■l
Fan de 'Wwi
veorzitter
ft
I
I f
IR
1
WOUT BORDEWIJK
IJ
K
iA
■h-
2721
w
r
Commercie
I
Belast begrip
Verplicht
Rode vlag
t
Amusement
«1
Identiteit?
VFI»
i m
y
1
Z
59
u
i 1
i
A
■■I
5e
W
De duvelstoejager van de VOO
„Ook niet in hoofdzaak.”
Stilte)
R
as
in
i
„Is dat nou zo?”
Dat is wel onze indruk van uw omroep.
Het risico van een één-mans bedrijf?
En dat slaat ook op uzelf?
Toch is het delegeren van bevoegdheden bij de
VOO een heel moeizaam proces.
paar producties van hier en daar. Worden we straks deld. Waarom gaat u daar niet veel dieper op in,
reau,
I
)loma
Kan dat niet dan?
>voor-
MM
Ml
SM
Merkwaardig is dat.
Bordewijk: „Daar hebben we eigenlijk nooit zo
bewust over gesproken. Als ik het zelf zou willen
beschrijven, dan geloof ik dat ik het beste de term
duvelstoejager kan gebruiken. En dat vind ik ook
wel leuk.”
„Ja, ja. Dat vind ik ook wel terecht. Ik vind dat hij
veel presteert. Hij kan veel. Maar iedereen die veel
kan moet natuurlijk oppassen dat hij zich niet
overeet. Dat hij alles gaat doen. Dat is menselijk.”
Over de inhoud van zijn functie, over wat hij dus
moest gaan doen, had niemand nog nagedacht in de
periode rond zijn benoeming - en tot op heden is dat
nog steeds niet gebeurd.
„Dat is het bepaald niet meer. Daar groeien we
vanaf. Daar waren we het allemaal over eens. Dat
kon niet blijven. Anders zou je bij wijze van spre
ken met één man een A-omroep runnen. Dat is
natuurlijk onzin. Dat kan helemaal niet.”
We nemen aan dat de invloed van Out in het
bestuur tamelijk groot is?
kunnen dus binnen een bepaalde marge goedkoop
gebracht worden. Nou zitten we hier straks tegeno
ver een situatie, waarbij wij ons eigen bestel zitten
te verdedigen. Het heeft naar mijn gevoel ook vele
goede kanten, omdat je iedereen aan het woord
kunt laten. Maar je wordt straks wel degelijk
overspoeld, maar dan niet meer door Amerikaanse,
maar door Franse, Duitse en weet ik wat voor
producties. Dan geloof ik dat het langzamerhand
eens tijd wordt, en ik denk dat we er in het NOS-
bestuur eerder bij hadden moeten zijn, om daar
over te gaan denken. Wordt het nou eens geen tijd
om te zeggen: Europa als bakermat van toch zoveel
cultuur, van zoveel traditie, dat moet toch in staat
zijn hele goeie Europese producties te maken. Geza
menlijk. Dat kan ik alleen nooit als ik hier één
kleine zendgemachtigde heb, tegenover de BRT of
de RTL, of ZDF. Dan verdwijn je in het niet.”
„Natuurlijk, ik geloof dat je dat aan de mensen
verplicht bent.”
'U wilt de fase van eenwording in eigen land
overslaan en het meteen voor een deel op Europees
niveau regelen?
En dan de NOS als een soort regionale omroep
voor Nederland?
En alleen de geprofileerde programma’s bij de
omroepen zelf?
„Natuurlijk, dat kan. Laten we nou eerlijk zijn.
We hebben bij de VARA een programma gehad met
Bruce Forsyth. Entertainment. Je zakt thuis moe
onderuit. Dan ga je daar even naar zitten kijken. Ik
vond het op zich goed amusement. Dan zeg ik
alleen, dat kan nog veel beter als we dat met z’n
allen in Europees verband kunnen maken. En dan
wil ik daar graag aan meedoen. En of dat dan
samengaat met de VARA of wie dan ook, dat hoeft
er toch niet toe te doen? Ik vind het allemaal zo
beschrankt. Aan het eind van de reis ontdek je
namelijk dat je voor de krankzinnige keuze staat:
willen we nou eigenlijk een soort super Amerikaan-
,Ik vind het, ja.nou. Kijk, je kan i^tuurlijk bij
Tekst: Kees Tops en Klaas Pieter Rieksen
Foto’s: Peter Senteur
onze prachtige begroting, dan kan je wel wat ma
ken waar iedereen naar kijken wil. Dan moet je
eens opletten! Dan hebben we een super-Western.
