Bemoeienis met affaire Rhoodie
olielevering
maakt noodsprong
I
na
J
Veldslag
betoging
in Parijs
VS in gevaar
door onzekere
Belgische formateur
I
Worm zorgt
voor mest
ra
a
■t
Radio in Iran
Voorstel Carter afgewezen
Programma met
Kohl niet goed
Vakbondsleiders
voorbereid
Brazilië afgezet
beschuldigt
opstandelingen
Invasietroepen
in Oeganda
trekken verder
Nederlander in
Griekenland
veroordeeld
Levenslang voor moord Letelier
I
in
Overgangsregering voortzetten
IJmuider reders van
vissersvaartuigen
uit Federatie
I
I
I
ll 1
K
IJ
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 9
'ZATERDAG
2 4
M A R T
'Cl
il
WASHINGTON (Reuter). De
olie-invoer van de Verenigde Sta
ten is nu zo groot en de leveran
ciers waarop het land voor zijn
olievoorziening is aangewezen zijn
dermate onzeker, dat de nationale
veiligheid in gevaar komt.
B
--
ii
-ï
De
in
Zuid-Afrika - de Progressieve
Federale Partij (PFP) en de
New Republic Party (NRP) -
hebben gisteren het aftreden
geëist van president John Bal-
thazar Vorster.
(Van onze redacteur in Zuid-
Afrika Karl Breyer)
JOHANNESBURG.
beide oppositiepartijen
5
I
n
Oppositie Zuid-Afrika
heengaan Vorster
eist
•I
I
>1
Uit de brief blijkt voorts dat Vanden
de Iraanse stad Sanandadj.
willen zien worden.
VS willen gesprek met
PLO na
erkenning Israel
fc!
zijn ontslag zou aanbieden omdat hij zich
bemoeid heeft met een politieke contro
verse.
De partijbesturen gaan zich nu over dat
voorstel beraden. Ze komen voor een deel
daarvoor vandaag bijeen. Vanden Boey-
nants wil vanavond om zes uur de ant
woorden op zijn voorstel binnen hebben.
MAINZ (DPA). De Westduitse televi-
sieraad, een toezichthoudend orgaan voor
het tweede televisienet in de Bondsrepu
bliek is van mening dat het televisiepro
gramma „Burgers vragen, politici ant
woorden” dat op 22 februari vanuit Den
Haag werd uitgezonden, onvoldoende is
voorbereid.
Bekend is dat Vanden Boeynants geen
voorstander is van het houden van nieuwe
verkiezingen. De regeringscrisis in België
duurt al van 11 oktober vorig jaar. Op 17
december werden er verkiezingen gehou
den. Het vormen van een nieuwe regering
is tot nu toe gestrand op Vlaams-Waals-
Brusselse tegenstellingen over de staats
hervorming.
In het programma werd de christende
mocratische oppositieleider in het West
duitse parlement, Kohl, geconfronteerd
met harde vragen van het aanwezige Ne
derlandse publiek.
SAO PAULO (AFP/Reuter). De Bra
ziliaanse regering heeft gisteren de leiders
van de drie vakbonden voor de metaal
afgezet en op hun plaats functionarissen
van het ministerie van Arbeid benoemd.
Dit gebeurde op de elfde dag van de
staking van ongeveer 200.000 metaalarbei
ders in de auto-industrie in de voorsteden
van Sao Paulo.
Ook het nieuwsmagazine To the point -
waarvan wordt vermoed dat het met rege-
ringsgeld is opgericht, schrijft dat nieuwe
verkiezingen de enige oplossing zijn. In
sommige politieke kringen gelooft men
dat het kabinet Botha zal aftreden zodra
het verslag van de commissie-Erasmus is
verschenen. Dit moet 31 mei klaar zijn.
