Ik geloof toch niet dat
bijvoorbeeld Ko van Dijk de bode zou
hebben gespeeld in de tijd dat hij ook alle
hoofdrollen van de wereld speelde.
Gisteravond hoorden de Nederlandse
militaren in hun bivak, vlak bij de Liba-
nees-Israelische grens, dat er op zee vanaf
een bootje werd geschoten. Ook vlogen
Israëlische vliegtuigen met gedoofde ver
lichting enkele malen over het gebied.
Hoewel al snel bleek dat er voor de VN-
eenheden geen direct gevaar bestond,
werd toch een aantal voertuigen in positie
gezet. De leider van de christelijke militie
Saad Haddad, liet gisteren alle wegen in
zijn gebied de strook tussen het VN-
Opperrechter Coetzee beschikte giste
ren afwijzend op een verzoek van de com
missie onder leiding van rechter Erasmus
om de publicatie tegen te houden. De
commissie-Erasmus stelt zelf een onder
zoek ip naar het schandaal. Rhoodie die
zich in Europa bevindt, heeft gezegd dat
toenmalige ministers, onder wie oud-pre-
mier John Vorster die nu president is en
de bewindslieden van Financiën en Justi
tie, Horwood en Kruger, wisten dat het
ministerie van Voorlichting het regerings
gezinde dagblad The Citizen financierde.
Horwood en Vorsters opvolger, de te
genwoordige eerste-minister Pieter Botha
hebben dit steeds tegengesproken en ge
zegd dat zij af zullen treden als bewezen
wordt dat dit waar is.
De commissie-Erasmus had gesteld dat
de publicaties in de Rand Daily Mail haar
bevindingen zou kunnen beïnvloeden. Het
blad had daartegen aangevoerd dat de
regering het mandaat van de commissie
had verlengd, nadat zij in december een
rapport had afgeleverd. Kwesties die in
dat verslag werden besproken, zouden
bijgevolg vrijelijk mogen worden behan
deld. Wat de commissie-Erasmus nu pre
cies onderzoekt, is niet omschreven, aldus
de krant.
Overigens had de Rand Daily Mail eer
der een gerechtelijk verbod gekregen om
uitlatingen van dr. Rhoodie te publiceren
over gesprekken, die deze zou hebben
gehad met minister Kruger. Deze be
windsman had om dit verbod gevraagd,
nadat de krant hem om commentaar op
de uitlatingen van Rhoodie had verzocht.
De Rand Daily Mail en andere bladen van
het concern verschenen gisteren dan ook
met witte stukken in verhalen waarbij
Rhoodie aan het woord was.
De commissie-Erasmus werd vorig jaar
door de regering-Botha ingesteld om het
misbruiken van overheidsgelden ten be-
Voor de vijfde achtereenvolgende dag
hebben gisteren tienduizenden vrouwen
in Teheran gedemonstreerd tegen het ver
plicht stellen van het dragen van de tradi-
Intussen zijn de Nederlandse VN-mili-
tairen bezig met de voorbereidingen voor
gebied en Israel) afsluiten, met uitzonde
ring van de weg langs de kust.
tionele sluier. De demonstranten uitten
hun woede op de staatstelevisie die uitzen
ding van de vrouwenmarsen van vorige
week had gecensureerd.
is gisteren bekendgemaakt,
week Zuidafrikaanse grond-
luchtmacht in een actie van
het overnemen vn de Franse VN-taken in
het gebied.
Volgens het Palestijnse persbureau WA
FA heeft Israel gisteren zware artillerie
beschietingen uitgevoerd rond Nabatye,
in de centrale sector van Zuid-Libanon.
Over slachtoffers en schade werd niets
meegedeeld.
De Libanese regering gaat een dezer
dagen praten met de regering van Saoedi-
PARIJS. Een grotere overeenkomst tussen de inflatiepercentages van de
Europese negen is absoluut noodzakelijk om het Europees Monetair Systeem
(EMS) tot een succes te maken. Deze waarschuwing liet de Europese Commis
sie (het dagelijks EG-bestuur) horen op het moment dat de negen op hun
Parijse Eurotop formeel besloten vandaag met het EMS Van start te gaan.
