pjaar
ihgeti
adio
DE NACHT VAN DE STORMRAMP
m
o
A D x
K W
Mil I i I
k
door Jan van Baarsel
lets nieuws
Thanks
Hopeloos
Hikten
ili
- 1
o
I
I
O
i
ffil
o nfH
Op de laatste dag van de maand januari 1953 vangt Scheveningen Radio achter elkaar drie noodseinen
op. Twee Engelse schepen, de Caronia en de Tynecastle, hebben direct hulp nodig. Ook een Zweeds
schip, de Selene, laat het SOS horen. Scheveningen Radio behoeft niet handelend op te treden; de
schepen bevinden zich onder de Engelse kust vanwaar in de kortst mogelijke tijd hulp kan worden
geboden. In het gebouw op het tweede sluiseiland van IJmuiden begrijpen alle mensen die dienst hebben
dat hun een drukke avond en nacht staan te wachten. De berichten die van het KNMI worden ontvangen
om de schepen op de hoogte te houden worden voortdurend ernstiger. Een zware storm, een orkaan,
raast over de Noordzee in de richting van ons land. Scheveningen Radio zendt regelmatig waarschuwin
gen voor de scheepvaart uit.
ite
-
tMUapi
pF -
Sfiifififi
I
I
Paraat - correct
hulpvaardig
I
IV-»
De eerste klap van de orkaan valt
bij Schouwen. Om tien minuten
voor zeven loopt daar het Finse
schip Bore 6 aan de grond. Scheve-
ningen Radio is direct in actie vol
gens het beproefde schema voor
hulp aan schepen die in de buurt
van de Nederlandse kust in nood
raken: alarm bij de stations van de
reddingboten, bericht aan sleep
boot- en bergingsmaatschappijen.
In dit geval varen de reddingboten
van Veere en Stellendam uit. Later
zal blijken dat ze vergeefs zoeken
omdat het schip op een andere
plaats is terecht gekomen dan het
had gemeld; gelukkig dreigt er geen
direct gevaar voor de bemanning
van de Bore 6.
De klok van het kuststation wijst
vijf voor negen als de Aalsdijk
meldt dat het op de Nieuwe Water
weg aan lager wal is geraakt. De
sleepboot Schelde probeert assis
tentie te verlenen maar krijgt het
zelf te kwaad. Dan deelt de Aalsdijk
mee dat het op eigen kracht is losge
komen en voor anker is gegaan.
Na middernacht kennen de man
nen die het kuststation bedienen
geen rustpauze meer. Het Belgische
schip Luxembourg strandt bij Vlis-
singen. De sleepboot Maas stuift
erheen. Ze zal de Luxembourg los
weten te krijgen. Het Nederlandse
schip Tiba meldt dat het met een
gebroken roer voor de Nieuwe Wa
terweg ligt. Scheveningen Radio
men ze in verbinding met officiële
instanties aan wie ze vragen waar
ze het best hulp kunnen verlenen.
Het is iets geheel nieuws in de ge
schiedenis van het kuststation
geen personeelslid heeft ooit ver
wacht dat Scheveningen Radio goe
de diensten zou gaan bewijzen aan
een gebied binnen de kustlijn.
Op de late avond van 14 november 1918 was een der pioniers van
Scheveningen Radio in zijn werk verdiept toen hem een revolver onder de
neus werd geduwd. „Handen omhoog!" riep iemand op sokken die door het
openstaande raam naar binnen was gekomen.
De overvaller zei dat hij had willen controleren of Nederland in deze
dagen vol internationale spanning wel op zijn hoede was en of met name
het kuststation goed werd bewaakt. Nou, daar deugde niets van. Hij
wenste via Scheveningen Radio contact met de commandant van de
Haagse Burgerwacht. De revolver hield hij voortdurend op de man aan de
toesteltafel gericht.