En dat komt niet van de grond. Waarom niet? We
hebben het dus te druk met onszelf.”
Iets anders gaan doen. Ik vind dus dat je helemaal
niet kunt zeggen dat Veronica op amusement is
gericht. Dat is zeker niet waar. Zeker niet meer dan
anderen.”
„Ik dacht het niet. Maar er zijn natuurlijk een
hoop problemen. Daar zit ik ook mee. Het punt wat
je zelf als voorzitter van een omroep wil en wat de
massaliteit van je leden verwacht. Daarnaast staat
dat je erg afhankelijk bent van wat het buitenland
te bieden heeft. Wijzelf hebben niet het geld om zelf
regelmatige goede programma’s te maken, dus is je
aankoopbeleid erg belangrijk. Neem nou zo’n serie
als „Hollands Glorie”. Misschien niet zo best gelukt,
maar het was een poging om een brok Nederlandse
cultuur op het scherm te brengen.”
U praat nu over incidenten. Als je de VOO-
programma’s op een rijtje zet dan is onze conclusie
gerechtvaardigd.
We zeiden niet „alleen maar”, we zeiden „in
hoofdzaak”.
„Ja.ja. Zwichten voor de commercie. Het is
natuurlijk toch.eh.min of meer helaas een
kwestie van de begroting van de BBC. Lijkt mij.”
Maar in Engeland krijgt de commerciële televi
sie enorm de overhand. Door het vele geld dat
wordt verdiend is men in staat om bij de BBC de
goede krachten weg te kopen. Het ziet er voor de
BBC niet al te best uit. Velen zwichten voor de
commercie.
„Voor een verjongingskuur, zelfs een mogelijke
identiteitscrisis, staat min of meer. Ja.”
Dat wordt dus een beetje vechten tegen de bier
kaai. De kleine VOO tegen de grote omroepbroers
die het nog niet zo’n vaart zien lopen. Zo’n plan
van Veronica, is dat niet meer een publiciteits
stunt om weer eens in de krant te komen?
„Kijk, dat is op het ogenblik niet haalbaar. Maar
haalbaar of wenselijk. Denk nou eens dat je 20 jaar
geleden had gezegd: ik ga een Hilversum 3 maken
voor lichte muziek. Dan zou iedereen gezegd heb
ben: maar dat is toch niet haalbaar. Nou, dat was
toen ook niet haalbaar. Het is nu zo dat we nauwe
lijks over de dingen praten omdat we zeggen dat ze
toch niet haalbaar zijn. Ik geloof dat de mensen op
een gegeven moment politiek wel geneigd zijn tot
een zekere behoudendheid, maar als er bepaalde
stimulaties van buiten komt, dan zal men niet altijd
maar nee blijven zeggen. Dat geloof ik niet. Dat kan
ik me voorstellen.”
Dan kom je dus weer op de samenwerking (met
z’n allen was het wellicht beter gegaan), het geld en
uiteindelijk de commercie. Veronica heeft een plan
uitgedacht, waarbij 'er 3 televisiezenders zouden
moeten komen en 6 radiostations. In totaal wil men
dan 3 commerciële netten (1 televisie en 2 radio).
De commerciële stations moeten het geld opbren
gen om de andere niet commerciële te kunnen
runnen. Ook het Engelse systeem (met een niet-
commerciële BBC en een commerciële ITV) heeft
de sympathie van de VOO-voorzitter. Maar is dat
wel haalbaar in ons land?
Maar u wil dus het Engelse systeem, alleen
het geld van de commerciële zender(s) ook naar de
niet commerciële moeten vloeien?
„Of die van alle WD’ers even groot is, weet ik
niet.”
