cyclone
REGENMANTELS
Nachtelijk optreden Amerikaanse performer mist voortdurende magie
Tom Waits als clochard met kroegorkest
MEUBELEN
Kwartet bij voorbaat verdronken
in commercieel vaarwater
komende
exposities
DESIGNO
Zeventiende eeuwse tekenkunst uit eigen bezit Teylers Museum
CPN tegen afbouw
bestand BKR-werken
bij rijksoverheid
„Goden en farao’s”
week langer
in Rotterdam
Ensembles nog voor hun debuut al
Moerkerk-coIIectie
in Frans Halsmuseum
interbouw b.v.
f
wereldberoemd
14
19 7 9
APRIL
2 O
VRIJDAG
KUNST
speciaalhuis regenkleding
NOORDHOLLANDS PH1LHARMON1SCH ORKEST
F
HAARLEM. Het is op zich
een verbazingwekkend feit dat
zelfs in deze vakantiedagen het
Teylers Museum slechts een luttel
aantal bezoekers vermag te trek
ken. Waar elders een lange tijd in
de rij moet worden gestaan voor
een collectie van uit het buiten
land gehaalde beelden, wordt
hier nauwelijks erkend welke
schatten een museum als dit bin
nen zijn muren heeft. Temeer is
dat opmerkelijk voor de expositie
van landschapstekeningen uit de
Nederlandse 17e eeuw die zo’n
hoog niveau heeft dat alleen een
Rijksmuseum in Amsterdam of
een Boymans in Rotterdam iets
dergelijks voor elkaar zou kun
nen krijgen.
SE
BJJiii iiiiQ
Oude landschappen
representatief
-
geleidelijk
(ADVERTENTIES)
(Van onze kunstredactie)
(ADVERTENTIE)
Waits
JOHN OOMKES
die hun tijd vooruit zijn
Alleen verkrijgbaar bij:
KRUISWEG 72 HAARLEM
De schilder Paul Citroen was veertig
jaar geleden een actief fotograaf. Van 21
april tot 11 juni is in het prentenkabinet
van het Haags Gemeentemuseum een ten-
toonsteUing te zien van zijn foto’s waaron
der portretten van zijn vrienden en ken
nissen, onder wie John Radecker. Carel
Willink en Jacob Bendien.
In Galerie Pulchri Studio op het Lgnge
Voorhout in Den Haag is van 21 april tot
en met 10 mei werk te zien van Charles
Kemper (schilderijen en aquarellen) en
Tom Waakop Reijers (bronsplastieken).
In de tuingalerie van de Pulchri Studio
zijn in dezelfde periode kleuretsen van
Cees van der Veer te zien.
Teylers Museum beschikt over een ui
terst gering budget, reden waarom voor
praktisch elke tentoonstelling een keus uit
eigen bezit moet worden gedaan. Dat
geldt ook voor de huidige tentoonstelling,
die bovendien wordt ingeleid met de me
dedeling dat het om een zeer bescheiden
beeld van de 17e eeuwse tekenkunst gaat.
Nu is de omvang van Teylers Museum van
een dergelijke grootte (vele tienduizenden
Galerie Edison in de Javastraat in Den
Haag houdt van 28 april tot 21 mei een
tentoonstelling van schilderijen, etsen en
bronzen van Piet Bekker, Marga Brey,
Ans Verhaagen, Kees van Es en Jacoba
Greven.
tekeningen, aquarellen en grafische af
beeldingen) dat zelfs een blinde conserva
tor hier nog goede sier kan maken. Geluk
kig gaat dat niet op voor Jan van Borssum
Buisman die het overzicht zeer consciën
tieus heeft opgezet.
Het landschap is in de 17e eeuwse schil
derkunst een van de grote motieven ge
weest. Het stond in minder hoog aanzien
dan bijvoorbeeld het zeestuk en het histo
riestuk, voorzover er geen sprake was van
een gestoffeerd landschap, maar er zijn
toch diverse scholen en richtingen ge
weest die de kwaliteit op een hoger peil
wisten te brengen. Tegenwoordig is dat
beeld volledig omgedraaid: een goed land
schap kan op de hoofdstedelijke veilingen
of op internationale kunstbeurzen een fa
belachtige prijs maken. Een mooi voor
beeld daarvan is de Cornelis Vroom waar
voor het Frans Halsmuseum onlangs een
bedrag van ruim anderhalve ton aan een
Zwitserse handelaar betaalde. De kwali
teit en staat waren er naar, maar vergelijk
je een dergelijk doek bijvoorbeeld met
een evenredig fraai bloemstilleven dan
ontstaat toch algauw een zekere discre
pantie.
