Fantasierijke regie
Filippo Sanjust bij Operastichting
van
30 Mille subsidie
festival van
Haarlemse organisten
in kathedraal-serie
Noordhollands
Phil. Orkest
voor
nieuwe muziek
Kernenergie:
de tijdbom van
de toekomst!
Mutaties bij
Omvangrijke goudschat
Afghanistan gevonden
Twee boeken over Israels lang
verzwegen roof uraniumschip
DE
iTnnM
wij
ontvingen
IS
Niveau César Franck Concours in de lift
Bij elke boekhandel
P.Wistudatwij
W gratis
uw gordijnen
op maat maken,
ook velours.
Zes journalisten zetten feiten op een rij
I 3
VRIJDAG
APRIL
19 7 9
17
KUNST
a-
Lekkende kernreactor
in Harrisburg, Pennsylvania
schudt de mensheid wakker.
Het wordt nu echt de
hoogste tijd dat u het ont
hutsende boek van Robert
Jungkgaat lezen:
DeAtoomstaat.
NtMTMrWIÉI
tech»ölo§isdie wwrttpnf
SCHEVENINGEN. Er zijn sinds het ontstaan van Die Zauberflö
te heel wat loodzware verhandelingen geschreven over de symboliek
van Schikaneders libretto, waarmee Mozart zijn muziek heeft verbon
den. Alle onmiskenbare vrijmetselaars-invloeden ten spijt, zijn al die
interpretaties van de verheven inhoud even vaag en verward als het
verhaal zelf, al is de tendens ervan zonder meer duidelijk: de geode
jnachten leveren een zinvolle strijd tegen het kade, tot zuivering,
loutering van de mens in welke ingewikkeld versluierde vorm het
hier danook is gegoten.
paperback, f 16,90
Vlijmscherp en goed gedocumenteerd schetst hij
in dit boek - met een voorwoord van |aji Terkjuw -
de gevaren van kernenergie.
Een boek geschreven uit angst en woede.
Hf1 ROBERT JÜHfiK
I
I
bibliotheek
Die Zauberflöte kreeg
veel dynamiek
I
Haarlems Gordijnenhuis
P WOLFSBERGEN
idelen.
(Van onze kunstredactie)
doven
pelen-
BERNARD BARTELINK
■y-
Jarok-
ünder-
Visie
Jieuws
ike.
doven
wijzer.
?op 50.
>wbizz-
theels),
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
MOSKOU (UPI). In een lange tijd on
vindbare koninklijke begraafplaats in
Noord-Afghanistan zijn duizenden goud
stukken en sieraden aangetroffen. Een
Russisch-Afghaanse archeologische ex
peditie, die al bijna tien jaar in het be
wuste gebied aan het werk was, stuitte
op de uit de eerste eeuw stammende
begraafplaats tijdens routine graafwerk
zaamheden op de berg.
Tot nu toe waren zes graven opgegra
ven, aldus de Russische archeologen. Een
zevende werd in februari blootgelegd en
onder bewaking geplaatst totdat het zorg
vuldig onderzocht kon worden.
les B,
herha-
g: De
ïldorp.
Als eerste hoornist in de vacature van
de naar het Nederlands Kamer Orkest
vertrokken Ron Applegate is Jeroen Ver
meulen benoemd. Hij neemt ook diens
plaats in bij het Bourdon Kwintet. Ver
meulen studeerde aan het Conservatori
um in Den Haag en werkte daarna free
lance onder meer bij de Hoofdstad Ope
rette, het NPO en het Rotterdams Philhar-
monisch. Hij studeert momenteel nog bij
Pieter Gouderjaan voor solospel.
Het Noordhollands Orkest heeft verder
Paul van Coeverden als tweede violist en
de Brit Simon Styles ter vervanging van
Cees Luttik. Van Coeverden studeert in
juni af aan het Sweelinck Conservatori
um waar hij onder Leo Roelens studeert.
De in Leicester geboren tubaïst Styles
tenslotte voltooit in dezelfde tijd zijn stu
die aan het Royal Northern College of
Music, waar hij door S Roebvik is opge
leid.
