Kleurrijke informatie over oosterse wereld
I
Samenwerking NOVIB en Wereldvenster
n
„Chileense lente
werd verrassende
besteller
door Hans Rombouts
WK Argentinië
Geen poëzie
k i
'Wl A
f
IN 5
plaatsgegrepen, vind je in de naam NOVIB, een organisa
tie, die zich intensief bezighoudt met het samenwerkings
verband eerste-derde wereld. NOVIB stond voor: Neder
landse Organisatie Voor Internationale Bijstand. De naam
NOVIB is nog dezelfde, maar Bijstand is veranderd in
Samenwerking. De NOVIB nu geeft - naast allerlei ander
informatiemateriaal - regelmatig boeken uit over de situatie
in de derde wereld, samen met de uitgeversmaatschappij
Wereldvenster. Een uniek samenwerkingsverband. Het is
daardoor mogelijk om goed leesbare en goed informatieve
boeken voor een geringe prijs op de markt te brengen.
NOVIB noemt die serie „De Derde Spreker”; Wereldven
ster „Uit de derde wereld”.
LUK
NEDERLANDSE
BOEKTITELS
HOLLANDS
GLORIE
SPREEKWOORDE-
GEWORDEN
SPREEKWOORDE-
LIJK GEWORDEN
BUITENLANDSE
BOEKTITELS
TOP VIJF NEDER
LANDSE CITATEN
VAN VOOR 1900
BEROEMDE CITA
TEN DIE ALTIJD
FOUT WORDEN
AANGEHAALD
Literatuur op verpakkingsmateriaal”. Zo worden de citaten uit binnen- en
buitenlandse literatuur genoemd die voorkomen op de Boekenweektassen.
Mocht u in deze periode besluiten tot de aankoop van een of meer boeken,
dan is dus de kans groot dat deze „gedropt” worden in een van de tien
verschillende edities van de Boekenweektas. Een jury, bestaande uit Piet
Grijs, Karei van het Reve en Nico Scheepmaker, kwam tot de volgende
keuze:
De verhouding: eerste staat tot derde wereld is lang die
geweest van begunstiger tot begunstigde. Het uitdelen van
giften vanuit onze rijkdom aan de arme landen stond op zijn
best nog in het teken van de caritas, de liefdadigheid. Zoals
vroeger de vrouwen van de notabelen rondgingen met een
mandje voedsel voor de arme daglonersgezinnen. Een
soort sussen van het eigen geweten. Maar de dagloners
werden mondig en knielden niet meer onderdanig en
dankbaar in het stof. Zo is het ook met de derde wereld.
Men gaat zich daar zelfbewuster opstellen. Begrippen als
hulp en bijstand in de zin van goedgeefsheid zijn uitgeban
nen. Een typisch voorbeeld van de verandering, die heeft
BEFAAMDE EER
STE ZINNEN VAN
BUITENLANDSE
BOEKEN
TOP VIJF NEDER
LANDSE CITATEN
VAN NA 1900
TOP TIEN BUITEN
LANDSE CITATEN
SPORTCITATEN
BEFAAMDE EER
STE ZINNEN VAN
NEDERLANDSTA
LIGE BOEKEN
L
=!e
Schrijvers uit de
derde wereld
id op
William Shakespeare
(Nikolaj
5.
Willem Elsschot
Rinus Michels
iring
kuntu
Goethe
2.
Winston Churchill
van
Prinsen Wilhelmina
Detail omslag Sjeik Abdullah en de bloemen
uur.
13.30 -
«orden
en aan
ndienst
/oor de
s eerste
voor de
Een vaak problematische zaak is om
aan goede boeken, die de eerder genoem
de criteria halen, te komen. Wereldvenster
en NOVIB putten voor een deel uit buiten
landse fondsen zoals die van de Heineman
African Library uit Engeland, die inmid
dels zo’n honderd titels ter beschikking
heeft. Boeken uit Azië en Zuid-Amerika
Goed en kwaad, god en duivel en hun
wonderbaarlijke krachten spelen een
grote rol in „Sjeik Abdullah”. De titel-
drager van het boek is degene, die na
een tumultueuze geschiedenis rond het
ontstaan en de uitbouw van het vorsten
dom Kedah dat gebied tot de islam
bekeert. Van het veelgodendom naar de
ene Allah. Sjeik Abdullah uit Bagdad
heeft daarvoor al de wijze lessen van
zijn geestelijke leider thuis nodig gehad,
alsmede de duidelijke gruwelijke lessen
van de duivel zelf, die hem het een en
ander van de satanische kunsten demon
streert.
werking uit, waarin diverse lezingen wa
ren opgenomen.
reldvenster biografieën van denkers
vindt men nu ook Boeddha. Terecht is
de auteur, de Fransman Maurice Per-
cheron, er van uit gegaan, dat het leven
en de beschrijving daarvan van Boedd
ha minder belangrijk is dan de gevolgen
van dat leven en de leer van Boeddha.
