GEVANGENISSTRAFFEN VAN ZES TOT ACHT JAAR
Oost-Duitsland
meldt arrestatie
van spion
Grootste partijen eens:
Regering Portugal
moet toch naar huis
in Zuid-Libanon
ik
verantwoord
Treinbotsing
in Mexico
in Turkije
beschoten
Euro-parlement
gelooft er
niet meer in
Spel met granaat
doodt kinderen
Spectaculaire
diamantroof
Amerikanen
AFWACHTENDE HOUDING
Beslissing
Huis niet
Booreiland zinkt
.1
WliS
BINNEN- EN BUITENLAND
ZATERDAG
I 2
M E I
19 7 9
atie
tent
'aat
Jing
eede
s ge-
:erne
aan-
■mel-
aagd
isten
sn of
rgie
>cent
voor-
Die
wor-
f het
ens.”
iing
j'NV,
dam,
a tijd
eisen
»*ng
iar is
re le-
'as 1
drie
van
i het
IBS),
gens
rtaal
jctief
el te
juist
i.
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. Elf
voormalige studentenleiders
Zijn gisteren door een Zuid-
afrikaanse rechtbank veroor
deeld voor hun rol bij de onge
regeldheden in Soweto in 1976.
Vier van hen kregen gevange
nisstraffen opgelegd van zes
tot acht jaar, waarvan (voor
allen) vier jaar voorwaarde
lijk. Zeven anderen werden al
leen veroordeeld tot vier jaar
voorwaardelijk.
SM -s i
11
Zwarte studentenleiders
Soweto
I
SALT-2-akkoord
tussen
veroordeeld voor
(Van onze redacteur in België, Jan
Gerritsen)
n ge-
rden
1 een
teek-
Bij de rellen in Soweto kwamen honder
den mensen om het leven en werd voor
miljoenen guldens schade aangericht. De
studentenleiders zaten 15 maanden vast
voordat zij voor de rechtbank werden
gebracht voor een proces dat zeven maan
den duurde. De zwaarste straf kreeg de
23-jarige Sechaba dan Montsitsi opgelegd,
de vroegere voorzitter van de vertegen-
buurt i
wachten, is met geweren beschoten door
vier mannen die zich in een bosje verbor-
De studenten aanhoorden het vonnis in
stilte. Toen zij terug naar de cellen ge
bracht werden, riep een van hen uit:
„Moed”. Daarop riep een van de toeschou
wers zacht „Moed jongens”. Ook zongen
de studenten met gebalde vuisten „Aza-
nia, mijn land, ik houd van je”. Azania is
tien dagen tijd 176 mensen, onder wie
twee blanken, om het leven en werden
1.139 mensen gewond.
Rechter Hendrik van Dijk zei dat hij bij
het vellen van het vonnis rekening had
gehouden met de tijd die de studenten al
in hechtenis hadden doorgebracht (voor
sommigen was dit 28 maanden).
Met machinepistolen bewapende poli
tiemannen bewaakten de rechtzaal. Tus
sen de gerechtelijke autoriteiten en de
toeschouwers was een rij banken gevuld
met politiemannen.
de naam die de zwarte nationalisten geven
aan Zuid-Afrika. Een van de advocaten.
GENÈVE. Na maandag te hebben
toegeslagen in de toonzalen van het
bekende veilinghuis Christie’s, is het
juwelendieven in Genève in het veiling
huis Sotheby wederom gelukt een kost
bare diamant te stelen uit een vitrine.
De Zwitserse recherche deelde giste
ren mee nog geen enkel spoor te heb
ben van de dader of daders, die er van
door gingen met een diamantring met
een waarde van bijna een half miljoen
gulden.
De streng bewaakte ring, die opge
borgen was in een vergrendelde vitri
ne, zou dinsdag door Sotheby in Genè
ve worden geveild.
De man die maandag in het Rich-
mondhotel in Genève een diamantring
ter waarde van een kwart miljoen gul
den verwisselde voor een waardeloze
kopie is nog steeds spoorloos. Het op
treden van de dief en zijn uiterlijk zijn
echter door de bewakingscamera’s van
het hotel vereeuwigd.
