iM
f
1
w
I I
y
I
WERELDSCHOKKEND HUWELIJK
DOOR VARA OP TV GEBRACHT
EDWARD EN MRS. SIMPSON: EEN ENGELS
DRAMA IN ZEVEN DELEN
'tel
door Klaas Pieter Rieksen
De vrijgezel-koning
Hitler
Traditie is traditie
KHBi
■k;-t,
r
w
ii?
te
te
1
'd
I
In 1929 schreef kroniekschrijver W. T. Marsdon voor de Nieuwe Rotterdamsche Courant en
de North American Newspaper Alliance:
„Het is een gelukkig iets in het leven van den prins van Wales, dat hij het altijd goed heeft
kunnen vinden met zijn verwanten. Nooit heeft een ernstig geschil verwijdering tussen hen
gebracht, wat voorat daaraan is toe te schrijven, dat de prins nooit de minste poging heeft
aangewend om over zijn verwanten het gezag uit te oefenen, dat hem als erfgenaam van den
troon toekomt. Zijn beginsel is steeds geweest: „Gaan jelui alstjeblieft je eigen gang, ik ga de
mijne
Tot zover Marsdon die in een enkele alinea de situatie op dat moment schetste. De prins van
Wales (de latere koning Edward VIII) was bij een ieder geliefd, hij droeg de naam „prins
charming” en deed waar hij zin in had. Zeven jaar na de notities van Marsdon brak de hel in het
Engelse koninklijk huis los. Het huwelijk tussen Edward VIII en de Amerikaanse Mrs. Simpson
maakte duidelijk dat Edward in ieder geval zijn eigen zin doorzette en dat een verwijdering
tussen hem en zijn verwanten best tot de mogelijkheden behoorde. De Engelse maatschappij
Thames Television maakte over het wereldschokkende huwelijk tussen Edward en Mrs.
Simpson verleden jaar een zevendelige televisieserie, die de VARA met ingang van 3 april in
Nederland zal uitzenden.
f. w
---r-
1
0*1
i5
cr
o
/tbat o.
Ijs iheteH:
tatiest/onjjï
1
Jjm
ftto be w®
for notltt.
f to bes®
Gaan jelui je
eigen gang, ik
J
ga de mijne’
Edward Fox en Cynthia Harris als Koning Edward VIII en mrs. Wa/los Simpson.
'1
J
Prins Edward Albert Christian George Andrew
Patrick David werd geboren op 23 juni 1894 als
zoon van de latere koning George V en koningin
Mary. Grootvader Edward VII was uiterst gesteld
op de kleine naamgenoot. Bij tal van gelegenhe
den zeulde de koning de kleine knul, veelal in een
matrozenpakje gestoken, mee en binnen de kort
ste keren werd het ventje de lieveling van het
Londense publiek.
In 1910 volgde koning George zijn vader Ed
ward VII op en de titel van de prins van Wales
ging naar de jonge Edward, die reeds op 12-jarige
leeftijd examen had gedaan als cadet. Voordat de
jonge prins naar Oxford vertrok, waar hij werd
ingeschreven als student in staatsrecht en ge
schiedenis aan het Magdalen College in Oxford,
bezocht Edward Parijs. We citeren Marsdon:
Aldus Marsdon, die zijn verhalen hier en daar
wellicht wat overdreven in een vijftiental afle
veringen liet plaatsen.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog stond Edward
van ongeduld te trappelen om naar het front te
gaan. Verzet hiertegen van vooral Lord Kitchener
mocht niet baten. Edward liet hem doodeenvou
dig weten dat hij nog vier broers had die bij zijn
eventuele overlijden aan het front koning George
konden opvolgen. Edward belandde aan het Fran
se en Italiaanse front en in 1916 werd de troonop
volger stafofficier in Egypte. Na de oorlog begon
hij aan een glansrijke carrière in het Engelse
society-leven en bezocht Edward tal van landen,
vooral ook om de Britse handelsbetrekkingen te
bevorderen.
