Veertien man stonden
pistool wilde trekken
de deur in te breken
dat je hier woonde
Gemeente en politie hebben nog geen antwoord op terreur van
Politie:
Bizarre objecten
op het Plein
Gebaar alsof hij een
„Bewijs maar
BFF* VLOOIENPARK^g
iwAïEKWOr
13
F
23
AMSTERDAM
19 7 9
M E I
WOENSDAG
1 6
bloeddorstige
en
wurgstokjes
bouviers.
Spion
Leegstand
Een onzekere toekomst is het
lot van de dakloze die door wo
ningnood gedreven een leeg
staand pand kraakt. Anno 1979 is
de toekomst voor de krakers in
Amsterdam regelrecht levensge
vaarlijk nu steeds meer huiseige
naren er een gewoonte van ma
ken knokploegen in te huren om
hun illegaal bewoond bezit leeg
opgeleverd te krijgen. Gewone
burgers, die zich uitsluitend on
derscheiden van de rest door het
ongeluk geen woning te kunnen
krijgen worden in het holst van
de nacht overvallen door brute
vechtjassen, gewapend met bij
len, voorhamers, pikhouwelen,
kettingzagen, schroevedraaiers,
onder redactie van Theo van der Kaaij
ROtWLttDIWC
--
MR i
Mi. 1
Ze komen 's nachts, gewappn
bijlen
wurgstokjes en bouv
-jw*
gen als van de zijde van illegale bewoners
zal escaleren. Uit krakerskringen wordt
vernomen, dat wegens onvoldoende poli
tiebescherming tegen knokploegen plan
nen bestaan om anti-knokploegen te for
meren.
„Vrijdag 13 oktober 1978 om 18.00 uur werd het leegstaande pand Amstel 190
gekraakt. Vier uur later arriveerde een knokploeg van zeven man sterk. Op het
moment dat de deur werd geopend om iemand binnen te laten, drong de knokploeg
naar binnen. Eenmaal binnen pakte een van hen een ijzeren staaf die bij de deur
stond. Hiermee is een van de bewoners op zijn arm geslagen. Verder werden door
inmiddels toegesnelde omstanders en de knokploeg over en weer bedreigingen geuit.
Op een gegeven moment maakte een van de leden van de knokploeg een gebaar alsof
hij een pistool wilde trekken. Bij het vernemen van het gerucht dat de politie in
aantocht was, maakte het knokploeglid gewapend met de ijzeren staaf zich ijlings uit
de voeten. Ongeveer tien minuten na het begin van de aktie was de politie van het
bureau Singel met vier man ter plekke. Op straat hadden zich zestig sympathisanten
van de bewoners verzameld. Pas na rijp beraad en getwijfel besloot de politie de
knokploeg af te voeren naar het bureau en de bewoners weer in het pand toe te laten.
Er is door de bewoners geen aanklacht ingediend, omdat hun namen dan bekend
zouden worden. Volgens informatie van het gemeentelijk grondbedrijf zou het pand
inmiddels in handen zijn gekomen van het speculantenduo Fagel en Van der
Sluis
en vaak met vernieling binnendringen in
een pand om vervolgens de bewoners en
hun bezittingen met geweld uit het pand te
werken. Ze zeggen meestal dat ze een
bouwploeg van de eigenaar zijn. In som
mige gevallen kondigt de eigenaar aan te
willen onderhandelen; zodra de deur ech
ter open is, komt de „bouw”- of knokploeg
binnen. Vaak volgt op de ontruiming het
„Van te voren had de eigenaar niks aangekondigd. Wel werden de onderhandelin-
gen met de bewoners plotseling afgebroken. Op vrijdag 5 januari 1979 om 11.00
uur meldde zich een man op Brouwersgracht 53 als zijnde iemand van het
waterleidingbedrijf. Toen de bewoners hem niet binnenlieten, stonden er al gauw 14
man de deur in te beuken. Zij waren aangevoerd met busjes van Verlinde BV, onder
aanvoering van iemand, die aan de politie de naam Wil Stijn opgaf. De knokploeg
was bewapend met breekijzers, wurgstokjes en een hond. Al snel waren de sloten
geforceerd en stormde de knokploeg naar binnen. Eén meisje, dat met water naar
beneden had gegooid, werd aan haar haren over de grond gesleurd. Een groot deel
van de inboedel werd buiten in de sneeuw gezet, waarbij verscheidene spullen
vernield werden. De politie, die 20 minuten later arriveerde met twee man,
sommeerde de knokploeg naar buiten te gaan. Toen dit niet gebeurde werd om
versterking gevraagd. Er kwamen twee overvalbusjes. Op het moment dat de
krakers hun huisraad weer naar binnen brachten, begon de eigenaar aan de
stoppenkast te prutsen. Hierop greep de politie in. De knokploeg werd, weliswaar
onder veel verzet, afgevoerd in de overvalwagens
Zolang als er leegstaande panden ge
kraakt worden, zolang proberen de eige
naars de illegale bewoners er weer uit te
zetten. Gewelddadige methodes worden
pas het laatste half jaar met name in
Amsterdam toegepast. Voorheen werd
uitsluitend gebruik gemaakt van de enige
legale weg voor de huiseigenaar: een kort
geding bij de rechtbank. De procedure
heeft geen enkele zin wanneer de huisei
genaar de namen van de krakers niet
kent. De stuurgroep HAT toont aan, dat
de laatste jaren in toenemende mate in
breuk wordt gemaakt op de privacy van
de illegale bewoners door het inschakelen
van detective-bureaus. Het briefgeheim
wordt regelmatig geschonden en de direc
tie van de OGEM, eigenaar van de panden
Keizersgracht 242-252 heeft zelfs toegege
ven een spion in de kraakbeweging te
hebben gehad om achter de namen en
gegevens van bewoners te komen. De spi
on werd ontdekt in de persoon van Paul
van Wissen. Hij had zelf een huis gekraakt
om niet uit de toon te vallen, maar zijn
nieuwsgierige gedrag wekte al spoedig
argwaan. Op meerdere plaatsen in de stad
zijn nu affiches te vinden met zijn portret,
onder de kop: „verrader”.