Voor de positie van eerste concertmees
ter vinden deze maand proefspelen plaats.
HAARLEM. In de bezetting van het
Noordhollands Philharmonisch Orkest
treden met ingang van 1 september de
volgende mutaties op. Zoals bekend gaat
Jan Hesmerg, de eerste concertmeerster,
dan met pensioen. Om dezelfde reden
verlaten ook mevrouw Thea de Loor-
Beuth en tubaïst Cees Luttik het orkest.
De tweede violiste Mira Kendler ver
huist naar het Utrechts Symfonie Orkest.
De fondantkleurige decors die steeds
maar wisselen tijdens de scenes, leveren
niet alleen schitterende plaatjes, maar
zijn tot en met functioneel en dragen
belangrijk bij tot een spannende en bui
tengewoon dynamische afwikkeling.
Hoe grandioos Mozarts muziek is, werd
door de solisten en het koor van de Neder
landse Operastichting samen met het Re
sidentie Orkest onder leiding van Hans
Vonk, veelal op treffende wijze belicht.
Een goede greep bleek te zijn gedaan met
het engageren van de tenor Robbin Leg-
gate, die de veeleisende partij van Tamino
zowel van klank als expressie volkomen
beheerst, terwijl zijn tegenspeelsters Ro
berta Alexander aan een mooie en lieftal
lige Pamina reliëf verleent.
Wat hier en daar en dat is inderdaad
nogal eens nu nog een beetje rammelt,
zal op den duur tijdens de volgende van de
in totaal elf opvoeringen zonder twijfel
een bevredigender mate van synchronici
teit kunnen krijgen. Een gegeven echter
dat blijft, is dat de bas Dimitris Kavrakos
de overtuigende laagte in zijn stem mist
om de partij van Sarastro qua klank hele
maal te vullen. Zijn waardige uitbeelding
zoals in het aan fraaie koorzang voor
afgaande duet met Tamino is daaren
tegen vaak bijzonder indrukwekkend.
Jammer genoeg mist Barbara Carter de
vereiste dramatiek en is zij als zangeres
ook te pril om de Koningin der Nacht te
typeren, waardoor die rol nu soms iets
operette-achtigs krijgt. Maar ook minder
Een van de meest spectaculaire ac
ties die de Mossad, de Israëlische ge
heime dienst, ooit met succes heeft
ondernomen, is de „verduistering" van
zo’n tweehonderd ton uranium voor de
kernreactor bij Dimona in de Negev-
woestijn. Dit huzarenstukje werd ui-
gehaald in 1968 het schip Scheers-
berg A verdween met het uranium in
de Middellandse Zee en dook pas veel
later, zonder uranium, weer op
maar het duurde tot maart 1977 voor
de eerste controleerbare feiten offici
eel naar buiten kwamen.
In de serie Burda Culinair verschenen
twee nieuwe deeltjes: „200 recepten voor
wild en gevogelte” en „200 feestelijke re
cepten”. De boekjes werden uitgeven door
Elsevier Focus en kosten 15,50 per stuk.
„Ken uw Retriever” door C. H. R. van
Crevel-van Oss, uitgave Elsevier 15,50).
„Ken uw Duitse Staande” door G. L.
Goesten, uitgave Elsevier 15,50).
daan
t dat
od in
zien,
zaam
f het
MIDDELBURG (ANP). Gedeputeer
de Staten van Zeeland willen dertigdui
zend gulden subsidie beschikbaar stellen
voor het Festival Nieuwe Muziek-1979
dat de stichting Jeugd en Muziek in Zee
land voor het derde achtereenvolgende
jaar wil organiseren.
Roberta Alexander
en Robin Laggate in Die
Zauberflöte die gisteren
een nieuwe uitvoering in
het Circustheater in
Scheveningen beleefde
(f 14,50).
