Voorlopige versie Apocalypse Now maakt verpletterende indruk toiletten Concertgebouw Feministische Uitzinnig publiek bij Lionel Hampton Twijfel over instelling dirigent Ed Spanjaard uitgevers tegen concurrentie Ergernis over nazileuzen in Bar begeleider Isaac Shuldman Jan Campertprijs voor Vlaming Leo Geerts Componist blijft boos weg bij prijsuitreiking Veel vertrouwd commercieel repertoire bij jazzvibrafonist o Gebrek aan emotie op Familieconcert Opening Hollands Drama met colloquium gijl MAANDAG KUNST 2 1 M E I 19 7 9 n CANNES. De vertoning van de nieuwe Amerikaanse film „Apocalypse now” van Francis Ford Coppola over de voorbije oorlog in Vietnam, is ongetwij feld het meest sensationele evene ment van het internationale film festival in Cannes dit jaar. Dit lang verwachte, tevoren bijna stuk geschreven reuzenwerk is wat de vervaardiging betreft waarschijnlijk de grootste pro- bleemfilm in de geschiedenis van de cinema. Er waren 240 draaida gen (meest op de Filippijnen) voor nodig en de montage duurde zes maanden. De kosten zijn op dit moment opgelopen tot bijna 31 miljoen dollar en Coppola en zijn medewerkers zijn door een hel gegaan, alsof het die oorlog zelf betrof. de 51a- ;er- ek- Ar- aal v/h ke, iw- si- Lionel Hampton: fijnbesnaard gevoel voor opwinding JOHN OOMKES een toot de no- iws ho- ;en or- iws ho- let iet lot en De eigenlijke hoofdrol wordt gespeeld door Martin Sheen (uit „Badlands” van Terrence Malick) die de geheime opdracht heeft de dolgedraaide kolonel uit de weg te ruimen. Zijn dagen (weken?) lange tocht op de rivier met een kleine bootbe- m aiming naar de diepte van het verstik kende oerwoud wordt zijn afdaling in de hel van Dante. In hem beleeft de toeschou wer de verschrikkingen en ongerijmdhe den langs de oevers. „De fysieke reis wordt een psychologi sche. De reis op de rivier wordt de reis van het leven zelf”, legde Coppola uit. „Het gaat om de gevaarlijke situatie waar we allemaal in verkeren. Bij oorlog wordt de moraal binnenstebuiten gekeerd, ook in het zakenleven en in de journalistiek”. De in Europa omstreden film The Deer Hunter van Cimino, waarin de Vietnam- oorlog een belangrijk gegeven is, vond Coppola „een film vol goede bedoelingen, ook wel bekwaam gemaakt, maar politiek volstrekt naïf”. De rest van de band is gesneden koek. Wild Bill Davis heeft al jaren een goor Hammondgeluid, terwijl de ritmesectie met bassist Arvelle Shaw en Milt Jackson- drummer Richie Pratt meer power heeft dan die van vorig jaar. Altist René MacLean, eerder in ons land aan de zijde van Stev Kuhn, gaat op een dwarsfluitsolo na onder in dat geweld. niet op tegen de brille van baritonsaxofo- nist Paul Jeffrey en tenorist Paul Moen, maar wat ze laten horen heeft karakter. Voor de pauze wordt alleen creatief gewerkt in Salsa Burgomeister, een spik splinternieuw latin werkje van Jeffrey, terwijl Hamps’ bijdrage in OF Man River dankzij de versnelling goed uitpakt. Afge sloten wordt er met het aloude I got Rhythm, opzwepend als immer. Na de hervatting wordt gekozen voor vertrouwd materiaal, wat de potentie van de band commercieel maar niet artistiek ten goede komt. Toch weet de opmerkelijk fitte Lio nel goed over het voetlicht te komen in Sweet Georgia Brown, Basin Street en In the Mood; niet in het minst vocaal. In het afsluitende He-Ba-Ba-Bop wordt het vak voor het podium bezet door blij hossend publiek. The Hamp mag in Haarlem nog wel eens terugkomen, dat is duidelijk. Van Schooten maakte verder duide- lijk dat Rock against Racism de verant woordelijkheid voor het gebeurde niet uit de weg gaat en dat verscheidene leden van het organiserende comité zon dag „met een emmertje witkalk aan de deur van het Concertgebouw waren ge weest. Voor het overige moet ik zeggen dat het concert zonder al te veel grote problemen is verlopen en je natuurlijk moet incalculeren, dat het om 16- en 17- jarigen gaat die