De prins en de vrouwtjes bleef een doorlopend
onderwerp van gesprek. Ook zijn voorkeur werd
nogaleens bepraat. Zwager Lord Lascelles (met
wie prins Edward nou niet bepaald op goede voet
stond) zou de prins eens toegevoegd hebben: „Als
gij uw familie even hoog schatte als ik, zoudt gij
niet langer nachtkroegen bezoeken en een groot
deel van uw vriendinnen opgeven, een meisje van
koninklijke geboorte huwen en een kalm leven
gaan leiden”. Een lelijke schop tegen de prinselij
ke schenen. Edward was duidelijk gepikeerd en
antwoordde: „Och, het kan zijn dat ik wat luitjes
ken, die niet van de bovenste plank zijn, maar ik
heb in ieder geval een almachtigen piet van een
zwager”.
Rond 1930 introduceerde Thelma Furness (een
vriendin van Edward) de Amerikaanse mevrouw
Wallis Simpson (getrouwd met de tot Brit genatu
raliseerde Amerikaan mr. Simpson) bij de prins
van Wales. In januari 1932 werden de Simpsons
uitgenodigd op Fort Belvedere en het daarop
volgende jaar werd hij een regelmatig bezoeker
van de flat van Wallis Simpson op Brayanston
Square. In 1934 werd de Amerikaanse voorgesteld
aan de koning en koningin, voor de eerste maar
ook meteen de laatste keer.
Naast Edward Fox en Cynthia Harris zijn onder meer
te zien Marius Goring als George V, Peggy Ashcroft ais
koningin Mary, David Waller als premier Baldwin en
Wensley Pithey als Winston Churchill.
Het verhaal sluit aardig aan bij een serie als „Lillie”,
waarvan de AVRO op 8 maart jongstleden de laatste
aflevering uitzond. In die laatste aflevering van „Lillie”
overleed Edward VII en volgde George V (de vader van
de prins van Wales) hem op. In „Edward and Mrs.
Simpson” zijn de laatste jaren van het koningschap van
George V te zien. Alleen speelde in „Lillie” Keith
Varnier de rol van George V, terwijl in „Edward and Mrs.
Simpson” Marius Goring die rol voor zijn rekening
neemt.
van de feiten zoals wij die kenden te kunnen maken”.
Het kostte bijna negen maanden om de materialen te
kopen voor de kleding van Cynthia Harris. De zeven
episodes van de serie geven het verhaal weer van 1928
(twee jaar voor de eerste ontmoeting tussen Edward en
Wallis Simpson) tot 1936, toen Edward zijn radiotoe
spraak hield. Kort daarna vertrok het aanstaande echt
paar met de HMS Fury naar Frankrijk.
stige vrouw sprak en zei: „Wallis Simpson, de
vrouw van wie ik houdbegreep men het.
Plotseling werd de stilte verbroken door het
werd nog 'net geen verraad genoemd) zette veel
kwaad bloed. Edward zelf bleef er stoïcijns onder.
De avond na de radiotoespraak vertrokken de ex-
koning en Mrs. Simpson naar Frankrijk. Na de
troonsafstand nam Edward de titel van Hertog
van Windsor aan.
vallen van een glas. Een kelner schoot toe om de
scherven op te rapen. De man, die het glas had
laten vallen, staarde lijkbleek voor zich uit. Als
een bliksemschicht schoot het door mijn hersens:
mijnheer Simpson, mevrouw Wallis Simpson
Een vergissing was uitgesloten. Hier zat de man
die het slachtoffer werd van het drama, dat over
Engeland was gekomen”.
De televisieserie „Edward and Mrs. Simpson" van
Thames Television werd gebaseerd op het boek „Ed
ward VIII, the road to abdication” van de Engelse
schrijfster Frances Donaldson. Een biografisch werk,
dat enkele jaren geleden in Engeland op de markt werd
gebracht. Voor de tv-serle werd het verhaal, zoals
gebruikelijk, sterk geromantiseerd. Het werk van A. C.