„100 jaar partij bezinning en per
spectief”, een antie-revolutionaire bijdra-
ivond
s titel
lorp”,
uktie,
rol en
voor-
alsde
k van
:enen
wor-
komt
inza-
it na
men
desaf-
Uiten
nt uit
urlijk
t gaat
altijd
t. Het
en”.
mders
s mijn
»t een
aal. Ik
am op
gek.
Dorus
Man-
teer te
T
t, die
heeft,
id uit
in en-
i zijn
ening
i hun
(wek-
wor-
oog-
1 Do-
da de
■Zakre-
ns Halt
ie. 20-00
20.15
maal 3.
.py-end.
el.
jurnaal
a. 19.00
lurnaal
15 Love
n. 22.50
ramtna
Shilch
vestern.
Dat een opvoering van Die Zauberflöte
het helemaal niet van aangedikte diepzin
nigheid hoeft te hebben, maar dat het
geheel eigenlijk zelfs meer in de sfeer van
een comedie k,an komen te liggen is met de
gisteravond in het Scheveningse Circus
theater in première gegaan, nieuwe ensce
nering van deze uit 1791 daterende opera,
duidelijker geworden dan ooit.
Filippo Sanjust heeft met zijn fantasie
rijke regie en aankleding laten zien dat in
zo’n uitermate speelse aanpak alles nog
aan boeiende kracht wint. Met zijn tech-
nisch-geraffineerde foefjes word je direct
als het doek opgaat al geconfronteerd, in
de vorm van een marionettentheatersge-
wijs gebruikte, afschrikwekkende slang,
die Tamino dan op de hielen ziet. En door
allerhande trouvailles, zoals het nu als
apen ten tonele voeren van de Moorse
slaven, wordt een ongekende originaliteit
bereikt in de verwerking van het overbe
kende gegeven.
Volgens Victor Sarianidi, de leider van
de expeditie en lid van het archeologisch
instituut van de Russische academie van
wetenschappen, stammen de graven uit
de eerste en tweede eeuw na Christus.
Volgens hem waren duidelijk de invloe
den van verschillende culturen waar te
nemen, zoals Griekse, -Romeinse, Indis
che en Chinese. Hij was er bovendien
zeker van dat nog andere koninklijke gra
ven in het gebied zouden worden opge
graven.
Sarianidi zei dat Afghanistan recht zou
hebben op de schat, maar dat Rusland het
alleenrecht op publikatie van de vondst
zou hebben. De expeditie bestond uit ze
ven Russiche en vier Afghaanse archeolo
gen en 150 Afghaanse arbeiders.
Volgens het Russische persbureau wa
ren de dode koningen gewikkeld in twee
of drie gewaden vol met versieringen en
gouden platen. „Het hoofd van de begra
ven koning rustte op een grote gouden
schotel met een kleine gouden boom als
decoratie. Om de kaak zaten gouden lin
ten en op het hoofd zat een gouden
kroon”, aldus Novosti. De archeologen
vonden ook nog fijne gouden hangers,
bekers, ringen, dolken en broches.
HAARLEM. Ook dit jaar gonst het
weer van de activiteiten rond het Adema-
orgel in de Haarlemse Kathedraal aan de
Leidsevaart. Bernhard Bartelink, nu al
weer zes jaar geleden de initiatiefnemer
van de zaterdagse orgelbespelingen
waarvoor de publieke belangstelling nog
steeds groeiende is, maakte dezer dagen
niet alleen het programma van de nieuwe
serie voor het komende seizoen dat op
21 april start bekend, ook kon hij tot
zijn vreugde aankondigen dat er voor dit
najaar een tweede Cesar Franck Con
cours op stapel staat.
>urnaal
i, 20.00
[adchen
ie. 21.00
intspro-
Aansl.
e. 23.05
line ca-
y Speciaalzaak in gordiinen en vitrages
1 Kleine Houtstraat 42 Haarlem
Tel 023 323925
's Maandags gesloten
De begraven schat werd gevonden in de
nabijheid van de stad Shibargan, onge
veer 80 kilometer ten zuiden van de grens
met het Russische Oeszbekistan. De
vondst kwam als een volledige verrassing
voor de archeologen, vooral omdat de
graven geen herkenningstekensn droe
gen, waarschijnlijk om ze te beschermen
tegen grafrovers.
