Geen douceurtje door hoge prijzen
Franse reactor stil
na scheur in houder
Eritrees front
meldt herovering
n
99
a
Bemande Sojoez
gelanceerd
In Spanje 46
kinderen in
China beschuldigt
Vietnam opnieuw
Mislukte aanslag
in Madrid
Frans weekblad houdt onderzoek
bus omgekomen
Ratel
Vergissing
Niet gek
Doodgeschoten
Hovaardigheid
3
1 I
APRIL
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 9
1
door Nico Scheepmaker
ïl I
I
WOENSDAG
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. President Carter wil dat de Amerikaanse
oliemaatschappijen de twaalf miljard gulden die zij de komen
de drie jaar overhouden door de hogere brandstofprijzen,
besteden aan het zoeken naar nieuwe en betere energiebron
nen. Carter voegde hieraan gisteren toe, dat hij niet zal dulden
dat de offers die het Amerikaanse volk brengt om energie te
besparen, tot een aanfluiting worden gemaakt „door een dou
ceurtje voor de oliemaatschappijen”.
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN. In de Iraan
se hoofdstad Teheran zijn
vanmorgen opnieuw elf men
sen door revolutionaire recht
banken veroordeeld en te
rechtgesteld. Onder hen vier
generaals, twee ministers, po
litiechefs, leden van het parle
ment van het oude regime en
een oud-burgemeester van Te
heran. Allen waren onder
meer beschuldigd van corrup
tie en hoogverraad. Men was
vanmorgen druk doende de ei
gendommen van de geëxecu
teerden te verdelen onder het
volk, aldus een bericht van
radio-Teheran.
1
trijfel
I
stuk
Nederland is een wijs land
I»
i
I.
öl
l;-
A
is
ld
ld
Wat de veiligheid voor de
staatsburgers betreft staat eige
naardig genoeg de Ierse repu
bliek op de bovenste plaats.
Ons land komt als tweede, ge
volgd door Luxemburg. Frank
rijk komt op de zevende plaats.
artsen ambtenaren zijn één na
laatste op de ranglijst. Neder
land staat hier bovenaan.
r(. De revolutionaire regering van Iran
heeft gisteren overigens officieel toegege
ven dat zij zich geconfronteerd ziet met
onrust van de kant van separatistische
elementen en werklozen. Ook heeft zij
toegegeven dat er mensen zijn die aan
dringen op terugkeer van de sjah. Momen
teel telt Iran meer dan drie miljoen werk
lozen, welk aantal neerkomt op negen
procent van de bevolking. Volgens de
plaatsvervangend minister-president En-
tezam, die officieel woordvoerder is van
de regering, hebben bij een onlangs ge
houden mars van werklozen in het gebied
van de Koerden in het westen van Iran
mensen die op de hand van de sjah zijn,
geroepen om de terugkeer van de monar
chie.
Waldheim heeft zelf vorige week ge
poogd de executies van de voormalige
Iraanse premier Hoveida, de gewezen Pa
kistaanse leider Bhoetto en de Zuidafri-
kaanse zwarte guerrillastrijder Mahlangu
te voorkomen.
Voor het eerst gaf Entezam toe dat de
werkloosheid een belangrijke bron van
onvrede in de staat-zonder-sjah is ge
worden.
lië en Groot-Brittannië. Wat be
treft de nationale dynamiek is
de Bondsrepubliek niet te vers
laan, maar wordt het gevolgd
door ons land, met Frankrijk
op de vierde plaats en Dene
marken als hekkesluiter. Wat
comfort betreft komt Denemar
ken als nummer een uit de bus.
Voorts kondigde Carter aan, dat hij een
commissie zal instellen die de toedracht
van het ongeluk met de kerncentrale in
Harrisburg moet onderzoeken, en aanbe
velingen moet doen voor een verbetering
van de veiligheid van reactors. De VS
kunnen het niet zonder kernenergie stel
len, aldus Carter, die opmerkte dat kern
energie ruim dertien procent van de totale
Amerikaanse energiebehoefte uitmaakt.