Enigszins in de richting van de spreuk
geven meer moeilijkheden. Mensen van
de NOVIB nemen boeken mee uit de der
de wereld, die hier dan beoordeeld wor
den. De moeilijkheid is dat er daar mees
tal geen uitgeverijen zijn zoals hier, die de
zaken waterdicht regelen. Als men een
auteur benadert, moet dat met grote om
zichtigheid geschieden, omdat inmiddels
een regiem wel eens veranderd kan zijn,
de schrijver in ongenade is gevallen en
gevaar loopt met buitenlandse contacten.
Soms is het ook volslagen onmogelijk het
adres van de auteur dan wel van de rech
thebbenden te achterhalen.
Ivo Gay: „We proberen te voorkomen
dat we roofdrukken uitgeven. Dat zou ook
volslagen in strijd zijn met de ideologie,
die steekt achter het uitgeven van deze
serie. Het is wel moeilijk. Zo proberen we
al maanden lang in Sri Lanka contact met
een schrijver of uitgever te krijgen via de
drukkerij van het betreffende boek. Op
brieven wordt niet gereageerd, telefone
ren houdt een groot taalprobleem in.” Via
een grote omweg achteraf is men aan het
adres gekomen van de rechthebbende van
de Palestijnse roman „Mannen in de zon”
van Ghassan Kanafani. „Toen we het
boek ontdekt hadden”, aldus Gay, „heb
ben we alsmaar brieven naar Beiroet ge
stuurd. We hoorden niets. Ook via andere
kanalen kwamen we niet achter het adres
van de auteur. We vonden het zo’n goed
boek, dat wij het uitgaven. Een mevrouw
uit Amersfoort hielp ons uit de nood. Ze
las het boek en gaf ons het adres van de
weduwe van Kanafani.
getan;
kann
Een spook waart door Eu
ropa. Het spook van het
communisme. („Het Com
munistisch Manifest” van
Karl Marx en Friedrich
Engels).
Marley is dead, to begin
with (,,A Christmas Carol
in Prose” van Charles Dic
kens).
De goede verkoop van een boek als
„Chileense lente” is moeilijk te peilen ge
weest. Men weet nooit hoe het publiek
reageert. Zo zegt Ivo Gay, directeur van
Wereldvenster: „Wij hadden gedacht dat
een boek als „Niet verloren, niet gewon
nen” van Sigrid Fronius over Argentinië
een groot succes zou worden. Het speelde
in op de wereldkampioenschappen voet
bal in Argentinië. Iedereen praatte daar
toen over. Wel gaan met het Nederlands
elftal, niet gaan. Bram en Freek. Er was
een flinke discussie over aan de gang.
Maar niemand verdiepte zich werkelijk in
de problematiek van Argentinië. Het boek
werd niet in grote hoeveelheden gekocht.
Je weet het nooit”.
De boeken uit de derde wereld zijn in de
praktijk - hoewel men het wel anders zou
willen natuurlijk - duidelijk op doelgroe
pen gericht: leden van organisaties, die
zich bezig houden met ontwikkelingssa
menwerking, werkgroepen, actiegroepen,
studenten. Vooral de jongere generatie is
geïnteresseerd in wat er in de arme landen
gebeurt en wat er aan te doen is. Biblio
theken schaffen zich over het algemeen
sd)
it
,5
Ook op het gebied van boeken over de
problematiek in de derde wereld is in de
loop der jaren het een en ander veran
derd. Aanvankelijk schreven auteurs uit
de eerste wereld over de toestand en de
zorgen in de arme landen. Het verwijt
kwam dan ook: „Zij hebben wel over ons
geschreven, maar ons nooit aan het woord
gelaten”. Langzamerhand is men gaan
zoeken naar een andere benadering, is
men gaan zoeken naar boeken, die ge
schreven werden door nationale auteurs
uit de derde wereld en die in onze wereld
aanspreken. Dit onderdeel van het ombui
gen van het eenrichtingsverkeer past hele
maal in de hieuwe benaderingswijze t.a.v.
