:r
Ook scheidsrechters
warmen zich op
A-pikeur
Jeugdige Wagenaar vol aversie tegen cursus NDR
Wl
w
door Jan Blijboom
Van de gekken
Sukkeldrafje
I
Schoothondje
Niet om te kopen
Soepeltjes
Ex-H
ht
i
act
3
2.
ing
Yvonne: klasse
in de sulky
JO.
i
STOPPER
eta-
uur
<e
ten,
mt u
nen
maart de winterperiode als ge
sloten. Daarmee is meteen een
begin gemaakt met het nieuwe
seizoen; de renbaan Duindigt is
sinds 17 maart zelfs aan zijn
drieënzeventlgste toe.
Op die bewuste zaterdag
het begin van een lange reeks
die pas 3 november wordt afge
sloten startte in de draverij
om de Hellevoetsluisprijs (2100
meter) onder andere het paard
Niels Zuidvelde met op de sulky
de achttienjarige Yvonne Wage
naar; dochter van een van Ne
derlands beste, meest gerouti
neerde pikeurs Jan Wagenaar.
Het frêle meisje, een van de on
geveer tien vrouwen die het be
roep van pikeur hebben geko
zen, leverde in deze koers een
uitstekende prestatie door als
eerste te eindigen in de goede
tijd van 1.21.8.
Als de voortekenen niet be
driegen is voor haar in dit niet
alledaagse vak een goede toe
komst weggelegd, want sinds
1977 heeft ze al achtentwintig
officiële overwinningen behaald.
Overigens ook weer niet zo ver
wonderlijk, want behalve dat
haar vader, zoals reeds gezegd,
tot een van de nationale toppers
in het korps van pikeurs behoort
is ook haar moeder in de sulky
geen onbekende.
Vader, moeder, dochter en ze
ventienjarige zoon Jan beheren
in het rustieke Otterlo een eigen
stoeterij waar ze vijftig dravers
in training hebben. Daarvan is
schilpunt was echter, dat deze eenza
me figuur zich in een ander tempo
voortbewoog dan de overige atleten.
opleiding die langzaamaan moet
worden uitgebouwd. In vergelijking
tot het buitenland liggen we, wat dit
betreft, een straatlengte achter. Er
is echt veel meer scholing nodig
voor leerling-pikeurs en leerling-
jockeys, al blijven er natuurlijk uit
zonderingen bestaan zoals Yvonne
Wagenaar die nu al bewijzen heeft
A lie lof dus voor Jan Beck, die een
goede wedstrijd floot bij AZ’67-Roda
JC, alsook voor Van Swieten, die met
Van Ettekoven verreweg onze beste
scheidsrechter is, simpelweg door te
fluiten voor overtredingen, en dan ook
nog de goede kant op te wijzen. Deze
combinatie is zo zeldzaam, dat het
kijken naar zijn arbitrage zowaar een
avontuur mag worden genoemd!
en
sn-
:ijn
ndair"
lent is.
=ft
ligt
:s-
kunt
et
aan
us
is
verk
en
'Wy-l
worden, dat hij zich niet beperkte tot
wat gesukkel, geloop en gedraaf, want
tijdens zijn rondgang over het hele
veld, in een uitgekiende choreografie
dwars door de beide partijen heen
waarbij hij hier en daar in het voorbij
gaan de hand drukte van een speler
die hij wel eens eerder was tegengeko
men. volvoerde hij ook menige gym
nastische oefening. Eerst dacht ik nog
dat hij, al voortsukkelend, heel sociaal
een steentje of een kroondop van een
bierflesje uit het gras opraapte, toen
hij, in draf, met de rechterhand naar
de grond reikte, maar toen hij dat
afwisselend drie keer met de rechter
hand, en drie keer met de linkerhand
deed, begreep ik dat hij een bepaalde
spierenbundel aan het werk zette. Hij
wisselde dit af met huppeltjes, knie-
oefeningen, heupoefeningen, allemaal
soepeltjes, soepeltjes, en een doorveer-
oefening, waarbij hij het ene been in
de knie boog, en het andere been voor
uit op de grond zette, om daarna rit
misch op en neer te bewegen, een oefe
ning die hij later, gedurende de wed
strijd, godzijdank niet één keer in
praktijk hoefde te brengen...
ben zoals we die met deze reglemen
tair vastgestelde cursus beogen.
Want laat men vooral niet vergeten
dat we voor personen beneden de
achttien jaar ook met de leerplicht
wet te maken hebben”.
