Hoe het examen
tot stand komt
worden gepland
VWO bijt weer
het spits af
„Ook inkomens moeten
Het NMB spaarpapier
aan toonder.
STAATSSECRETARIS DE JONG:
Het PvdA-congres
en de economie
k 1
i
it!
APRIL
BINNENLAND
19 7 9
DIPLOMA
De NMB denkt met u mee.
De flexibele tussenvorm. Vindt u een
vaste looptijd van 2 jaar wat te kort en
6 jaar te lang, dan is het Premiespaar-
biljet een winstgevend alternatief.
Premiespaarbiljetten kunnen namelijk
na 2,3,4 of 5 jaar worden uitbetaald.
U ontvangt dan bij uitbetaling boven de
jaarlijkse basisrente van 5% rente op rente
een progressief oplopende premie.
De tabel geeft de mogelijkheden op
een rijtje.
U stort nü f 1.000.- en wij betalen u terug:
Er zijn ook Premiespaarbiljetten van
f 5.000,-. Behalve 5% basisrente krijgt u
een premie tot maximaal f 1150,- na 5 jaar.
Het NMB Spaarpapier aan toonder is
ook voor niet-kliënten onmiddellijk aan
de balie verkrijgbaar.
Vraag folder en inlichtingen.
MEER VRIJHEID
(Door Govert van Brakel)
DEN HAAG. Duizenden leerlingen staan momenteel op een
kruispunt in hun schoolcarrière. De grote finale, met als inzet
het einddiploma, is aanstaande. Scholen verkeren deze maan
den in wanorde. Repetities, toetsen en eindexamens eisen hun
tol. De chaos sluipt tot voor kort ordentelijk geregelde organisa
ties binnen, de spanning stijgt.
Premiespaarbiljet f) A
met variabele A 'Tk
looptijd. Rente tot U/ Z V
Spaarwinstbiljet
met vaste looptijd.
Rente tot
Het Spaarwinstbil|et is een spaarvorm,
speciaal voor hen die van tevoren weten
hoe lang ze hun geld kunnen vastzetten.
Dat kan kort zijn, dat kan lang zijn.
Twee jaar vast met een rente van 7f/z
of zes jaar vast met een rente van 8V2
Berekend op basis van rente op rente.
De vier mogelijkheden in de tabel laten
u precies zien wat u betaalt en hoeveel u
straks ontvangt.
U bepaalt uw eigen winst.
|L—
Si
Meer vrijheid bij
eindexamen nodig
12.50
12.50
Een vertrouwd beeld: leerlingenmeestal in gymnastiekzaal of aula, aan de slag
(ADVERTENTIE)
2.50
8%%
spaartermijn
u ontvangt
rente
u stort
premie
1
2.50
ir Staatssecretaris K. de Jong Ozn.
van Onderwijs
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
van de leerling en zijn ouders, maar het
doet wel een zwaar beroep op het organi
satorisch vermogen van de school”
Om een stuwmeer van correctiewerk te
voorkomen, adviseert de staatssecretaris
de scholen proefwerken in niet-eindexa-
menklassen zoveel mogelijk over het laat
ste kwartaal te spreiden en niet op te
sparen tot zegeheten repititieweken. Ik
ben daar ook een tegenstander van, om
dat toetsen een organisch onderdeel van
de leerstof moeten zijn. Leerstof die in
april is behandeld hoeft niet in juni
getoetst te worden, maar liefst zo spoedig
mogelijk daarna”. Evenmin is de be
windsman er voorstander van om de eind
examens te promoveren tot het absolute
middelpunt van alle onderwijskundige ge
beurtenissen op school in een bepaalde
periode. „Er moet sprake zijn van een
natuurlijk proces en niet van een sfeer die
stress doet opborrelen”, vindt hij.
Onlosmakelijk verbonden aan het eind
examen is het felbegeerde diploma. Zo
lang er wordt geëxamineerd, staat echter
de waarde van dat stukje papier ter dis
cussie. In de mede door De Jong onderte
kende Contourennota van de voormalige
minister van Onderwijs Van Kemenade
wordt voorgesteld het diploma te vervan
gen door een dossioma. Kort gezegd is dat
een papier waarop staat omschreven welk
kennisniveau de leerling heeft bereikt,
hoe het staat met zijn inzicht en vaardig
heden. Ook komt wel de suggestie boven
drijven om het diploma te handhaven,
maar dan met de toevoeging van een
lijstje met persoonlijke gegevens over de
leerling, die betrekking hebben op per
soon en karakter. Esn soort tegenwicht
derhalve van alle cognitieve gegevens.