De Amerikaanse president wil dat bin
nen twee maanden hoorzittingen begin
nen over de vraag hoe het gebruik van
kolen kan worden bevorderd.
ROME (Reuter). Het Eritrees
Bevrijdingsfront (ELF) heeft van
morgen de herovering gemeld van de
stad Tuccumbia, die onlangs door
Ethiopische regeringstroepen was in
genomen.
Ondanks dit alles zijn er een
tolerantie en een sociaal gevoel
die al deze problemen overko
melijk maken, aldus de Franse
journalist.
energie heeft gisteren gezegd dat de nucle
aire reglementeringscommissie (NRC) te
traag heeft gereageerd op het ongeval bij
Harrisburg en wil dat de NRC een specia
le groep deskundigen paraat houdt voor
defecten bij kerncentrales. Ook wil men
voortdurende controle bij alle centrales,
bijvoorbeeld door een vertegenwoordiger
bij elke installatie.
De Deense premier Anker Jorgensen
heeft verklaard dat na Harrisburg de
energiepolitiek van zijn land geheel op
nieuw moet worden bekeken. Denemar
ken zou volgend jaar beslissen of het over
zou gaan tot de bouw van kerncentrales.
sning
’olks
|n de
ie di-
laag
stich-
jwve-
g met
rnnis.
pora-
Dat
ebeu
inken
sr de
teerd
s een
Rot
sente
sgon-
>aa«”
-dam
daan
Izend
rzlt-
ner
aan
leze
ling
trde
Ook
het
ge
i
executies kan beleggen op de door Am
nesty aangevoerde gronden. De interna
tionale organisatie, die streeft naar verbe
tering van het lot van politieke gevange
nen overal ter wereld, had zulks het afge
lopen weekeinde gevraagd. Een woord
voerder van de VN zei gisteren dat Wald
heim echter geenszins het initiatief van
Amnesty had afgewezen en dat hij de
deur openliet voor een betere procedure.
’olks-
I op
e-Ka
lijn.
t een
Huize
at de
sr het
I
En als ik dan, eens per uur, aan die vier
ex-collega’s denk, dan denk ik onvermij
delijk even aan dat laatste moment, vlak
voordat zij werden doodgeschoten, waar
op het ten volle tot hen moet hebben
doorgedrongen dat zij een verschrikkelij
ke vergissing hadden begaan door dat
bootje te huren, en er onbeschermd op af
te gaan. Andere collega’s hadden het hun
afgeraden, maar zij hadden het toch ge
daan! De fout van hun leven. En niet meer
terug te draaien. Een triest stemmende
gedachte.
(Van onze redacteur in Spanje
Peter Hattink)
MADRID. Zesenveertig kinde
ren, allen tussen de 11 en 13 jaar, en
vier volwassenen zijn gistermiddag
omgekomen toen de bus waarin ze
zaten ter hoogte van het dorpje Santa
Cristina De La Polvora in de rivier
stortte.
De kinderen, afkomstig uit Vigo, had
den een schoolreisje gemaakt naar Ma
drid en waren op weg naar huis. Acht
kinderen, van wie er enkelen licht gewond
zijn en een opgepikte soldaat die stond te
liften, zijn de enige overlevenden.
De oorzaak van het ongeluk is waar
schijnlijk de te grote snelheid waarmee de
chauffeur de bocht voor de brug nam.
Volgens een dorpsbewoner heeft men zes
jaar geleden de weg verbeterd, maar heeft
men niets gedaan om de gevaarlijke bocht
te corrigeren. Volgens deze man is de bus
de vijfde auto die in de rivier stort sinds
de weg werd verbeterd.
ngela
veest
ice in
nede-
ns de
rkers
Ie be-
egens
id is
ven.