Directeur Milders acht het al een
belangrijke vooruitgang dat dit on
derricht kan gebeuren in een pro-
Het tweede punt waarop hij zich
onderscheidde van de overige opwar
mers op het veld (zo’n man of dertig
van AZ'67 en Roda JC samen), was dat
hij zich als enige niet om de bal be
kommerde. Terwijl de spelers als jon
ge honden toeschoten op elke bal die
binnen een actie-radius van twintig
meter voortrolde, opstuitte of rondtol
de. acteerde de Einzelganger alsof hij
een blind en doof en der dagen zat
schoothondje was, dat die bal op twee
meter afstand wel zag, maar uit onder
vinding wist dat hij, zodra hij op het
ronde ding zou toelopen, omver gesme
ten zou worden door een grotere en
sterkere hond, of anders door de
krachtinspanning nog een half uur
zou moeten nahijgen als hij zo’n bal
ondanks alles achterna was gelopen.
Ik doe net of ik hem niet zie, dacht hij
iedere keer in de buurt van een bal, dat
schept dan geen verplichtingen...
Sinds de uitvinding van de cinemato
grafie is de man die zich als een razen
de voortbeweegt temidden van nor
maal, lopende of zittende of rijdende
figuren een geliefd komisch middel,
maar mij bleek nu dat ook een man die
zich juist langzamer en bedaagder,
minder abrupt beweest dan zijn omge
ving, de blik als een magneet naar zich
toe trekt. Het hoeft daarbij niet eens
om opvallende verschillen te gaan,
zelfs als die eenling zich maar één
tempo lager beweegt (iedere voetbal
liefhebber kent de snelheidsmaat „één
tempo”, al kun je die niet in je zak
agenda opzöeken) onderscheidt hij
Uit een opmerking van een collega
tijdens de wedstrijd Ajax-FC Utrecht
begreep ik, dat de mening heeft post
gevat dat scheidsrechter Van Swieten,
de snelste hobbit onder de Nederland
se arbiters, de enige zou zijn die voor
de wedstrijd aan een warming-up
doet. Dat is onjuist. Vorige week za
terdagavond had ik met opzet wat
vroeger postgevat op de perstribune
om Metgod, Kist en Peters van AZ’67
gade te slaan, voordat de topper
AZ'67-Roda JC zou losbranden. Ik had
de nacht tevoren namelijk gedroomd
dat zij (maar dan in de volgorde Met
god met kopbal. Kist met kopbal en
Peters met sliding) alle drie zouden
doelpunten tegen Zwitserland, een
droom die, zoals later bleek, heel aar
dig zou uitkomen.
Terwijl ik zo de spelers gadesloeg
tijdens hun warming-up, de bal naar
elkaar toespelend, af en toe individu
eel een sprintje over het veld trek
kend, werd mijn oog opeens getroffen
door een Einzelganger, een eenzaat,
die net als de spelers in trainingspak
rondliep, maar zich door drie dingen
van hen onderscheidde. Ten eerste
was hij duidelijk ouder, een beetje
grijsharig, en ook miste hij het fiere,
bodybuilding-achtige dat de huidige
topvoetballers kenmerkt. Hij zag er
meer uit zoals Abe Lenstra eruit zag
op 1 januari, als hij meespeelde met de
van de docent-veearts mijnheer
Jansen heen komt moet je je leerlin
genvergunning als pikeur-B afge
ven. En dan mag ik in geen enkele
koers meer uitkomen”.
Een sombere bespiegeling over de
waarde van deze cursus die hoe
begrijpelijk ook in de ogen van een
meisje dat ondanks haar jeugdige
leeftijd al heeft bewezen over veel
praktische ervaring in het pikeurs-
vak te beschikken toch niet hele
maal in overeenstemming is met de
betekenis die aan die week Deurne
volgens de stichting moet worden
toegekend.
Stelt de Duindigt-directeur R.
Milders: „Ik ken die veel gehoorde
klacht van de deelnemers. Vanuit
hun standpunt bezien wel verklaar
baar, omdat het in de meeste geval
len jongelui betreft die tijdelijk aan
de werkzaamheden op bijvoorbeeld
het familiebedrijf worden onttrok
ken. Toch vinden wij dat ze een
minimale ondergrond moeten heb-
In die wat depressieve toestand
was het meisje geen schaduw van
de zelfbewuste pikeur die op 17
maart zo indrukwekkend temidden
van ervaren krachten de overwin
ning voor zich opeiste. De tegenzin
om die week zinvol aan de gang te
zijn viel duidelijk van haar gezicht
af te lezen. Waarom?