Iemand van de landlijnafdeling in hetzelfde gebouwtje vermoedde
onraad en liep de kamer van zijn collega binnen. Hij probeerde de
indringer te kalmeren. Intussen werd een waarschuwing doorgegeven aan
de politie zonder dat de overvaller er erg in had. Een stevige agent,
voorzien van een nog grotere revolver, was spoedig ter plaatse. De
indringer ging zonder morren mee.
De volgende dag gaf hij zijn kaartje bij Scheveningen Radio af. Men
bleek een juridisch student, zoon van een vooraanstaande Haagse familie,
op bezoek te hebben gehad. De schoenen van de jongeman werden later op
het terrein van Scheveningen Radio teruggevonden. Ze werden netjes
teruggegeven.
binnen te komen. Scheveningen Ra
dio begeleidt hem zo goed ze kan.
Wat onmogelijk leek gebeurt: de
Annam komt in veilig water. De
Deense telegrafiste seint aan Sche
veningen Radio: „Thanks for good
service, it was a great help for us”.
1953. SS-Carthage op het Scheve-
ningse strand.
Andere schepen volgen het voor
beeld. Via Scheveningen Radio ko-
In de middag ligt het Deense
schip Annam nog op hulp te wach
ten. De kapitein constateert dat de
Annam het niet lang meer zal vol
houden. Hij besluit alles op één
kaart te zetten door op eigen kracht
te proberen de Nieuwe Waterweg
o'J'
Een oud herkenningsteken van
Radio Scheveningen.
©I ffi
o ff
Het personeel van Scheveningen
Radio blijft ook in zijn vrije tijd aan
het werk om de extra-dienst te on
derhouden. Het aantal overuren is
zo groot dat iedereen op een flinke
vergoeding kan rekenen. Extra-
geld is welkom in deze tijd waarin
de salarissen en lonen gematigd
worden gehouden om de wederop
bouw na de oorlog en nu nog eens
na de overstromingsramp mogelijk
te maken. Maar collectief besluiten
de mensen van Scheveningen Radio
het geld van hun overuren beschik
baar te stellen om de nood onder de
slachtoffers van de stormnacht te
helpen lenigen. Waarmee ze aan
hun roepletters PCH voor de zo
veelste maal extra inhoud geven:
Paraat - Correct - Hulpvaardig.
Intussen blijven SOS-seinen van
schepen binnenkomen. De Poolse
trawler Korab II meldt in de och
tenduren van de eerste februari dat
ze op de keien is gelopen. Dat is
vlakbij gebeurd in de haven van
IJmuiden. De reddingboot Neeltje
Jacoba is voortdurend actief. In de
buurt van Hoek van Holland blijkt
de situatie uitermate alarmerend te
zijn. De Seabrood vraagt daar om
hulp. Ook de Harold Ottens heeft
direct bijstand nodig. De Annam
meldt dat ze in een gevaarlijke situ
atie verkeert. De Barbara Ann
wenst assistentie. De ene na de an
dere sleepboot wordt ingeschakeld
maar de zeetrekkers kunnen al dit
werk niet aan.
schermen. Het water komt tot knie
hoogte te staan maar men weet de
technische onderdelen droog te
houden. Tegen tien uur zorgt de eb
ervoor dat het zeewater ook in deze
ruimte zakt. Iedereen verwacht dat
de volgende vloed, omstreeks half
zes, alle vorige zal overtreffen. Men
laat daarom geen minuut verloren
gaan om de ondergrondse verdie
ping voor de nieuwe toevloed onbe
reikbaar te maken. Zandzakken
worden op de bedreigde plaatsen
gedeponeerd. De maatregelen zul
len zo afdoende blijken dat Scheve
ningen Radio geen natte voeten
meer krijgt.
Nog steeds neemt de storm in t2.1~_2L
hevigheid toe. Overal op zee is hethoudt contact en schakelt intussen
de sleepboot Blankenburg in; deze
zal de Tiba in veilige haven bren
gen. Het Indiase schip Jalakitua
vraagt om hulp omdat de stuurin
richting defect is geraakt. De sleep
boot Holland vaart erheen. Deze zal
haar taak uitstekend volbrengen.
