Toepassingsmogelijkheden computer onbegrensd
Toch op 21 april
Infiltratie
Statencommissie
in duinen
uitstellen
Onenigheid over
adviseur CMN in
Chip moet
ondernemers
aan het
denken zetten
Opnieuw grote
koppelkoers op
Spaarnwoude
d
4
STATENLEDEN:
19 7 9
IJMOND
APRIL
3
DINSDAG
1
Sensoren
Verkeerslichten
HAARLEM. Voor de elektronische apparatenfabriek Nederland
Haarlem B.V. heeft de chip geen geheimen meer. Integendeel in deze
achter vele gevels verscholen onderneming aan het Donkere Spaarne
worden die geheimen er door technici juist „ingebakken”. Of zoals
adjunct-directeur G. Schuit het zegt: „wij leren de microprocessor
denken”. En dat toevoegen van intelligentie is een winstgevende zaak.
De elektronici kunnen het werk bijna niet aan en het bedrijf heeft de
orders voor het uitzoeken.
Autodiagnose
Intelligentie
Bijscholing
9 I
Haarlemse onderneming
leert chips het
verkeer te regelen
Grote kans op
alternatief
bloemencorso
(Van een onzer verslaggevers)
I
Nederland Haarlem is er één van. Sinds
Zij zullen 12 uur achtereen racen op
het circuit van Spaarnwoude. In voor
gaande jaren leverde de Grand Prix een
spannende krachtmeting op, die vorig
jaar werd gewonnen door de ploeg van
(Van een onzer verslaggevers)
HAARLEM. In de Statencommissie
voor natuur- en landschapsbeseherming
en openluchtrecreatie zijn vrijdagmid
dag vraagtekens geplaatst bij de nood
zaak van duininfiltratie in de Kennemer-
duinen. Het PvdA-Statenlid Annemarie
Goedmakers vroeg zich af of daarmee
nog niet even kon worden gewacht totdat
de techniek van infiltratie doormiddel
van putten technisch mogelijk is.
veertig percent energie noemt als een chip
op de CV-waterpomp die onnodig veel
draait wordt gezet. Hij verwacht in elk
huis een micro-computer die het energie
verbruik gaat regelen De chips daarvoor
liggen in de laboratoria al klaar.
ex-prof Klaas Balk. Dat team legde in 12
uur niet minder dan 480 kilometer af.
daarvan was verschuiving van het corso
met één of twee weken onmogelijk: de
organisatoren houden zich steeds verre
van het 1 mei-weekeinde, wanneer de bol
lenstreek toch al overvol is met toeristen.
De week daarna bood ook geen kans voor
het corso.
seert zaterdag 26 mei in samenwerking
met de Haarlemse wielervereniging Ex
celsior de derde Grand Prix Damiate.
Aan deze koppelkoers voor ploegen van
vier renners, zullen ongeveer vijftig
teams deelnemen.
(Van onze stadsredactie)
HAARLEM. Damiate Pers organi-
Zij betoogde dat de bevolkingsprogno
ses op grond waarvan de Amsterdamse
waterleiding de levering van drinkwater
aan de provincie wil staken inmiddels zijn
achterhaald. (De bevolking van Groot
Amsterdam vermindert volgens een re
cent rapport van de Provinciale Planolo
gische Dienst sterk). Als dat zo is, waarom
dan nog niet wat langer van de overcapa
citeit van Amsterdam gebruik gemaakt,
totdat de milieuvriendelijker manier van
infiltratie door middel van putten moge
lijk is, zo meende zij. Dan zou de infiltratie
door middel van „kanalen” niet meer no
dig zijn. Ina Klaasen (D'66) voegde er aan
toe, dat het huidige college van B. en W
van Amsterdam bereid zou zijn daaraan
mee te werken.
Gedeputeerde Van Gelder beloofde de
mogelijkheden van deze suggestie te on
derzoeken. Volgens de heer Sprey, direk-
teur van het provinciaal waterleidingbe
drijf, zou Amsterdam in 1984 of uiterlijk
in 1985 zelf aan capaciteitsuitbreiding toe
zijn.
Nederland Haarlem was het eerste be
drijf in Europa dat achttien jaar geleden
op de markt kwam met een verkeersrege-
laar met transistors die naar vele landen
worden geëxporteerd. Sinds eind vorig
jaar gaan systemen de deur uit waarin de
chip wordt gebruikt om het verkeer te
regelen. Directeur Schuit vindt dit een
bewijs dat een klein bedrijf niet in paniek
hoeft te raken dat de microelektronica de
doodsteek zou betekenen. „Wij passen het
toe in onze produkten en ik zie niet in
waarom dit voor anderen ook niet moge
lijk zou zijn. Er ligt ook een enorme ver-
vangingsmarkt braak".