de beide werelden. Zoals de derde wereld
ook bezig is met het opzetten van een
eigen persbureau, dat nieuws en achter
gronden vanuit de eigen samenleving be
handelt en doorgeeft. Een streven, dat al
heel wat discussiestof over ons heeft heen
doen dwarrelen. Uitgeverij Wereldvenster
in Baarn, die zich duidelijk progressief
opstelt in zijn sociaal-economisch fonds,
vond NOVIB bereid tot samenwerking,
toen men aan het zoeken was naar boeken
in de richting van de derde wereld of
Amnesty International. Men besloot geza
menlijk - voorlopig - twaalf boeken uit te
geven. Het was een riskante onderneming,
die echter een succes werd. Van elk boek
verschenen twee edities: Wereldvenster
maakte er één met foto-omslag voor de
normale boekhandel en NOVIB verstrekt
er één zonder die speciale omslag voor
zijn leden en leden-organisaties. Afge
sproken werd dat er een oplage van rond
de 7000 exemplaren zou worden uitgege
ven: NOVIB zou er 4000 afnemen, de
uitgeverij 3000. Al snel moest men tot
herdruk overgaan. Eén boek kan men
gerust tot de bestsellers rekenen: „Chi
leense lente” van Sergio Stuparich, een
Chileense vluchteling. De oplage heeft al
een aantal van 14.000 bereikt.
„Sjeik Abdullah en de bloemen”, vertaling
H. M. J. Maler, prijs 29,50.
„De kraanvogel en de schildpad”, Japanse
No en Kyogen, inleiding en vertaling van Eri
ka de Poorter, prijs ƒ32,50, beide uitgegevn
door Meulenhofr.
„Boeddha” door Maurice Percheron, uitg.
Wereldvenster, prijs ƒ24,50.
ook de boeken wel aan. Scholen selecte
ren sterk, wellicht omdat sommige boe
ken vrij ruwe passages bevatten, ook op
het gebied van seks. Dat zou een rem
kunnen zijn, aldus Ivo Gay. „Bovendien
zijn het niet altijd vrolijke boeken. Meest
al zijn het dieptrieste verhalen. Aangrij
pend vaak. In ieder geval geven ze een
andere, betere kijk op de dingen, die ginds
gebeuren. Geven ze ook het inzicht: onze
samenwerking moet niet uitlopen op een
opdringen van ons westers technologisch
en cultureel levenspatroon. De mensen
daar moeten hun eigen levensstijl ontwik
kelen en uitbouwen”. Welke boeken er
worden opgenomen in de serie (NOVIB en
Wereldvenster zijn inmiddels al gestart
met de volgende twaalf) wordt in geza
menlijk overleg bepaald. Het criterium is
dat de auteur de nationaliteit bezit van het
land waarover hij schrijft; dat het boek
door een groot publiek gelezen kan wor
den (roman-vorm); en dat de problema
tiek van het land centraal wordt gesteld.
Daarover buigt zich een redactiecommis
sie. Specialisten van de NOVIB beoorde
len tenslotte of de problematiek inhoude
lijk juist wordt weergegeven en of de
vertaling (liefst uit de eigen landstaal van
het beschreven land) correct en genuan
ceerd genoeg is. Opmerkelijk is dat er in
de serie enkele boeken zitten, die al tien
tallen jaren oud zijn, zoals „Cacaoplanta
ge” van de Braziliaan Jorge Amado en
„Bakha, het leven van een paria” van de
Indiër Mulk Raj Anand. Je ziet dan ook
door de hele serie, die ver üiteenliggende
landen onder de aandacht brengt, een
vaste lijn lopen: de strijd van de mensen
uit de derde wereld om een humaan be
staan, vrij van onderdrukking en vrij van
honger en armoe. De problematiek in die
landen is wat dat betreft in grote lijnen
dezelfde, structureel haast zou je zeggen,
en ook - hoe treurig dat ook is om te
constateren - vrij tijdeloos. Vandaar dat
die oudere boeken dezelfde geest ademen
als de nieuwe.