Donderdag verwierp het Huis van Afge
vaardigden met 246 tegen 159 stemmen
het plan van Carter om benzine in noodsi
tuaties te rantsoeneren. De Senaat had
een dag eerder wel zijn goedkeuring aan
het voorstel gehecht, maar het kan slechts
wetskracht krijgen als beide huizen zich
akkoord hebben verklaard.
Op de persconferentie verklaarde Car
ter dat hij nog geen algemene olieschaar-
ste verwacht, maar dat de Verenigde Sta
ten, als er wel schaarste komt, voor een
ernstige nationale crisis kunnen komen te
staan wanneer zij geen voorzorgsmaatre
gelen zouden hebben getroffen.
WASHINGTON (AFP) De verwer
ping van het nationale plan voor benzine-
rantsoenering maakt de Verenigde Staten
volledig kwetsbaar bij een algemeen te
kort aan olieprodukten, zo heeft president
Jimmy Carter gisteren in Washington
voor de pers verklaard.
m de
van
zijn
cstel-
voor
•nko-
raag-
t mi-
laakt
>men
uilen
>xhol
lisse-
heeft
De
eeps-
l-pre-
juni
werf,
eeps-
el ui't
band
delij-
'roep
ouw-
BERLIJN (DPA). Het Oostduitse
persbureau ADN heeft gisteravond
gemeld, dat dinsdag een uit West-
Duitsland afkomstige man wegens
spionage door Oostduitse veiligheids
diensten is gearresteerd.
MEXICO-STAD (UPI) Op het station
van San Juan Teotihuacan in Mexico op
40 kilometer ten noordoosten van Mexico-
Stad zijn gisteren twee treinen tegen el
kaar gebotst.
Aanvankelijk was meegedeeld dat er
een zestigtal doden waren, maar het Mexi
caanse Rode Kruis heeft meegedeeld dat
er slechts één zwaar- en vijftig lichtge
wonden zijn.
Eén der treinen was op weg naar Vera
cruz op de kust van de Atlantische Oce
aan en de andere naar Chiapas in het
zuiden van Mexico.
gogi-
iplei-
nani-
trum
;egen
r- en
n de
wijs-
ifstu-
:eres-
rwijs
kleu-
chik-
Tos-
tmer
iging
LUXEMBURG. Het Europese
parlement is als een nachtkaars uit
gegaan. Dit droevige post mortem
drong zich op na de laatste gewone
vergadering van de 198 mannen en
vrouwen die de afgelopen jaren de
250 miljoen inwoners van de Europe
se Gemeenschap mochten vertegen
woordigen. De bijeenkomst van afge
lopen week verschilde in niets van de
vorige: na veel gepraat werden de
lichten gedoofd.
1981
wor-
niet
egis-
ook
mis-
Mi-
gis-
Het
100
rtge-
erde,
st, de
de
7UT)
intie-
□ara-
lilliet
het
aties
taan,
e op
met
had
Za-
>ning
jeno-
5 ton
ft dit
i, zo-
mge-
De aangehoudene heeft volgens ADN
jarenlang voor de Westduitse geheime
dienst gespioneerd. Hij had zich daarbij
geconcentreerd op het militaire potentieel
van het Oostduitse leger, op het Russische
leger, het vervoer imOost-Duitsland en de
werkzaamheden van de Oostduitse grens-
ambtenaren.
Een Westduitse regeringsvoerder heeft
gisteren overigens bevestigd dat het hoofd
van de afdeling Scandinavië op het minis
terie van Buitenlandse Zaken in Oost-
Berlijn, Peter Schaedlich, naar de Bonds
republiek is overgelopen.
BEIROET (AFP). In het dorp Ba-
bliech in de westelijke sector van Zuid-
Libanon zijn gisteren zeven kinderen om
het leven gekomen bij de ontploffing van
de granaat waarmee ze aan het spelen
waren. Zeven kinderen liepen verwondin
gen op.
De omgekomen kinderen varieerden in
leeftijd van acht tot dertien jaar. Drie
gewonden verkeren in levensgevaar in het
ziekenhuis van Saida.