H. Smith. Van dat geromantiseerde verhaal komt begin
april bij Elsevier een vertaalde uitgave uit, met originele
historische foto's en foto’s uit de televisieserie (224
blz„ 22,90).
„Edward and Mrs. Simpson" werd geproduceerd
door Andrew Brown en geregisseerd door Waris Hus
sein. De hoofdrollen worden gespeeld door Edward Fox
(de prins van Wales) en Cynthia Harris (Mrs. Simpson).
De voorbereidingen en het maken van de serie
namen in totaal negentien maanden in beslag. De
makers gingen dus niet over één nacht ijs. Andrew
Brown: „Het was van vitaal belang dat we het verhaal
zo nauwkeurig mogelijk in beeld brachten. We konden
het ons niet veroorloven van de waarheid af te wijken of
die te verminken. Elk aspect in de scripts werd nauw
keurig onderzocht om een dramatische reconstructie
De serie heeft er overigens wel voor gezorgd dat
de naam van Edward weer in het nieuws kwam.
Voor de Tweede Wereldoorlog had Edward con
tacten met Adolf Hitler. In december vorig jaar
verscheen in Amerika een boek over de mensen,
die het Hitler financieel mogelijk hebben gemaakt
om aan de macht te komen. Ook de naam van
Edward wordt in dat verband genoemd door de
schrijvers James en Suzanne Pool. Zij stelden
zelfs dat Edward niet door het huwelijk met Mrs.
Simpson werd gedwongen af te treden, maar door
het feit dat hij Duitsland zou willen steunen. Lord
Home, voormalig eerste minister, kwalificeerde
het boek met „volkomen onzin” en voegde daar
aan toe: „Dit boek bevat een heleboel nonsens. De
reden dat Edward afstand van de troon moest
doen, was zijn voorgenomen huwelijk met Mrs.
Simpson”. En daarmee was de kous af. Het zal wel
nooit duidelijk worden wat er nou echt is gebeurd.
Of Mrs. Simpson moet de reeds genoemde brieven
nog eens gaan publiceren. Wellicht dat dan enig
licht in het duister kan worden geworpen.
starring
I D WA RI) H) X and C YNTIIIA H ARRIS
Het optreden van Edward werd door zijn fami
lie niet juichend bekeken. Het zou tot een volledi
ge breuk tussen de hertog en zijn familie komen.
Vlak voordat het tweetal op 3 juni 1937 in het
huwelijk trad, had Edward rechten en plichten
van een koninklijke hoogheid „uitsluitend voor
hemzelf” gekregen.
En die eenvoudige drie woorden „uitsluitend
voor hemzelf” deden de relatie tussen Edward en
zijn familie de das om. Want die wilden zeggen dat
als de Windsors naar Engeland zouden terugke
ren, ze gescheiden zouden moeten optreden bij
officiële gelegenheden. De hertog aan de zijde van
de koninklijke familie en de hertogin bij de lagere
adel. Traditie is traditie. Zeker in Engeland, en
zeker in die tijd. Edward koos een vrijwillige
ballingschap. Hij keerde nog wel zo nu en dan
terug naar zijn vaderland, maar het officiële gele
genheden voor wat ze waren.
Het echtpaar vestigde zich definitief in Frank
rijk. Zowel Edward als Mrs. Simpson schreven
hun memoires. De hertog onder de titel „A King’s
Story” en zijn vrouw onder „The heart has its
reasons”. De voormalige koning en zijn vrouw
leidden een rustig leven. In 1972 stierf Edward
aan een ernstige keelaandoening. Het stoffelijk
overschot werd naar Engeland gebracht. Tot een
verzoening met zijn familie, menigeen hoopte
daarop, is het nooit gekomen. Mrs. Simpson is nog
steeds in leven en woont ook nog steeds in Frank
rijk.