Hoe verhoudt nu de tekening zich ten
aanzien van het schilderij? Zeker in de
tijd dat ze gemaakt werd, was er voor de
tekening niet die waardering die er thans
voor bestaat. Tekeningen werden in de
meeste gevallen als studiemateriaal ge-
Overigens: Anthony Woodrow maakte
misschien nog eerder de indruk tot het
vaste verband te behoren dan zijn mede
spelenden. Het Dubinsky Pianokwartet,
bestaande uit Rostislav Dubinsky (des
tijds primarius van het Borodin Kwartet)
met zijn vrouw Ljuba Edlina aan de piano
en Jacques Holtman en Marien van Staa-
len, respectievelijk altviool en cello, zit
dan ook als geheel nogal losjes in de huid.
Niet dat het samenspel niet zou deugen;
dat is, net zo goed als de individuele
prestaties dat zijn, van niveau.
En in het pianokwartet opus 60 van
Brahms, waarmee de avond begonnen
werd, had je nog niet het gevoel dat de
noeste aanpak waarvan de beide Du-
binsky’s ook als duo bekend zijn een
weliswaar andere dan gewoonlijk, maar
in die eigenheid toch heel acceptabele
Brahms opriepen, met aantrekkelijke ac
centen. Een Slavisch getinte interpretatie,
waarbij de stoer van wal stekende pianis
te, symbolisch gesproken, de enige „vent”
in het gezelschap was, door wie de zich
Hoe waardevol bijvoorbeeld de nu geëx
poseerde tekeningen van landschappen
zijn, kan worden aangetoond aan de hand
van de mate van representativiteit die de
makers als landschapsschilder hadden.
Wie bij de Gouden Eeuw aan landschap
pen denkt, zal Esaias van de Velde noe
men, de Ruisdaels, Simon de Vlieger, Ael-
bert Cuyp, Rembrandt, Philips, Koninck,
Meindert Hobbema en Jan van Goyen. Zij
allen zijn op deze tentoonstelling aanwe
zig en zorgen er in hoge mate voor dat je
van een representatief beeld kunt spre
ken. Met als enige en onbegrijpelijke mis
sie, namelijk die van het ontbreken van
Hercules Seghers.
Sinds 1973 zijn er van
Waits een zestal, alle vol
waardige albums versche
nen: Closing Time, The He
art of Saturday Night, de
liveregistratie Nighthawks
a,t the Diner, Small Chan
ge, Foreign Affairs en het
Ook Anthonie Waterloo was op zijn ter
rein een specialist: wie een zeventiende
eeuwse prent wil zien met fraaie bospar-
HAARLEM. In aansluiting op de
grote overzichtstentoonstelling in het
Museum Slager in ’s-Hertogenbosch heeft
het Frans Halsmuseum het voorste ge
deelte van de nieuwe zaal tijdelijk inge
richt met het teken- en schilderwerk van
Herman Moerkerk dat uit eigen bezit
komt. Het gaat om 23 werken waar onder
zich tekeningen met straattypen bevin
den, een portret van de componist Marti-
nus Monnickendam, enkele stadsgezich
ten en een interieur.
recente Blue Valentine, dat
een signaal vormt voor een
geringe muzikale koerswij
ziging. Is het zo dat Tom
zijn teksten vroeger mees
tal placht op te lepelen te
gen een achtergrond van
Voor onze krant schreef hij onder meer
kunstrecensies. Op de expositie in Den
Bosch, die nog tot en met 31 mei is te
bezichtigen en waar ook een keuze uit het
bezit van het Frans Halsmuseum is te
zien, wordt van dat alles een overzicht
gegeven. Omdat deze tentoonstelling ook
vanuit Haarlem goed bezocht wordt, heeft
het museum gemeend het publiek een
aanvulling te bieden.