De Jong: „Op het moment dat wij zijn
overgestapt op vakkenpaketten, is eigen
lijk elk diploma al een soort dissioma
geworden. Het is op de leerling gesneden.
Iedereen doet examen in verschillende
vakken. De Contourennota gaat nog een
stapje verder en wil ook examen op ver
schillende niveaus. Dat gebeurt nu ook al
in het lager beroepsonderwijs en straks in
het MAVO-project”.
f 1.000, -
f5.000,-
f 1.000,-
f 5.000,-
spaar
termijn
hoofdsom+
basisrentc
Concreet betekent dit dat het diploma
sterk is bepaald door de leerling die het
heeft gehaald. De bewindsman vindt toe
voeging van persoonlijke gegevens zoda
nig subjectief en onvergelijkbaar en bo
vendien niet passen in de bescherming die
de overheid de leerling in de persoonlijke
levenssfeer moet bieden, dat hij dit idee
naar de prullemand verwijst. Anders
wordt het, meent hij, als de schooldecaan
of de mentor op dit terrein actief is.
De staatssecretaris erkent dat het diplo
ma een maatschappelijke garantie heeft
f 1.157,50
f 1.252,63
f 1.360,51
f 1.506,28
waardoor
u ontvangt
totalek
rente
5
zal moeten zijn ten opzichte van de exa
mens dan nu het geval is. De Jong, weer
even als docent: „Eindexamens behoren
tot grondwettelijk vastgelegde eisen van
deugdelijkheid. In dat kader bepaalt de
overheid het aantal lesuren, de grootte
van de klassen, de bevoegdheidsgraad
van onderwijzend personeel en stelt zij de
opgaven vast van het landelijk schriftelijk
eindexamen. Bovendien worden de resul
taten beoordeeld op grond van zo moge
lijk vooraf vastgestelde normen”.
Het werk van de docenten wordt
beoordeeld (en gemaakt) door een ad
viescommissie van docenten, aange
vuld met een van de leden van de CVO.
De opgaven komen vervolgens terecht
bij een beoordelingscommissie die ge
heel bestaat uit leden van de Commis
sie Vaststelling Opgaven. De beoorde
laars bekijken of het werk onveran
derd kan worden overgenomen of dat
verbeteringen en wijzigingen moeten
worden aangebracht.
Als de opgaven definitief zijn vast
gesteld, worden ze in het grootste ge
heim gedrukt bij de Staatsdrukkerij in
Den Haag. Een paar leden van de CVO
controleren de drukproeven, waarna
de opgaven door het personeel van de
Staatsdrukkerij vak voor vak worden
ingepakt. Alles wordt machinaal afge
teld en met de hand nageteld en gesta
peld in bundeltjes van 20 stuks. Die
stapeltjes gaan in vergezelde envelop
pen en worden vervolgens aangete
kend per post naar de scholen ver-
zortden.
f1.102,50
f 1.157,63
f 1.215,51
f 1.276,28
f 55,-
f 95,-
f 145,-
f230,-
„De vraag rijst of de overheid er in de
toekomst in zal blijven slagen opgaven te
maken die elke leerling dezelfde kansen
biedt om een voldoende te halen. De cultu
rele verscheidenheid neemt toe en daar
om het aantal invalshoeken waarmee leer
lingen tegen opgaven kunnen aankijken”.
Een argeloos buitenstaander moet hier
wel zijn ogen uitwrijven. Want wat er
staat, is dat het partijbestuur wil dat de
investeringen in eerste instantie door de
overheid worden bestuurd, maar dat de
inkomens worden overgelaten aan de
vrije-marktonderhandelingen tussen
werkgevers en werknemers.
Het is duidelijk dat degenen die dit
hebben bedacht, weinig benul hebben van
ons economische systeem. Het partijbe
stuur denkt blijkbaar dat de ondernemers
zo maar wat investeren. Dat is echter niet
het geval. De ondernemers investeren om
beslag te kunnen leggen op de consump
tieve bestedingen van de consument. Via
investeringen wordt het mogelijk ge
maakt dat de inkomens die de consumen
ten bij de ondernemingen hebben ver
diend, uiteindelijk weer in de zakken van
de ondernemers terecht komen. Daarom
zei Den Uyl op de conferentie van Europe
se socialistische partijen terecht: Inves
teringspolitiek is niet mogelijk als er niet
ook een consumptiebeleid wordt gevoerd,
en een consumptiebeleid is op zijn beurt
niet mogelijk zonder een inkomensbeleid.
