MACHT VAN HET EUROPESE PARLEMENT
DE UITERLIJKE
1 Europees
parlement
Straatsburg
l
Ri
Lv
rk
00
K
Verstikking
45j
Over ruim drie maanden, om precies te zijn op 7 juni, worden in
Nederland de eerste rechtstreekse verkiezingen gehouden voor het
Europese parlement. Hoewel het verkrijgen van werkelijke macht
door dat parlement in sommige Europese kringen „een illusie”
wordt genoemd, verwacht men na die datum toch een
kwaliteitsverhoging onder meer doordat politieke kanonnen als
Brandt, Mitterrand en wellicht Tindemans hun intrede zullen doen.
Hoe zit dat dan met dat huidige Europese parlement? Onze
correspondent Jan Gerritsen stak zijn licht op in Luxemburg en
noteerde uitspraken als „ze gooien er met de pet naar”, „politiek
maken is zo goed als onmogelijk” en „alles verstikt in zware
procedures”. Een portret van het peperdure reizende Eurocircus.
Europese
verkiezingen
Juni 1979
Debat in het Europese parlement. Aan de
orde is de redevoering die Roy Jenkins, voor
zitter van de Europese Commissie, zojuist
heeft afgestoken. Jenkins’ toespraak ging
over het programma, dat het „dagelijks EG-
bestuur” dit jaar wil uitvoeren, een soort
Troonrede dus. Helaas had de Britse commis
sievoorzitter weinig opmerkeklijks te melden.
Het aangekondigde programma is vlak, on
geïnspireerd en anthracietgrijs als de pakken
waarin Jenkins gehuld pleegt te gaan.
De geachte afgevaardigde Geoffrey Rip-
pon, een Britse conservatief en overtuigd
„Europeaan”, krijgt het woord. Met gepaste
overdrijving hekelt hij het gebrek aan moed en
beleid bij de Europese Commissie, het orgaan
dat is bedoeld als de „motor van de Europese
integratie”. Smadelijk vergelijkt Rippon de
dertien Brusselse commissarissen met „zee
lieden aan boord van de Titanic, die op het
moment van hoogste nood de dekstoelen
recht zetten”.
IS C&B
risurope
Strasbourg
4
4
Hearings
door Jan Gerritsen
o.
Extremen
Verspilling
Donderdag 7juni verkiezingen
voor het Europees Parlement.
^^irigen van het
a
Ad
nf
Een reizend circus als applausclub
ne-
raf-
,n-
R
Stemming in het Europees parlement in Luxemburg
D1),
8
Li i
iken
Enriko Colombo
and;
ege-
en
□rdt
Het Europees parlementsgebouw en het secretariaat op
de achtergrond
eerste 400 kilometer, 35 cent voor de kilometers
daarna.
Deze gegevens moeten wel gezien worden in het
licht van hetgeen bij de Eurocratie als normaal
geldt. Jonge fractie-assistenten van nog geen 30
jaar die met 5000 tot 7000 schoon per maand
naar hun comfortabele huizen gaan, behoren niet
tot de uitzonderingen. De salarissen van de Euro-
craten zijn zeer hoog. Bij de ambtelijke staf van
het Europese parlement in totaal 1700 mensen
is een snelle doorstroming naar de eredivisie in
de salarisschalen al evenmin ongebruikelijk.
Dit alles valt echter in het niet bij de kosten die
het gevolg zijn van het voortdurend heen en weer
trekken tussen Straatsburg (aangewezen als de
voorlopige zetel van het parlement) en Luxem
burg, waar het secretariaat-generaal is gevestigd
en waar het parlement ook regelmatig bijeen
komt Telkens als de 198 afgevaardigden naar
Straatsburg trekken, worden ze gevolgd door zo’n
700 ambtenaren uit Luxemburg, die karrevrach-
ten papier meevoeren. Commissievergaderingen
vinden doorgaans in Brussel plaats.