Toen zij hoorde dat de Britten een televisieserie
gingen maken, heeft ze laten weten dat zij de
brieven die haar man en zij elkaar ooit hebben
geschreven openbaar wilde maken om aan te
tonen dat de werkelijkheid er heel anders heeft
uitgezien, dan men wil doen geloven. Het is er
nooit van gekomen. De hertogin is momenteel
ernstig ziek. In Engeland baarde de serie „Ed
ward and Mrs. Simpson” nogal wat opzien, omdat
menigeen van oordeel was dat het geen stijl was
van Thames Television een serie te maken over
dat onderwerp, terwijl de hertogin nog in leven is.
radio een verklaring af. Op datzelfde moment zat
in de hal van het Savoy Hotel in Londen een
portier, die een beslissende fase van een menselijk
drama voor zijn ogen zag gebeuren. In „De gou
den sleutels”, het orgaan van de Vereniging van
Nederlandse Hotelportiers, haalde de man jaren
later zijn herinneringen op:
„In een fauteuil in de hal zat een scheepsbou
wer, een zekere meneer Simpson uit Schotland.
Hij logeerde vaak bij ons. We kenden hem als een
bescheiden man. Terwijl hij daar zat met een glas
in de hand werd er een extra uitzending via de
radio aangekondigd. Het werd doodstil en even
later klonk uit kasteel Windsor de stem van een
man, die de hele wereld thans kent als de hertog
van Windsor. Hij stelde het Engelse volk ervan in
kennis dat hij afstand zou doen van de troon om
de stem van zijn hart te volgen. Terwijl de stem
van koning Edward uit de luidsprekers kwam,
voelde iedereen, dat dit een dramatisch ogenblik
voor Engeland was”, aldus de oplettende portier.
Hij vervolgt zijn ervaringen: „Niemand in de
hal van het hotel vermoedde echter, dat zich
onder hun ogen nog een andere tragedie afspeel-
de, die nauw verband hield met de rede, die men
„Voordat de prins naar Oxford ging, kwam
tamelijk onverwachts het besluit hem een paar
maanden naar Parijs te zenden. Men zegt, dat dit
geschiedde op voorstel van koningin Alexandra,
die meende, dat een uitstapje naar Parijs hem
geen kwaad zou doen. Koningin Maria voelde
niet veel voor het denkbeeld, maar zij zag in dat
de prins toch wel spoedig zijn bezoek aan Parijs
zou brengen, of zij dit goedvond of niet, en zij
achtte het verstandiger hem zijn eerste bezoek
daar te laten brengen terwijl zij nog iets over hem
te zeggen had”.
„De prins ging dus naar Parijs, waar hij logeer
de bij den markies van Breteuil, het hoofd van
een oude aristocratische Fransche familie, die
zijn hele leven met koning Edward bevriend was
geweest. Voordat hij Londen verliet ontmoette de
prins wijlen admiraal Montague voor het paleis
van Marlborough. „U gaat dus naar Parijs”, zei
de admiraal, „vermaak u daar maar goed, doch
word niet verliefd. Sommige van die Fransche
vrouwtjes zijn duivels betoverend”. De prins
werd te Parijs niet verliefd, maar wel ontmoette
hij er betoverende vrouwtjes. Dat was ook de
bedoeling. Tot dusver had hij eigenlijk geen
andere vrouwen ontmoet dan zijn eigen verwan
ten. Te Parijs kwam hij in aanraking met aardige,
welopgevoede jonge vrouwen en ook met enkele
vrouwtjes, die bijzonder aardig waren, maar
noch welopgevoed, noch beschaafd. Een vriend
van den markies nam den prins mee naar een
souper in een schildersatelier, waaraan een half-
dozijn knappe „grisettes” deelnamen. „Wat
dunkt u van die meisjes?”, vroeg men hem, toen
hij het atelier verliet. De prins lachte. „Ik zou wel
eens willen weten, wat mijn moeder van haar
gezegd zou hebben”, zei hij grinnikend. De prins
bracht een kostelijke tijd door te Parijs, al zou hij
het misschien nog prettiger hebben gehad als de
waakzame meneer Hansell niet steeds bij hem
was gebleven”.