De rechtse Libanese militie van majoor
Haddad heeft overigens gisterochtend
weer artillerievuur afgegeven op de plaats
Nabatiyeh, in het zuiden, die in handen is
van de Palestijnen. De Palestijnen beant
woordden het vuur. Het is niet bekend of
er slachtoffers zijn.
Twee Syrische vliegtuigen die boven de
hoofdstad Beiroet vlogen zijn gisteroch
tend beschoten door Palestijnse lucht-
doelartillerie. Zij werden niet geraakt.
mentele punt de politieke duidelijkheid te
hebben bevorderd. Ook de besprekingen
tussen de socialisten en communisten le
ken niet ongunstig te verlopen. De com
munisten stelden de motie van wantrou
wen, die zij vóór de besprekingen hadden
aangekondigd, na afloop ervan „voor eni
ge tijd” uit.
Het wordt door sommigen niet uitgeslo
ten dat de vroegere minister-president
Nobre da Costa de leiding zou kunnen
nemen van een nieuw kabinet. Er moeten
echter eerst nogal wat problemen worden
opgelost. De toenadering tussen commu
nisten en afgescheiden sociaal-democra-
ten zal niet gemakkelijk zijn. Bovendien
blijft ook de houding van Mario Soares’
socialistische partij tegenover de commu
nisten nog koeltjes.
De vraag is ook of er een echt coalitieka
binet kan worden gevormd, of dat het
opnieuw om een kabinet van partijloze
deskundigen zal gaan. In dit laatste geval
zou Nobre da Costa een goede kans ma
ken. Zijn partijloze kabinet, dat vorig jaar
door het parlement werd afgewezen, zou
nu op een brede meerderheid kunnen
steunen. Daarmee zou tenslotte ook presi
dent Eanes zijn geschonden prestige weer
op kunnen vijzelen.
Driekwart van de 198 komen niet terug:
ze zijn niet kandidaat of maken geen kans
om gekozen te worden. De anderen die
wel terugkeren in het nieuwe parlement,
waren op verkiezingstournee. Met toe
spraken thuis zijn meer stemmen te halen
dan met politiek bedrijven in het parle
ment zelf dat is nu eenmaal de onaange
name waarheid.
woordigende raad van studenten uit So
weto, SSRC.
Tijdens het emotionele proces gaf de
verdediging toe dat de studentenleiders
betrokken waren geweest bij de demon
straties die leidden tot de ongeregeldhe
den. Maar volgens haar waren deze meer
georganiseerd als vreedzame protesten
dan als uitbarstingen van geweld.
De openbare aanklager riep 100 getui
gen op en diende 3.000 pagina’s bewijsma
teriaal in. Hij noemde het gedrag van de
11 studentenleiders gedurende de hele pe
riode van onrust hardnekkig en opstan
dig. Hij drong aan op „flinke” gevangenis
straffen, omdat zij geen berouw hadden
getoond.
Het enige meisje onder de studentenlei
ders, die in leeftijd varieerden van 18 tot
23 jaar, was de 22-jarige Susan Mthem-
boe, die veroordeeld werd tot zes jaar,
waarvan vier jaar voorwaardelijk.
De ongeregeldheden in de zwarte woon
stad Soweto bij Johannesburg braken op
16 juni 1976 uit en sloegen over naar
andere zwarte woongemeenschappen in
Transvaal. Volgens de minister van Justi
tie en Politie, James Kruger, kwamen in
De aanleiding tot de uitbarsting was een
taalkwestie: de verplichte invoering van
het Afrikaans op de Bantoescholen. Vol
gens andere bronnen kwamen bij de onge
regeldheden in Soweto overigens meer
dan 500 zwarten om.
Top van NAVO reageert
Het duurt nog minder dan vier weken
voordat de inwoners van de Europese
Negen naar de stembus mogen om 410
nieuwe afgevaardigden voor de Europese
assemblee te kiezen. Desondanks
overheerste in het Luxemburgse Schu-
mann-gebouw, het „huis” van de assem
blee, een groot gebrek aan interesse, niet
in het minst bij de parlementariërs zelf.