„Ik geloof toch, hoe onwaarschijnlijk dat ook
moge klinken, dat het volslagen toeval is. Eh.er is
geen sprake van een binding met de WD als
zodanig. Maar we hebben daar belangsteling ge
vonden. Nou, accoord.”
Maar de sympathie van de WD-ers voor Veroni
ca is toch erg groot?
We hebben het al eerder over een eventuele
identiteit van uw omroep gehad. In hoeverre is er
een bepaalde verbondenheid tussen uw omroep en
de WD? De heer Keja heeft zich sterk gemaakt
voor uw omroep, de JOVD heeft zich ook niet
geheel onbetuigd gelaten en in het VOO-bestuur
zitten twee WD-kamerleden. (Geurtsen en Kap-
peyne van de Coppello).
Andersom is dat toch ook het geval. De sympa
thie van de VOO voor de WD is erg groot. Ook de
politiek-commentator van uw omroep, Ferry Hoog-
endijk, komt uit die hoek.
„Ja. Als me dat gevraagd wordt, dan zal ik dat
zeker doen. De realiteit gebiedt ons rekening te
houden met een ledentoeloop en daarvoor hebben
wij bepaalde prognoses, gebaseerd op wat er dus
dagelijks aan leden binnenkomt. Daarnaast heb je
de eventuele verhoging van de status-drempels. Ik
kan onmogelijk bekijken wat dat in de toekomst
gaat geven. En, maar dat is helemaal mijn persoon
lijke mening, het kan wel eens verstandig zijn om je
niet te overeten. Want je kunt natuurlijk wel preten
deren dat je alles kunt, maar elke schaalvergroting
heeft ook moeilijkheden. Ik vind het helemaal niet
erg om te consolideren. Eerst.”
„Die komt in dit geval uit de VDD-hoek, maar
vergeet ook niet, wij dachten dat het bovendien een
zeer deskundig man was en hij was beschikbaar.”
Dan verschilt u dus duidelijk van mening met uw
directeur tv, de heer Rob Out, die een half jaar
geleden zei dat binnen twee weken de B-status zou
worden aangevraagd.
„Dat is zo. En daar kom je dus even met het punt
van wat vind je nou zelf en wat vind je nou als
voorzitter. Ik zei net wat ikzelf vond. Maar ik heb
als voorzitter gezegd: op het moment dat we vol
doende leden hebben om een hogere status aan te
vragen, dan moet je dat ook doen. Dat ben je
verplicht tegenover je leden.”
Maar het zijn toch allemaal geen toevalligheden.
Keja, JOVD, twee bestuursleden en Ferry Hoogen-
dijk. Dan is er toch een link tussen die twee, de
VOO en de WD.
Nou kijk, er is natuurlijk een sympathie. Daar
hoeven we toch niet over te praten?
45501
u alle
□onlijk
ip bo-
Hij zat in de scheepsbouw, maar ambieerde al een tijdje een
andere functie. Wout Bordewijk werd mr. Wout Bordewijk, de
jurist, de advocaat. Al snel belandde hij bij diegenen die onder
hun zakelijke belangen ook het zendschip van Veronica
rekenden. Dat was ergens in 1961Bordewijk moest erop toezien
dat alle handelingen binnen de wet bleven. De interesse voor
Veronica was geheel beroepsmatig. „Maar ik luisterde wel eens
naar de zender. Ik vond het wel gezellig”. Door de jaren heen
bleef Bordewijk de juridisch adviseur van de mannen die met het
schip goede zaken deden. Maar hij bleef altijd op de
achtergrond.
Plotseling was hij er. Veronica dreigde onder de voet gelopen
te worden door het verdrag van Straatsburg en Bordewijk kreeg
ais taak het onderste uit de juridische kan te halen. Hij stelt nu
dat het voortbestaan van Veronica, zoals dat tot 1974 te
beluisteren is geweest, hem toen al onmogelijk leek. „Maar ik
zag dat er op een legale manier wel mogelijkheden waren”. In de
Tweede Kamer stelde hij alles in het werk om de zeezender te
laten voortbestaan. Zijn vooruitziende blik werd bewaarheid.
