Simone de Beauvoir benadert Bazargan
Troepen zouden uit Vietnam weg zijn
Mogelijk staat van beleg
President El Salvador
uit dreigende taal
Ook Turken
uit CENTO
Finnen zondag en maandag naar stembus
achtergrond
k
Demonstratie
in Brazilië
Bevolking EG
zal afnemen
EG-parlement
wil hogere
landbouwprijzen
Greenpeace slaat
andere weg in
Zonnecentrale in
Saoedi-Arabië
Wending kabinets
formatie in België
s
n
6 mei 1936
Herderlijk
Koran
Louis Bouwmeester
Ko van Dijk
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 9
VRIJDAG
MAART
1 6
door Nico Scheepmaker
F
i
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN/PARIJS. De Franse schrijfster en feministe
Simone de Beauvoir heeft gisteren aangekondigd, dat een in
Parijs gevestigd internationaal comité voor vrouwenrechten
volgende week een team naar Iran zal sturen om er de positie
van de vrouw onder het nieuwe regime te onderzoeken.
De bekende Amerikaanse feministe Kate Millet is gisteren
Iran uitgezet, omdat zij openlijk het verzet van Iraanse vrouwen
tegen vrouwen-onderdrukkende maatregelen van de nieuwe
machthebbers voedsel gaf.
1 ii
Mo
Vrouwencomité wil
Iran
onderzoek in
SIMONE DE BEAUVOIR
i!r PREMIER BAZARGAN
Laos meldt inval
denken.
rvoers
cornet
handt
doua
behat
In El Salvador vinden al geruime tijd
stakingen, moordaanslagen en terroristi
sche acties plaats. Ook zijn er demonstra
ties in de hoofdstad San Salvador. Vol
gens de politie zijn hierbij tot nu toe negen
mensen om het leven gekomen.
Oppositieleiders hebben verklaard dat
de regering hard optreedt tegen anders
denkenden in het land. Een vakbondslei
der en een professor zouden zijn doodge
marteld.
Een staking die in een bierbrouwerij
begon breidde zich binnen korte tijd over
het gehele land uit. Gisteren hebben arbei
ders van een elektriciteitscentrale bij San
Salvador de stroom in de hoofdstad enke
le uren afgesloten. Studenten verschenen
niet op de colleges.
In San Salvador zijn gisteren het bu
reau van de sociale dienst en een politie
patrouille beschoten. Twee agenten wer
den hierbij gedood.
eros-
an de
rca 1
g van
affer-
s van
itheid
ctare,
geval
■n het
1 goed
rbere-
via de
ts an-
in de
d. Het'
udt ini
losten!
riever
sslotei
Men ii
kornet
noetei
:elaari
Igendt
inkom
hordei
kostei
n volli
rrbere
uitma
shoret
'ende
ering
lenne
an te
BRUSSEL (ANP). De bevolking in
de landen van de Europese Gemeenschap
gaat afnemen, zo voorspellen onafhanke
lijke deskundigen die in opdracht van de
EG een studie hebben gemaakt naar het
aantal inwoners van de gemeenschap in
de toekomst.
In het jaar 2050 zullen er volgens de
deskundigen 243 miljoen mensen in de EG
wonen, tegen 260 miljoen mensen nu. De
grootste bevolkingsdaling wordt voor
speld voor de Duitse Bondsrepubliek,
waar het inwonertal zal afnemen van 61
tot 38 miljoen. In Nederland verwacht
men een daling van 14 naar 13,3 miljoen.
ken. Vrouwelijke ambtenaren in westerse
kleding worden in Iran naar huis ge
stuurd en kunnen pas terugkomen, indien
zij de chador dragen, hetgeen zij beschou
wen als een symbool van achterlijkheid en
onderwerping.
Het kledingstuk staat ook duidelijk
symbool voor andere onderdrukkende
maatregelen, zoals het ontnomen recht
om echtscheiding aan te vragen, terwijl de
man zich ook niet meer tot één vrouw
hoeft te beperken.
Het zijn ook de jongste berichten over
demonstraties van vrouwen, die de nieu-
(Van onze redactie buitenland)
ANKARA. Na Iran en Pakistan heeft
ook Turkije besloten uit de Centrale Ver-
dragsorganisatie (CENTO) te treden.