Antwoord van Yvonne Wage
naar: „Ik begrijp niet wat ik hier
moet doen. Wat heeft het voor zin
om een week hyppologie (les in het
ontstaan van dravers), gezond
heidsleer, organisatie van de bond,
monsteren (dat is een paard voorlei
den), longeren (een paard aan een
lange lijn in de rondte laten lopen)
en poetsen door te nemen? Maar ja,
je bent het nu eenmaal verplicht.
Want als je niet door het examen
Het feit dat er ook op haar door
het publiek wordt gewed doet haar,
zegt ze, niets. Hierover: „Tijdens de
koers rijd je alleen om te winnen. Je
denkt gewoon niet aan de wedden
schappen. Overigens heb je het bij
een nederlaag toch nooit goed ge
daan. Dan staan ze je soms langs de
kant uit te schelden. En over om
kooppraktijken waarvan sommige
echte gokkers zich soms proberen
te bedienen, zullen we het maar niet
hebben. Bij ons, de Wagenaars, heb
ben ze het nooit geprobeerd. Ieder
een weet dat wij niet omkoopbaar
zijn.”
Het nieuwe drafseizoen dat nu
dus al is begonnen betekent voor
vader en dochter Wagenaar veel
werk aan de winkel. Naast de ar-
beid op de stoeterij houdt dat voort
durend reizen en trekken in met vijf
of zes paarden die in een grote
vrachtwagen worden vervoerd.
Paarden die, hoe dan ook, elke dag
op de stoeterij vijf a zes trainings-
rondjes op een baan van 1500 meter
maken om in conditie te blijven,
terwijl ook het soigneren de nodige
aandacht en werktijd vergt. Vijftig
stuks. Ga er maar aan staan.
Niettemin lééft Yvonne in deze
ambiance, innig samenwerkend en -
reizend met vooral haar va
der. Yvonne geeft daar voortdu
rend blijk van: een onafscheidelijk
duo. Ze kunnen niet buiten elkaar.
Een paar a paard
gen voortsjokkend, wetend van de
hoed en de rand van het strafschopge
bied, maar geenszins het schoolvoor
beeld van de sportman in hart en nie
ren. Old referees never die, they just
jog away.
ironie doorklinkt in het voorgaande,
want het is natuurlijk van de gekken
dat scheidsrechters in het betaalde
voetbal, die beslissingen moeten ne
men die van zeer grote invloed kunnen
zijn op het voortbestaan van clubs, het
inkomen van spelers en trainers, en
überhaupt op het hele bestaan van
profvoetballers die, door een enkel
schlemielig doelpunt kunnen degrade
ren, daardoor in salaris achteruit
gaan, daardoor hun hypotheek niet
kunnen aflossen, of die door dat ene
buitenspeldoelpunt aan het einde van
het seizoen van club moeten verande
ren, en daardoor van huis, van plaats
Van inwoning, van school voor de kin
deren, soms zelfs van land of wereld
deel... dat die scheidsrechters „onop
gewarmd” het veld betreden, en hun
warming-up in het eerste kwartier van
de wedstrijd tot zich nemen.
navolging van de wetgever, de
grens van de volwassenheid te ver
lagen naar achttien jaar. Die half-
siachtigheid waarmee de dochter
van Jan Wagenaar nu al enige tijd
te maken heeft, betekent intussen
wel dat ze zowel in leerlingen- als in
grote koersen mag uitkomen.
Als hoogtepunt in haar nog prille
carrière beschouwt Yvonne haar
tweede plaats in de belangrijk
koers om de Gouden Zweep, vorige
zomer in Groningen, achter vaders
toppaard Manza Buitenzorg. Manus
Bouwhuis won toen met Olav Pride.
Weet zij zich te herinneren: „Vader
had in de stal zijn arm gebroken
waardoor hij niet kon meedoen.
Daarom mocht ik het met Manza
Buitenzorg proberen. Geweldig ge
woon. Ik was de jongste”.
Achter welk paard Yvonne Wage
naar een bepaalde koers gaat rijden
beslist haar vader. De winsommen
bepalen de keuze; met andere woor
den: gewonnen bedragen vormen
de categorieën waarin paard x, ij of
z mag uitkomen. Dat zij op die be
wuste zaterdag op Duindigt indruk
maakte achter Nils Zuidvelde bete
kent dus allerminst dat dit paard
haar vaste compagnon is, c.q. kan
zijn.
Is haar gewicht, 57 kilogram, een
voordeel ten opzichte van zwaarde
re pikeurs in de koers? Yvonne
meent van niet en acht een goede
harmonie met de paarden „ze zijn
net als mensen” veel belang
rijken. Toelichting hierop: „Aller
eerst moet je natuurlijk een goed
paard tot je beschikking hebben.