Philips is op dit moment bezig met de
ontwikkeling van een platenspeler met
laserstraal en een driedimensionale kleu
rentelevisie, waardoor men direct kan
zien of de voetbal in het doel is getrapt
zonder dat een herhaling nodig is. Het is
duidelijk dat Philips daarmee een heroï
sche poging doet om beslag te leggen op
het gehele consumptief besteedbare inko
men dat in de jaren tachtig extra zal
worden verdiend. De enige manier om
Philips van zulke investeringen te weer
houden is niet het „plannen en ordenen
van de investeringen”, maar is het duide
lijk maken dat er door een beheersing
van de inkomens, voor deze investeringen
geen afzetmarkt zal zijn.
Te denken dat je de investeringen kunt
beheersen en de lonen tegelijkertijd kunt
vrijlaten, is net zo dom als te menen dat je
de lonen wel kunt beheersen en tegelijker
tijd de investeringen kunt vrijlaten. Tus
sen de inkomens (Lonen) en de investerin
gen bestaat nu eenmaal een onlosbrekelij-
ke samenhang. Dit is terecht ingezien
door de PvdA-afdeling Amsterdam-Kost-
verloren, die bij amendement heeft voor
gesteld de zin over het vooropgaan van de
investeringsplanning te schrappen.
Waar het partijbestuur nogal goedkope
demogagie bedrijft, zijn er gelukkig nog
PvdA-afdelingen die begrijpen dat de ge
wone arbeiders al die goedkope beloften
zat zijn
7’/?%
7'/?%
8’/?
8'/?%
j-cabine
rt u hem
IJmui-
Rentewijzigingen voorbehouden.
en dat die zo goed mogelijk moet worden
gewaarborgd, maar geeft toe dat er spra
ke is van een zekere diploma-inflatie.
„Naarmate meer mensen hetzelfde diplo
ma halen, daalt de waarde”.
In de huidige situatie worden de cijfers
van het schoolonderzoek en het centraal
schriftelijk eindexamen gemiddeld en af
gerond. Óp deze manier ontstaat het defi
nitieve eindcijfer voor een bepaald vak. In
onderwijskringen wordt de suggestie ge
hoord om beide zaken te ontkoppelen. De
Jong: „Die gedachte heb ik in onderzoek.
Er zijn mensen die zeggen: schoolonder
zoek is afsluiting van de periode en het
centraal schriftelijk is de toelating tot
vervolginstellingen”. Ik vind dat een inte
ressante gedachte, die zeker, zij het niet
ongeschonden, zal doorklinken in de exa-
mennota die ik volgend jaar aan het parle
ment aanbied”. 1
Sprekend over de ontkoppeling komt de
bewindsman uit bij de stelling dat de
overheid in de toekomst terughoudender
Over deze voorzitter strijd hebben de
dagbladen tot nu toe niet meer weten op te
merken dan dat de standpunten van de
beide kandidaten nogal op elkaar lijken.
Op het eerste gezicht is dat ook het geval.
Maar bij nader inzien zijn er tussen de
beide kandidaten belangrijke verschillen;
niet alleen in opvatting, maar vooral ook
in belangstelling. Wim Meijers eerste be
langstelling gaat uit naar de problemen
van de economische crisis, de werkloos
heid, de collectieve voorzieningen, de soci
ale zekerheid. Max van den Berg heeft het
daar alleen over als hij er absoluut niet
onderuit kan. Meestal hoor je hem over
buitenlandse politiek, vrouwenemancipa
tie en partij strategie. Via Wim Meijer
spreken de miljoenen arbeiders die zorg
hebben voor het brood op de plank en de
zekerheid in het werk. Via Max van den
Berg spreken de honderdduizenden intel
lectuelen en semi-intellectuelen die de
problemen van de economie het liefst aan
deskundigen delegeren teneinde tijd vrij
te maken voor zaken die interessanter
lijken en vooral minder ingewikkeld.
In feite is dus de voorzitterstrijd een
bijzonder geval van het algemene pro
bleem waarmee de PvdA worstelt: Loopt
het socialisme voor de problemen weg of
formuleert het een antwoord op de econo
mische crisis en op de massale werkloos-
heid die ons te wachten staat?