Het besluit is genomen op aanbeveling
van de Turkse Nationale Veiligheidsraad,
„op grond van de jongste ontwikkeling in
het verdragsgebied”.
Turkije zal bovendien stappen onderne
men om de CENTO op te heffen, „omdat
zij haar functie heeft verloren”. Van de
CENTO maakte behalve de drie genoem
de landen ook Groot-Brittannië deel uit,
terwijl de Verenigde Staten er als waarne
mer bij zijn betrokken.
De Britse regering heeft laten weten,
dat zij zich blijft bekommeren om de
territoriale integriteit, vrede en veiligheid
van de voormalige CENTO-landen.
Een sterke ruk naar rechts zou een
langdurige en moeilijke kabinetsfor
matie betekenen, omdat een voortzet
ting van de huidige centrum-linksrege-
ring op tegenstand van de conservatie
ven zou stuiten.
Tegen de conservatieven hebben zo
als voor de hand ligt, vooral de linkse
partijen bezwaren. In het verleden zijn
de conservatieven er dikwijls van be
schuldigd dat zij een gevaar opleveren
voor een goede verhouding met de Sov-
we machthebbers zo geïrriteerd hebben,
dat nu een strenge censuur opgeld begint
te doen. De voorlopige Iraanse regering
heeft ernstige sancties in het vooruitzicht
gesteld aan journalisten die „zich misdra
gen”. Verslaggevers „die onrust stoken”
zullen het land worden uitgezet. Televisie
en fotomateriaal zal vanaf heden alleen
het land nog uit kunnen, nadat het minis
terie van Voorlichting de inhoud gecon
troleerd heeft.
De Iraanse regering is tot deze stap
gekomen, zo laat ze weten, omdat buiten
landse correspondenten in het land de
laatste tijd niet meer „naar waarheid”
over de ontwikkelingen in Iran schreven.
Gisteren is tegen de voormalige Iraanse
premier Hoveida voor zo’n revolutionair
hof de doodstraf geëist. De voormalig
premier zei dat hij slechts de orders van
de sjah had uitgevoerd en dat „als hij
verantwoordelijk is, iedereen dat is”. In
middels heeft na deinternationale orde
van advocaten te Genève ook de Orde van
Iraanse advocaten streng geprotesteerd
tegen dergelijke processen. De orde is van
mening dat iedere verdachte het recht op
verdediging heeft.
Hanoi meldde vanmorgen dat er nog
steeds wordt gevochten in het grensge
bied. Chinese eenheden hebben op tal van
plaatsen in de Vietnamese grensprovin
cies beschietingen verricht en plunderin
gen uitgevoerd, aldus het Vietnamese ra
diostation.
Vietnam heeft China gisteren voorge
steld in Hanoi besprekingen te beginnen
„een week na volledige terugtrekking van
Chinese militairen naar de andere kant
van de historische grens”. Hieraan zouden
de onderministers van Buitenlandse Za
ken moeten deelnemen, aldus het Vietna
mese voorstel dat werd uitgezonden door
radio-Hanoi. Peking heeft nog niet gerea
geerd.
Een hoge functionaris van de Verenigde
Naties heeft vandaag in de Filippijnse
hoofdstad Manilla gezegd, dat Vietnam
akkoord gaat met de instelling van gere
gelde vluchten voor vluchtelingen naar
plaatsen waar zij zich permanent kunnen
vestigen.
Gisteren zijn twee schepen met in totaal
500 vluchtelingen uit Vietnam voor anker
gegaan voor de kust van Maleisië. Militai
ren houden de schepen in de gaten. In
Maleisië verblijven ongeveer 53.000 Viet
namese vluchtelingen in kampen.
De vrouwen in Iran moeten weer ge
sluierd over straat lopen, want zo wil de
Koran het. Vlees dat bevroren is geweest
mag niet meer ingevoerd worden laat
staan genuttigd, want daar verzet de Ko
ran zich tegen. Khomeini zegt het, en die
kan het weten, want die ziet er uit als een
waardige baardige wijze uit het Oosten.