Om vijf voor half negen vangt
Scheveningen Radio een nieuw
SOS op. Een Duitse sleepboot heeft
bij Texel haar sleep verloren, een
lichter waarop zich zes runners be
vinden. Hun positie is hachelijk. De
reddingboot Prins Hendrik gaat er
op af. Ze zal rapporteren dat de
mannen na een moeilijke actie in
veiligheid zijn gebracht.
Om drie uur in de nacht lijkt de
toestand op zee hopeloos te worden.
De orkaan bereikt het toppunt van
haar kracht. Het Engelse kuststati
on Northforeland Radio meldt dat
het kuststation aan de Humber is
overstroomd en dus zijn diensten
heeft moeten staken. Scheveningen
Radio vangt om één minuut voor
half vier een SOS op van de Neder
landse coaster Franka II. Het schip
maakt zware slagzij. De redding
boot Insulinde wordt ingeschakeld.
Tegelijkertijd heeft het Deense
schip Annetorn zich gemeld. Het
verkeert in nood in de buurt van
Terschelling. Het Deense stoom
schip Mortensen blijkt in de buurt
te zijn. Het haast zich naar de land
genoten.
Scheveningen Radio moet alle
krachten blijven inzetten. De twee
de februari krijgt ze steeds meer
contacten te onderhouden met
schepen van allerlei typen die hulp
in de overstroomde gebieden verle
nen. Er wordt een extra-verbinding
tot stand gebracht op de 137 meter
door het opstellen van een improvi-
sorische zender. Het kuststation
heeft nu permanent contact met het
jacht May Be dat in het Voornse
Kanaal ligt en over een amateur-
zendstation beschikt. Bovendien
heeft men thans voortdurend ver
binding met andere posten in het
rampgebied, zoals de Jakob UK
141, het hospitaal-kerkschip De
Hoop, het PTT-kabelschip Poolster,
een militaire post in Steenbergen en
een politiepost in Vlaardingen.
Tien minuten na dit dubbele SOS
wordt een noodsein opgevangen
van het Engelse schip Bestwood.
Het is in moeilijkheden geraakt bij
Flamboroughhead. Een Engelse
kuststation verleent bijstand. Korte
tijd later verneemt Scheveningen
Radio dat de Virgo hulp nodig
heeft. De reddingboot Prins Hen
drik van Den Helder schiet te hulp.
Daarna slaat de Duitse tanker Juli
us Rutgers alarm. Ze is op het
strand gelopen bij Noordwijk.
Als het weekeinde voorbij is ont
vangt Scheveningen Radio een
diensttelegram van het Engelse
kuststation Portishead Radio. Het
heeft de verrichtingen van de colle
ga’s in IJmuiden van minuut tot
minuut gevolgd. In het diensttele
gram wordt gezegd: „Congratulate
you on your excellent work during
last weekend”.
Andere contacten van het kust
station: de Selby meldt dat haar
deklading is verschoven. De Car
thage seint dat ze op het Scheve-
ningse strand is vastgeraakt. Er
worden ook noodseinen opgevan
gen van het Zweedse schip Aspoe.
Het bevinclt zich bij de Doggers-
bank. Na het SOS zal niemand
meer iets van de Aspoe horen. In dit
geval laat de storm zijn prooi niet
los. Ook een trawler van IJmuiden,
de Catharine Duyvis, vergaat met
man en muis evenals het motor
schip Salland.
Scheveningen Radio, het „Oor
van Nederland”, ging vijfenzeven
tig jaar geleden van start in een
houten keet die na het graafwerk
voor de Scheveningse Vissersha-
ven was vrijgekomen. Men moest
er op de tenen lopen. Kuchen en
hoesten was ten strengste verbo
den. Een batterij van 256 „Leidse
flessen” vormde de conden
sator waaruit de „ontladingen”
kwamen.