Over de economische politiek op lange
re termijn heeft het partijbestuur een ont
werpresolutie gebakken die door de vice-
voorzitter van de FNV, Frans Drabbe, op
een PvdA-bijeenkomst in Amersfoort
scherp is veroordeeld. Volgens de Volks
krant zei Drabbe dat de resolutie mank
gaat aan het ontbreken van consequen
ties. Daardoor ontstaat geen echte keuze.
Er moeten tot het jaar 2000 anderhalf
De waarde van dit diploma zal dus de
komende jaren niet veranderen. De Jong:
Het is een bewijs dat je de school met
vrucht hebt doorlopen en een papier
waarmee je toelaatbaar bent tot een in
stelling van vervolgonderwijs. Dat is
overigens niet hetzelfde als toegelaten
worden. Die beslissing wordt door het
bevoegd gezag van de betrokken onder
wijsinstelling genomen”.
7'/?%
73A
8
8'/?%
Staatssecretaris K. de Jong van Onder
wijs kent die sfeer. Hij heeft het onderwijs
zien „overgaan” van oude HBS, MMS en
MULO-structuur naar de Mammoet.
VWO, HAVO, MAVO, Lager Beroepson
derwijs waren de namen van de nieuwe
fenomenen.
De Jong: „We moeten niet denken dat de
situatie vroeger gunstiger was dan nu.
Integendeel. Ten tijde van de oude HBS
waren scholen ten minste zes weken totaal
ontregeld. Dit jaar wordt de situatie wat
moeilijker dan in het nabije verleden,
omdat de herkansingen vóór de zomerva
kantie zullen vallen. Dat is in het belang
I
Doorredenerend kom je dan uit bij de
stelling dat de school straks meer vrijheid
krijgt bij de inrichting van het eind
examen. De Jong: Er zou een scheiding
kunnen worden aangebracht tussen ener
zijds schoolonderzoek waarin alle vakken
schriftelijk worden getoetst en aan de
andere kant het centraal schriftelijk met
meer of minder vakken. Mogelijk is dat
het toekomstbeeld. Ik weet het nog niet,
maar ik ben er wel mee bezig”.
In de toekomstige beleidsnota over de
eindexamens zal ook het vraagstuk van de
vakkenpakketten worden aangesneden.
De vakkenpakketten zijn verworvenhe
den van de Mammoetwet. De gedachte
destijds was dat uniforme examens in
vrijwel alle onderwezen vakken met voor
ieder dezelfde vakkenpakketten
overboord moesten. Een leerling zou te
veel ballastkennis meeslepen en voor di
verse vakken zeker niet gemotiveerd zijn.
Verworvenheden dus... Hoewel.
De Jong: „Vakkenpakketten naar keu
ze, zo meenden wij - ik zat toen nog aan de
andere kant van de overlegtafel - zou
leerlingen beter motiveren en zou moge
lijkheden bieden tot verdieping van de
leerstof. In dat opzicht is het een van de
teleurstellingen van de Mammoetwet. De
hele kwestie van vakkenpakketten wordt
nu nader onderzocht en ik sluit niet uit dat
er nog eens verandering komt. Wij hebben
nu tien jaar Mammoet achter de rug Het
wordt tijd deze zaken niet als vanzelfspre
kendheden te aanvaarden. Het aantal
vakken, de manier van kiezen, de begelei
ding van de keuze en de etappes waarin
wordt gekozen, moeten bespreekbaar
worden gemaakt en nader bekeken”.
Het maken van eindexamenop-
gaven is geen karwei dat van van
daag op morgen wordt geklaard.
Er bestaat een Commissie Vast
stelling Opgaven (CVO), waarin
lerarenorganisaties, pedagogische
academies en vertegenwoordigers
van de onderwijsinspectie zitting
hebben. Met de hulp van vakorga
nisaties van docenten wordt een
aantal leraren uitgenodigd per vak
opgaven te maken. Het gaat hier
bij om open werk. Concept-opga-
ven voor meerkeuzetoetsen komen
voor rekening van het Centraal
Instituut voor Toetsontwikkeling
(CITO).
miljoen banen bijkomen, wil men tenmin
ste ook de (gerechtvaardigde) eis van
vrouwen op meer werk inwilligen. Maar
de offers die daarvoor moeten worden
gebracht, staan in de ontwerpresolutie
van het partijbestuur volgens Drabbe niet
vermeld.