Wielerploegen, die deel willen nemen
aan de Grand Prix, kunnen inschrijffor
mulieren halen bij de bijkantoren van
onze bladen. Deelname staat open voor
iedereen vanaf 15 jaar en die niet in het
bezit is van een officiële KNWU-licentie.
De inschrijving sluit op 30 april. Het
wielergebeuren wordt opgefleurd met
een uitgebreid showprogramma, waar
onder een talentenjacht. Meer gegevens
over deelname daaraan volgen binnen
kort in de rubriek Gastenhoek.
Dit heeft geleid tot specialisatie op het
gebied van verkeersregelsystemen en de
meet- en regeltechniek, maar volgens
Schuit is het aantal toepassingsmogelijk
heden van de chip onbegrensd. Hij vindt
daarom dat iedere ondernemer zich snel
hoort af te vragen of de chip kan bijdra
gen tot een hogere produktie, een pro-
dukt met meer of betere mogelijkheden
of zelfs een totaal nieuw artikel. „Met
name bedoel ik de kleine en middelgrote
bedrijven, waar meestal de creatieve
mensen zitten die gewend zijn om niet
voor de hand liggende paden te bewande
len”. De ideeënbussen gaan volgens hem
gouden tijden beleven, omdat de toepas
sing van de chip speciaal bij geheel nieu
we dingen ligt en niet uitsluitend voor
het automatiseren van wat er al is. Geen
artikel over dit wonder der techniek ont
gaat hem, maar het archief is niet groot,
want na zes maanden zijn de gegevens
verouderd.
Wie probeert toepassingen te bedenken
komt tot de conclusie dat die werkelijk op
Een Haarlemse technicus leert een chip, ingebouwd in kast, het verkeer te regelen m Rotterdam.
Boven de apparatuur schoolborden waarop de situatie bij een kruispunt is getekend.
elk gebied liggen. De chips zijn overal. De
auto is een voorbeeld waarin de micropro
cessor goede kansen heeft als controleur
op het rijden, diagnose van de motor en
entertainment. Als de chip het motorische
deel in het oog houdt, hoeft de auto pas
naar de garage als er iets mis dreigt te
gaan en kunnen de huidige vaste km-
beurten vervallen. Maar ook Parker wil
een chip in een pen inbouwen en wie weet
waarvoor? In ziekenhuizen, winkels, bij
de spoorwegen, in keukens, redactiekan
toren. tuinbouw, scheepvaart, kernreacto
ren, spellenfabrieken, radio en televisie,
communicatie, telefooncentrales, de wo
ningbouw, uitgeverijen overal zal de mi
croprocessor ingang vinden.
Belangrijk daarbij is volgens prof. Ra-
thenau dat de chip tot humanisering van
de arbeid zal leiden, vuil en eentonig werk
Waar nog veel te weinig aandacht aan
wordt besteed zijn de sensoren of voelers
die nodig zijn om de chips te „informeren”
over temperatuur, vochtigheid, druk,
kleur, hardheid, vloeibaarheid, aantallen
enz. Deze sensoren zijn onmisbaar om de
chip aan het rekenen te zetten en vormen
volgens Schuit een unieke kans voor klei
ne bedrijven om deze te ontwikkelen en te
vervaardigen. Er bestaan trouwens al „be
angstigende” sensors, zoals een die stem
men herkent. Er is al een sprekend woor
denboek op de markt in Amerika voor
tweehonderd dollar, niet groter dan een
zakrekenmachientje. Het geeft op vijftien
honderd Engelse woorden de betekenis in
vijf talen naar keuze. Wie er woorden in
het Engels inspreekt krijgt ze in de geko
zen taal te horen, terwijl ze bovendien op
een schermpje (display) af te lezen zijn.
Uniek voor vakantiegangers.