Dit is de Scheerberg die tegenwoordig een andere naam draagt, de oude identiteit is
echter nauwelijks verhuld December 1968 voer dit schip naar de wateren tussen Cyprus en
Turkije voor een geheime ontmoeting met een Israëlisch vrachtschip, volgens de auteurs
van,.Uranium Complot
De uraniumroof is overigens in beide
boeken niet het enige onderwerp, zij
het wel het belangrijkste. Het is een
gebeurtenis geweest die zich alleen laat
verklaren uit de voortdurend gespan
nen situatie in het Midden-Oosten. Der
halve komen ook allerlei andere zaken
die hieruit voortvloeiden aan de orde,
zoals de ook al beroemd geworden
ontsnapping van een aantal kanon
neerboten uit de haven van Cherbourg,
oorlogsschepen die Frankrijk voor Is
rael had gebouwd maar weigerde te
leveren, en de jacht die de Mossad op
de Palestijnse guerrilleros opende na
de moord op elf Israëlische atleten, in
’72, in München.
Merkwaardig genoeg ligt in al deze
wraakacties ook het begin verscholen
van de oplossing van het raadsel-urani-
umroof. Want één van de leden van het
Israëlische team, dat in het Noorse
Lillehammer dacht de Palestijnse top
man Ali Hassan Salameh te pakken te
hebben, maar een volkomen onschul
dige Arabier doodde, was ene Dan
Aerbel.
Aerbel, alias Dan Ert, alias nog het
een en ander, is een in Denemarken
geboren jood die regelmatig door de
Mossad werd ingezet voor spionage
werk in verscheidene landen, ook be
trokken was bij de operatie met het
uranium en ook, onvoorzichtig genoeg,
door de Mossad werd ingezet bij de
jacht op Salameh. Aerbel werd na deze
aanslag door de Noorse politie gearres
teerd en langdurig verhoord.
Dat leidde er tenslotte toe dat hij
praktisch alles van zijn geheime activi
teiten voor Israel prijsgaf, dus ook zijn
aandeel in de uraniumroof hoewel
hem daar niet naar gevraagd was. De
Noorse politie had op dat ogenblik
geen flauw idee van de binding van
Aerbel met het Mossad-project
Na deze twee boeken moet Aerbel
zijn naam viel overigens ook al meer
malen in David Tinnins boek „Het te
am" dat de wraakacties van de Mossad
op de moordenaars van München tot
onderwerp heeft wel ongeveer de
meest bekende ex-Mossadagent ter we
reld zijn.
de grootste van deze eeuw, te vergelijken
met de ontdekking van de tombe van
Toétankamon in Egypte in 1922.
„Israël” door drs. W. Smit, uitgave Ro
men 22,50).
„Landschappen”, etsen van de Neder
landse meesters uit de zeventiende eeuw,
bijeengebracht, ingeleid en beschreven
door Irene de Groot, uitgave Gary
Schwartz (gebonden 65 en ingenaaid
ƒ45).
„Het Hynek UFO-rapport”, waarin de
meest onthullende feiten uit het officiële
Amerikaanse onderzoek naar het bestaan
van UFO’s (Project Blue Book), door dr. J.
Allen Hynek met een voorwoord van drs.
Chriet Titulaer, uitgave H Meulenhoff
24,50).
„Op weg naar het wonder” door ds.
Thijs Weerstra, uitgave Zomer Keuning „Planten met een doel”, een gids voor
het dagelijks gebruik van wilde planten,
door Richard Ma bey, uitgave Hollandia
24,50).
De hele operatie was gecamoufleerd
als een zakelijke transactie, waarbij
verscheidene mensen en instanties
dusdanig om de tuin geleid werden, dat
tot de dag van vandaag de „schuld
vraag” nooit volledig is beantwoord.
Een ding mag voor zeker aangenomen
worden: het is dit uranium, dat Israel
tot de eerste kernmacht in het Midden-
Oosten maakte.