Ondertekening van het vredesver-
drag zal worden gevolgd door volledi
ge autonomie voor de Palestijnen die
leven op de westelijke Jordaanoever
en in de Gazastrook en het Israëlische
Dat uittreden van de vissersbond, vin
den de verenigingen, betekent dat de fede
ratie haar doel: landelijke samenwerking
van alle regionale en plaatselijke organi
saties van kottervissers in ons land niet
heeft bereikt. Zij menen daarom dat het
ook voor hen geen zin meer heeft nog deel
te blijven uitmaken van die federatie.
De rechtbank achtte bewezen dat de
twee, Novo Sampol en Ross Diaz, in 1976
een bom legden onder de auto van Lete-
lier en diens medewerkster Moffitt. Een
derde Cubaan Ignaaoo Novo heeft acht
jaar gevangenisstraf gekregen wegens
medeplichtigheid
militaire bestuur over deze gebieden
zal worden beëindigd, aldus Carter.
die in de komende dagen zullen leiden
tot „opmerkelijke resultaten..
Het ministerie wijst ook op de economi
sche gevolgen van de Amerikaanse afhan
kelijkheid van olie uit andere landen, bij
voorbeeld als gevolg van prijsverhogin
gen. Als die afhankelijkheid niet kleiner
wordt zou dat van groot nadeel kunnen
zijn voor de positie van de dollar en zou de
economische welvaart van het land ern
stig in gevaar kunnen komen, aldus het
rapport.
meent ook dat Vorster door zijn verkla
ring de commissie-Erasmus in grote verle
genheid gebracht heeft. Deze commissie
werd door Vorster zelf benoemd om te
onderzoeken of bepaalde ministers bij on
regelmatigheden van het ministerie van
Voorlichting waren betrokken.
zan
de-
sti-
be-
lis.
de
ge-
die
en.
mi
^an
•als
NV
de
or-
jrs,
in-
lig-
ng.
ten
er-
er-
or-
ni-
ort
ten
:ng
mg
de
;cu
iv-
be-
öfs
De president van Exxon International,
Roberts Delph, heeft tegenover de ener-
giecommissie van de Amerikaanse Senaat
verklaard, dat er de komende winter in de
industrielanden niet voldoende stookolie
en andere brandstoffen zullen zijn als het
olieverbruik niet drastisch wordt beperkt.
Als gevolg van de gebeurtenissen in Iran
bedragen de olievoorraden in de wereld
op het ogenblik nog maar ongeveer een
derde van hun gebruikelijke omvang van
300 miljoen vaten aan het einde van de
winter. Het zal de komende zomer ver
moedelijk niet lukken om de voorraden
op het gewenste peil van 350 miljoen vaten
te brengen, zo meende hij.
In zijn brief aan de zes partijen consta
teert de .formateur, dat gedurende drie
maanden alle pogingen om een regering te
vormen, die belast zou worden met de
hervorming van de Belgische staat, mis
lukt zijn. Het land mag echter in de huidi
ge sociaal-economische omstandigheden
niet langer zonder een regering blijven die
over de nodige macht beschikt en die
verantwoording kan afleggen aan het par
lement. Niet alleen de economische crisis
maakt een oplossing noodzakelijk, maar
door de gang van zaken dreigt ook de
parlementaire democratie gevaar te gaan
lopen, aldus Vanden Boeynants in zijn
brief.
(Van onze redactie buitenland)
CAIRO/JERUZALEM. De
Verenigde Staten zijn bereid on-
derhandelingen te beginnen met
de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie PLO, als deze beweging het
bestaansrecht van Israel erkent,
zoals neergelegd in resolutie 242
van de Veiligheidsraad. In die re
solutie staat onder meer dat Israel
recht heeft op veilige en erkende
grenzen.
j...... .m—,,.;«n
Een woordvoerder van de Iraanse revo
lutionaire regering heeft onlangs in Was
hington gezegd, dat Iran olie aan de Vere
nigde Staten zal blijven leveren ook als
het Israelisch-Egyptische vredesverdrag
wordt getekend. Shariar Rouhani ver
klaarde tijdens een persconferentie op de
Iraanse ambassade, dat de ondertekening
van het verdrag geen gevolgen zal hebben
voor de betrekkingen van zijn land met de
Verenigde Staten.