Voglens Schuit was de elektronische
intelligentie in het verleden veel te duur
om er iets mee te doen. Dat is veranderd,
wat jarenlang niet realiseerbaar bleek be
hoort nu tot de mogelijkheden. Bijvoor
beeld het thuis oproepen van centraal
opgeslagen informatie via het TV-beeld-
scherm en de elektronische krant. Nog
één keer alle straten open in Haarlem en
dit is te verwezenlijken meent directeur
Schuit. Hij adviseert bovendien fabrikan
ten hun vijf jaar geleden met uitvoerbare
ideeën onder het stof vandaan te halen
omdat dit met de goedkope microproces
sor misschien wel mogelijk zal zijn". Daar
is wel een speciaal soort creativiteit voor
nodig welke je nu juist niet vindt bij de
technici die gewend zijn om strikt logisch
te denken. Zij zullen de fantasieën van
anderen wel in daden moeten omzetten"
Naast deze wedstrijd is er voor minder
snelle fietsers gelegenheid deel te nemen
aan een toertocht van 35 kilometer. Deel
nemers kunnen zich op 26 mei opgeven
aan de start bij Damiate Pers aan de
Oudeweg. De start is tussen 9 en 11 uur ’s
ochtends, de finish is, na een tocht door
het recreatiegebied, op het circuit
Spaarnwoude.
De mircoprocessor vormt een mijlpaal
in de geschiedenis en luidt een revolutie in
maatschappelijk opzicht in. Schuit: „Hon
derd jaar is met elektriciteit niets anders
gedaan dan het omzetten in beweging en
transport van energie. Aan de elektromo
tor koppelde men een waterpomp, cirkel
zaag of slijpsteen. Tachtig jaar had men
nodig om een onbenullig elektrisch mes
uit te vinden. De interessante uitvindin
gen waren die waarbij iets geheel nieuws
uit de bus kwam, zoals de wasmachine
(geen wasbord met motor) en stofzuiger
(„vacuum cleaner”). Een lateraal denken
om schijnbaar irrationele dingen met el
kaar te verbinden tot een nieuw artikel.
Zo is bet thans mogelijk intelligentie toe te
voegen aan produkten. Dit stelt ons in
staat fundamenteel nieuwe dingen te
doen”.
Volgens Schuit staan we pas aan het
begin, omdat horloges en rekenmachien
tjes niet de interessantste dingen zijn. „Ik
verwacht honderden nieuwe mogelijkhe
den, waarvan we nu nog dromen. Dan
wind ik me er natuurlijk over op dat er
stemmen opgaan om automatisering te
belasten, omdat dit juist tot nieuwe ar
beidsplaatsen kan leiden”. Dat ons land
de boot gemist heeft met vervaardiging
van „lege” chips, wat nu door de Verenig
de Staten, Japan en Engeland wordt ge
daan terwijl Philips een klein aandeel
heeft, acht hij geen probleem. „De chip
krijgt pas waarde als er intelligentie inge
stopt is (soft-ware) en op dit terrein is ons
land nog niet te laat. Er zijn goede Neder
landse bedrijven die de handschoen al
hebben opgenomen”.
Het is duidelijk, er is geen weg terug en
uit de positieve woorden van directeur
Schuit over het fenomeen chip kunnen we
ook rustig afleiden dat de angst van voor
bijgaande aard zal zijn. Er werden ook
nog nooit nieuwe dingen met gejuich ont
vangen en daar zijn technici enuitvinders
langzamerhand wel aan gewend geraakt.
Dit houdt overigens niet in zegt Schuit dat
ondernemers niet stil zouden staan bij de
maatschappelijke gevolgen die dergelijke
ontwikkelingen kunnen hebben. Het
houdt hen evenzeer bezig. Voor Neder
land Haarlem pleit het dat in twintig jaar
al deze ingrijpende technische verande
ringen zijn doorgevoerd met voor het me
rendeel dezelfde mensen. In- en externe
opleidingen en bij-scholingscursussen
maakten dit mogelijk. Dat geeft onderne
mers die nu voor de keus staan misschien
aanleiding met de chip ts beginnen. Be
drijven met minder dan tweehonderd
werknemers kunnen daarvoor in aanmer
king komen voor een ontwikkel-subsidie
van dertig procent met een maximum van
dertigduizend gulden. Aanvragen richten
aan de Rijksnijverheidsdienst.
HAARLEM. De opmars van het
elektronische wonder de silicium chip is
niet meer te stuiten. Deze microprocessor
of microcomputer is niet groter dan een
erwt en bevat honderdduizend onderde
len, voornamelijk vervaardigd van zand.