Sinds de eerste feiten aan het licht
kwamen hebben politici, ambtenaren
en journalisten hun uiterste best ge
daan alle mogelijke vragen over deze
affaire te stellen en te (doen) beant
woorden Uit deze laatste beroeps
groep zijn twee onlangs in het Neder
lands vertaalde boeken verschenen:
„Het uraniumschip” van het trio
Dennis Eisenberg/Eli Landau/Mena-
hem Portugal! en „Uranium complot”
van Elaine Davenport/Paul Eddy/Peter
Gilman. Veel van de beschreven feiten
komen in beide boeken overeen. Maar
een van de grootste verschillen is, dat
de auteurs van het meer geromanti
seerde „uraniumschip” geloven in een
complete kaping na een overval op de
Scheersberg A, terwijl het trio van
„Uranium complot” ervan uitgaat dat
het uranium als het ware „voor het
oprapen” lag
Zij redeneren en naar mijn smaak
komen zij met de meeste feiten en de
minste interpretatie dat Israel hele
maal geen kaping nodig had, noch stie
keme hulp van andere regeringen,
voornamelijk omdat de Euratom-
waarborgen in die dagen zo zwak wa
ren. Met andere woorden: Op papier,
voor het oog van de wereld, was de hele
transactie regelmatig; het enige wat de
Scheersberg A behoefde te doen was
doorvaren naar Israel in plaats van
naar Genua, waar het schip volgens
officieel plan naar toe moest.
Disney-
3oeken
ng; me-
lurnaal
20.35
Rechter
-naai.
Russische archeologen zeiden deze
week tegen het Russische persbureau No
vosti dat sinds met graven werd begon
nen, zijn meer dan 20.000 gouden sieraden
ontdekt, sommige met een gewicht van
een kilo. De russische leden van het arche-
ologen-team, die pas onlangs in Moskou
terugkeerden, noemden de vondst één van
Al is de inschrijving daartoe nog niet
open en zijn de folders nog niet de deur
uit, Bartelink had al genoeg informatie
van achter de schermen verkregen, om er
zeker van te kunnen zijn dat het collectief
deelnemers uiteindelijk een dergelijk inte
ressant beeld zal geven dat een stijging
van het niveau ten opzichte van het in 1976
gehouden eerste concours te verwachten
is.
Het hierbij dus centraal staande Willi-
brord
orgel, dat intussen door Adema’s opvolger
Schreurs is verrijkt met pijpwerk voor
een vierde klavier een gebeurtenis
waaraan destijd in onze krant uitgebreid
aandacht werd besteed biedt intussen
nog meer mogelijkheden aan de spelers
dan voorheen al het geval was. Zo belang
rijk als het Müller-orgel in de Grote Kerk
is binnen het kader van de barok-klassie-
ke klankwereld, zo belangrijk is nu ook
het, volgens laatromantische principes ge
bouwde Adema-orgel, binnen de beper
kingen van het Frans-geaards idioom.
Een omstandigheid waardoor Haarlem
als orgelstad nog eens flink aan allure
heeft gewonnen.
Zaterdag 21 april opent Bernard Barte
link de betreffende serie driekwartiers-
concerten, terwijl ook de laatste bespeling
in dit seizoen, op 6 oktober, voor zijn
rekening komt. „Het is logisch dat de
gastheer opent en sluit”, om het met de
eigen woorden van deze vaste organist
van de Kathedraal te zeggen.
Als noviteit in de serie, wordt op deze
twee recitals ook het altaarpositief, de
19de eeuws kabinetorgel, bespeeld. Op de
overblijvende 23 zaterdagen is dan, steeds
tussen drie uur en kwart voor vier, een
keur van binnen- en buitenlandse solisten
te horen in veelkleurig repertoire. Wat de
laatste aangaat, is er dan ook „in het
algemeen gestreefd naar variatie in plaats
van strakke programmering met bepaal
de thema’s als uitgangspunt”.