De Koran verzet zich intussen blijkbaar
niet tegen berechtingen zonder behoorlij
ke controle, zonder vrijspraken, en met
onmiddellijke executies. Moet een interes
sant leesboek zijn, die Koran.
Het Rijksbureau voor Oorlogsdocumen
tatie (iedereen sprak vroeger van „oor
logsdocumentatie”, tegenwoordig schijn
je van het RIOD te moeten spreken; een
van de kwalijkste daden van Dries van
Agt is, dat hij ons deze lettercombinatie
heeft opgedrongen) kon ook onmiddellijk
melden dat de juiste datum van het her
derlijk schrijven 6 mei 1936 was, dus daar
houd ik het nu op, te meer omdat Martin
van Amerongen er niet zo gauw achter
kon komen waarom hij meende dat het
verbod van het episcopaat al in maart
1936 werd uitgevaardigd. Ergo heeft Luns
z’n broer z’n broers lidmaatschap al een
maand vóór het herderlijk schrijven opge
zegd, zodat die weigering van de Sacra
menten in ieder geval niet de drijfveer van
het opzeggen geweest kan zijn.
iting
bin-
ïhuis
i hen
1. De
inde-
>rden
3ron-
•door
airen
telde
ever-
■e het
r dat
s 250
m een
omdat
de in
dopen
■nprij-
ijn ge-
rocent
RIO DE JANEIRO (AFP). De politie
in de Braziliaanse stad Rio de Janeiro
heeft gisteravond een einde gemaakt aan
een betoging van studenten tegen de in
stallatie van de nieuwe president, Figuei
redo. De studenten maakten kenbaar niet
te geloven dat de nieuwe president het
land democratisch zal besturen. Er wer-
Simone de Beauvoir zei gisteren in Pa
rijs, dat twintig vrouwen, voor het groot
ste deel Europese journalistes en intellec
tuelen, maandag naar Iran zullen vertrek
ken voor een drie dagen durende „feiten-
verzamelingsmissie”.
Het comité, dat pas is opgericht, was
naar Iran uitgenodigd door een groepe
ring van Iraanse vrouwen, die bezorgd is
over de onderdrukking van de vrouw
door de nieuwe heersers. Simone de Beau
voir zal de reis niet zelf meemaken om
gezondheidsredenen. Wel heeft zij pre
mier Bazargan van Iran een telegram
gestuurd om hem te vragen de delegatie
toe te staan hem een vraaggesprek af te
nemen.
De Iraanse vrouwen, die worden be
schouwd als de meest westers georiën
teerde vrouwen in het Midden-Oosten, lig
gen op dit moment vooral in de clinch met
premier Bazargan en geestelijk leider
Khomeini over kledingvoorschriften. De
moslimleiders willen dat de vrouw de tra
ditionele „chador” weer gaat dragen, een
zwart gewaad dat van het hoofd tot de
enkel loopt, met een sluier. Uit woede
daarover hebben 15.000 vrouwen in Tehe
ran deze week een protestmars gehouden,
terwijl zij uitgemaakt werden voor „hoe
ren” en met stenen werden bekogeld. Vier
ongesluierde vrouwen werden neergesto-
Dinsdag wees ik er op, dat de legendari
sche Louis Bouwmeester in 1881 niet te
beroerd was om de bescheiden rol van „de
bode” te spelen in Vondels „Gysbreght
van Aemstel”, hoewel hij toen al 39 jaar
was en de titelrollen placht te spelen in de
niet weg te cijferen stukken van Shake
speare. „Ik geloof toch niet dat bijvoor
beeld Ko van Dijk de bode zou hebben
gespeeld in de tijd dat hij ook alle hoofd
rollen van de wereld speelde”, voegde ik
daar aan toe.
En Ko van Dijk, want daar ging het om?