1. Ik ben makelaar in kof-
fij, en woon op de Lau
riergracht, no. 37 („Max
Havelaar” van Multa-
tuli).
4. De portier is
(„Nooit
van
van Dhammapada: „De Boeddha kan
slechts de weg aanduiden: het is aan u de
taak te volbrengen”.
De weg, die Boeddha (volgens de le
gende de Indiase prins Siddhartha Gau
tama) aangeeft, wordt in begrijpelijke
termen uiteengezet in dit boek. Na een
kleurrijke beschrijving van Siddharta’s
leven en sterven, geeft Percheron een
uiteenzetting van alles wat met de leer
van Boeddha (opvallend toch weer de
vele zelfde symbolen in de grote wereld
godsdiensten) te maken heeft. Hij
schetst de groei in het boeddhisme in en
buiten India. Men moet weten, dat bijv.
China en Japan hun eigen vorm van
boeddhisme hebben ontwikkeld. De
kunstvormen van het boeddhisme (wat
een enorm arsenaar heeft opgeleverd)
krijgen hun deel in dit boek. Jammer,
dat de methode van afdrukken van de
illustraties aan de zwakke kant is. In
tegenstelling met de tekstuele inhoud,
die uit hetFrans vertaald werd door
Vinkenoog. HANS ROMBOUTS
een in
valide. („Nooit meer
slapen” van Willem
Frederik Hermans).
5. Als kleine jongen haal
de Kees verscheidene
stomme streken uit.
(„Kees de Jongen” van
Theo Thijssen).
Uitgaven uit de serie over de derde wereld
(prijzen van 12,- tot 17,50). Een nieuwe Wall
Nkama (Congo Brazzaville) door Henri Lopes;
Mannen in de zon (Palestina) door Ghassan
Kanafani; Wind uit het zuiden (Algerije) door
Abdelhamid Benhedoega; Chileense lente, door
Sergio Stuparich; Als er regen komt (Botswana)
door Bessie Head; Bakha (India) door Mulk Raj
Anand; Bittere oogst (Maleisië) door Shahnon
Ahmad; Kollektieve schuld (Suriname) door Ed
gar Cairo); Cacaoplantage (Brazilië) door Jorge
Amado; De Marabidans (Zuid-Afrika) door Mo-
dikwe Dikobe; Xala (Senegal) door Sembene
Ousmane; Huillca (Peru) door Hugo Neira; De
moord op Aziz Khan (Pakistan) door Zulfikar
Ghose; Identiteitskaart (Perzië) door F. Esfandi-
ary; Korte verhalen uit Afrika, Azië en Latijns-
Amerika.
3. De Keizer was sigaren
fabrikant. („Een ont
goocheling” van Willem
Elsschot).
De boeken uit de derde wereld zijn
romans. Proza dus. Het uitgeven van poë
zie is erg moeilijk. Het vertalen van ge
dichten uit een geheel andere denkwereld
is een enorm karwei: de teksten zijn vaak
sterk allegorisch en in dialecten geschre
ven. Voorlopig houdt men het op proza
(als afsluiting van de eerste reeks van
twaalf boeken heeft men een erg interes
sante bundel korte verhalen uit Afrika,
Azië en Latijns-Amerika uitgegeven). De
diversiteit van landen en cultuurgebieden
wordt zoveel mogelijk nagestreefd. Maar
ook dat is niet eenvoudig. Er zijn landen,
waar amper literatuur bestaat. De vroege
re kolonies van Portugal hebben nauwe
lijks een literaire traditie, vroegere Fran
se kolonies hebben meer eigen boeken
dan Engelse (wellicht een goed onderwerp
voor een taalstudie). Om eens een paar
landen onder de loep te nemen: Kameroen
heeft uitstekende uitgeverijen, Senegal
ook, waarschijnlijk onder impuls van pre
sident Sanghor, zelf een dichter, Liberia
en Zaïre leveren - voorzover bekend - geen
boeken van betekenis. Nigeria weer wel.
In Oeganda zijn alle mensen, die schrijven
kunnen, gevlucht naar Kenia.
Ivo Gay kan in dit verband een aardige
anekdote vertellen. Op de Frankfurter
Buchmesse had Zaïre een piepklein
standje opgezet. Er lag één boek in: over
het wereldkampioenschap boksen, waar
voor Mohammed Ah jaren geleden naar
het land van Moboetoe kwam.