<ub-
urd
ven
p
tn
Sinds ik dat bericht las, heb ik elk uur
wel even aan ze gedacht. Niet omdat ik me
zo goed in hun situatie kan verplaatsen,
want ik ben wel een journalist, maar ik
ben niet gek. Begin mei gaan mijn vrouw
en ik een dag of acht naar New York, dat
vind ik al een heel avontuur, waarvoor ik
de notaris heb ingeschakeld om het voog
dijschap over de kinderen vast te laten
leggen. De drang naar landen in oorlog,
laat staan naar frontgebieden, is mij ge
heel vreemd, en ik verlang ook van nie
mand dat hij het wel doet om mij van alle
finesses op de hoogte te houden. Het was,
journalistiek gezien, natuurlijk geheel
verantwoord om Nico Haasbroek c.s. van
uit Harrisburg, aan de poorten van de
kernreactor, over de radioactieve calami
teit te laten berichten, maar ik zou mijn
abonnement niet hebben opgezegd als zij
er vanuit Washington over bericht hadden
en het risico van radioactieve besmetting,
met alle mogelijke gevolgen van dien, niet
hadden willen nemen.
Bent u al geëxecuteerd in Iran? Of
overhoop geschoten in Baskenland? Of
aan de verwondingen bezweken in Bel
fast? Nee, dan bent u een bofkont, net als
ik trouwens. Het gevaar loert overal, dat
weet ik ook wel, en het is een wat wrange
gedachte dat negenennegentig van de
honderd Nederlanders die dit jaar nog
zullen omkomen bij een of ander ongeluk
in 1980 nog geleefd zouden hebben als zij
naar Iran, Baskenland of Noord Ierland
waren gegaan, maar je doet er toch maar
het beste van het gevaar niet op te zoeken.
Zoals Karl Bergman (Van Svenska Dag
bladet), Arne Lemberg (van Expressen),
Hans Bollinger (van Der Stern) en Wolf
gang Stiens (ook van Der Stem) gedaan
hebben, toen zij vorige week vrijdag het
Victoria Meer overstaken in een bootje,
om op deze klandestiene manier Oeganda
binnen te komen. Zij werden door solda
ten van Idi Amin gepakt, en hoogstwaar
schijnlijk doodgeschoten.
Vorige week donderdag besloot de pre
sident de prijscontrole op ruwe olie op te
heffen, een besluit dat hij buiten het Con
gres om mocht nemen. „Daarmee is de
gordiaanse knoop doorgehakt die de
Amerikaanse energiepolitiek de laatste
jaren heeft verlamd”, aldus Carter.
Hij zei te verwachten, dat het Congres
akkoord zal gaan met zijn voorstel voor
een belasting op de extra-winst die de
oliemaatschappijen zullen krijgen dankzij
de opheffing van de prijscontrole op in de
VS gewonnen olie. Maar ook na die belas
ting zullen de oliemaatschappijen nog
twaalf miljard gulden overhouden.
Volgens het Elf begint het aanvankelijk
succesvol verlopen offensief van de rege
ringstroepen tegen de afscheidsbewegin-
gen in Eritrea, nu te verlopen. Bij gevech
ten bij de grens met Soedan zouden de
opstandelingen 2.000 man regeringstroe
pen buiten gevecht gesteld hebben. Het in
Rome uitgegeven communiqué van het
ELF zegt voorts dat 18 gevangenen zonder
vorm van proces zijn terechtgesteld in
Asmara, de hoofdstad van Eritrea.
Een andere afscheidingsbeweging, het
Eritrese Volksbevrijdingsfront (EPFL)
heeft vorige week toegegeven dat zijn
troepen op twee na alle steden die het in
handen had, heeft moetenontruimen voor
de oprukkende regeringstroepen.
Ik ben blank en jij gaat dood, en daar
maken wij een foto van, dat is alles. Maar
die Oegandese soldaten van Idi Amin zijn
ruwe klanten, zij kennen het spel en de
spelregels niet, en zij draaiden de redene
ring om: jij gaat dood en daar maken wij
met jouw camera een foto van! Aan een
boom, zo vol geladen, mist men vijf, zes
doden niet, laat staan vier.