De werken in de nieuwe zaal zullen
ongeveer zes weken te zien zijn.
Een gebrek aan concen
tratievermogen weehoudt
„Goden en Farao’s” heeft sinds 1 maart
160.000 bezoekers ontvangen. Half mei
verhuist de oud-Egyptische collectie naar
het Westduitse Hildesheim om vandaar
terug te keren naar musea in Cairo en
Alexandrië.
Santpoorterstraa! 41
Kleverpark
Haarlem
023-263463
Ruimschootse aandacht biedt het Tey
lers Museum ook aan de meesters van het
tweede plan, de kunstenaars die zich wier
pen op een enkele specialiteit waarin ze
uitblonken, maar waaruit ook hun be
perktheid blijkt. Een bekend tekenaar
van kastelen en ridderburchten is in dit
verband Roeland Roghman geweest van
wie Teyler het Kommandeurshof van
Maasland in Noord-Brabant laat zien. Met
een dergelijk gegeven kon Roghman uit
stekend uit de voeten, maar hij komt
duidelijk in de problemen als het gaat om
de uitbeelding van een compleet dorp.
Zijn gezicht op Zandvoort bevat ontegen
zeggelijk kwaliteiten, maar een tekening
als deze heeft toch lang niet de zeggings
kracht als die van zijn kastelen.
INTERNATIONAL
Wat het Dubinsky Pianokwartet aan
gaat, dat gisteravond de beurt had om
zich in die samenstelling aan het publiek
te presenteren, moest Schuberts Forellen
kwintet waarvoor de bassist Anthony
Woodrow als ad hoc-ensemblelid was toe
gevoegd waarschijnlijk naast werk van
Mozart en Brahms de trekpleister vor
men. Met een bezetting van piano met drie
strijkers valt er natuurlijk ook weinig
algemeen aansprekend repertoire te be
denken.
•fr Jacob Isaacksz van Ruysdae! De Jood
se begraafplaats te Ouderkerk aan de Am
stel. gewassen penseeltekening met zwart
krijt.
me
in
wat extatischer musiceert
dan de oude ritmesectie, zo
bleek gisteravond. Waits
schijnt koperblazer Her
bert Hardesty, drummer
John Thomassue, bassist
Gregory Cohen en gitarist
Arthur Richards uit zijn ei
gen milieu te hebben opge
doken en zo klinkt het wat
slordige geheel ook: een
waar kroegorkest met bij
behorende teksten.
■A Tom IVa/te. vertegenwoordigt practisch in zijn eentje volwaar
dig aspect van de Amerikaanse cultuur.
(Foto Lex van Rossen)
ROTTERDAM (ANP». De tentoon
stelling „Goden en Farao’s” in Rotter
dam is met een week verlengd. De exposi
tie, die alleen al in het paasweekeind
bijna 16.000 bezoekers trok, blijft in mu
seum Boymans-Van Beuningen tot en
met zondag 6 mei, zo heeft het museum
laten weten.
een mainstream jazzy idi
oom, tegenwoordig doen
ook shuffle- en bluesin-
vloeden zich gelden. Niet
vreemd aan dat verschijn
sel is de samenstelling van
zijn huidige combo, dat
AMSTERDAM. Het is in principe
misschien heel aardig dat het bedrijfsle
ven ook wat geld uittrekt om bepaalde
musici of ensembles in hun carrière te
stimuleren. Zo kreeg Youri Egorov aller
eerst de kans van een hypotheekbank het
podium te veroveren. En nu staat een
groot kledingmagazijn als sponsor op de
bres voor pas opgerichte instrumentale
groepen, als het Paganini-ensemble en
het Dubinsky Pianokwartet, die dan al
als wereldberoemd worden gepresen
teerd, hoewel ze hun debuut nog moeten
maken.
V
In het Cultureel centrum De Vaart in
Hilversum is tot en met 13 mei een docu
mentaire expositie over het leven en werk
van Johannes Vermeer en zijn tijdgenoten
te zien. De tentoonstelling is verdeeld in
een aantal hoofdstukken waarin de wer
ken van Vermeer (1632-1675) op themati
sche wijze worden belicht. Verder is in de
tentoonstelling, samengesteld door de
Dienst verspreide rljkscollectles In Den
Haag, een groot aantal reprodukties van
tijdgenoten van Vermeer opgenomen.