Het Europese parlement kost de Europese belas
tingbetalers in totaal (volgens de begroting voor
Controle, zoals die in nationale p.
wordt uitgeoefend op de regeringen, bi.
Europese parlement een illusie. Annie h
Vlam: „Je kunt de Europese commissarisse
troleren zoals een gemeenteraad wethouders con
troleert, tenminste zo zie ik dat, maar de Europese
ministerraad, die de eigenlijke besluiten neemt,
staat daar helemaal buiten”. De controlerende
taak kan beter worden uitgeoefend dat is de
algemene hoop als het Europese parlement,
zuiver politiek gesproken, meer aan de weg zal
timmeren.
nnen
nden
1940
>-06.
van
ihe-
het
aast
nief-
ios-
??.r
WR
Dat is ook de opvatting van Hans Nord, secreta-
ris-generaal, de hoogste baas van de 1700 ambte
naren die het ambtelijk apparaat van het Europe
se parlement vormen. Nord, mede-oprichter van
de Nederlandse Europese Beweging, is liberaal
kandidaat bij de komende Europese verkiezingen.
Hij zegt: „De werkmethoden moeten worden ont-
bureaucratiseerd. Door middel van openbare
commissievergaderingen en hearings zal men de
publieke opinie in Europa kunnen mobiliseren,
meer dan nu het geval is.”
Daarnaast ziet Nord een aangrijpingspunt voor
de strijd die het nieuwe Europese parlement zal
moeten leveren om uitbreiding van zijn bevoegd
heden. De Europese topconferentie van regerings
leiders van de Negen gaf in 1974 het groene licht
voor de eerste directe Europese verkiezingen. In
het communiqué, waarin dat besluit werd vastge
legd, werd gesproken over versterking van de rol
van het parlement „met name op het gebied van
de communautaire wetgeving”. Nord: „Dat biedt
mogelij kheden”
Het Europese parlement moet terug naar het
eigenlijke Europese debat, vat Nord zijn hoop
samen. Of dat zal gebeuren, hangt in belangrijke
mate af van het politieke formaat van de afge
vaardigden die in juni door de stemgerechtigden
onder de 250 miljoen inwoners van de Negen
zullen worden gekozen. De vooruitzichten zijn
niet zo slecht. Er komen politieke kopstukken als
Willy Brandt, de vroegere Duitse bondskanse
lier, en waarschijnlijk ook Marchais en Mitter
rand, leiders van de Franse communisten en
socialisten. Groot is ook de kans dat de Belgische
oud-premier Tindemans, voorzitter van de Euro
pese christen-democraten, naar Straatsburg zal
gaan.
„Nationaal herkenbare figuren dragen er sterk
toe bij dat de politieke debatten een nationale
echo krijgen”, voorspelt Hans Nord. Naast de
„politieke kanonnen” lijkt de kwaliteit van het
Europese parlement ook aanmerkelijk verhoogd
te zullen worden door de inbreng van de „gewo
ne”, en thans nog minder bekende afgevaardig
den. De terugval van de huidige socialistische
fractieleider Fellermaier tot nummer 24 op de
kandidatenlijst van de SPD maakt duidelijk dat
bestaande gevestigde reputaties weinig betekenis
meer hebben.
Nu valt al te voorspellen dat de Europese Com
missie het moeilijk zal krijgen met de direct
gekozen Europese afgevaardigden. Nord: „De Eu
ropese Commissie heeft het parlement altijd be
schouwd als een applausclub in haar dienst. In
feite is de commissie de natuurlijke tegenstander
van het parlement. De huidige commissie heeft
onvoldoende gebruik gemaakt van haar recht
initiatieven te nemen. Ze zweeft in het luchtledig.
Maar ze zou er goed aan doen zich te realiseren
dat ze beter met het parlement kan samenwerken:
dat zou de Europese Gemeenschap goed doen”.