Toen in de jaren twintig de „IJ-
muidense periode” begon werd
het ontvangststation daar onder-
gébracht in een bescheiden ruim
te van het postkantoor in de be
bouwde kom. Al gauw bleken de
stofzuigers en lichtreclames in de
buurt zo erg te storen, dat tevens
een loodsje bij de semafoor in
gebruik moest worden genomen.
Het kreeg de alleszeggende bij
naam Hut in de Duinen.
Aan de vooravond van de oor
log, in mei 1940, diende de Hut
wegens defensiemaatregelen in
de duinen te worden verlaten. De
activiteiten werden voortgezet in
een door een muur van zandzak
ken omringde loods in de polder.
Een machinegeweer stond vlakbij
opgesteld. Na de capitulatie van
Nederland kwamen Duitse militai
ren met het bevel: „Alles notieren
was Sie hóren”. Het was de eerste
order van „hogerhand”, die niet
door de mannen van het kuststati
on werd nageleefd.
Na de bevrijding vond Scheve
ningen Radio een huisvesting in
twee klaslokalen van een school
gebouw waar Poolse militairen
hadden gebivakkeerd. Het enige
voordeel hiervan was dat de ra
men heel waren gebleven. De
sleepboot Hudson zond de eerste
groet naar het herrezen kuststati
on: „Welkom in de vrije lucht".
In de nacht van zaterdag 17 op
zondag 18 november 1951 was het
eindelijk zover dat Scheveningen
een heksenketel. Terwijl Scheve
ningen Radio volop in actie is komt
er alarm vanuit het eigen gebouw:
er dringt zeewater naar binnen.
Omdat de waterstand in IJmuiden
hoger is dan zelfs de oudste vete
raan zich kan herinneren baant het
zeewater zich via de riolering een
weg naar de verdieping die bene-
dengronds is gebouwd. Daar staat
een belangrijk deel van de techni
sche apparatuur. Valt die uit dan
moet Scheveningen Radio haar
werk staken. De brandweer van de
gemeente Velsen is tegen half negen
te hulp geroepen, direct toen de
wateroverlast werd opgemerkt. Im-
provisorische maatregelen worden
genomen om de apparatuur te be-
Op zondag 1 februari blijkt steeds
onstellender dat Nederland door
een overstroming is geteisterd zoals
het sinds eeuwen niet heeft gekend.
Om half negen ’s morgens neemt de
Goereese vissersboot Eben Haëzer
contact op met Scheveningen Ra
dio: er is dringend overleg nodig
met de commissaris van de konin
gin in Zuid-Holland omdat een dijk
bij Oudorp is doorgebroken. Een
telefoongesprek wordt vlot tot
stand gebracht.
ft
Radio een eigen gebouw in ge
bruik kon nemen dat speciaal voor
haar was opgericht op het tweede
sluiseiland van IJmuiden. Het
werd door insiders gekwalificeerd
als het modernste kuststation ter
wereld. In deze burcht van „de
ridders van de punt-streep” werd
Scheveningen Radio ruim een jaar
later voor de grootste krachtproef
geplaatst, die ze in haar toch veel
bewogen leven ooit had meege
maakt. Haar roepletters PCH had
den al eerder van een man van het
reddingwezen de omschrijving
Paraat - Correct - Hulpvaardig
meegekregen. Bij de stormramp
van 1953 bewees Scheveningen
Radio, ook toen het opgezweepte
zeewater zelfs haar burcht bin
nendrong, de ene onmisbare
dienst na de andere aan de in de
klem geraakte scheepvaart. Bo
vendien zorgde zij, toen alle ge
bruikelijke contactmogelijkheden
bleken te zijn uitgevallen, voor
een permanente communicatie
met de overstroomde delen van
Nederland.
Op deze pagina geeft onze me
dewerker JAN VAN BAARSEL een
impressie van het werk in de
nacht van de stormramp en van
andere facetten in de door veel
pionierswerk gekenmerkte ge
schiedenis van Scheveningen
Radio.
-
1..