Daaruit sprak natuurlijk weinig reali
teitszin van die Oegandezen, want in
werkelijkheid spreekt de moord op die
vier westerse journalisten ons veel meer
aan dan de moord op de miljoen Oegande
zen die Idi Amin op zijn geweten heeft. In
onze ogen was hun camera een onaantast
baar vrijgeleide, te vergelijken met de
ratel van de melaatsen in de middeleeu
wen, waarmee zij iedereen die buitenshuis
vertoefde al van verre waarschuwden:
pas op, we komen er aan, op zij allemaal,
wij zijn de onaanraakbaren, wee hem die
ons te na komt!
i het
onge-
itads-
het
gaat
arstel
ngen,
(Van onze redactie buitenland)
PEKING. Het persbureau Nieuw
China heeft Vietnam gisteren beschuldigd
van „gewapende provocaties” aan de Chi
nees-Vietnamese grens. De beschuldiging
kwam vier dagen voor een Chinese dele
gatie naar Vietman gaat voor besprekin
gen over het grensconflict tussen beide
landen.
Volgens het Chinese persbureau heb
ben de Vietnamese troepen de laatste we
ken herhaaldelijk het vuur geopend op
Chinese steden en dorpen en mijnen ge
legd op Chinees grondgebied waardoor
boeren om het leven kwamen. Grenstroe
pen van de Chinese militie hebben tegen
aanvallen uitgevoerd en verscheidene
Vietnamese indringers gedood of gewond,
aldus Nieuw China.
Intussen zijn in het noordwesten van
Cambodja opnieuw felle gevechten uitge
broken tussen het door Vietnam gesteun
de nieuwe bewind van Heng Samrin en
pro-Chinese guerrillastrijders van de Ro
de Khmer, het leger van de verdreven
Cambodjaanse premier Pol Pot. Volgens
het nieuwe Cambodjaanse bewind zijn de
afgelopen maand meer dan 2.300 Khmer-
soldaten in het zuiden gedood, gewond of
gevangen genomen.
(Van onze redacteur in
Frankrijk, Rudolf Bakker)
PARIJS. Nederland is
als eerste geëindigd in een
enquête van het Franse
links-liberale weekblad „Le
Point” waarin de vraag
werd gesteld waar men in
de EG-landen het beste
leeft. Met het oog op de Eu
ropese verkiezingen hadden
verslaggevers van het week
blad in de club van Negen
rondgeneusd.
Wie pas begint te werken krijgt
een salaris van 3500 franc in de
maand (wat in Franse ogen gi
gantisch is), werklozen worden
onder de arm genomen en afge
studeerde studenten zonder
baan krijgen een uitkering drie
maanden nadat ze de universi-
teit verlaten hebben".
I WENEN/SOFIA (DPA). De Sovjet-
I Unie heeft gisteren het ruimteschip So-
joez-33 gelanceerd, met aan boord de Rus
sische commandant Roekavisjkinov en de
Bulgaar Ivanov. Het is niet bekend of het
ruimteschip wordt gekoppeld aan het
ruimtestation Saljoet-6, waarin sinds 25
februari de twee Russische astronauten
I Lachov en Rjoemin verblijven.
9 9
h
Carter: Olieconcerns
dansen in de discotheek, op je
17e woon je samen met degene
van wie je houdt. Gescheiden
vrouwen zonder financiële hulp
worden door de staat niet in de
steek gelaten, homoseksuelen
worden in hun clubs be
schermd en wie meer dan twee
jaar de gevangenis in moet
brengt de laatste vijf maanden
door in een van de vier open
gevangenissen van het land.
De criteria die ze zich gesteld
hadden waren gezondheid, vei
ligheid, aangenaam levenskli
maat, cultuur, sociale verhou
dingen, dynamiek en comfort.
Nederland spande de kroon, op
de hielen gevolgd door Dene
marken.
Wat de factor gezondheid be
treft stelden de verslaggevers
van Le Point vast dat de landen
waarin de gezondheidszorg
voor honderd procent door de
staat wordt betaald, en waar de
gelijkheid van behandeling bo
venaan staat, toch niet tot de
top behoren van landen waarin
men volledig tevreden is over
de gang van zaken. In de lijst
van Le Point komt bijvoorbeeld
Groot-Brittannië waar gezond
heidszorg geheel gratis is en de
dwingen tot onderzoek
Gevolgd door België en Neder
land. Ierland eindigt als laatste.