Logisch. Verder is het de kunst de
speed zó te verdelen dat er voldoen
de uithoudingsvermogen voor een
goede eindspurt overblijft. Maar
die moet je dan wel precies op tijd
inzetten. Tevoren moet je na de
start meteen positie kiezen. Mijn
voorkeur gaat uit naar het tweede
spoor iets aan de buitenkant. An
ders zit je gauw opgesloten als er
iets gebeurt. Tenslotte is het op het
laatste rechte eind ook nog zaak het
paard in draf te houden, wat soms
erg moeilijk kan zijn.”
het bezit van MAVO-diploma
heeft daar geen moeite mee,
„want”, zegt ze „ik houd van
avontuur.” Als ik geen pikeur
zou zijn geworden dan had ik het
beroep van stewardess ge
kozen”.
Yvonne Wagenaar voelde zich allesbehalve op haar gemak; een
beetje eenzaam zelfs. Terwijl buiten een harde wind, regen en natte
sneeuw door het geboomte joeg zat zij die avond in het restaurant
van het Nederlands Hippisch Centrum in het Brabantse Deurne
reikhalzend uit te zien naar het ogenblik waarop ze naar huis terug
kon. Nog een paar dagen (vrijdag) en de verplichte cursus van de
Stichting Nederlandse Draf- en Rensport voor leerling-pikeurs en
leerling-jockeys behoorde na een week van theorie en praktijk tot het
verleden. Dertig jongelui stonden ditmaal ingeschreven.
sen twee witte op een groen biljart
laken.
Want ook Jan Beck (want die was
het) beperkte zich heus niet tot een
sukkeldrafje in de diagonalen. Hij ver
stoutte zich enkele keren een sprintje
te trekken, maar omdat zo’n sprintje
nooit tot doel had een voortrollende
bal nog bijtijds te bemachtigen, ont
brak er steeds alle scherpte aan, zodat
een speler die een hem tegemoet rol
lende bal tegemoet trad toch de indruk
maakte zich sneller,! viever voort te
bewegen dan de sprintende Jan Beek,
ook al bewoog die zich volgens objec
tieve, aan de natuurkunde ontleende
maatstaven, twee keer zo snel voort.
geleverd over grote klasse te be
schikken. De manier waarop ze die
koers won was zonder meer indru
kwekkend. Verder wil ik maar niet
uitweiden over de tegenzin die er in
het algemeen tegen die verplichte
cursus bestaat. Daar zou ik wel het
een en ander tegenover kunnen stel
len. Breek me de bek niet open.
Maar daar is niemand, binnen onze
vereniging mee gebaat. Ook in de
voetballerij spuien de heren spelers
wel eens kritiek over zaken waar ze
weinig of geen verstand van heb
ben. Het zij zo”.
Grote klasse. Hoe voorzichtig de
ze kwalificatie ook moet worden
gebezigd met betrekking tot een
sportfiguur die nog pas aan het
begin van haar of zijn carrière
staat, er valt niet aan te tornen dat
Yvonne Wagenaar vanaf mei 1977,
toen ze voor het eerst vastbesloten
plaats nam in een sulky om te trach
ten een officiële koers zegevierend
te volbrengen, liefst acht en twintig
overwinningen op haar naam heeft
weten te schrijven. Temeer een in
drukwekkend aantal als men be
denkt dat elke aankomende pikeur,
die met een B-status begint, na
twintig gewonnen wedstrijden offi
cieel aanspraak mag maken op de
benaming pikeur. Alleen bestaat er
een leeftijdsgrens, te weten een en
twintig jaar. Tot zo lang zal Yvonne
Wagenaar dus moeten wachten,
tenzij de stichting NDR besluit, in
Moeder en dochter Wagenaar bereiden zich voor op een wedstrijd, (foto's J. van Bellen)
fessionele sfeer waartoe de entou
rage van het hippisch centrum vol
gens hem mag worden gerekend.
Dit in tegenstelling tot voor kort,
toen de cursus op Duindigt in eigen
beheer draaide.
Vervolgt de hoogste gezagsdrager
van deze baan: „Dit is nog maar het
begin, pas de eerste fase van een
Manza Buitenzorg de bekendste.
Dat betekent, met het wekelijkse
reizen en trekken naar alle mo
gelijke koersen in heel Neder
land, voor vader en dochter Wa
genaar zeven dagen in de week
hard werken. Yvonne in
Hoewel het weer hardnekkige
pogingen in het werk blijft stel
len anders te doen geloven be
schouwt de Stichting Nederland-
"Wj
Yvonne Wagenaar na een zege met
Micky