zich uitleven, zonder Zich bewust te zijn van wat ze kunnen veroorzaken”. De meeste aandacht in het programma trok dan nog „Poéme van Chausson, waarvan de solopartij in handen lag van Else Krieg. Evenals onlangs bij haar ver tolking van het zelfde werk in combinatie met het Noordhollands Philharmonisch Orkest het geval was, bleek ook nu weer vioolspel van grote klasse aan de orde te komen. De poëtische zeggingskracht in de solistische verrichtingen van toen, ont brak nu echter, terwijl de toonvorming als altijd zuiver van intonatie ditmaal warmte en gloed moest ontberen. JOHAN VAN KEMPEN (Van onze kunstredactie) HAARLEM. De Haarlemse pianist. Alwin Bar begeleidt vanavond op een Tuinzaalconcert in het Haarlems Concert gebouw violist Isaac Shuldman. Hij ver vangt de ziek geworden Christopher Cza ja Sager. Het programma op dit recital omvat werken van Bach, Prokofjef, De bussy, Milhaud en Beethoven. Aanvang 20.15 uur. rf- Leendert Lane, lead-zanger van Vandattum. lijk wel in? Is Ed Spaanjaard er mentaal gezien, vanuit zijn natuur eigenlijk wel toe, in staat om de nodige muzikale spannin gen te realiseren, die een dirigent boven het niveau van een vakbekwaam repetitor uittilt? Vragen die deze zaterdagavond actueel werden, doordat Spanjaards met het Con certgebouw gegeven versie van Mozarts Don Giovanni-ouverture, van Tsjaikovs- ki’s Romeo en Julia en van delen uit Schuberts Vijfde Symfonie en uit Debus sy’s Martyre de St. Sébastien, alle aan het euvel leden die de geschetste dirigeerim, stelling oproept. leu- •sus len. 1.15 leel fen 3.40 ilm. tv- 9.40 0.15 4tel ’oli- pro- zen- lort. un de en 'O- IM ul- id- ior ieve lek. pur- :pel. ma ide- ire), pro se ie ?n m >P ie sn se Be is ts- ;e- n- is- >gt er ili- n. ie- >e- lie 'O- an op se en Hoezeer Lionel Hampton in vroegere jaren ook bijgedragen heeft tot de tech niek van het vibrafoonspel en tot de volle dige erkenning van de mogelijkheden van dit instrument in de jazz, thans is er na tuurlijk weinig sprake meer van een syste matische uitbouw van zijn grote potenti eel. Muzikaal valt er weinig nieuws te verwachten van een artiest wiens heden zo duidelijk bepaald wordt door zijn ver leden. Waarom dan toch dat enthousias me? Ik geloof dat je de verklaring daar voor moet zoeken in het opzwepende ka rakter van Hamptons „jump”-arrange- menten en zijn fijnbesnaard gevoel voor opwinding. In zijn film bewerkt Coppola de toe schouwer met veel technisch aan artistiek geweld: perfecte (apocalyptische) beelden van 70 mm-projectie, muziek van een hele batterij synthesizers en veel Wagner via het dolby-systeem. Het publiek zit zelf midden in de hel. De stijl groeit geleidelijk naar voorstellingen uit nachtmerries, angstvisioenen en de mythe. De film be gint met de suggestie van zwarte engelen in de vorm van een zwerm helikopters in het maagdelijk blauwe luchtruim, bege leid door pompeuze, angstaanjagende muziek van Wagner en zingende koren als in een Griekse tragedie. Het einde komt met de holocaust van een waanzinnige (Marlon Brando) ergens diep in het oer woud. Het is het koninkrijk van de geflip te Amerikaanse kolonel Kurz, wiens abso lute macht getekend wordt met afgehakte hoofden van zijn onderdanen op elke vier kante meter grond. De taferelen rond de „Übermensch” Kurz zijn aangekleed en geënsceneerd als een Wagner-opera. „Het is immers ook een opera”, zei Coppola zelf, toen hem gevraagd werd waarom hij de overal en altijd aanwezige zwarte rook van bom men en napalm steeds vermengd heeft met de kermisachtige kleuren rood, geel en blauw. Voorafgaande aan de prijsuitreiking la zen acteurs en actrices van de Haagse Comedie het nieuwe stuk van de Haarlem se schrijver Gerard Lemmens voor. Lem- mens’ stuk, dat het resultaat is van de vorig jaar aan hem verleende Jan Cam- pertprijs, heet Mijnheer van Paay. Daarin schuift de auteur met speelse humor met menselijke normen