Dezelfde programmeringsformule als
hier steeds gehanteerd is, werd ook nu
weer toegepast”, zodat het de liefhebbers
bereikt en de kenners niet teleurstelt”,
aldusBartelink, die zelf ook nog, op 19
mei, een (derde) eigen concert wijdt aan
Haarlemse componisten.
Weliswaar wordt als in een soort cyclus
het gehels orgel-oeuvre van Duruflé uitge
voerd, maar dan aangepast aan de
gekozen uitgangspunten inzaken progra-
mering ingebed tussen ander werk ,en
verdeeld over diverse recitals in handen
van vier verschillende organisten.
De Haarlemmers nemen zoals gewoon
lijk in deze kathedraal-serie een belangrij
ke plaats in. Naast stadsorganist Albert
de Klerk, concerteren ook Gemma Coe-
bergh. Dirk Out, Jan Schouten, Wim
Daim die dan ook improviseert en
Nico Waasdorp. Buitenlanders daarbij
zijn dit jaar Dr. Rodney Jiskoot (USA),
Michael Hedley (Engeland), Daniel Roth
(Frankrijk), Johannes Geffert en Hans
Georg Bosshammer (beiden uit W Duits
land). In de programma’s van de in totaal
twintig deelnemende organisten zijn di
verse Haarlemse premières opgenomen
van composities van onder andere Ten
Hacken. Valkestijn, Carf, Bartelink, Per-
sichetti, Lemmens en Kahn
JOHAN VAN KEMPEN
Het festival zal dit jaar in het teken
staan van de nieuwe muziek en het mu
ziektheater in Japan.
Jeugd en Muziek Zeeland heeft al vanaf
1973 projecten „Muziek op straat” georga
niseerd. In 1976 is men zich gaan toeleg
gen op het organiseren van festivals voor
nieuwe muziek. De provincie Zeeland
heeft deze festivals steeds financieel on
dersteund. In het voorstel aan de sta
ten zeggen G.S. nu dat het festival positie
ve effecten heeft op het culturele klimaat
in Zeeland en op de beeldvorming voor
Zeeland naar buiten.
De stichting Jeugd en Muziek rekent
voor de organisatie van dit festival op een
subsidie van de zijde van het ministerie
van CRM van 150.000 gulden.
De staten van Zeeland zullen 18 mei
beslissen of ze inderdaad 30.000 gulden
over hebben voor het subsidiëren van dit
festival.
dorp”
20.50
Wan
molen-
t uite-
geslaagde elementen kunnen in deze Zau
berflöte geen afbreuk doen aan de om
standigheid dat je toch beslist van begint
tot eind geboeid blijft. Dat is mede te
danken aan de steeds opnieuw in het
verhaal opduikende komische noot die
vooral de rol van Papageno biedt, die hier
in Benjamin Luxon de werkelijk ideale
vertolker vindt. Zijn uiteindelijk als we
derhelft bedoelde Papagena, hier beli
chaamt in de vaak met messcherpe stem
uitpakkende Thea van der Putten, doet
ook in haar wisselrol als stokoude vrouw
in kluchtigheid niet voor hem onder
JOHAN VAN KEMPEN.
„Het uraniumschip” verscheen bij uitgever
H. J. W. Becht, Amsterdam en kost 19,50;
„Uranium complot" werd uitgegeven door
Tiebosch in Amsterdam, eveneens als pa
perback, prijs 17.50.
ge aan christen democratische politiek,
uitgegeven door T. Wever te Franeker ter
gelegenheid van het honderdjarig bestaan
van de AR-partij 19,90, voor ARP-leden
15).
Bij uitgeverij De Haan in Haarlem ver
schenen in de reeks Tijd Contouren twee
werken van de historicus Isaac Deut-
scher. De titels zijn „Onvoltooide revolu
tie”, een herdruk uit 1967, prijs ƒ15 en
„Ironie van de geschiedenis” een her
druk uit 1968, prijs 17,50.
„Maastrichtse Monumententaai” door
Fons van Hees, uitgave Corrie Zelen
19,90).