Uit het onderzoek door de stuurgroep is
gebleken dat er een zekere mate van orga
nisatie in het optreden van knokploegen is
ontstaan. De meest gebruikte methode is
het zonder toestemming van de bewoners
De stuurgroep HAT: „De rechter is
steeds meer bereid om het belang van de
talloze woningslachtoffecs, die als ze niet
zouden kraken geen dak boven hun hoofd
zouden hebben, mee te laten wegen tegen
het belang van de eigenaar, die vaak om
speculatieve redenen z’n pand laat leeg
staan. Ook laat de rechter in zijn afweging
de vraag meetellen of de overheid interes
se heeft om het pand voor huisvesting aan
te kopen en of de eigenaar plannen met
het pand heeft.” De stuurgroep HAT is
van mening dat dit meestal leidt tot diep
gaand overwogen vonnissen, terwijl de op
handen zijnde anti-kraakwet juist iedere
subtiele afweging verbiedt en de vraag of
er ontruimd moet worden herleidt tot
„een mechanische handeling, die altijd in
het voordeel van de eigenaar doorslaat".
Over het algemeen wordt in kringen van
huisvestingsorganisaties betwijfeld of de
onlangs door de regering ingediende wet
op de leegstand van panden voldoende
middelen verschaft om enerzijds de spe
culatieve leegstand tegen te gaan en an
derzijds degenen die tot nu toe op kraken
zijn aangewezen, een dak boven het hoofd
te verschaffen.
slopen van constructieve delen uit het
pand. Ook wordt meestal niet geringe
schade toegebracht aan de bezittingen
van de bewoners. Uit de verslagen blijkt
dat regelmatig de bevelen van de aanwezi
ge politie of ambtenaren van bouw- en
woningtoezicht niet worden opgevolgd.
De stuurgroep noemt man en paard. De
25-jarige Harry Gouwswaard uit Bussum
komt er zelfs bovendien rond voor uit dat
hij knokploegen ronselt. De individuele
leden, vaak afkomstig van sportscholen,
krijgen zo’n 500 gulden per ontruiming
uitgekeerd. Het komt voor dat Gouws
waard een pand vlak voor de ontruiming
koopt van de eigenaar om het een paar
dagen later leeg weer aan hem te kunnen
verkopen. Gouwswaard beweert dat hij
aan een dergelijke operatie gemiddeld
14.000 gulden verdient. Zijn bijnaam in
krakerskringen is „de rooie”. Ook de heer
Doerga, niet-Amsterdammer, maar bezit
ter van vele, merendeels slechte huurhui
zen in de hoofdstad, heeft zelf toegegeven
van knokploegen gebruik te maken om
zijn huizen leeg te krijgen. Andere namen
van beruchte huiseigenaren in de hoofd
stad zijn Gerard Bakker, Piet Dufour en
Fagel/Van der Sluis.
De bewoners worden de straat opge
jaagd en krijgen hun bezittingen de ra
men van het pand uit gesmeten. Sinds
zaterdag laten de getergde woningzoeken
den de nietsvermoedende Amsterdammer
of toerist weten dat zij letterlijk op straat
staan. Tijdens een aktie-markt in de Mo-
zes- en Aaronkerk en op het Waterloo-
plein met als thema „Wonen in Amster
dam: gewoon lullig” werd spontaan beslo
ten het drukke Mr. Visserplein om de
hoek voor alle verkeer af te sluiten. Auto’s
en bussen reden zich klem in stoelen,
banken, kapotte ijskasten, wastafels en
wc-potten. De chaos was compleet en het
onbegrip wederzijds huizenhoog. „Wij
willen wonen”, klonk het gescandeerd
over het kruispunt, maar de automobilis
ten wilden alleen maar rijden en gingen
w De politie sommeert een knokploeg een pana op de Amsterdamse Brouwersgracht te verlaten.