Behalve den man die de
Sarphatistraat de mooi
ste plek van Europa
vond, heb ik nooit een
wonderlijker kerel ge
kend dan den uitvreter.
(„De uitvreter” van
Nescio).
heeft geen
(Maurits
1. Barbertje moet hangen
(in Multatuli’s parabel
moet niet Barbertje
hangen, maar Lothario;
de naam van Brabantia
zou dus „Lothario”
moet luiden).
2. I have nothing to offer
but blood, sweat and te
ars. (Winston Churchill
zei: „I have nothing to
offer but blood, tears
and sweat”.
1. Aan/een boom, zoo vol
geladen, mist men vijf,
zes pruimpjes niet
(Hieronymus van Alp-
hen, 1746-1803).
2. Als ’t kindje binnen
komt, juicht heel het
huisgezin (Nicolaas
Beets, 1814-1903).
3. Waer werd opreghter
trouw dan tusschen
man en vrouw ter we
reld oyt gevonden?
(Joost van den Vondel,
1587-1679).
4. Een nieuwe lente en een
nieuw geluid. (Herman
Gorter, 1864-1927).
5. O Kerstnacht, schooner
dan de daegen! (Joost
van den Vondel, 1587-
1679).
Een ander deel uit De oosterse biblio
theek is „De kraanvogel en de schild
pad”, waarin een verzameling van vijf
No-spelen en vier Kyogen is opgenomen,
samen vormend een volledig program
ma van het (Japanse) No-theater. Min
stens zo interessant als die spelen zelf is
de uitleg van het No-gebeuren in het
Japanse theaterwezen. Zo’n uitleg is
voor de oningewijde, maar geïnteres
seerde lezer (en kijker, want de No-
spelen en Kyogens worden nog steeds
overgeleverd en gespeeld) bijzonder
boeiend.
In de Imago-reeks van uitgeverij We-
Nu de islam en de oosterse landen zo
in de belangstelling staan, is het, dunkt
me, goed te attenderen op een boekje uit
de reeks „De oosterse bibliotheek” van
uitgeverij Meulenhoff. De titel luidt:
„Sjeik Abdullah en de bloemen”, een
Maleise vorstenkroniek met de oor
spronkelijke naam „Hikayat Merong
Mahawangsa”. Het is een legendarisch
verhaal over de historie van het sulta
naat Kedah, liggend aan de noordwest
kust van Maleisië. Het is een snoer van
korte verhalen en schetsen in een won
derlijke wereld, die voor westers geo
riënteerde geesten vaak een verrassend
effect oproept. De kroniek is een duide
lijke legende, vol miraculeuze gebeurte
nissen, waarin goed en kwaad om de
voorrang strijden en het goede ten slotte
zegeviert en de islam als triomfale gods
dienst overeind blijft.
„Sjeik Abdullah en de bloemen” laat
zich lezen als een sprookjesboek, een
boek, dat eigenlijk nog niet zo lang be
staat. Wel bestond er in 1821 al een
handschrift van de tekst (wie de Hikayat
heeft samengesteld weet niemand) aan
het hof van Kedah en werd er in 1849 een
korte Engelse vertaling van gemaakt.
Maar pas in 1898 verscheen een eerste
gedrukte uitgave in het Arabische
schrift. Er is daarna veel over geschre
ven en gediscussieerd. In 1970 gaf men
in Koeala Loempoer een kritische be-
3. Godsdienst is opium
voor het volk. (Karl
Marx zei: „Godsdienst
is de opium van het
volk”).
4. Tu l’as voulu, Dandin,
tu l’as voulu! (Molière
schreef: „Vous l’avez
voulu, vous l’avez vou
lu, Dandin, Vous l’avez
voulu
Heine heeft gezegd: als
de wereld vergaat, ga ik
naar Holland, want
daar gebeurt alles 50
jaar later (Dat heeft
Heine nooit gezegd,
maar wie het wel ge
zegd heeft is onbekend).
1. De liefde tot syn lant is
yeder aangeboren
(Joost van den Vondel).
2. O land van mest en
mist, van vuilen, kou-
den regen (P. A. de Ge-
nestet).
3. Er ligt een roofstaat
aan de zee, tussen Oosi-
vriesland en de Schelde
(Multatuli).