Of zelfbeschikking voor de Palestijn
nen uiteindelijk zal leiden tot een onaf
hankelijke Palestijnse staat in de ge
noemde gebieden, wilde Carter niet
zeggen. „Het is niet aan de VS om te
beslissen over de uiteindelijke status
van de westelijke Jordaanoever en de
Gazastrook”
De Syrische vice-premier en minister
van Buitenlandse Zaken Khaddam
heeft gisteren aan het slot van zijn
bezoek aan Londen gezegd, dat weste
lijke staten die het vredesverdrag steu
nen. economische sancties kunnen ver
wachten. Dit kan tevens een olieboycot
inhouden, aldus Khaddam. Hij kondig
de voorts aan, dat iedere poging van de
Egyptenaren zelf om president Sadat
ten val te brengen zal worden ge
steund.
In Jeruzalem is gisteren een bom
ontploft vlak bij een drukke taxi
standplaats in het centrum van de stad.
Tien mensen raakten daarbij gewond,
en veel gebouwen in de omgeving wer
den beschadigd. De PLO heeft de ver
antwoordelijkheid voor de aanslag op
geëist.
Saoedi-Arabië heeft inmiddels de
oliemaatschappijen verboden, olie te
vervoeren via het Suez-kanaal, zo heeft
de oliebevrachtingsbeurs in Londen la
ten weten. Ook als de olietankers leeg
op weg zijn naar Saoedi-Arabië mogen
zij niet via het Suez-kanaal varen.
De regering reageerde hiermee op de
afwijzing van de arbeiders van het aan-
onder meer behoort het selecteren van de bod voor 63 percent loonsverhoging. De
deelnemers door de redactie. I arbeiders eisen 78,1 percent meel’ loon.
Dit staat in een rapport van het Ameri
kaanse ministerie van Financiën aan pre
sident Carter. Het ministerie acht het
dringend noodzakelijk dat het oliever
bruik wordt verminderd en dat de pro-
duktie van olie en andere brandstoffen in
de Verenigde Staten wordt vergroot.
Volgens het rapport bedraagt het Ame
rikaanse olieverbruik op het ogenblik
achttien tot twintig miljoen vaten (van 159
liter) per dag, veel meer dan in enig ander
land ter wereld en moet daarvan bijna de
helft worden ingevoerd. Minister van Fi
nanciën Michael Blumenthal zegt in een
brief die het rapport begeleidt, dat „de
recente gebeurtenissen in Iran op drama
tische wijze duidelijk hebben gemaakt
hoe gevaarlijk de Amerikaanse afhanke
lijkheid van buitenlandse olie is". In 1978
hebben de VS 45 procent van hun oliebe-
hoefte moeten invoeren tegen in 1975 nog
maar 37 procent.
Het rapport gaat verder vergezeld van
een studie van de Amerikaanse geheime
dienst (CIA) waarin wordt gewaarschuwd
voor allerlei mogelijkheden voor onder
breking van de olievoorziening van de
Verenigde Staten. „Het is zeer waar
schijnlijk dat de aanvoer uit een of meer
landen die de Verenigde Staten van olie
voorzien de komende jaren wordt onder
broken door natuurrampen, menselijk fa
len of terroristische acties”, zo meent de
CIA.
Het ministerie van Financiën merkt in
zijn rapport verder op dat de kans op een
olie-embargo of een andere gebeurtenis
die de olievoorziening van de VS bedreigt
sinds het embargo van 1973 niet kleiner is
geworden. Integendeel, de gebeurtenissen
in Iran illustreren duidelijk dat de olie
voorziening ernstig in gevaar kan komen
door politieke verwikkelingen in een land,
ook al is dat niet de voornaamste olieleve-
rancier van de VS.