De middag loopt naar het einde. In de bar Des
Delegues heerst de vrolijkheid van het Europa der
alcoholconsumenten. Een smakelijke lach klinkt
over de laatste anekdote: de voorlichtingsdienst
van de Europese Gemeenschappen in Washington
bracht in een van haar publikaties verslag uit van
het bezoek van voorzitter Jenkins van de Europe
se Commissie eind vorig jaar aan Washington. Het
verslag was getooid met een foto, die Jenkins
schouder aan schouder met president Carter in
beeld bracht. Het onderschrift luidde: „Twee pre
sidenten”.
Het is deze opgeblazenheid van de Eurocratie
waarmee menig parlementariër goede politieke
sier zou kunnen maken. Aan mensen die de
dekstoelen rechtzetten, bestaat geen gebrek. „Abi
de with me” sta me bij was de naam van die
laatste melodie?
De Titanic was de sjieke oceaanstomer die zo’n
70 jaar geleden op zijn maidentrip naar Amerika
op een ijsberg botste en als gevolg daarvan snel
zonk, vele honderden passagiers in de golven
meenemend. Beroemd is het verhaal dat het
scheepsorkest in de salon op het luxedek voort
speelde, terwijl het schip in de diepte ging. Ik
vraag me af hoe de melodie heette die het orkest
inzette, toen bleek dat redding toch niet mogelijk
was. De naam wil me niet te binnen schieten,
terwijl ik naar de spreker in de Luxemburgse
vergaderzaal kijk.
Voor de woordvoerder van de Britse conserva
tieve fractie waren de leiders van andere, grotere
fracties in het parlement al aan het woord ge
weest. Veel afgevaardigden hebben de vergader-
zaa, die hier Hemicyle heet, alweer verlaten. Nu
zijn misschien nog een dikke 50 parlementariërs
aanwezig. Eenzelfde aantal (van de huidige 198
afgevaardigden) wordt terugverwacht in het nieu
we Europese parlement, dat op 7 en 10 juni in de
negen landen van de Europese Gemeenschap
wordt gekozen.
Het Europese parlement komt in zijn huidige
samenstelling nog maar twee keer, in maart en in
april, in plenaire vergadering bijeen. Het afscheid
is al begonnen. „De laatste maanden lag het
absentisme al duidelijk hoger”, vertelt een afge
vaardigde die zich zeker mag wanen van verkie
zing in de nieuwe assemblee. Velen gooien er met
de pet naar en komen een kwartiertje bij een
commissievergadering, zodat ze hun dagvergoe
ding en reiskosten kunnen incasseren, meldt een
ander.
In de bar Des Delegues, waar de consumpties
goedkoop zijn en het aantal gedelegeerden al snel
wordt overtroffen door dat van ambtenaren en
journalisten, gaan de afscheidsverhalen ook al
snel in de richting van de pecunia. Talrijk zijn de
anekdotes over Nederlandse Tweede-Kamerleden
die van de vergoedingen een deugdelijk inkomen
maakten door het gemeenschappelijk gebruik
van tenten en caravans te Straatsburg, de stad in
de Elzas die officieel als voorlopige zetel van het
Europese parlement geldt.
Hoe warm het was en hoe ver. Glimlachend
wordt verteld over een schatrijke Franse afge
vaardigde die hotelkosten uitspaarde door ge
bruik te maken van zijn recht gratis met de
Franse spoorwegen te reizen. De man nam de
avondtrein vanuit Straatsburg naar Parijs. In de
Franse hoofdstad werd de wagon, waarin de
Euro-parlementariër inmiddels een verkwikken
de slaap genoot, toegevoegd aan de nachttrein
Parijs-Straatsburg. Tijdig voor de vergadering
begon, kon de afgevaardigde zich melden.