In 1936 werd de prins van Wales koning Edward
VIII. In de jaren voor zijn troonsbestijging had hij
zich vooral het lot aangetrokken van de minder
bedeelden in de samenleving, hetgeen hem een
grote populariteit onder de bevolking had gege
ven. Een krantenkop uit januari 1936: „EDWARD
VIII, DE VRIJGEZEL-KONING. Veel bereisd
man met groote levenservaring. Zijn natuurlijke
interesse voor zijn medemenschen”. In vele verha
len werd duidelijk gemaakt dat de kersverse
koning nu maar eens moest trouwen. Er kan geen
twijfel aan bestaan, dat het meerendeel van zijn
onderdanen dit ten zeerste wenscht”.
Van de nieuwe koning werd veel verwacht. Zijn
populariteit in binnen- en buitenland zouden het
Britse rijk goed kunnen doen en als er dan ook
nog de juiste vrouw werd gevonden was iedereen
dik tevreden. Het pakte echter anders uit. Via de
Amerikaanse pers kwam de geruchtenstroom op
gang. Vlak na de troonsbestijging bezocht het
echtpaar Mr. en Mrs. Simpson een diner dat door
de koning werd gegeven. In de roddelbladen uit
de States werd druk gespeculeerd over een ro
mance tussen Mrs. Simpson en Edward VIII.
Nadat Mrs. Simpson liet weten voor de tweede
keer te willen scheiden (ze was reeds een keer
getrouwd geweest) namen de geruchten hand
over hand toe. In Engeland probeerde men de
affaire zo stil mogelijk te houden. Maar de waar
heid kwam toch aan het licht. Edward liet weten
met Mrs. Simpson te gaan trouwen. De wereld
Na de abdicatie van de koning was Engeland
grof in twee kampen verdeeld. Een groep mensen
was dromerig weggedoken en dacht na over de
geweldige romance (de koning geeft er zelfs de
troon voor op!) en er was een groep die zijn daad
als een weinig patriottisch gebaar zagen. Het
verzaken van erfelijke plichten en rechten (het
Walter Monckton als adviseur van de Koning vraagt
advies aan Churchill, gespeeld door Wensley Pitley
was geschokt. De Engelse koning trouwen met
een gescheiden Amerikaanse, die bovendien niet
van adellijke bloede was?
Winston Churchill, de latere premier en een
goede vriend van de koning, steunde Edward bij
zijn voornemen met Mrs. Simpson te trouwen. De
toenmalige premier Stanley Baldwin en de aarts
bisschop van Canterbury Cosmo Lang waren
felle tegenstanders van het huwelijk. Maar Ed
ward zei tot de premier: „Ik zal met haar trouwen.
Op de troon of zonder troon. Waarheen zij ook
gaat, ik zal haar volgen”. Baldwin en Cosmo
stelden daar tegenover dat hij onmogelijk koning
kon blijven als hij met Mrs. Simpson in de huwe-
lijksboot zou stappen, aangezien Edward als soe
verein tevens titulair hoofd van de Anglicaanse
kerk was. En die stond geen echtscheidingen toe.
De prins wist echter van geen wijken. (Herinner beluisterde. Pas toen de koning over zijn toekom-
nog even: „Gaan jelui alstjeblieft je eigen gang, ik
ga de mijne”). Op 10 december 1936, na 327 dagen
koning te zijn geweest, legde Edward VHI via de
De bovenste foto uit ons archief toont ons de echte
Engelse Koning Edward VIII en mrs. Wallis Simpson, de
onderste foto de hoofdrolspelers in de gespeelde docu
mentaire.
iWtfe O®
>z< 'ff-
f
TH A M ES TELEVISION'S
'3®
s