Volgens het radiostation is de ayatollah
Taleghani, die aan het hoofd stond van
een missie die moest onderhandelen met
de opstandige Koerden, erin geslaagd de
rust in het gebied te herstellen.
Koerdische guerrillas hebben op een
persconferentie laten weten dat dit niet zo
is. Een bericht volgens welk 186 koerden
door de Iraanse overheid zouden zijn vrij
gelaten werd ontkend. Volgens Westerse
verslaggevers in Sanandadj rijden hon
derden Koerdische opstandelingen door
de stad in tanks van voornamelijk Russi
sche makelij.
Enkele dagen geleden hebben Colin Eg-
lin en Vauce Raw gesprekken gevoerd om
de kansen op een nieuwe coalitieregering
van de oppositie te onderzoeken. De be
sprekingen bleven echter zonder enig re
sultaat.
Hoewel de Zuidafrikaanse president
volgens de grondwet boven de partijen
staat en zich niet met politieke gebeurte
nissen mag bemoeien, heeft Vorster don
derdag de ongebruikelijke stap gedaan
journalisten te vragen naar een verkla
ring van hem te komen luisteren, welke
verklaring met het voorlichtingsschan-
daal samenhing. De Zuidafrikaanse presi
dent was ministerpresident toen het
schandaal ontstond. Zonder de huidige
minister-president Pieter Wilhelm Botha
daarover te informeren heeft Vorster de
bijzonder ongewone stap gedaan bewerin
gen van dr. Eschel Rhoodie - de voort-
vluchtige ex-staatssecretaris van voor
lichting te ontkennen. Rhoodie beschul
digt Vorster en Botha ervan op de hoogte
te zijn geweest van geheime pogingen om
Maar het hoofd van de afdeling
Voorlichting van de PLO, Jasser Abed
Rabbo, heeft het aanbod tot recht
streeks contact inmiddels afgewezen.
De Amerikaanse president Carter
deed het voorstel gisteren in een inter
view met de Egyptische televisie. „Zo
dra de PLO deze punten aanvaardt als
gespreksbasis, zullen wij onmiddellijk
met haar in contact treden", aldus
Carter.
NAIROBI (AP/AFP). Tanzaniaanse
invasietroepen hebben samen met Oegan-
dese bannelingen gisteren hun opmars
naar de hoofdstad van Oeganda, Kampa
la, hervat en bevinden zich op 56 kilome
ter van de stad, aldus werd uit diplomatie
ke kringen in de Keniase hoofdstad Nairo
bi vernomen.
Hoewel de berichten nog niet officieel
zijn bevestigd, hebben welingelichte bron
nen verklaard dat de troepen reeds enkele
dagen geleden vanuit het zuidwesten zijn
opgerukt en inmiddels het roomskatholie
ke missiedorp, Mitala Maria, aan de kust'
van het Victoriameer, hebben bereikt.
Volgens diplomaten is tot nu toe geen
sprake van een gewapend treffen en heb
ben de Oegandese troepen van president
Amin zich teruggetrokken tot op 40 kilo
meter afstand van Kampala.
De Joegoslavische president Tito heeft
Oeganda en Tanzania opgeroepen onmid
dellijk een bestand af te kondigen en hun
geschillen via onderhandelingen op te los
sen. Dit is gisteren bekendgemaakt in een
uitzending van Radio Oeganda.
Volgens de radiozender overhandigde
de Joegoslavische ambassadeur in Oegan
da, Cosevski, de boodschap persoonlijk
aan Amin. Tito zou zijn bemiddeling heb
ben aangeboden.
De vertegenwoordigers van groepen
Oegandese ballingen van alle politieke
richtingen zijn gisteren bijeengekomen in
Moshi in het noorden van Tanzania, om te
bespreken hoe zij hun strijd tegen het
bewind van Amin kunnen bundelen.
De Palestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO heeft gisteren ontkend dat er in
Oeganda aan de zijde van de Oegandese
troepen wordt deelgenomen aan de strijd
door Palestijnen.
ATHENE (DPA/UPI). Een uit Am
sterdam afkomstige 26-jarige man is don
derdag in het Noordgriekse Kavalla ver
oordeeld tot een gevangenisstraf van ze
ventien jaar en een boete van omgerekend
ruim 22.000 gulden wegens een poging tot
het smokkelen van hasj.
Hij werd in januari door de Griekse
douane aan de Turkse grens gearresteerd,
toen 195 kilo hasj in zijn auto werd aange
troffen.
TEHERAN (AFP AP). „Opportunis
ten die bindingen hebben met vreemde
mogendheden" hebben volgens het Iraan
se radiostation Radio Teheran, nu „De
stem van de islamitische revolutie", de
onrust veroorzaakt in en rond de stad
Sanandadj, de hoofdstad van Iraans
Koerdistan.
V .i Jordaanse zijde is gisteren be
kend gemaakt, dat vorige week een
gemengd Jordaans-Palestijns comité is
gevormd onder voorzitterschap van
Jasser Arafat, de leider van de PLO.
Aangekondigd werd, dat dit comité
..belangrijk'1 beslissingen" zal nemen.
MANILLA (Reuter). Een kleine
worm levend onder de naam rode
kronkelaar (lumbricus rubbellus)
kan volgens geleerden een oplossing
De raad wil in het vervolg een aantal
voorzorgsmaatregelen sluiten, waartoe
WASHINGTON (AFP DPA). Een
rechtbank in Washington heeft gisteren
twee Cubaanse ballingen veroordeeld tot
levenslange gevangenisstraf wegens
moord op de voormalige Chileens minis
ter van Buitenlandse Zaken. Letelier.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. Een communistische vak-
bondsdemonstratie in Parijs eindigde gis
teravond in een veldslag tussen de politie
en de demonstranten. Honderden winkels i
en cafés werden vernield en er vielen
tientallen gewonden. De politie verrichtte
enkele tientallen arrestaties.
De demonstratie was een omstreden ini- I
tiatief van de communistische vakbond
CGT en had officieel ten doel te proteste-
1 ren tegen de ontslagen die zullen vallen
als gevolg van de ingrijpende herstructu-
rering in de staalindustrie. De andere bon-
den, waaronder de socialistische, hadden
leen politieke manoeuvre in de betoging
gezien en niet mee willen doen. Op het
’laatste moment had echter socialistenlei-
der Mitterrand zijn sympathie met de op
tocht betuigd, wat de verwarring nog ver-
grootte.
De eigenlijke mars, waaraan ongeveer
100.000 arbeiders deelnamen, de groot-
,ste vakbondsbetoging in vijftien jaar
•was zeer ordelijk verlopen. De stoet werd
;na aankomst op het Place de l’Opera
-ontbonden.
De rellen werden gesticht door jongelui,
.veelal met helmen en een dek voor het
^gezicht tegen het traangas, die zich tussen
.de arbeiders hadden gemengd.
Zij sloegen tientallen etalageruiten in
;bij winkels, restaurants en bankfilialen.
Op de grote boulevards lieten ze een slag-
'veld achter vol glasscherven, boomtakken
en tafels en stoelen uit restaurants en
cafés. Hier en daar werden barricaden
opgericht. Politie-eenheden, die de barri
caden wilden bestormen, werden bestookt
met een regen van stenen, stukken ijzer en
Jnolotov-cocktails. De politie beantwoord
de de aanvallen met traangas.
'4 Colin Eglin, de leider van de progressie-
Vyen, zei dat Vorster Zuid-Afrika in een
grondwettelijke crisis heeft gedreven en
dat hij de commissie-Erasmus - die het
schandaal rond het voormalige ministerie
van voorlichting onderzoekt - in verlegen-
'heid heeft gebracht. Vauce Raw van de
NRP eiste dat de president onmiddellijk
i De overgangsregering zou in .eerste in-
stantie de economische, sociale, financiële
en budgettaire problemen van België aan
moeten pakken, maar tegelijkertijd de I
j staatshervorming moeten voorbereiden.