Arabië over de aangekondigde terugtrek
king van de 700 Saoedische militairen van
het Arabische vredesleger in Libanon. De
ze terugtrekking haffgt samen met de
strijd tussen Noord- en Zuid-Jemen.
Om de bittere" pil voor de Franse gast
heer, president Giscard, te Vergulden,
stemden de regeringschefs van de andere
acht EG-landen wel in met een Frans
voorstel, het politiek beleid inzake non-
proliferatie het tegengaan van de ver
spreiding van kernwapens te „harmoni
seren”. Van Agt: „Dat gebeurde met de
aantekening dat hierover wel pittige me
ningsverschillen bestaan”.
Aan het diner in het Elysée met hun
gastheer hadden de Duitse bondskanse
lier alsmede de overige regeringsleiders
evenmin bezwaar tegen de gedachte dat
president Giscard met de Soedanese pre
mier Numeiri zal spreken over een „tria
loog” tussen de EG-landen, de landen van
de Arabische Liga en die van de Organisa
tie van Afrikaanse Eenheid. Waartoe dat
gesprek moet dienen, bleef overigens in
het vage, aldus Van Agt.
Wat mij op zulke tentoonstelling altijd
het meest fascineert zijn de bewaard ge
bleven voorwerpen. Er staat een hoge
leren stoel, die Vondel gebruikt zou heb
ben in de bank van lening, en die bijna net
zo oud lijkt, en waarvan evenveel ontzag
uitstraalt als van de leunstoel van Archie
Bunker. In een vitrine staat het stockske
van Oldenbarnevelt, althans een van de
stockskes die volgens de overlevering aan
de oude raadspensionaris hebben toebe
hoord, want ik heb er eens eentje in het
„Rijksmuseum gezien, en eentje in het mu
seum in Amersfoort. Maar misschien had
hij wel twee of meer stockskes, zoals je
tegenwoordig vaak meer dan één bril
hebt. Ook hangt er een handgeschept
stukje papier met in bruine inkt het laatst
bekende handschrift van Joost van den
Vondel, die toen 90 jaar was. Zo ongeveer,
zo beverig, schreef mijn oma ook toen zij
negentig was.
ar
m
nt
at
o,
MOSKOU (DPA). In de Sovjet-
Unie eindigt een op de drie huwelij
ken in een echtscheiding, zo bericht
het Russische tijdschrift Rabornizza.
In de nieuwe steden in Siberië zou
zelfs veertig percent van de huwelij
ken stranden,
De voornaamste oorzaak van het
mislukken van de huwelijken is vol
gens het blad het feit dat jonggehuw
den vaak volkomen onvoorbereid
zijn op wat hun te wachten staat en
geen idee hebben van hun rol in het
gezin.
a-
?n
at
n-
a-
•it
ie
k-
jr
?t
ai
at
al
•n
et
e-
s-
e-
•n
•n
m
as
ar
rs
t-
ie
ie
n-
a-
te
in
u-
it-
Is
3-
at
‘F
jr
n
ar
m
1”
te
ri
et
Numeiri is tijdelijk voorzitter van de
Arabische Liga. Soedan is echter ook lid
van de Organisatie van Afrikaanse Een
heid, waarbij alle Afrikaanse staten zijn
aangesloten. Van Agt zei dat zo’n „tria
loog” niet tot regionalisering van de Euro
pese ontwikkelingshulp mag leiden. De
Westduitse bondskanselier Schmidt be
pleitte een fikse Europese financiële hulp
aan het in ernstige moeilijkheden verke
rende Turkije. Van Agt: „Hij ging met de
pet rond, maar die bleef leeg".
(Van onze redactie buitenland)
N’DJAMENA. In het uiterste zuiden
van de Middenafrikaanse republiek
Tsjaad zijn tijdens het weekeinde 200 isla
mieten vermoord, zo is gisteren in de
hoofdstad N’Djamena vernomen.
Anderhalve week geleden werden in het
zuiden 800 islamieten om het leven ge
bracht. Islamitische kringen in de hoofd
stad stellen de troepen van de christelijke
president Felix Malloum verantwoorde
lijk voor het bloedbad.