(Van onze redacteur in Portugal, Jan Halkes)
LISSABON. De nieuwe begroting van de regering-Mota Pinto zal door
het Portugese parlement worden goedgekeurd. Daarna wordt de regering
echter naar huis gestuurd. Dit zijn de punten waarover de twee grootste
partijen, PS en PSD het eens zijn geworden.
De afwachtende houding in de hoogste
kringen van het NAVO-hoofdkwartier is
in zekere mate in strijd met de verzeke
ring van de Amerikaanse minister van
defensie Harold Brown, dat de Europese
bondgenoten van Amerika het SALT-2-
verdrag volledig onderschrijven. Brown
zei dit onlangs na een bijeenkomst met de
ministers van Defensie van de zeven
NAVO-landen (waaronder Nederland) die
deel uitmaken van de Nucleaire Planning
Groep (NPG) van het bondgenootschap.
Volgende week komt Brown naar Brus-
I sel, waar hij de Defensieministers uit alle
NAVO-landen ontmoet in het kader van
het gebruikelijke halfjaarlijkse NAVO-
overleg. Bij die gelegenheid zal hij zoveel
mogeljk steun willen zien te verwerven
voor het SALT-2-akkoord, dat zoals be
kend in de Verenigde Staten, vooral in de
ri Dit booreiland kapseisde gisteren in de Golf van Mexico, nadat het werd aangevaren door een
boot voor personeelsvervoer Zesendertig mannen raakten overboord Naar negen van hen wordt
nog steeds gezocht. Er zijn nu duikers ingezet. Het booreiland is niet meer te redden
De president, die een teleurgestelde in
druk maakte, beschuldigde het Huis van
Afgevaardigden van „onverantwoorde
lijkheid” en hij gaf het Congres negentig
dagen de tijd om dan met een eigen rant-
soeneringsplan te komen.
mat op
(Van onze redacteur in België,
Jan Gerritsen)
BRUSSEL. Van lauw tot scep
tisch zijn de reacties in het Brusselse
NAVO-hoofdkwartier op het Ameri-
kaans-Russische akkoord over de be
perking van de strategische kernwa
pens (SALT-2). Een officiële reactie
werd niet gegeven en zal voorlopig
ook niet komen, omdat de definitieve
tekst van het SALT-verdrag nog niet
bekend is. Amerika en de Sovjet
unie leggen de komende weken de
laatste hand aan de verdragsteksten.
Zoals altijd waren de tribunes (voor
publiek en pers) en de vergaderzaal zelf
donderdag al zo goed als leeg (de zitting
eindigde gisterochtend). De lange litanie
van rapporten en verslagen die nog waren
blijven liggen, vermocht niemand meer te
boeien: zonder debat werd goedkeuring
verleend door de kleine groep getrouwen
die meer uit noodzaak dan uit idealisme
nog aanwezig was.
Belangrijkste gebeurtenis was mis
schien nog symbolisch voor de verhou
dingen in de EG dat het parlement weer
eens het hoofd boog voor de Europese
ministerraad, de enige bron van macht in
het verenigde Europa. Het ging om de 118
nieuwe personeelsleden die het parlement
wil aantrekken in verband met de uitbrei
ding van 198 tot 410 leden.
De ministers van de Negen schrapten
deze post op een begroting die het parle
ment had ingediend. Een aantasting van
ons begrotingsrecht, protesteerde de com
missie voor de begroting met enig mis
baar tenslotte is het meepraten over de
bestemming van de 20 miljard gulden die
de Gemeenschap jaarlijks kost, de beang-
rijkste bevoegdheid van de parlementa
riërs.
Het parlementsbureau voorzitter, vi-
ce-voorzitters gaf toch maar toe om
moeilijkheden te vermijden tenslotte
had het halve parlementaire jaar al in het
teken gestaan van niet altijd even duide
lijk touwtrekken over de Europese begro
ting. „Wij toonden aan dat we bevoegdhe
den met vastberadenheid en succes kun
nen uitoefenen”, prees parlementvoorzit-
ter Emilio Colombo zijn collega’s nog in
een afscheidsrede, maar veel indruk
maakte het niet.