In 1956, toen hij de hoofdrollen speelde in
„Het slot” en „Van de brug af gezien”,
speelde hij ook de bode, en in 1962 deed
hij dat nog eens dunnetjes over, ondanks
hoofdrollen in „Frank V” en „De Man, de
Vrouw en de Moord”. Het feit dat de heer
L. Bouwmeester in 1881 de bode speelde
in de Gysbreght, was dus heel normaal.
voor
open,
ënsie
i vas-
Cr zal
gaat
“rzor-
1 kan
werke
sstuui
liddeO
aan dJ
officii
Jagen|
in eeJ
enke
rs ziji
inci
ir toch
s persi
Geloven en geloven is twee, maar weten
is drie. Gelukkig zijn mijn meeste hoofd
rédacteuren met actrices getrouwd, en
een van hen, wiens vrouw ik nog in „De
Drie Zusters” van Tsjechov in de regie
van Sjarov heb zien spelen (de onvergete
lijkste van alle onvergefelijke toneelop
voeringen), kon me melden dat ik geen
ongelukkiger voorbeeld had kunnen kie
zen, omdat Ko van Dijk in zijn beste jaren
uitgerekend die bode heeft gespeeld! In de
rol van „Spreeckende Personagiën” stond
de heer L. Bouwmeester weliswaar heel
laag op de piklijst, en ook in de rolverde
ling van de meeste recente Gysbreght-
opvoeringen komt de bode pas op de
twintigste plaats of daaromtrent aankak
ken, maar dat is heel bedrieglijk, want de
rol van de bode is een vrij dankbare, die
dan ook nooit aan wegwerpacteurs is toe
vertrouwd. Ik heb het (te laat! te laat!) nu
even nagevlooid in de Theater-jaarboe-
ken, en ontdekte de volgende bodes: Louis
van Gasteren (1953), Ton Lutz (1955), Jo
han Fiolet (1957 tot en met 1961), Hans
Boswinkel (1964), opnieuw Ton Lutz (1965)
en Wim van den Brink (1966, 1967 en 1968)
en Ton Lutz, om maar een voorbeeld te
noemen, speelde in 1955 ook de belangrij
ke rol van de leraar Koelygien in „De Drie
Zusters”, waarin Kitty van Wijk (toen 31)
het dienstmeisje speelde, waardoor zij,
iedere keer als Ellen Vogel (toen 33) in
haar rol van Irina de zinsnede „maar ik
ben nu al twintig!” uitsprak, de 78-jarige
Jacqueline Royaards-Sandberg, die de
njaanja speelde, kon horen mompelen:
„Jaja, dat zou je wel willen!”
ïeft de
ndstij-
tleden
make-
erkingi
itegen,
ariefs-
itage.
Eigen,
ond in
zan de'
>emd.
De Volksunie en het FDF, die beide deel
uitmaken van de huidige demissionaire
regering, zeiden „neen” tegen voorstellen
van minister-president Vanden Boey-
nants inzake de staatshervorming (grote
re bevoegdheden voor de gewesten Vlaan
deren, Brussel en Wallonië). Christen-de-
mocraten en socialisten, de twee grootste
politieke groeperingen in België, ver
klaarden zich wel akkoord.
ST. ANTHONY (Reuter). De milieu
organisatie Greenpeace zal zich in de toe
komst niet langer richten op het hinderen
van de zeehondenjacht in Canada, maar
wil gaan voorkomen dat het zeehonden
bont wordt verkocht.
Een woordvoerder van de organisatie,
Chavies, heeft dit woensdag in Canada
meegedeeld. Hij zei dat de maxima voor
het aantal te doden zeehonden nog steeds
te hoog zijn, maar dat zijn organisatie niet
langer zal stellen dat er sprake is van een
onmiddellijk gevaar voor uitsterven van
zeehonden.
De hoofdrolspelers in het spel om de
gunst van de kiezers zijn de sociaal
democraten en de conservatieven. De
conservatieven hebben de economi
sche problemen en de grote werkloos
heid tot het kernpunt van hun kritiek
gemaakt op de coalitieregering, die is
samengesteld uit bewindslieden van de
Centrum Partij, de Sociaal-Democrati-
sche Partij, de (communistische) De
mocratische Volksliga en de Liberale
Partij.
Voor de socialisten was het minder
prettig dat vlak voor de verkiezingen
hun partijgenoot, premier Kalevi Sor-
sa, betrokken dreigde te raken in een
steekpenningenschandaal. Hij zou gif
ten hebben aanvaard van een elektro
nisch concern. Een commissie van on
derzoek van de Rijksdag (parlement)
stelde echter vast dat Sorsa weliswaar
een kleurentelevisietoestel en een ste-
reoradioapparaat had aangenomen,
maar dat hij daarmee niet in strijd met
de wet had gehandeld.
isteren
erzoëk
id. Da
sr meJ
betrekt via zonne-energie.
Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten
betalen elk de helft van de centrale die
energie van de zon indirect omzet in elek
triciteit. In een eerste fase gaat deze vijftig
megawatt leveren. Uiteindelijk moet dit
duizend megawatt worden. De bouwkos
ten bedragen in totaal tweehonderd mil
joen gulden.
SAN SALVADOR (AP). President Romero van de Middenamerikaanse staat El
Salvador heeft gisteren verklaard dat hij de staat van beleg zal afkondigen wanneer de
huidige golf van geweld niet afneemt.
In de tijd dat Joseph Luns nog in het
nieuws was, heb ik, op gezag van Martin
van Amerongen in Vrij Nederland die
veel speurwerk in Luns’ verleden had
verricht en daarbij menig aardig detail
had opgeduikeld, geschreven dat Luns z’n
broer voor de NSB liet bedanken in april
1936, een maand nadat de Nederlandse
bisschoppen in maart 1936 per herderlijk
schrijven hadden aangekondigd dat aan
NSB’ers in het vervolg de heilige sacra
menten zouden worden geweigerd. De be
doeling was, dat u vervolgens zou denken:
aha, niet zijn afkeer voor de NSB deed
hem bedanken, maar de beduchtheid de
heilige sacramenten mis te lopen!
De heer W. J. Tam uit Leiden stuurde
me daarna een fotokopie van een bladzij
de uit de Katholieke Encyclopedie van
1953, waaruit blijkt dat „het Ned. episco
paat onder weigering der Sacramenten
verbood „in belangrijke mate steun te
verlenen” aan de NSB (6 mei 1936)”.
STRAATSBURG (ANP). De meer
derheid van het Europees Parlement in
Straatsburg heeft zich uitgesproken voor
een verhoging van de landbouwprijzen in
de EG met drie percent.
Een minderheid, bestaande uit socialis
ten en conservatieven, steunde het voor
stel van de Europese Commissie de land
bouwprijzen dit jaar in het geheel niet te
verhogen om de overschotten weg te kun
nen werken. Op 25 en 26 maart moeten de
landbouwministers een beslissing nemen
over de prijzen die het komend seizoen
van kracht zullen zijn.
iï Ex-premier Hoveida tracht zich te verdedi
gen voor een revolutionaire rechtbank, waar de
doodstraf tegen hem werd gëeist.
Chinese troepen
(Van onze redactie buitenland)
LAOS/TOKIO. Laos heeft vandaag verklaard dat Chinese troepen tot op
zijn grondgebied zijn doorgedrongen. In een nota eist het Laotiaanse ministe
rie van Buitenlandse Zaken dat Peking onmiddellijk alle troepen terugtrekt.
Volgens de nota houden Chinese troe
pen drie grensprovincies bezet. De Chine
zen zouden van plan zijn een staatsgreep
voor te bereiden in Laos.
Volgens de verklaring zijn twee Chinese
bataljons vorige week op twee plaatsen de
grens met Laos overgestoken en hebben
een tien kilometer lange en drie kilometer
brede strook bezet. De eerste grensover
schrijding vond volgens de nota, die overi
gens de term invasie niet gebruikt, plaats
op 7 maart, dezelfde dag waarop Laos
aankondigde dat de Chinese wegenbouw-
specialisten en andere experts het land
moesten verlaten.
Ook Vietnam, de bondgenoot van Laos,
maakte gisteren melding van het binnen
trekken van Chinese troepen in Laos. Chi
na wijst de beschuldigingen van de hand.
Premier Hua .Guofeng van China heeft
gisteren verklaard dat alle Chinese troe
pen Vietnam inmiddels hebben verlaten,
zo hebben Japanse persmedia gemeld.