Inmiddels is de strjd tussen Malloums
troepen en die van zijn islamitische pre
mier Habre weer hervat. Zondag werd in
N’Djamena op verschillende plaatsen ge
schoten, maar over het resultaat van de
strijd is niets bekend.
Een paar weken geleden heb ik in deze
rubriek een treurzang aangeheven over
het nogal onthutsende feit dat op een
enkel artikel in een zaterdagbijlage na, op
geen enkel front het feit was herdacht dat
Joost van den Vondel op 8 februari drie
honderd jaar geleden was overleden. Van
dit verzuim wordt nu aardig wat goedge
maakt door een bezienswaardige tentoon
stelling in het Theatermuseum op de He
rengracht 166 in Amsterdam. Over zes
zaaltjes verdeeld hebben medewerkers
van het Instituut voor Neerlandistiek en
van het Theatermuseum een zeer
overzichtelijke, fraai geordende tentoon
stelling over Vondel opgehangen aan
diens gedicht „De Inwydinge van het
Stadthuis t’Amsterdam”, dat 1378 versre
gels lang is (bijna honderd sonnetten, zal
ik maar zeggen) en in 1655 als boekje van
44 pagina’s verscheen. Het kwam er op
neer, dat hij in dat gedicht de bouw van
wat wij nu kennen als het Koninklijk
Paleis verdedigde, en in één moeite door
een lofzang op Amsterdam produceerde.
TEHERAN. In de Iraanse hoofdstad Teheran zijn vanmorgen weer elf
mensen terechtgesteld, zo heeft het radiostation „De stem van de revolutie”
bekendgemaakt.
Ook trekt Iran zijn troepen terug uit
Oman, aan de Perzische Golf. Deze 5000
man tellende strijdmacht werd in 1974 in
Oman gelegerd om de sultan van dat land
te helpen tegen opstandelingen. De troe
pen zullen nu naar de Koerdische stad
Rezaiyeh, aan de Iraans-Turkse grens,
worden gezonden.
hoeve van de regerende Nationale Partij
en haar politiek te onderzoeken. Dit zou
via het inmiddels opgeheven ministerie
van Voorlichting zijn geschied. In haar
rapport van december gaf de commissie
in overweging dr. Rhoodie gerechtelijk te
vervolgen. Deze had toen echter het land
al verlaten.
In de omgeving van de Zuidafrikaanse
stad Durban hebben gisteren overigens
gewapende mannen een autobus bescho
ten. Daarbij werden drie zwarte passa
giers gedood; twee raakten gewond. De
autoriteiten suggereren dat de beschieting
verband houdt met een vete tussen twee
Zoeloestammen, welke in de afgelopen
twee jaar al aan 56 mensen het leven heeft
gekost.
Intussen
dat vorige
troepen en
vijf dagen bij invallen in Zambia en Ango
la in totaal twaalf Namibische guerrilla
bases hebben vernietigd. Volgens opper
bevelhebber Geldenhuys werden er aan
Zuidafrikaanse zijde geen verliezen gele
den, maar er zouden volgens berichten uit
Loesaka zeker veertig „guerrillastrijders”
zijn omgekomen.
Gisteren heeft de Zuidafrikaanse minis
ter van Justitie, James Kruger, een ver
zoek van de internationale schrijversver-
eniging, de PEN, tot vrijlating op ere
woord van de dichter Breyten Breyten-
bach verworpen. De voorzitter van de
Kaapse afdeling van de PEN, Elstob, ver
klaarde dat hij het verzoek had gedaan
namens de Nederlandse en Zweedse afde
lingen van de vereniging.
De Nederlandse regering had aangebo
den politiek asiel te verlenen aan Breyten-
bach, die een straf van negen jaar uitzit
wegens samenzwering tegen de regering
van Zuid-Afrika. Hij werd in 1975 veroor
deeld.
achter hem. Links zit de Engelse minister van Buitenlandse Zaken, Owen en rechts zijn Belgische
ambtgenoot Simone.
De Iraanse troepen die deel uitmaken
van de VN-troepen in Libanon hebben
opdracht gekregen naar Iran terug te ke
ren, zo heeft het hoofdkwartier van het
Iraanse islamitische leger gisteren be
kendgemaakt.