Dat Nederland toch gewon
nen heeft zal heel wat lezers
verbazen die het land niet ken
nen aldus de redacteuren
van Le Point. Wie het land nu
wel kent is Le Point-redacteur
Claude Bonjean, die met hulp
van de Nederlandse ambassade
heel wat Nederlanders heeft
kunnen spreken, en die zijn
aandacht heeft geconcentreerd
op een typisch Nederlandse
provinciestad als Almelo. Bon
jean had Amsterdam verme
den: „Het Venetië van het
Noorden dat met v haringen
wordt gevoed”, maar zich ge
concentreerd op Almelo met,
zijn voetgangerswegen omlijnd
door supermarkten en uurwer
ken die speeldoosmuziek ten
gehore brengen”.
„Hoe zou iemand in Neder
land ongelukkig kunnen zijn”,
vraagt Bonjean zich af. „Op je
tiende kies je al je schoolparle-
ment, op je veertiende ga je
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG. Een kleine kernreactor van 35 megawatt bij de Franse stad
Grenoble is gisteren buiten gebruik gesteld nadat in de reactor een hoeveel
heid radioactief gas was vrijgekomen. Toen de toelaatbare stralingsgrenzen
werden overschreden schakelde de reactor zichzelf automatisch uit, zo is
meegedeeld door het Franse commissariaat voor kernenergie.
Men veronderstelt dat de reactor sneller
begon te werken toen een houder van een
staaf verrijkt uranium scheurde, waar
door straling vrijkwam in de reactor. Vol
gens de mededeling heeft niemand in het
gebouw een te hoge dosis radioactiviteit
opgelopen en kan de reactor volgende
week weer in bedrijf worden gesteld.
Het stadsbestuur van Antwerpen heeft
gisteren in een telegram aan vier Belgi
sche ministers gevraagd welke voorzor
gen zijn genomen om eventueel onheil te
voorkomen bij de kerncentrales van d’Oel
aan de Schelde vlakbij de Nederlandse
grens. Ook heeft het gevraagd welke alge
mene maatregelen, zoals evacuatie, zijn
ontworpen voor het geval een ongeluk
zich zou voordoen. De raad dringt aan op
volledige voorlichting van de bevolking.
De Amerikaanse senaatscommissie
voor toezicht op het gebruik van kern-
En als ik dan ieder uur wel even aan die
vier journalistien in Oeganda denk, dan
denk ik vooral aan die twee Zweden. In
feite is er natuurlijk geen verschil in men
selijk drama, maar die Duitse journalis
ten vertegenwoordigden tenminste nog
een wereldmacht, van vroeger vertrouwd
met wereldoorlogen, maar wat zoeken
Zweedse journalisten nu in Oeganda? Zo
blond, en dan toch in een klein bootje op
jacht naar foto’s en kopij in het zwarte
werelddeel, dat moest wel misgaan. Er
spreekt ook iets van hovaardigheid uit,
dat je, in een volkomen vreemd land,
verwikkeld in een onoverzichtelijke oor
logssituatie waarin de partij van de dicta
tor die zich wereldfaam verwierf door zijn
uitzonderlijke grilligheid en de honderd
duizenden onderdanen die hij liet ver
moorden aan de verliezende hand is, met
een gehuurd bootje vanaf de veilige
overkant naar het ongewisse binnenland
oversteekt, met als enige alibi je blanke
huid en je camera.
„Hoho, wij zijn blank, dat zien jullie
toch, wij horen er niet bij, wij doen niet
mee, wij komen alleen maar even kijken
hoe jullie de pijp uitgaan, een paar actie-
foto’s, jeweetwel, en een paar impressies,
dat is alles. Let maar niet op ons, doe
maar net of we er niet zijn, dat hebben we
zelfs liever, dat maakt de foto’s en de
artikelen alleen maar levensechter, excu-
sez le mot.