In politieke kringen in Brussel meent men
dat de overgangsregering wellicht zou
kunnen functioneren tot de Europese ver
kiezingen in juni van dit jaar en dat daar
na een regering gevormd zou kunnen wor
den die de staatshervorming werkelijk
gaat uitvoeren.
DEN HAAG/IJMUIDEN. De vereni
ging van schippers-eigenaren te Katwijk
en de vereniging van reders van vissers
vaartuigen te IJmuiden zijn uit het mid
den vorig jaar opgerichte „Federatie van
Vissersvaartuigen” gestapt. Vorige
maand had de Nederlandse vissersbond
dat besluit al genomen.
De Amerikaanse president verwacht
overigens na de ondertekening van het
verdrag een ..vrij korte periode van
verhevigd terrorisme door de PLO en
enkele Arabische landen". Ook moet
volgens Carter rekening worden ge-
.inuueii niet n.aiviutóciie sancties en
op korte termijn met toenemende in
stabiliteit in het gebied.
Brengen voor het dreigende tekort
aan meststoffen en het probleem van
het huishoudelijke afval.
De geleerden, die aanwezig waren
op de tweede conferentie over terug
winning van grondstoffen in de Phi-
lippijnse hoofdstad Manilla, maakten
bekend dat deze worm huishoudafval
kan omzetten in organische mest. De
beestjes zouden zich zeer snel verme
nigvuldigen en een paar ton van deze
wormen zou per dag 150 ton nat afval
kunnen opeten en in de vorm van
compost weer afscheiden.
Deze compost bevat volgens de ge
leerden alle stoffen die nodig zijn
voor de plantengroei. Een vuilstort
plaats van vier hectare zou op deze
manier vijftienhonderd ton mest
kunnen opleveren, zo zeiden de ge
leerden.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. De Belgische regeringsformateur, Paul vanden Boeynants,
heeft gisteren besloten tot een noodsprong. Na gistermiddag opnieuw overleg
te hebben gehad met koning Boudewijn, schreef hij aan de zes partijen die
deelnemen aan de huidige, demissionaire regering, een brief. Daarin stelde hij
■voor de huidige coalitie (van Vlaamse en Waalse christen-democraten, Vlaam-
se en Waalse socialisten), de Vlaamse Volksunie en de Brusselse taalpartij gj.
FDF, voorlopig als overgangsregering voort te zetten.
i van de Vlaamse
Christelijke Volkspartij eerste minister Koerden liggen in stelling achter zandzakken in
dp Iraanse stad Sanandadi
de media in en buiten Zuid-Afrika om te
kopen. In Zuid-Afrika staat de affaire
bekend als Muldergate.
De vroegere premier sprak van „de tal
rijke leugens van dr. Rhoodie en zei dat
deze reeds verleden jaar gedreigd had om
de Zuidafrikaanse regering te vernietigen
als dr. Connie Mulder (indertijd minister
van Voorlichting en Rhoodie’s chef). Hij
moest aftreden als gevolg van het later
naar hem genoemde „Muldergate") ge
dwongen zou worden om het kabinet te
verlaten. Vorster vindt dat Rhoodie thans
bezig is om zijn dreigement waar te
maken.
De beide Zuidafrikaanse oppositiepar
tijen staan nu op het standpunt dat de
president gebroken heeft met een funda
menteel grondwettelijk principe, name
lijk dat hij zich alleen maar over politiek
mag uitlaten, indien hij daartoe door het
kabinet wordt gemachtigd. Colin Eglin
Boeynants zelf geen premier wil worden j
van die overgangsregering. Hij geeft er de j
voorkeur aan minister van Defensie te
blijven en zou een man van de Vlaamse l