Herman Moerkerk is van Bossche oor
sprong, maar vanaf 1928 tot zijn dood in
1948 heeft hij in Haarlem gewoond en
gewerkt. Moerkerk was een veelzijdig
kunstenaar, die behalve tekeningen en
schilderijen ook affiches, illustraties en
optochten heeft verzorgd.
CPN-kamerlid Wolff heeft zich hiertoe
met schriftelijke vragen gericht tot de
ministers van Sociale Zaken en van CRM.
Hij wil weten op welke gronden een derge
lijk besluit zou zijn genomen, met name
als het waar is dat de rijksoverheid geen
medewerking meer wenst te verlenen aan
de krachtens de BKR gecreëerde voorzie
ning werken van kunstenaars in beheer te
nemen.
Als gevolg van een dergelijk besluit zou
de uitvoering van de BKR ingrijpend wor
den gewijzigd en zou voorbij worden ge
gaan aan de verplichtingen zoals die in de
regeling zijn vastgelegd’
Volgens Wolff dient de minister alsnog te
voldoen aan die verplichtingen of althans
het besluit op te schorten totdat de Twee
de Kamer hierover een oordeel heeft kun
nen vormen en het overleg met de direct
betrokken gemeenten en kunstenaarsor
ganisaties is afgerond.
Dit lied is als zo vele,
maar wat minder bekende
composities afkomstig van
een volstrekt eigenzinnige,
maar unieke persoonlijk
heid. Tom Waits is 29 jaar,
maar ziet er uit als een
clochard die al wat langer
meegaat. Zijn wereld is die
van de grauwe, harde en
misdadig ingestelde zelf
kant van de grote Ameri
kaanse steden. Hij schrijft
met hartstocht en tegelij
kertijd cynische, poëtische
taal over het leven in de
goot zoals sommige groten
uit het Franse chanson dat
konden doen. De als een
hedendaagse Jack Kerou
ac uitgedoste Waits
gleufhoed of een beduimel
de pet, een ongeschoren
tijen of mooi gedetailleerde bomen, kan
bij hem uitstekend terecht.
Soms doen zich op deze tentoonstelling
merkwaardige tegenstellingen voor. Van
Anthony van Borssom zijn er zeer indrin
gende prenten te zien naast de landschap
jes van Jan de Bisschop bij wie een grote
mate van afstandelijkheid is te vinden. De
Bisschop stoffeert zijn bladen met uiterst
minieme figuren die van heel ver schijnen
te komen.
Zulke verschillen zijn natuurlijk niet zo
spectaculair dat ze drommen bezoekers
zullen trekken. Wie echter de schoonheid
van de prentkunst wil ervaren, krijgt met
deze expositie een uitstekende intro-
duktie.
(Tot en met 19 mei, op dinsdag tot-en
met zaterdag van 10-17 uur, bovendien op
de eerste zondag in mei van 13-17 uur).
CEES STRAUS
soms wat ego-tripperig aan het sentiment
overgevende strijkers in het gareel wer
den gehouden.
In Mozarts pianokwartet KV 478, in g-
klein, leken er volop pogingen te worden
gedaan om de daarin voorkomende con
trasten, spanningen en antithetische ver
werking van het grondmotief uit te buiten,
ten koste zelfs van de Weens-klassieke
aard van deze muziek.
Schuberts Forellenkwintet tenslotte,
werd in die gechargeerde manier van uit
werken eigenlijk gewoon belachelijk,
waarbij de fortissimo-uitbarstingen van
de pianiste hun afwisseling kregen in pas
sages waar de klank dan plotseling zo
werd teruggenomen, dat deze partij niet
doorvloeide. In trouwens geen enkele dui
delijke richtingbepaling, zodat je twijfel
de of er bij de musici wel een beeld van
Schuberts opus voor ogen stond.
Ieder leek, in de geest, op zichzelf bezig,
waarbij het al eerder gesignaleerde senti
ment het ditmaal bij de strijkers nogal
eens won van gezonde gevoeligheid, om
van stijlbesef nog maar niet te spreken.