Veronica moest als piraat het veld ruimen.
Vlak na de oprichting van de Veronica Omroep Organisatie
werd Bordewijk in de serre van het Veronica*pand aan het
Hilversumse Lapersveld gevraagd om voorzitter te worden. Over
het waarom zegt hij nu: „Ik was een buitenstaander die toch bij
de zaken betrokken was geweest”.
„Voor mijn part. Daar zitten toch alle omroepen
in.”
U vertelt nu een filosofie die ideëel aandoet.
Europese samenwerking op omroepgebied. Vooral
het culturele aspect benadrukt u daarbij. Het valt
ons op dat dat nu komt van de voorzitter van
Veronica, waar men toch hoofdzakelijk aan amuse
ment denkt.
„Soms. Als ik dat niet meer vind dan word ik
oud.”
'W
el
Maar zijn er dan helemaal geen afspraken ge
maakt? Over bevoegdheden bijvoorbeeld?
„Nee. Nee.Nee. Daar waar je in kunt springen,
daar doe je dat. Waar je algemeen beleid kunt
stimuleren, daar doe je dat ook. Dat wil zeggen, ik
ben van mening dat je als eerste moet proberen om
zo dicht mogelijk te blijven bij datgene, wat je eigen
achterban van je verwacht. En daar kun je, hetzij
middels programma’s, hetzij middels vergaderin
gen, richting aan proberen te geven. Wat ik trou
wens helemaal niet alleen doe. Er zitten nog meer
mensen in het bestuur. Maar.eh, ik geloof dat als
je als een soort ja hoe moet ik dat nou zeggen
als je dat als een soort deus ex magina allemaal
kreten gaat loslaten, dat vind ik eigenlijk een ver
keerde zaak. Je moet die voorzittersfunctie van mij
meer zien als een coördinator, een vertaler, dan als
iemand die veel invloed uitoefent.”
Als voorzitter heeft u toch ook een directe in
vloed op het beleid dat wordt gevoerd?
„Jawel, maar er is een heel verschil tussen in
vloed uit jezelf, of invloed, omdat je uit hoofde van
je functie meent dat in het belang van de organisa
tie dit of dat moet gebeuren. En dan moet je die
invloed aapwenden, voorzover je die dan hebt hoor,'
want die is ook maar beperkt.”
De communicatielijnen bij Veronica worden over
het algemeen zo kort mogelijk gehouden. Dat levert
volgens Bordewijk een werkbare situatie op. Hij
onderkent echter wel degelijk dat de huidige situa
tie alleen gehandhaafd kan blijven als Veronica C-
omroep blijft. Het bedrijf is nu nog klein en die
communicatielijnen kunnen dus ook klein blijven.
Daar heeft verder dan nog mee te maken dat de
directeur televisie, de einderedacteur van de infor
matieve sector en wat doet hij al nog niet meer
we hebben het nu over de heer Rob Out ook nog
in het bestuur zit en zodoende met de bestuursleden
meteen kan regelen hoe de zaken bij de VOO in
praktijk moeten worden gebracht.
„Inderdaad. Op dat punt verschilt het duidelijk.
Ik heb alleen willen zeggen dat we hier naar een
soort BBC toe moeten. Als autoriteit. De financiële
regeling is dan een heel andere zaak. En ik geloof
nogmaals, als die co-producties in Europees ver
band meer regel dan uitzondering zouden worden,
dat dan die niet commerciële kanalen automatisch
meer mogelijkheden zouden hebijpn.”
Hoe dan ook. We begrijpen uit uw woorden dat in
uw ogen het huidige omroepbestel in ons land aan
zijn eind is gekomen.
„Jawel. Maar goed. Voor mij is er sympathie.
Best. Maar liberaal is zo’n belast begrip. Kijk naar
de doorsnee van de mensen die achter ons staan.
Out heeft dat omschreven als de angry young men,
die toch eigenlijk ook niet tevreden zijn met wat er
nu gebeurt. Nou, dat is een beetje D’66-achtig zal ik
maar zeggen. Links van de VVD. Mevrouw Kappey-
ne van de Coppello, die ook in ons bestuur zit, die
kan je toch moeilijk een rechtse liberaal noemen.