Is in dit geval nog sprake van een zekere stijl,
anders is het gesteld met de extremen die zich ook
in het Europa van de parlementariërs raken, want
zo mag men wel de overeenkomst noemen tussen
het gedrag van een Nederlands Kamerlid die met
regelmaat met bodes van Eerste en Tweede Ka
mer meelift (en daarmee een vergoeding uit
spaart), als die in hun auto naar Straatsburg of
Luxemburg gaan om er een week dienst te doen
en een Italiaans afgevaardigde die unverfroren de
reiskosten Napels, Brussel of Luxemburg decla
reerde als hij vanuit zijn Brusselse flat naar de
plaats van vergadering was gekomen. Retour ui
teraard.
Het Nederlandse Tweede-Kamerlid Piet Dan-
kert (PvdA), sinds oktober 1977 lid van het Euro
pese parlement, zegt hierover: „Het is heel gemak
kelijk om misbruik te maken. Er is een kleine
minderheid die zich daaraan schuldig maakt. Iets
anders is dat men zich gaarne tooit met de uiterlij
ke kentekenen van de macht, terwijl het Europese
parlement in een politieke leegte werkt. Het is
namelijk geen parlement, maar een onderdeel van
een ingewikkeld besluitvormingsproces”.
De uiterlijke kentekenen van de macht. Een
commissievoorzitter het huidige Europese par
lement heeft 12 commissies (waarvan drie met
vrouwen als voorzitters) heeft recht op het
gebruik van auto met chauffeur. Een aardige luxe
voor een politicus van het Haagse Binnenhof,
waar nog slechts een tamelijk gering aantal jaren
geleden de christelijk-hiutorische leider Tilanus
naam maakte als gebruiker van een rijwiel voor
zijn verplaatsingen.
Auto’s met chauffeur, alsmede kantoren en
secretaresses (één per afgevaardigde) zijn echter
gewoon voor leden van de Duitse Bondsdag, de in
deze opzichten rijkste volksvertegenwoordiging
in de negen EG-landen. Gratis reizen met open
baar vervoer is een ander prerogatief van de
Duitse parlementariërs, althans voorzover het
om het territorium van de Duitse Bondsrepubliek
gaat. Of dit voorrecht wordt verrekend door de
Duitse Euro-afgevaardigden als ze zich bij de
kassa melden, mag in een aantal gevallen ernstig
worden betwijfeld.
De manier waarop materiële tegemoetkomin
gen naar buiten uit worden gebuit, komt naar
Nederlandse maatstaven prikkelend over. Een
sprekend voorbeeld van vertoon met de „parafar-
nalia” van de macht leverde onlangs Ludwig
Kellermaier, de voorzitter van de socialistische
fractie in het Europese parlement. Fellermaier,
type Duitser dat naar boven likt en naar beneden
trapt, stuurde zijn auto (BMW 728) met chauffeur
naar Madrid, opdat hij op gepaste wijze kon
worden rondgereden bij zijn bezoek aan Felipe
Gonzalez, de leider van de Spaanse socialisten.
Een jonge fractie-assistent, die kan vergelijken
met zijn ervaring in de Haagse ambtelijke wereld,
spreekt van een „fundamenteel aspect van ver
spilling”. Zo is er de verspilling van tijd. Het
Europese parlement vergadert maandag en vrij
dag maar enkele uren, opdat alle afgevaardigden
in één dag van en naar huis kunnen reizen.
Maandag 10 februari vermeldde de agenda als
aanvangstijdstip 17.20 uur. Een goed anderhalf
uur daarna zat de eerste bijeenkomst er alweer
op.
Avondvergaderingen zijn uitzondering. Al
leen op donderdag wordt doorgewerkt: dan wordt
de agenda afgewerkt, maar het aantal afgevaar
digden dat de handelingen dan bij woont, pleegt
men meestal op de vingers van één hand te
kunnen tellen. Of de vergadering nu lang of kort
duurt, de dagvergoeding voor de Euro-afgevaar-
digde blijft onveranderd circa 225 per werkdag.