De zitting eindigde met de bespreking
van een hele reeks landbouwproblemen,
hetgeen ook enige symbolische waarde
heeft, aangezien het gemeenschappelijk
landbouwbeleid de belangrijkste verwor
venheid van de Europese Gemeenschap
is. Gelukkig viel daarbij nog een opmer
king te noteren, die aan het Europese
politieke bedrijf enige allure geeft, al is
het maar een humoristische.
Europees landbouwcommissaris Finn
Olav Gundelach, keerde zich tegen de
„conventionele wijsheid” dat het land
bouwbeleid niet twee heren producen
ten en consumenten tegelijk kan die
nen. „Elk jaar na onze prijsvoorstellen”,
zo riep hij uit, „betrekken de legers van
consumenten en producenten hun posi
ties. Het doet aan 1914 denken”.
Gundelach sprak ook over „oud rigidi-
teiten” en „ingegraven posities”. Dat moet
veranderen, zei de Deense commissaris
strijdbaar, „want politiek wordt gemaakt
voor mensen en mensen worden niet voor
de politiek gemaakt”. Helaas was vrijwel
geen mens meer aanwezig toen hij dat zei.
Schaedlich had zich op 25 april bij een
buitenlandse vertegenwoordiging van
West-Duitsland gemeld en was daarna
doorgereisd naar de Bondsrepubliek. Het
besluit daartoe had hij „geheel uit vrije
wil, zonder beïnvloeding van buiten, ge
nomen”.
Het Westduitse blad Bild had donder
dag gemeld dat de Oostduitser zeker drie
jaar voor West-Duitsland had gespio
neerd. Daarna was hij met een Oostduitse
delegatie naar Helsinki gegaan, waar hij
het gezelschap verliet, zeggend dat hij ziek
was en naar een dokter ging. In plaats
daarvan had hij zich bij de Westduitse
ambassade gemeld.
goedgekeurd te krijgen door het Ameri
kaanse parlement.
In Brusselse NAVO-kringen wordt erop
gewezen dat de meerderheid onder de
militaire leiders in de NAVO-landen wei
nig of niets ziet in de SALT-overeen-
komst. Ze vrezen dat de Sovjet-Unie, door
gebruikmaking van de Amerikaanse zelf
beperking die in het verdrag is vastgelegd,
een voorsprong zal nemen bij de strategi
sche kernbewapening. Bij de regeringen
van de NAVO-landen zouden scepsis en
het gebrek aan bijval voor Carter ver
klaard kunnen worden, zo wordt er in
Brussel aan toegevoegd, door onduidelijk
heid over de toekomstige rol van de Euro
pese NAVO-landen.
In SALT-2 is een protocol opgenomen
waarin de beginselen voor de onderhan-
delingen over SALT-3 zijn vastgelegd.
Vaststaat dat ook de Europese NAVO-
landen, althans de belangrijkste, op nog
nader te bepalen wijze aan dit overleg
zullen deelnemen. In een ander protocol
worden beperkingen opgelegd aan de
proefnemingen met de cruise-raketten,
een concessie aan Moskou die in West-
Europa al eerder met veel scepsis is ont
vangen. Pas als beide teksten in hun bezit
zijn, kan een officiële reactie van de
NAVO-landen worden verwacht, zo werd
gisteren in Brussel gezegd.
Bij de bekendmaking in Washington dat
er een akkoord was bereikt over SALT-2,
twee dagen geleden, werd ook mededeling
gedaan over het MBRF-overleg in Wenen
over troepenvermindering in Centraal-
Europa. Van de Amerikaanse mededeling
dat de Russen „enige ideeën” over MBFR
i j
Na een week onderhandelen blijkt er
wat meer licht te komen in de lange tunnel
van de Portugese politieke crisis. De so
cialisten hebben, behalve met de sociaal
democraten, ook onderhandelingen ge
voerd met de communisten en de van de
PSD afgescheiden sociaal-democraten.
Bovendien zijn alle partijen op bezoek
gewéést bij president Eanes, die conclu
deerde dat de besprekingen voortgezet
moesten worden.