(Van onze redactie buitenland)
BEIROET. De Nederlandse VN-
soldaten in Zuid-Libanon hebben gis
teren al iets gemerkt van wat door de
legervoorlichtingsdienst werd om
schreven als „verhoogde spanning”
in het gebied.
De waarschuwing is vervat in een
overzicht van de economische en sociale
situatie in de Europese Gemeenschap, dat
werd voorgelegd aan de regeringsleiders
van de Europese negen die gistermiddag
in een somber bewolkte Franse hoofdstad
aan hun topberaad begonnen. Aanleiding
vormen de onverwacht hoge prijsstijgin
gen begin dit jaar in enkele EG-landen,
zoals Italië en Engeland (dat overigens als
enige niet aan het EMS meedoet).
Een tweede negatieve factor in de eco
nomische ontwikkeling vormt de onzeker
heid over de olievoorziening, alsmede de
prijs voor ruwe olie, zegt de commissie in
haar overzicht. Het Brusselse EG-bestuur
blijft vooralsnog bij zijn voorspelling van
3,4 procent economische groei voor de
Gemeenschap in dit jaar, tegen 2,8 pro-
cent in 1978. Deze hogere groei zal echter
zo goed als geen effect hebben op de
werkeloosheid (6,5 miljoen in de Gemeen
schap).
Aanpassing van het Euratom-verdrag is
overigens van de baan. Dat zei minister
president Van Agt na afloop van het
„praatje aan het haardvuur” met de ande
re regeringsleiders van de Europese Ne
gen op de Europese top in Parijs. De
meeste EG-landen, waaronder Nederland,
voelden zelfs niets voor bestudering van
herziening van het verdrag dat de instel
ling van de Europese atoomgemeenschap
regelt, aldus Van Agt.
„Plaatsen zijn dagelijks te bespreken
van 10 tot 4 ure. Diplomata niet gangbaar,
uitgezonderd die der Aandeelhouders,
Rechtsconsulenten, Doctoren en der
Pers”. Aandeelhouders begrijp ik, pers
nog beter, maar wat maakte die advoka-
ten en artsen zo bijzonder. Opvallend in
de rolverdeling is, dat de popularisering
van de acteurs en actrices (Ank van der
Moer, Guus Hermus) honderd jaar gele
den nog niet had plaatsgevonden. Op de
lijst van „Spreeckende Personagiën”
staat „de Hr. van Schoonhoven” vermeld
als Gysbreght van Aemstel (Van Aemstel
dus wel met zijn voornaam erbij, Van
Schoonhoven die Cornelis Christianus
heette zonder voornaam). Van Badeloch
wordt gemeld dat zij door „Mw Kleine-
Garman” wordt gespeeld (even een t ver-,
geten dus), en de ene Rei blijkt gezegd te
worden door Mw Sophie de Vries, een
andere Rei door Mej. A. Sablairolles, die
Mina heette en later Badeloch zelf zou
spelen. Gysbreghts zoontje Venerik blijkt
vertolkt te worden door „Jongej Spoor”,
en de bescheiden rol van „een bode” is
toebedeeld aan de Hr. L. Bouwmeester.
Ik las overigens op deze Vondel-ten-
toonstelling dat het woord „schouwburg”
een schepping van Vondel is. Als je nu
eens alles wat hij in zijn 92-jarige leven
geschreven heeft op belangrijkheid zou
toetsen, en te beginnen bij het minst be
langrijke zou gaan schrappen, dan zou het
me toch niet verbazen als uiteindelijk als
laatste dat woord „schouwburg., zou
overblijven.
Iraanse
Nikkhwah, voormalig
van radio en televisie,
groep geëxecuteerden.