en vooroordelen. Mijnheer Van Paay is een ironisch en spannend verhaal dat tegen vanzelfspre kendheden ingaat, dat rolpatronen op los se schroeven zet. De reading van de Haag se Comedie maakte in elk geval duidelijk dat Lemmens’ nieuwste werk een aan trekkelijke toneelavond kan opleveren (Van onze kunstredactie) AMSTERDAM. Feministische uitge verijen uit verschillende landen willen een vuist maken tegen grote commerciële bedrijven. Tijdens een internationaal uit- jeverscongres in Amsterdam werd beslo ten dat de feministische uitgeverijen uit Nederland, Engeland, West-Duitsland, Italië, Spanje en Portugal een optie op eikaars boeken zullen hebben. Nu femi nisme zo in de mode is, worden de gewo ne uitgeverijen steeds grotere concurren ten van de feministische uitgevers. Het uitgeverscongres werd georgani seerd door de Amsterdamse feministische uitgeverij Sara. Veel boeken werden uit gewisseld op de tentoonstelling, gekop peld aan het congres. De Duitse feministi sche uitgeverij „Frauenoffensive” had het boek „De schaamte voorbij” van de Ne derlandse schrijfster Anja Meulenbelt in haar fonds opgenomen en „The Womens Press Limited” te Londen denkt erover dit te gaan vertalen. „Frauenoffensive West- Duitsland” kwam ook met een vertaling van het Engelse feministische anti-dieet- boek: Fat is a feminist issue, in het Duits „Das Anti-diat Buch. De Engelse uitgeverij Virago was ook op de tentoonstelling aanwezig met onder andere een serie klassieke romans, geti teld: Virago modern classics. Romans van Anthonia White „Frost in May” en „Mary Webb”, „Precious Bane”. De Nederlandse vertegenwoordiger van „Virago” is uitge verij Van Gennep te Amsterdam. „Vira go” komt ook uit met een serie feministi sche leerboeken, uitgebracht in paper back, waaronder een boek van een collec tief arbeidersvrouwen waarin zij in duide lijk en eenvoudig Engels vertellen over hun leven. Het boek is getiteld: „Life as we known it”. Verder natuurlijk feministi sche klassieke bestsellers als „Sexual poli tics” van Kate Millet. „Mijn film is mijn persoonlijke stelling- name. Alleen, het gaat ook niet over Viet nam, maar het is Vietnam. De manier waarop we hem gemaakt hebben lijkt heel De Haagse Comedie gaat het stuk niet spelen, maar de auteur verwacht wel dat het in de nabije toekomt zal worden opge voerd. De Vlaamse auteur Leo Geerts, die nu de toneelopdracht van de Jan Campert- stichting heeft gekregen, is onder meer de schrijver van Ballade van bloed en tranen (over de Sharon Tate-moorden) en Ulrike, een klassieke komedie, die nu binnen het kader van Hollands Drama in het HOT zal worden opgevoerd (op 23 mei). Volgens het rapport van de adviescommissie van de Jan Campertstichting schrijft Geerts stukken met karakteristieke trekken, waarbij hij de gruwelen van de alledaagse werkelijkheid uit haar incidentele context haalt en theatraal vertaalt. Ook in zijn eerder gespeelde stukken geeft de schrij flet Coloquium is na incidenten in Maastricht los komen te staan van de Burgemeester Hustinxprijs, die met de Visser-Neerlandiaprijzen steeds in Maas tricht wordt uitgereikt. Het Colloquium is nu onder auspiciën van het Algemeen Nederlands Verbond komen te staan en werkt in het kader van het Belgisch-Ne- derlands cultureel verdrag. Hollands Drama 1979 duurt nog tot en met 30 mei. Er worden in totaal dertien Nederlandstalige produkties opgevoerd, verdeeld over het HOT en de Koninklijke Schouwburg. ■A- Francis Coppola: „De manier waarop we de film gemaakt hebben lijkt heel erg op wat er in Vietnam zelf gebeurde" AMSTERDAM. Ed Spanjaard kent de muziekpraktijk van verschillende kanten. Zo was deze 29-jarige assistent-dirigent van het Concertgebou workest vorige week op het eerste Familieconcert als solist in Pijpers Pianoconcert te beluisteren, terwijl hij op het zaterdagavond weer in het Amsterdams Concertgebouw gegeven tweede concert in dezelfde