Tenminste, ik vind helemaal niet dat ze dat is.
Anders zou ze zich hier ook helemaal niet thuisvoe-
len. Dat is namelijk het punt, dat je op een gegeven
moment een bepaald etiket krijgt opgeplakt. Daar
van zeg ik, als je min of meer vrijzinnig denkt: ja
kan het zonder etiket ook af. Kijk, ik kan me
moeilijk op een gegeven moment gaan presenteren
als een conservatieve omroep of een communistu-
sche omroep of als een katholieke omroep. Dan
zeggen ze allemaal, waar heb je het nou over. Dat is
onzin. Nou, dan zeg ik, dan is dus die beschrijving
van die angry young men, van die hemelbestor
mers, ja, dat lijkt er wel een beetje op.”
■KrZfë '1
Mocht Veronica ooit nog eens de B-status halen,
dan kunt u uw praktijk als advocaat waarschijn
lijk niet meer naast uw voorzitterschap handha
ven. Als men u er om vraagt, wilt u zich dan
volledig gaan werpen op het voorzitterschap van
Veronica?
I je allerlei dingen dubbel doet. Een Vlaamse produc-
i tie, met pijn en moeite krijg je er een op het scherm.
Waarom? Omdat het met beperkte middelen tot
stand moet worden gebracht. Maar als je een
Vlaamse productie goed uitwerkt, met geld van
ZDF, RTL en Radio Tele Monte Carlo en ons, met
„Ja, zoveel mogelijk. Dat kan natuurlijk nooit
helemaal. Je moet hier ook plaatselijk aan het
woord kunnen blijven, dat is een goeie zaak, want
onze problemen op sociaal of politiek terrein, die
liggen nou eenmaal niet parallel aan die van Frank
rijk of die van Oostenrijk. Maar je zou zoveel méér
samen kunnen doen. Ik moet u zeggen, dat mag nou
raar klinken, maar het enige lied dat mij op de
televisie de kouwe rillingen bezorgt, is die song van
de Eurovisie. Dan denk ik, god, hoe vaak hoor ik
dat eigenlijk? Misschien is het drie keer per jaar.
Dat een Duitser zijn eigen programma wil hebben,
prachtig. Maar waarom groeien we niet naar een j
betere coördinatie? Het orgaan bestaat er tenslotte
al voor ook, de EBü.
„De eerste trein die werd ingezet door de Holland
se Ijzeren Spoorwegmaatschappij mocht alleen
rijden als er een meneer met een rode vlag voorop
liep. Anders was het te gevaarlijk. Nou, als die
mensen hadden geredeneerd dat iedereen er tegen
was, dan hadden zij dus wel kunnen inpakken, dan
had er nu geen trein gereden. Maar je kreeg toch
een technische ontwikkeling, die naar mijn mening
ook de oudere en gevestigde omroepen niet tegen
willen houden. Kunnen houden, laat ik het zo
zeggen.”
y, waar-
I van je hoopt dat hij het opneemt en erover gaat
denken, langer dan een half uur vasthouden. Dan
moet je stoppen. Dan moet je even koffie drinken.
1
1
Europese éénwording, óók op het gebied van
radio en televisie?
„Dat gaat heel langzaam, maar dat gaat. Maar
langzaam is een ander woord dan moeizaam.”
(Onze opmerkingen over het één-mans bedrijf
worden toch gesteund door de feiten. De fuqcties
die Out momenteel binnen het bedrijf bekleedt zijn
de volgende: algemeen directeur; directeur tv; be
stuurslid (secretaris); eindredacteur van het VOO-
blad; eindredacteur van de informatieve program
ma’s; perschef en hoofd afdeling filmzaken).
Vandaag de vierde aflevering van de serie
interviews met omroepvoorzitters: mr.