En of meer van deze chips hebben hetzelf
de geheugen en zijn tot net zoveel in staat
als de omvangrijke computers waarmee
hele kantoren zijn gevuld. De chip is niet
nieuw, de verhevigde belangstelling
wordt echter veroorzaakt door de on
voorstelbare prijsdaling. Twee jaar terug
kostten ze nog honderdduizend gulden en
volgend jaar komen ze voor minder dan
twee tientjes op de markt. Daardoor
komt de microcomputer voor iedereen,
ook in de Derde Wereld, beschikbaar en
de verwachting is dat over enige tijd de
eenvoudigste gebruiksvoorwerpen niet
meer „dom” zullen zijn, omdat intelligen
tie is ingebouwd.
Velen zien de opkomst van de chip als;
een technische sprinkhanenplaag, waar-1-
bij veel arbeidsplaatsen worden wegge
vreten als gevolg van automatiseringen.
Anderen verwachten van het nieuwe tech
nologische tijdperk echter nieuwe groei,
en welvaart en juist meer werkgelegen
heid. Volgens prof. dr. G. W. Rathenau,
voorzitter van de onlangs opgerichte ad
viesgroep micro-elektronicam schiet ons
voorstellingsvermogen ernstig te kort als
we proberen gebruiksmogelijkheden voor
de chip te bedenken. Hij acht het daarom
ook onmogelijk harde uitspraken te doen
over de maatschappelijke gevolgen die de'
toepassing van de chip heeft. Hij is er wel
zeker van dat de invloed van de chip in de
hele wereld zo groot zal zijn, dat sociale
problemen ontstaan en dat de belangrijk
ste daarvan de vrees is werk te verliezen.
Prof. dr. ir. S. Middelhoek, dekaan TH-
Delft, meent dat de snelle ontwikkeling
van de micro-elektronica de traditionele
fabrikanten van elektronische onderdelen
grote problemen oplevert. En ook bij de
kleine en middelgrote bedrijven die over
weinig kennis van de elektronica beschik
ken maar voor het vervaardigen van nieu
we produkten wel op chips en geavanceer
de elektronische systemen zijn aangewe
zen. Om concurrentie uit Japan en de
Verenigde Staten de baas te kunnen blij
ven acht hij gezamenlijke inspanning van
overheid, technische hogescholen, TNO
en de bedrijven noodzakelijk en wat dat.'
betreft acht hij de door de gisteren over
leden minister drs. M. W. J. M. Peijnen-
burg opgerichte „chipcommissie” bijzon
der belangrijk om een juist inzicht te
krijgen in de revolutionaire invloed van
de chip op informatieverwerkende sy-
sternen.
Een werkgroep van de Industriebonden
NVV/NKV haalde onlangs een rapport
aan van het Britse ministerie van Indu
strie waaruit zou kunnen worden afgeleid
dat toepassing van de chip in ons land het
aantal werklozen tot een half miljoen zal
doen stijgen. President-commissaris drs.
L. H. Meerburg van de Amrobank heeft
daarna gewezen op het feit dat bij dit
bankbedrijf, waar al twintig jaar compu
ters in gebruik zijn, de werkgelegenheid is
verdubbeld ondanks automatisering.
Trouwens iedereen die in de buurt van
computers zit weet, dat er vaak meer
nodig mensen zijn omdat je met die reken-
tuigen zulke leuken dingen kunt doen
waar de mens alleen zelf nooit aan zou
zijn toegekomen. De chip is ook zo’n ver
lengstuk van het menselijk kunnen, maar
aanzienlijk veel kleiner dan de conventio
nele computer.
1H
(Van onze streekredactie) M
BOLLENSTREEK. De kans is groot, dat er dit jaar een „alternatief” bloemencorso
door de bollenstreek rijdt. Het corsocomité heeft gisteravond de beslissing genomen,- S'
dat er op zaterdag 21 april in elk geval een corso zal rijden. Op dit moment ontbreken E,.
nog de benodigde hyacinten, maar dat hoeft geen bezwaar te zijn. Binnen het B
corsocomité overweegt men nu een „geel corso” op de weg te brengen (voorzien van B
narcissen) of een corso vol met bloemstukjes. De laatste mogelijkheid heeft de meeste B
kans, zei een woordvoerder van het corsoscomité vanochtend. Het corso zal in dat geval B
aanzienlijk duurder worden. B
HAARLEM. In de Statencommissie
voor natuur- en landschapsbeseherming
en openluchtrecreatie is vrijdagmiddag
onenigheid ontstaan over de vraag of het
Contact Milieubescherming Noord-Hol-
land aan de commissie een adviseur zou
mogen leveren. PvdA, D’66 en PPR wa
ren daar voor. Het CDA was het daar
echter niet mee eens.