M H - S
Onduidelijk is nog welke regering het
kabinet-Mota Pinto zal opvolgen en voor
hoe lang. De sociaal-democraten van de
PSD willen tussentijdse verkiezingen in
oktober of eerder. Behalve president Ea
nes zijn ook de socialisten daar geen grote
voorstanders van. Volgens de socialisten
moet het mogelijk zijn een regering „op
basis van een zo breed mogelijke parle
mentaire meerderheid” te vormen. Deze
regering zou de rit dan kunnen volmaken
tot de voor 1980 vastgestelde algemene
Verkiezingen.
Een dergelijk brede parlementaire
meerderheid zou kunnen bestaan uit een
coalitie van socialisten, communisten en
afgescheiden sociaal-democraten. Het wa
ren deze drie groeperingen die deze week
een socialistisch wetsontwerp tegen dena-
tionalisatie steunden. De sociaal-demo
craten en christen-democraten waren
daarentegen van mening dat de nationali
satie van banken en basisindustrie de
belangrijkste oorzaken van de economi
sche moeilijkheden is.
Het uiteenvallen van de PSD-fractie,
een maand geleden, blijkt op dit funda-
Ernest Wentzel, zei dat hij in beroep zal
gaan tegen de vonnissen van de vier die
gevangenisstraffen zullen moeten uit
zitten.
De gangen van het gerechtsgebouw in
de blanke voorstad van Johannesburg,
Kempton Park, waar de studenten te
rechtstonden, zaten vol zwarten die op de
uitspraak wachtten. Onder hen bevond
zich de 18-jarige dochter van de gevangen
nationalistische leider Nelson Mandela,
Zindzi Mandela. Zij zei dat zij haar familie
vertegenwoordigde. Zij noemde de von
nissen „verrassend licht. Wij verwachtten
veel meer. Ik krijg de indruk dat zij willen
dat het beeld dat het buitenland van hen
heeft, verbetert”.
Een zwarte priester noemde de vonnis
sen ook lichter dan verwacht was. „Maar
als alle alleen voorwaardelijke straffen
zouden hebben gekregen, zou dat hebben
bijgedragen tot verzoening voor Soweto”.
Het betreft hier een paar van de kinderen
die aan de demonstraties deelnamen. Zij
zijn de zondebokken. Waarom moet men
hun uitpikken?”.
hadden doorgegeven, werd in het NAVO-
hoofdkwartier met enige verbazing ken
nis genomen. Want Amerika en Moskou
hadden tot nog toe nooit eerder bilateriaal
over de Weense onderhandelingen ge
sproken.
In de loop van het SALT-overleg met de
Sovjet-Unie hebben de Amerikanen hun
bondgenoten in het routineoverleg in
Brussel regelmatig en uitvoerig op de
hoogte gehouden van de stand van zaken.
De laatste informatie over de eindfase van
het SALT-gesprek werd ongeveer zes we
ken geleden in Brussel door een Ameri
kaanse onderhandelaar verstrekt. De Eu
ropese landen wachten nu op de laatste
„briefing” die hun is toegezegd voor de
topontmoeting tussen Carter en
Brezjnjev.
Het Witte Huis maakt gisteren bekend
dat Carter en Brezjnjev van 15 tot 18 juni
in Wenen bijeenkomen om het SALT-2-
verdrag te ondertekenen. De Oostenrijkse
hoofdstad is gekozen vanwege de slechte
gezondheidstoestand van de Russische
partijleider; formeel had Brezjnjev naar
Washington moeten reizen, omdat de vori
ge Amerikaans-Russische top in Moskou
plaatsvond.
Het feit dat de laatste Amerikaanse in
formatie over SALT zes weken geleden
aan de NAVO-partners werd gegeven,
kan nauwelijks een reden zijn voor de
lauwheid in NAVO-kringen over het af
sluiten van het tweede verdrag tot beper
king van de strategische kernbewapening.
Bij de laatste onderhandelingen ging het
over enkele detailkwesties, zoals de verifi
catie.
ISTANBOEL. Een groep van 22 Ame-
rikaanse militairen, die bij een motel in de
buurt van Istanboel op een bus stond te j
i Senaat, op veel kritiek is onthaald. Presi-
gen hadden. Een Amerikaan liet het leven i dent Carter is deze week al begonnen met
en twee werden gewond. De schutters zijn j een camPat>ne om e ver ras
ontkomen.