Hua zei dit tijdens een gesprek met gou
verneur Riokichi Minobe van Tokio in
Peking. De laatste Chinese troepen heb
ben Vietnam gisteravond verlaten en
daarmee is een eind gekomen aan de inval
die diende om Vietnam te straffen voor
grensschendingen, zo citeerden Japanse
kranten de woorden van Hua. De Chinese
actie begon 27 dagen geleden.
oject-
loord-
brief
d dat
bouw
loudt
iit ge
er de
s van
RIAD (DPA). De op 45 kilometer van
de Saoediarabische hoofdstad Riad gele
gen plaats Al-Ainah wordt de eerste stad
ter wereld die haar elektriciteit geheel
(Van onze redactie buitenland)
Ondanks de nog steeds winterse temperaturen in Finland is de campagne voor
de algemene verkiezingen niet in een koele sfeer verlopen. Zondag en maandag
mogen de Finnen kenbaar maken hoe zij over het doen en laten van hun partijen
jet-Unie. Onlangs klonken in de Russi
sche pers ongeruste geluiden over het
groeien van de „rechtse krachten” in
Finland.
Naast de sociaal-democraten en de
conservatieven vormen de volksdemo-
craten en de centrumpartij met een
stemmenaandeel van achttien percent,
de sterkste politieke groeperingen. De
Liberale Volkspartij en de Zweedse
Volkspartij, als vertegenwoordigster
van de Zweedssprekenden, hebben
met vier tot vijf percent een geringere
betekenis. In het huidige parlement
zijn verder op bescheiden schaal verte
genwoordigd de Boerenpartij, de
Christelijke Unie, de Eenheidspartij en
de Constitutionele Volkspartij.
Finland is een republiek met een
volksvertegenwoordiging, die één ka
mer telt. De tweehonderd leden hier-
Intussen is premier Bazargan gister
avond vertrokken naar de heilige stad
Qom voor een weekeinde van overleg met
de aldaar verblijvende geestelijke leider
Khomeini. Bazargan heeft, enigszins ver
holen, kritiek gespuid op de door Khomei
ni gecontroleerde revolutionaire ge
rechtshoven, die tot dusverre al tientallen
medestanders van de verdreven sjah heb
ben laten terechtstellen na geheime pro
cessen.
De jongste opiniepeilingen laten zien
dat de conservatieven op flinke stem
menwinst kunnen rekenen. De conser
vatieve Nationale Eenheidspartij zou
op 22 percent komen, tegen 18,4 per
cent bij de verkiezingen van 1975. Zij
zou daarmee haar achterstand op de
sociaal-democraten verkleinen, die
vier jaar geleden na een matige stem
menwinst van 0,7 op 25,6 percent
kwamen.
(Van onze redacteur in België
Jan Gerritsen)
BRUSSEL. In het al drie maan
den aanslepende overleg over de vor
ming van een nieuwe Belgische rege
ring is gisteravond een nieuwe wen
ding gekomen: de Vlaamse Volksunie
en het Brusselse FDF zijn uit de boot
gevallen.
Formateur Paul Vanden Boey-
nants wil nu proberen een kabinet te
vormen met Vlaamse en Waalse
christen-democraten en socialisten.
van worden iedere vier jaar gekozen
door middel van vrije rechtstreekse
verkiezingen op basis van evenredige
vertegenwoordiging. De president,
sinds lang is dat de bejaarde, zeer
vitale dr. Urho Kaleva Kekkonen,
wordt voor zes jaar gekozen. Hij heeft
uitgebreide bevoegdheden, speciaal op
het gebied van de buitenlandse poli
tiek.
Van belang is verder nog de uitslag
van de stemming die onder de in Zwe
den wonende Finnen heeft plaatsge
vonden. Dat is tussen 26 februari en 10
maart gebeurd. De telling geschiedt
echter pas samen met die in het moe
derland. Talrijke Finse politici, onder
wie premier Kalevi Sorsa, hebben on
der hun landgenoten in Zweden ver
kiezingscampagnes gehouden. Volgens
de premier zijn die stemmen erg be
langrijk voor minstens een zestal
zetels.
Traditioneel stemmen de ongeveer
130.000 Finnen in Zweden links, maar
het voornaamste probleem is hoe ze
naar de stembus te krijgen. In 1975
nam slechts 25 percent de moeite de
deur uit te gaan om een stem uit te
brengen.
trijfel