De reiskosten per trein, vliegtuig en minder spec
taculaire vormen van openbaar vervoer worden
volledig vergoed (eerste klas). De autokostenver
goeding mag zelfs riant heten: 85 cent voor de
Kom op
voor
1979) circa 310 miljoen gulden, ongeveer evenveel
als de Duitse Bondsdag, een van de grootste en
ongetwijfeld duurste van de volksvertegenwoor
digingen in de negen EG-landen. Van dit forse
bedrag gaat 7 percent naar de Euro-parlementa-
riërs, 17 percent gaat op aan de huur van de
talrijke gebouwen (in Luxemburg, Straatsburg en
Brussel), materiaal en andere zakelijke uitgaven.
Het heen en weer trekken tussen Straatsburg,
Luxemburg en Brussel vertegenwoordigt 9 per
cent van het parlementsbudget. Ruim 30 mil-
joen(10 percent) gaat naar de fracties, en de
overblijvende 55 percent gaat op aan de post
talen: het Europees parlement kent zes officiële
talen (Engels, Frans, Duits, Italiaans, Deens en
Nederlands) en alle documenten worden in deze
zes talen gedrukt. Vertalers, tolken en andere
ambtenaren die hun functies danken aan deze
zestaligheid, maken 60 percent van alle personeel
uit.
In dit reizende Euro-circus is het werkelijk poli
tiek maken zo goed als onmogelijk, zo is de klacht
van die parlementariërs, die hun doeleinden ho
ger stellen dan gezien te worden op de talloze
recepties waarmee ze in Straatsburg worden om
geven. Piet Dankert: „Alles verstikt hier in de
zware procedures”. Wie toch buiten de platgetre
den paden treedt, wordt al spoedig tot de orde
geroepen door het presieium de president,
twaalf vice-presidenten, dat soms nog met de
fractieleiders wordt uitgebreid.
„Het presidium bedisselt alle belangrijke za
ken. Je komt er eenvoudig niet achter hoe dat
gebeurt”, klaagt Annie Krouwel-Vlam, Tweede-
Kamerlid voor de PvdA, toekomstig full-time Eu
roparlementariër en sinds bijna een jaar voorzit
ter van een van de twaalf commissies in het
huidige Europese parlement (volksgezondheid,
milieubescherming en consumentenbelangen).
Het presidium telt vergrijsde Europarlementa-
riës, zoals de Fransman Spenale, de Nederlander
Berkhouwer en de Engelsman Sir Geoffrey de
Freitas.
Dit gezelschap blinkt meer uit door diplomatiek
geschager dan ferm optreden. Een illustratie
voor deze indruk werd geleverd aan het begin van
dit laatste zittingsjaar van het Europese parle
ment in zijn huidige samenstelling. Het presidium
had zich voorgenomen wat vaker in Luxemburg
en minder in Straatsburg bijeen te komen. Dat
stuitte op een in dreigende termen vervat protest
van de Franse minister van Buitenlandse Zaken
de Guiringaud. Het presidium schikte zich
prompt naar de wensen van Parijs. Alleen de
socialisten tekenden krachtig protest aan.
Door dit alles is de invloed van het Europ
parlement geringer dan mogelijk is, ook al zijl,
eigenlijke formele bevoegdheden beperkt. Het
parlement verstrekt adviezen over de voorstellen
tot Europese wetgeving die de Europese Commis
sie, het „dagelijks EG-bestuur” en uitvoerend
orgaan, aan de ministerraad van de Europese
Negen voorlegt. Die adviezen kunnen in een latere
fase worden omgezet in formele amendementen.
Er bestaat in dat kader ook een ingewikkelde
overlegprocedure met de ministerraad als de ad
viezen van het parlement belangrijKe financiële
gevolgen zouden hebben.
Belgische sticker voor de verkiezingen