In de PvdA, waar men alles voor zoete
koek pleegt te slikken wat vakbondsbe
stuurders vertellen, moeten deze woorden
van een vooraanstaand vakbondsman wel
hard zijn aangekomen.
Naar mijn mening heeft Frans Drabbe
de spijker op zijn kop geslagen. Goed dat
er een vakbeweging is, om ons met de
neus op de feiten te drukken. Het gelijk
van Drabbe wil ik aantonen met een voor
beeld.
Dit voorbeeld betreft de planning van
de investeringen en van de inkomens, die
de PvdA voorstaat. De idee dat de econo
mische crisis alleen kan worden beheerst
door een grotere greep van de overheid op
de investeringen en de inkomens, is af
komstig van een aantal economen uit het
zogenaamde Amsterdamse School, waar
toe onder andere prof. Driehuis, prof. Van
der Zwan, prof. Ellman en ondergeteken
de behoren.
Het partijbestuur heeft dit idee in eerste
instantie overgenomen.
„Een sociaal-economische politiek” - zo
zegt het partijbestuur - „die gericht is op
de kwaliteit van het bestaan, volledige en
volwaardige werkgelegenheid en meer ge
lijkheid, is slechts uitvoerbaar als het par
lement in staat wordt gesteld om binden
de, onderling samenhangende beslissin
gen te nemen over de ontwikkeling van de
investeringen en de inkomens. Als eerste
stappen naar een dergelijke economische
orde is een strijd op drie fronten nodig:
ordenings- en planningspolitiek, arbeids
marktbeleid, alsmede inkomens- en prijs
politiek”.
Dat is ferme taal, die tenminste iedereen
kan begrijpen. Het kapitalistische mart-
mechanisme dat de investeringen, de in
komens en de lonen in de war stuurt, moet
ten dele worden uitgeschakeld en vervan
gen worden door een meer planmatig
overheidsbeleid.
Dit juiste uitgangspunt wordt echter
een paar zinnen verder in de ontwerpreso
lutie van het partijbestuur weer totaal
ontkracht. Daar heet het plotseling: Een
ordenings- en planningspolitiek (van de
investeringen) moet vooropgaan, omdat
het ontbreken daarvan de mogelijkheden
op de andere terreinen (de inkomens) te
nietdoet”.
f 865.33
f 4.326,65
f 612,95
f 3.064,73
Eind deze maand beginnen de eind
examens voortgezet onderwijs. Om
precies te zijn: op donderdag 26 april.
Traditiegetrouw bijt het voorberei
dend wetenschappelijk onderwijs
(VWO, verzamelnaam voor atheneum
en gymnasium) de spits af, een dag
later gevolgd door HAVO en MAVO.
Voor het lager beroepsonderwijs luidt
begin mei de bel voor de laatste ronde.
Deze krant zal dagelijks verslag doen
van de ervaringen en indrukken die
leerlingen en leerkrachten in die perio
de opdoen. Als voorschot op die serie
een intervieuw met staatssecretaris K.
de Jong Ozn. van Onderwijs. Bij hem
berust de eindverantwoordelijkheid
voor de gang van zaken bij de eindexa
mens.
De Jong, bewindsman sinds 1975,
weet wat er in kandidaten en scholen
omgaat. Hij heeft zelf voor de klas
gestaan en was ooit de jongste rector
van ons land. Als schoolleider was hij
onder meer verbonden aan het Chris
telijk Lyceum voor Zeeland in Goes en
aan het Farelcollege in Amersfoort. In
die tijd bekleedde hij ook het voorzit
terschap van de Algemene Vereniging
van Schoolleiders.
AMSTERDAM. - Op 26, 27 en 28
april wordt het tweejaarlijkse PvdA-
congres gehouden en binnen de
Pvda-burelen stijgt de spanning dus
met de dag. Joop den Uyl neemt in
„De Vakbondskrant” zenuwachtig
afstand van vriend en vijand en in
talloze partij af delingen zijn de twee
belangrijkste kandidaten voor het
voorzitterschap, Wim Meijer en Max
van den Berg, gewikkeld in een strijd
op leven op dood.
2 jaar
2 jaar
6 jaar
6 jaar
2 jaar
3 jaar
4 jaar
5 jaar
(Door prof. Hans van den Doel, hoog
leraar in de economie aan de Univer-
siteit van Amsterdam)
*De percentages vermeld onder „totale rente” zijn
afgerond en berekend op basis van samengestelde
interest.