Gesponsord of niet, het Dubinsky Piano
kwartet lijkt niet veel kiemen in zich te
dragen om de grootse toekomst tegemoet
te gaan die via de opgeklopte publiciteit
wordt gesuggereerd.
JOHAN VAN KEMPEN
Die Waits, die al enkele
malen eerder onze gast
was (onder meer in geden
kwaardige optredens in
het afgeladen restaurant
van het hoofdstedelijke
Américain), geeft dit jaar
maar één optreden in ons
land. Het had vannacht
plaats in Eksit in Rotter
dam, een groezelige ruimte
maar geknipt voor Waits
die rokerige zaaltjes en ca-
fé’s sowieso prefereert bo
ven concertzalen die zijn
toegerust met alle mogelij
ke geluidsversterkings-
middelen. Pas in betrekke
lijke intimiteit is hij name
lijk in staat magie te verle
nen aan zijn verschijning.
Een bekend gegeven blijk
baar, want 2'11 uur voor de
aanvang van het concert
stonden fans vanuit het ge
hele land gisteren op de
betreffende Rotterdamse
stoep.
ROTTERDAM. In de
show waarmee Bette
Middler vorig jaar furore
maakte in Europa vormde
een wonderlijk gevoelige
ballad meestal een vroeg
hoogtepunt. Shiver me
Timbres verhaalde over de
vrijheidsdrang van een
man of vrouw in termen
die ontleend waren aan de
tijd dat snelle handels-
klippers nog het contact
tussen de Oude en de Nieu
we Wereld onderhielden.
Shiver me Timbres, het be
tekent zoveel als dat vlak
voordat het schip uitvoer
er een rilling voelbaar was
in het want en de hoüten
constructie van het vaar
tuig, een teken dat het zich
op maakte om uit te varen.
zien en ze werden zelden als zelfstandige
uitingen beschouwd. Nu een kwalitatief
goed schilderij uit de 17e eeuw voor de
allermeeste particulieren bijkans onbe
taalbaar is geworden, is de'belangstelling
verschoven naar de grafiek en de teken
en aquarelkunst met als gevolg dat een
mooie prent vaak even duur is, zo niet
duurder dan een kostbaar doek van een
Haagse Scholer.
De consequente verzameldrift van de
Teylersbestuurders in de vorige eeuwen
heeft er toe geleid dat er een collectie
ontstond die vandaag de dag nooit meer
zou kunnen worden verworven, om de
eenvoudige reden dat geen enkel museum
meer over de miljoenen voor zo’n bezit
beschikt.
De voorjaarstentoonstelling (tot 29
april) bij kunsthandel Les Beaux Arts aan
het Noordeinde in Den Haag, omvat 90
aquarellen en tekeningen uit deze en vori
ge eeuw
DEN HAAG (ANP). De CPN-fractie in
de Tweede Kamer zou het onjuist achten
ais de rijksoverheid het bij de dienst
rijksverspreide kunstvoorwerpen ge
vormde bestand aan werken uit de beel-
dende-kunstenaarsregeling
zou afbouwen.
Hoe ongelukkig dergelijke financiële
steun, annex artistieke manipulatie van
een bedrijf kan uitwerken, was dezer da
gen overduidelijk in de kleine zaal van het
Amsterdams Concertgebouw te merken.
Overdreven filmreclame-achtig geïllus
treerde programmaboekjes die a raison
van een rijksdaalder gekocht kunnen
worden en meer dan levensgrote foto’s
van de artiesten die de wanden van het
trappenhuis „sieren”, verklaren daarbij
misschien waarom de entreeprijs on
danks de betreffende bemoeienis allesbe
halve laag te noemen is.