Wout Bordewijk van de Veronica Omroep
Organisatie. Eerder plaatsen wij gesprek
ken met KRO’s Jo Hendriks, Henri Minde-^
rop van de TROS en VPRO’s Tom Laus, j
„Ja, maar ik dacht dat ik ook de problematiek
had genoemd waar je mee zit. Als ik, ik noem maar
wat, elke dag een programma zou moeten brengen
over 24 uur ziekenhuis...Voor m’n gevoel vind ik dat
een eerste stap op weg naar een educatief program-
ma. (De VOO zond onlangs een thema-programma
uit over het reilen en zeilen van een ziekenhuis
red.) Als ik een programma laat zien over zelf
moord onder jongeren (ook een VOO-uitzending
red.), dan vind ik dat een uitermate zwaar program-
se filiaal zijn wat amusement betreft, of willen we ma- ^aar dan krijg ik als eerste commentaar op die
zelf zo een beetje voort blijven modderen met een uitzending dat het onderwerp te kort wordt behan-
paar producties van hier en daar. Worden we straks deld. Waarom gaat u daar niet veel dieper op in,
i mogelijk steeds meer overspoeld door producten i vroeg iemand. Dan is mijn wedervraag: wanneer?
van de oostkant wat ook mogelijk is. Terwijl de j pakweg anderhalf uur daarvoor. Je moet
bron van veel van deze inspiratie hier ligt. Laten we bovendien niet iemand met een onderwerp, waar-
nou toch niet vergeten dat de eerste kerels die op
paarden zaten in Amerika, wel Europeanen waren.
En niemand anders. Alleen omdat ze daar hun
background van hier niet meenamen, zijn ze daar
opnieuw begonnen. Daarom houdt het op bij die
eerste vent die daar naar het Westen trok. En elke
keer als ik zo’n Western zie, dan voel ik die tragedie:
wat is het nou toch jammer dat diezelfde man met
dat paard niet ergens in een of ander politiek
gebeuren in Oostenrijk kan beginnen van vijf-,
zeshonderd jaar geleden. Want daar ligt in wezen
die man zijn wortel.
„Daar zou je nou eens over moeten praten in het
I NÓS-bestuur.”
„Ik vind het, ja.nou. Kijk, je kan natuurlijk bij
de rondvraag aan de orde stellen.(zijn toon wordt
wat sarcastisch) Heren moet u eens luisteren, ik ben
I van mening, we moeten hier maar ophouden en we
i moeten met z’n allen naar de EBU gaan en zeggen:
j jongens laten we dat nou eens in één keer goed
opzetten. Nee, we gaan hier zitten praten over een
i prijsvraag hoe het Nederlandse bestel er uit zou
moeten zien. Nou, dat interesseert me eigenlijk in
wezen geen donder. Waar of niet? Want het Neder
landse bestel, ja, dat is een afgietsel van andere
dingen en het is een-versnippering, in die zin, omdat
De komst van de VOO brach*t de gemoederen in
Hilversum nogal in beweging. Vooral de identiteit
van de nieuwkomer was regelmatig onderwerp van
gesprek. Bordewijk daarover:
„Dat mocht op zich een interessante vraag zijn,
maar juridisch was dat helemaal niet aan de orde.
We moesten volgens de wet voldoen aan bepaalde
behoeften van het kijk- en luisterpubliek en wij
meenden dat we daaraan voldeden. Als je nu in een
nieuw kader zegt dat een nieuwe zendgemachtigde
er iets nieuws aan moet toevoegen, dan is dat een
eis die op ons niet van toepassing was.”
Tijdens het gesprek houdt Bordewijk zich niet al
te diepzinnig bezig met het NOS-bestuur, waarin hij
I ook zitting heeft. Er zijn volgens hem zaken die van
veel meer belang zijn. Geld, cultuur, de satellieten,
samenwerking en wat dies meer zij. Over de vele
buitenlandse producties die de Nederlandse kijker
I krijgt voorgeschoteld zegt hij:
„Men reageert zo graag op het feit dat omroepen
zich vaak bedienen van Amerikaanse televisiepro
ducties. Maar waarom is dat? Omdat die Ameri
kaanse producten worden gemaakt voor, hoeveel
zijn het er, 250 miljoen mensen geloof ik. Die
s