Heel curieus vond ik ook een program
ma voor de opvoering van de Gysbreght
van Aemstel op zaterdag 1 januari 1881. Ik
zou misschien niet gegaan zijn, maar ik
zou het toch niet ongepast hebben gevon
den als men deze afgebroken traditie dit
jaar, driehonderd jaar na Vondels dood,
voor de gelegenheid weer eens had her
steld. „Het Nederlandsch Toneel” ver
zorgde die voorstelling in 1881, en dat
gebeurde in het Grand Théatre in de Am-
stelstraat in Amsterdam. De Gysbreght in
de Amstelstraat, dat was toch een passen
de omgeving! Stalles en Balcon 2,-, Loge
ƒ1,50, Parterre ƒ1,-, Galerij-Loge 60 Cts
en Galerij 40 Cts. Dat lijkt goedkoper dan
het in feite was, want een glas bier kostte,
evenals een glas cognac, toen 10 cent, en
voor 50 cent kon je je schoorsteen laten
vegen.
BEIROET. De leiders van Noord- en
Zuid-Jemen heblfen zich bereid verklaard
tot een ontmoeting op neutraal grondge
bied om te pogen een eind te maken aan
hun grensconflict.
Volgens het Iraakse persbureau dat dit
meldde, zullen president Ali Abdoellah
Saleh van Noord-Jemen en zijn collega
Abdoel Fattah Ismail van Juid-Jemen op
28 maart elkaar ontmoeten in Koeweit.
De Jemens zouden inmiddels ook heb
ben besloten tot het instellen van een
gedemilitariseerde zone langs hun ge
meenschappelijke grens. Een militair co-
mité, bestaande uit vertegenwoordigers’
van zes Arabische landen en de Palestijn
se bevrijdingsorganisatie PLO zal vanaf
vandaag toezicht uitoefenen op de nale
ving van het bestand en de terugtrekking
van de troepen van de twee landen binnen
hun grenzen.
Intussen is in het Amerikaanse Congres
kritiek geleverd op het besluit van presi
dent Carter om de wapenzendingen van
800 miljoen gulden aan Noord-Jemen te
bespoedigen.
De Amerikaanse onderminister Van
Buitenlandse Zaken Crawford heeft ver
klaard, dat de uitslag van de strijd tussen
Noord- en Zuid-Jemen wel degelijk van
direct belang is voor de Amerikaanse be-
langen. Hij herhaalde dat de Amerikaan-
P 5
Middellandse!
Het waren bekende militaire en burger
lijke figuren die werden doodgeschoten
door wat genoemd wordt „Islamitische
revolutionaire pelotons”. Tot de terecht-
gestelden behoort de vroegere directeur-
generaal van het nationale persbureau
PARS, Mahmoud Djaffarian. Djaffarian
was ook hoofd van de nationale televisie
en officieel woordvoerder van de sjah
sedert de kritieke periode in de eerste
maanden van 1978 toen de onrust in de
steden oplaaide. Ook Parviz
hoofdredacteur
behoort tot de
Nederlandse
commandopost
se regering zo nodig zal ingrijpen om deze
belangen te beschermen. Crawford kon
digde aan dat de VS van plan zijn de
komende weken 300 miliaire adviseurs
naar Noord-Jemen te sturen.
CARACAS (Reuter). In de Venezo
laanse hoofdstad Caracas is gisteren de
nieuwe president, Herera Campins, geïn
stalleerd. Herera, een christen-democraat,
volgt de sociaal-democraat Perez op.
Bij zijn ambtsaanvaarding haalde He
rera fel uit naar zijn voorganger door te
zeggen dat deze Venezuela met een hypo
theek had belast door de inkomsten uit de
olie te verspillen. Hij liet doorschemeren
een strakkere politiek op dit terrein te
willen voeren, maar een betrouwbare le- 1
verancier te willen blijven.
Bovengenoemden zijn
politieke redenen gevonnist; de tot nu toe
terechtgestelden (in totaal nu 62) waren
steeds beschuldigd van marteling en
moord. De Internationale Commissie van
Juristen in Genève heeft gisteren de me
thode van rechtspraak, die op het ogen
blik wordt gevolgd door de revolutionaire
gerechtshoven naar Islamvoorschriften,
veroordeeld en de „rechtloosheid” van de
aangeklaagden aan de kaak gesteld.
V
GEZAGSGEB'EO
NEDERLANDS
BATALJON
L-Z'it N ak U ra (Nokcera) 'C H R5 r-
1 HoofdKwarter wn."
L -'V I 1-L MILITIES