En nog terloops vermeldende
dat Nederland geen racisme
kent en dat er nauwelijks een
belastingvlucht van betekenis
is ondanks de moordende be
lastingen, besluit Claude Bon
jean zijn artikel in Le Point:
„De Nederlanders die het lot
van de Aziatische delta’s heb
ben weten te ontgaan zijn er
desondanks niet in geslaagd te
ontsnappen aan de malaise van
de westerse samenlevingen.
De Le Point-verslaggever
vergelijkt Nederland met die
Aziatische delta’s waar de men
sen op een te kleine ruimte bij-
eenhokken. In Franse ogen is
409 inwoners op een vierkante
kilometer een nachtmerrie. En
als er geen ruimte is moet een
Nederlander in Amsterdam
vier jaar, en in Den Haag zes
maanden, op een huis wachten.
Toch heeft deze malaise niet
geleid tot terrorisme of tot een
verschijnsel als de Franse „au
tonomen”, groepen ontevreden
jongeren die alles kort en klein
slaan als ze de kans krijgen. De
nazaten van Willem van Oranje
kennen beter dan wie ook de
breekbaarheid van hun dijken
die tegen het noodlot werden
opgeworpen. En als ze ons ver
rassen door de manier waarop
ze nieuwe methoden bedenken
om gelukkig te zijn, geven ze
toch tegelijkertijd de oude tra
dities niet op. Nederland is een
wijs land”.
Reeks executies
Iran voortgezet
ex-politicus die door het revolutionaire
bewind wordt vastgehouden.
Intussen heeft secretaris-generaal Kurt
Waldheim van de Verenigde Naties aan
t,.Amnesty International laten weten, dat
hij geen bijeenkomst van de Veiligheids-
raad over internationale opschorting van
Wat de aangename levensom
standigheden betreft staat Ita
lië voor het Franse weekblad
bovenaan de lijst. Nederland is
daar pas zevende, alleen nog
gevolgd door Groot-Brittannië
en Ierland. Frankrijk is tweede
op deze lijst, want leven als God
in Frankrijk gaat nog wel op, al
houdt God nog meer van de
stralende Italiaanse zon en zijn
kobaltblauwe zeeën.
Denemarken staat „cultu
reel,’ bovenaan, omdat Le Point
is uitgegaan van criteria als het
door de staat aan de cultuur
gewijde deel van zijn budget, en
onder andere het aantal leerlin
gen op instellingen voor hoger
onderwijs. Direct na Nederland
komt Frankrijk met Groot-
Brittannië op de zevende plaats
in Luxemburg als hekkesluiter.
Als kampioen van de gelijk
heid der sexen, van de vrije tijd
en van sociale zekerheid komt
Denemarken, gevolgd door Ita-
ri- President Carter wil dat de oliemaatschappijen meer doen aan onderzoek naar nieuwe
energiebronnen dan zijn gebaar op de persconferentie gisteren misschien doet vermoeden De
olieconcerns mogen in ieder geval de twaalf miljard gulden extra inkomsten niet In eigen zak steken,
vindt Carter
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. Onbekenden hebben gis
teren een mislukte aanslag gepleegd op de
directeur-generaal van het Spaanse ge
vangeniswezen, Carlos Garcia Valdes. De
lijfwachten van de directeur zagen op het
moment dat men in de auto voor een
stoplicht in Madrid wachtte, dat twee
mannen op Valdes wilden schieten. Zij
vuurden terug, waarop de daders
vluchtten.
De voorganger van Valdes, Haddad
Blanco, is vorig jaar om het leven ge
bracht door de GRAPO (Anti-fascistische
verzetsgroep van de eerste oktober).
Op een persconferentie gisteren in Te
heran heeft plaatsvervangend premier
Amir Entezam verklaard dat zijns inziens
nog zeker gedurende een jaar processen
voor revolutionaire rechtbanken gevoerd
zullen worden. Alleen al in de hoofdstad
zitten zo’n 1.300 politieke gevangenen
vast. Het officiële persbureau PARS heeft
i gisteren de arrestatie gemeld van oud-
senator Dashti, met zijn 84 jaar de oudste