Het CDA-Statenlid Achterstraat rea
geerde boos op de suggestie, om iemand
van CMN in de commissie tot adviseur te
Over veertien dagen valt de definitieve
beslissing over de vorm van het corso.
Men heeft de hoop nog niet opgegeven,
dat er alsnog een flink aantal hyacinten
voor gebruik gereed zijn wanneer de wa
gens opgetuigd gaan worden. De kopjes
beginnen langzamerhand boven de grond
te komen en als het weer meewerkt, hoeft
het niet lang te duren, voordat ze in bloei
staan.
De beslissing om het corso op 21 april
hoe dan ook te laten uitrijden werd giste
ren genomen met het oog op de reusachti
ge toeristische belangen die daarmee ge
moeid zijn. VW’s en touringcarbedrijven
hadden al lang tevoren een groot aantal
boekingen en contracten afgesloten. Los
vermindert, de veiligheid kan verhogen,
kwaliteit verbetert en de toepassing daar
om eerder een zegen dan een plaag is. Wat
de concurrentiepositie betreft ligt de
kracht van Nederland volgens Schuit in
ons vrij hoge opleidingsniveau wat van
voordeel is bij het ontwikkelen van senso
ren en produkten met intelligentie. Rathe
nau meent dat afremmen van het gebruik
van de micro-elektronica zal kunnen lei
den tot ondergang van hele bedrijfstak
ken met onafzienbare sociale gevolgen en
kapitaalvernietiging op grote schaal.
benoemen. „Ik ben verbaasd dit te verne
men. Wij zijn in het seniorenconvent
overruled door de kleine fracties en door
hen tegengewerkt toen het ging om een
uitbreiding van de commissie met meer
Statenleden. Het argument was toen dat
de commissie anders te groot zou worden.
Wij van onze kant hebben er mee inge
stemd dat de kleine fracties vertegen
woordigd konden zijn in de Raad van
Toezicht op de provinciale bedrijven. Ook
hebben we ons niet verzet tegen twee man
van D’66 in de commissie Ruimtelijke
Ordening. Maar nu het gaat om benoe
ming van adviseurs kan uitbreiding van
de commissie ineens wel.”
Ook de voorzitter van de commissie,
gedeputeerde Van Gelder, was niet zo
enthousiast over de benoeming van verte
genwoordigers van belangengroeperin
gen in Statencommissies. We hebben dit
soort adviseurs ook uit de commissie Eco
nomische Zaken gehaald. De Statencom
missies moeten politieke commissies
blijven.
1973 wordt met chips geëxperimenteerd
en nog steeds; tijdens onze rondgang door
het bedrijf blijven bepaalde research-
ruimten dan ook hermetisch gesloten. Het
is fascinerend te zien hoe verkeersregel-
automatien worden getest op schoolbor
den met getekende kruispunten en wegen
waar „verkeerslichten” zijn opgesteld.
Complete schakelprocessen worden met
behulp van een grote centrale computer in
het gebouw gemaakt en overgebracht in
de chip die het verkeer m een bepaalde
stad moet gaan regelen. Het aanbrengen
van wijzigingen in dit programma is niet
moeilijk volgens Schuit. Het onderhoud
vergt minder manuren en kan door MTS-
ers worden gedaan Voorheen was daar
een HTS-niveau voor vereist.
Het bedrijf maakt ook gebruik van
chips voor bewakingssystemen in de pe
trochemische industrie. Vroeger was één
centrale computer beschikbaar, nu kan
op elke afsluiter een goedkope micro
computer worden geplaatst. Een andere
toepassing is energiebeheer bij elektrici
teitsbedrijven en grootverbruikers, waar
dit Haarlemse bedrijf zich ook mee bezig
houdt. Dat kan ook m woningen volgens
onze zegsman die een besparing van bijna
De chip of microcomputer is met groter dan vijf millimeter en bevat honderdduizend microscopische onderdelen Om dit sluk/e elektronica te
hanteren en aan te sluiten is het in een houder gevat
Door de beslissing van het corsocomité I
is er een eind gekomen aan de geruchten-
stroom die ontstond toen Willem Duys
twee weken geleden in zijn „Vuist” aan-
kondigde, dat uitstel van het corso werd
overwogen wegens een tekort aan bloe-
men. Een woordvoerder van het corsoco-
mité daarover: „Al regent het dakpannen,
rijden doen we...”
R5