4. Ik kan niet zeggen hoe
ik Holland haat. Bij ’t
woord alleen grijpt wal
ging mij de keel, ’k Zag
’t liefst veranderd in
een groote Peel’s Waar
in ’t wegzakken kon
met al zijn kwaad. (Jan
Slauerhoff).
5. Liever heimwee dan
Holland (Leo Vroman).
6. Zwei Seelen wohnen,
ach! in meiner Brust
(Goethe).
7. Gij die binnentreedt,
laat alle hoop varen!
(Dante).
8. Der Mohr hat seine
Arbeit getan; der
Mohr kann gehen
(Schiller).
9. L’Enfer, c’est les au-
tres (Sartre).
10. Tu l’as voulu, Dandin,
tu l’as voulu! (Molière).
1. De vis wordt duur be
taald. (Herman Heijer-
mans, 1864-1924).
2. Maar tussen droom en
daad staan wetten in de
weg en praktische be
zwaren (Willem Els
schot, 1882-1960).
3. En de boer hij ploegde
voort (J. W. Werumeus
Buning, 1891-1958).
4. Domweg gelukkig in de
Dapperstraat (Jacques
Bloem, 1887-1966).
5. De zachte krachten zul
len zeker winnen (Hen-
riëtte Roland-Holst,
1869-1952).
Eenzaam maar niet alleen
(Koningin Wilhelmina)
Volg het spoor terug (J. B.
Charles).
Het leven is vurrukkulluk
(Remco Campert).
De wereld
wachtkamer
Dekker).
Voer voor psychologen
(Harry Mulisch).
Afscheid van dominees
land (Menno ter Braak).
Het land van herkomst (E.
du Perron).
Lof der Zotheid (Desideri-
us Erasmus).
Op weg naar het einde
(Gerard Reve).
Wie is van hout? (Jan Fou-
draine).
1. What’s in a name?
(Shakespeare)
2. East is east and west is
west and never the
twain shall meet (Kip
ling).
3. In der Beschrankung
zeigt sich (erst) der
Meister (Goethe).
4. Oü sont les neiges
d’antan? (Villon).
5. A thing of beauty is a
joy forever (Keats).
Wat goed is, komt snel (Jo
ris van den Bergh, sport
journalist).
Ik wil later kunnen leven
zoals ik nu leef. Over vijf
tien jaar kan ik niet zeg
gen: bakker, ik ben Johan
Cruijff, ik wil gratis
brood. (Johan Cruijff,
voetballer).
Ik spring nooit meer over
een hekje. (Fanny Blan-
kers-Koen, atlete).
Voetbal is oorlog. (Rinus
Michels, trainer).
Ik moest toevallig toch die
kant op. (Sjaak Swart,
voetballer, na het maken
van een doelpunt).
Goelag Archipel (Alexan
der Solzjenitsyn)
Catch 22 (Joseph Heller).
1984 (Georges Orwell).
Der Untergang des
Abendlandes (Oswald
Spengler)
A la Recherche du Temps
Perdu (Marcel Proust).
The Last of the Mohicans
(James Fennimore
Cooper).
Dode Zielen
Gogolj).
Alle gelukkige gezinnen
lijken op elkaar, maar ie
der ongelukkig gezin is on
gelukkig op zijn eigen
wijze.
(„Anna Karenina”
Lev N. Tolstoj)
Call me Ishmael („Moby
Dick” van Herman Mel
ville).
In China, dat weten jullie
wél, is de keizer een Chi
nees, en alle andere men
sen zijn ook Chinezen
(„De Nachtegaal” van
Hans C. Andersen).
Menschliches-Allzu-
menschliches (Friedrich
Nietzsche).
Speak, Memory (Vladimir
Nabokov).
Haalt de Sovjet-Unie
1984? (Andrej Amalrik).
Look back in Anger (John
Osborne).
Jorge Amado
Cacaoplantage
Brazilië
Edgar Cairo
Kollektieve Schuld
Suriname
Sembène Ousmane Hugo Neira
Xala Huillca, een peruaanse
Senegal hoer vertelt
- Peru
ji f
W-W1
Ghassan Kanafani
Mannen in de zon
Palestijnse roman
Bessie Head
Als er regen komt
Botswana
Henri Lopes
Een nieuwe Wali Nkama
Congo Brazzaville
Abdelhamid Benhedoega Sergio Stuparich
Wind uit het zuiden Chileense Lente
Algerije Chili
s