De bewoners van het gekraakte pand waren toen ai met hun bezittingen de straat op gegooid
spontaan op de vuist met de barricadeurs.
Illegale knokploegen contra illegale be
woners. Zestigduizend woningzoekenden
en een stadsbestuur dat machteloos staat.
Een gemeentelijke dienst Bouw- en Wo
ningtoezicht die nauwelijks in staat is op
te treden tegen illegale slooppraktijken,
meestal volgend op de gewelddadige ont
ruiming van een gekraakt pand en politie
agenten die met hun handen in het haar
staan bij het kiezen van partij. De Stuur
groep Huisvesting Alleenstaanden en
Tweepersoonshuishoudens in Amster
dam (HAT) is de eerste officiële instantie
die het verschijnsel knokploegen en ille
gale sloop heeft aangepakt. De gemeente
raad is nog niet verder gekomen dan het
aannemen van een motie waarin wordt
aangedrongen op speciale richtlijnen voor
de politie om knokploegen te kunnen be
strijden. Burgemeester Polak heeft het
optreden van de knokploegen in de hoofd
stad „een uiterst belangwekkende en be
angstigende materie” genoemd.
De stuurgroep HAT heeft na onderzoe
ken door een speciale commissie rapport
uitgebracht over de praktijken van knok
ploegen en hun opdrachtgevers, de specu
lanten in onroerend goed. Elders op deze
pagina staat een aantal getuigenissen van
krakers die het gebeurde aan den lijve
hebben ondervonden. Belangwekkende
conclusies uit het rapport zijn dat het lang
niet altijd om krakers gaat die geïntimi
deerd worden om hun behuizing te verla
ten, in veel gevallen zetten huiseigenaren
huurders in het bezit van geldige woon
vergunningen met ontoelaatbare midde
len onder druk om te verhuizen. De stuur
groep acht verder het gevaar reëel, dat
wanneer niet snel en doeltreffend tegen
knokploegen wordt opgetreden, het ge
weld zowel van de zijde van de knokploe
„Donderdag 23 november 1978 werden de ongeveer 12 jongeren die het pand
Weesperzijde 33B bewoonden door een knokploeg overvallen. Gewapend met
mokers en breekijzers sloeg de knokploeg van acht man, waaronder de eigenaar, de
deuren in. Daarbij kreeg een van de bewoners een klap met een breekijzer op zijn
hand. Een schouder van een andere bewoner werd gekneusd. Een steunbalk werd
uit het pand weggeslagen, zodat later acuut gestut moest worden. Van de bewoners
waren op dat moment slechts vijf man aanwezig. Zij werden met geweld het pand
uitgewerkt. De bezittingen werden op straat gegooid. Vervolgens werden de ramen
ingeslagen. Toen de politie van bureau IJtunnel arriveerde stonden de bewoners en
hun bezittingen al op straat. De politie verklaarde toen, dat ze maar moesten
bewijzen dat het pand door hen bewoond werd. Anders konden ze niet optreden.
Ook Bouw- en Woningtoezicht deed niets. Men zei: „Bel de politie maar”. Het
optreden van de politie en de lakse behandeling op het bureau was voor de bewoners
aanleiding een aanklacht tegen de politie te deponeren bij het Klachtenbureau
De stuurgroep Huisvesting Een- en
Tweepersoonshuishoudens pleit voor
duidelijke richtlijnen aan de politie en
ambtenaren van bouw- en woningtoe
zicht. Op dit moment is de bescherming
die de politie aan bedreigde bewoners
biedt vrijwel nul. Uit de verslagen blijkt
dat de politie in een aantal gevallen een
knokploeg juist geholpen heeft met het
uitzetten van illegale bewoners. De be
staande, maar zelden toegepaste Wet op
de Weerkorpsen zou nieuw leven moeten
worden ingeblazen om het formeren van
knokploegen strafbaar te stellen.
Het Waterlooplein is niet langer meer de kale, verlaten zandwoestijn die gelaten
wachtte op de eerste heipaal voor het nieuwe stadhuis. Plannen om dat stadhuis
met muziektheater te combineren heeft ’t tijdstip van het slaan van die eerste paal
voor de zoveelste keer op de lange baan geschoven. Buurtgroepen uit heel
Amsterdam hebben nu bezit van het Plein genomen. De vlakte is omgetoverd tot
een vrijplaats voor de bouw van de meest bizarre objecten.
(Foto’s Lex van Rossen)
Rechts Hutten
voor de kleintjes en
een uitkijkpost voor
de groten
Boven Het buurt-
alternatief voor de
Floriade: een Water
loo- of Vlooienpark
Links: Dit uit af
valhout opgetrokken
kasteel zal binnen
kort kinderboerderij
zijn.
4
7W*- s