De financiële steun gaat zeker in de
geschetste, kunstmatige glamour-verho-
gende aanpak zitten, op een manier zoals
die ook wel in de pop- en jazzwereld
gebruikelijk is. Die kwestie dan nog daar
gelaten, krijg je het gevoel dat de sponsor-
aktiviteiten in zo’n geval ook nog eens
„voordeliger” uitpakken wanneer een zo
populair mogelijke keuze uit het repertoi
re wordt gedaan. Bij het dus door een
kledingbedrijf geadopteerde Paganini-en
semble doet bijvoorbeeld een „duivels-
thrillersonate” het uitstekend op het pro
gramma. En al is Eine kleine Nachtmusik
ook nog zo afgespeeld en op elpees in alle
uitvoeringen en bewerkingen te koop, het
is en blijft cultuurgoed dat binnen het
muzikale doorsneekader past. En de hier
bij verder gekozen componistennamen als
Kreisler en Wieniavski, naast uiteraard
Paganini, zullen de kassa ook beslist va
ker doen rinkelen. Schijnheilig gebracht
„klassieke top-tien”-werk dus.
kinnebakkes en nooit ont
brekende sigaretten en al
coholica zijn zijn handels
merk vertegenwoordigt
praktisch in zijn eentje een
volwaardig aspect van de
Amerikaanse cultuur van
de jaren zeventig.
abonnement 3 concerten f 25, (a.i.)
C.j.p.-abonnement f 12,50 (a.i.)
kaart- en abonnementsverkoop aan de kassa van het Concertgebouw,
Lange Begijnestraat 13, Haarlem van 10-15 uur;
telefonisch 023-320994 van 12-15 uur.
De aftakeling van Waits
als simpele vocalist gaat
onverminderd door. Hij
puft, sist en knauwt zijn
woorden in de micro, zodat
hele gedeelten onverstaan
baar zijn, maar het geheel
daardoor toch een eigen in
timiteit heeft. Soms lijkt
zijn stemgeluid dan wat op
een kopie van dat van wij
len Louis Armstrong. Even
extrovert, even beperkt,
net zo lekker. Heel con
creet wordt die vergelij
king bij tijd en wijle als
bijvoorbeeld een song als
Give me the Bottle
overgaat in When the
Saints go marching in, of
aan het eind van het dit
maal korte optreden als
Beside the Pumpmachine
blijkt te zijn geschreven op
het metrum en de melodie
van het klassieke Summer
time. Blazer Hardesty is op
die momenten voortreffe
lijk met dempers in de
weer.
Concertgebouw Haarlem - 20.15 uur
BEETHOVENCYCLUS 1979
vrijdagen 11, 18 en 25 mei
dirigent: ANDRÉ VANDERNOOT
solistenDANIEL WAYENBERG, JORGE BOLET - piano
HERMAN KREBBERS - viool
uit te voeren werken:
Ouverture Egmont, Ouverture Coriolan, Ouverture Die Weihe des Hauses,
Pianoconcerten nos 3 en 5, Vioolconcert, Symfonieën nos 1, 5, en 7
losse kaart f 12,50 (a.i.)
c.j.p. f 6,25 (a.i.)
Waits er ditmaal van om in
al zijn magie te schitteren.
Hij is soms hele tekstge
deelten kwijt, hangt soms
dromerig in zijn poseurs-
houdingen en lijkt een nog
lossere houding ten opzich
te van het publiek in te
willen nemen als vroeger.
Het kan allemaal wel. Het
simpele paffen van een
sjekkie staat prachtig bij
een gitaarsolo en het alou
de Shake, Rattle Roll
blijkt bij Waits toch nog de
basis te kunnen vormen
van een oorspronkelijke,
eigen versie. Voor het
overige werpt de perfor
mer zich hoofdzakelijk op
het songmateriaal van T.
Blue Valentine, met uitzon
dering van bijvoorbeeld I
never talk to Strangers.
Romeo is bleeding, Red
Shoes by the Drugstore,
Kentucky Avenue en het
sterke A sweet little Bullet
from a pretty Blue Gun,
zijn de mooiste mor
menten.
Toegiften gaan gedeelte
lijk de mist in, maar als
Waits met 29 Dollars uit
zijn slof schiet in een treu
rige ballade over een klein
negermeisje met Holly-
wood-dromen, doet het ge
heel wat Carmiggelt-achtig
aan. Die Amsterdamse au
teur zal overigens wel eer
der een bundel laten ver
schijnen, dan dat de mees-
terlijke Waits weerom
keert.
9?
s»
s
- - -