serie achter de directielessenaar stond. Spanjaards meerzijdige ervaring heeft hem misschien een soort van democrati sche instelling ten aanzien van het orkest gegeven, die de musici een grote vrijheid tot spontaan spel toestaat. Hetgeen nu ook weer niet wil zeggen dat er, met betrek king tot een interpretatie, door de dirigent geen eisen inzake intensiteit en klankraf- finement aan de orkestleden zouden wor den gesteld. Maar, zoals ook al in het verleden bij Spanjaard kon worden waargenomen, toch stelt deze kunstenaar zich op die manier te weinig op als „vertolker” en blijft de praktische afwikkeling van een partituur teveel op een correct verloop van de klankmaterie gericht, op een voor schriftengetrouwe realisatie van de muzi kale stroom. Met ander woorden: er kleeft altijd eeen zekere gezapigheid aan de uitvoering, on danks de schijn van musiceerdrift die soms in de zelfs weleens wat onbeteugelde forti tevoorschijn komt. Je proeft bij Ed Spanjaard weinig van een persoonlijke visie, er is een tekort aan verbeeldings kracht, terwijl de muziek vaak haar van zelfsprekendheid verliest doordat de emo tie niet nagevoeld maar bestudeerd lijkt. Na de periode van afwachten van een eventuele ontwikkeling van zo’n jong diri- geertalent waarin je je als recensent uiteraard zo positief mogelijk opstelt is zo zoetjes aan de tijd gekomen om de vraag te stellen: Zit het er artistiek eigen- Op de bijeenkomst werd meegedeeld dat in het voorjaar van 1981 een toneelruil uit België en Nederland tot stand zal ko men. Vijf gezelschappen uit deze landen zullen dan elk vijf voorstellingen geven in verschillende schouwburgen in het land. Het is de bedoeling dat er dan alleen Nederlandstalig toneel zal worden ge speeld. (Van onze kunstredactie) HAARLEM. Het met zo’n 300 bezoe kers redelijk bezochte eerste concert van de Haarlemse afdeling van Rock against Racism van zaterdagavond heeft ongenoegen opgewekt bij de staf van het Haarlems Concertgebouw. Na afloop van het festival, waaraan zeven, merendeels locale bands meewerkten, werd vastgesteld dat de toiletten naast de kleedkamers besmeurd waren met dubieuze leuzen als „Nazis are fun” en hakenkruisen. Ook een van de muren in de Tuinzaal had te lijden gehad. De leuzen hebben des te meer ergernis opgewekt omdat de internationale bewe ging Rock against Racism (letterlijk: Rockmuziek tegen racisme) beoogt te waarschuwen tegen neo-nazisme en ra cisme in West-Europa. De organisatie, waarin politieke jongerengroepen als ARJOS, PSP-jongeren, JOVD en de Jonge Socialisten participeren, wordt door het Concertgebouw aansprakelijk gesteld. Bij monde van de vader van één van de organisatoren, het Haarlemse PvdA-raadslid Ab van Schooten, wordt meegedeeld dat het incident betreurd wordt. Er zijn weinig anderen in de showbizz die op een dergelijk hoge leeftijd het zich willen en kunnen permitteren voluit te gaan, want Hampton perst uiteindelijk alles uit zijn kast. Voortdurend staat hij in het spotlicht, bespeelt hij de veelkoppige partner in het emotionele gebeuren. Slechts zo nu en dan geeft hij een solo weg, kleurt hij wat bij, en tikt hij wat mee op een van de bekkens van zijn drumstel. ver volgens de commissie blijk sociale en politieke excessen in onze samenleving te herkennen. Ulrike gaat over het terroris me in West-Duitslana. De adviescommissie was samengesteld uit Gerrit Bongers, Pierre H. Dubois, An ton Koolhaas, Daniël de Lange, Anton Korteweg, André Matthijssen, Harry Scholten en Carlo Tindemans. Aan de avond van de lezing van Lem mens’ toneelstuk en de prijsuitreiking ging een bijeenkomst vooraf van het Col loquium van Nederlandstalige toneel schrijvers uit België en Nederland. Voor het eerst niet in Maastricht, maar nu in het HOT gehouden. Tijdens de matig bezoch te bijeenkomst kwam men onder leiding van een forum tot de slotsom dat het nu bestaande schema voor uitwisseling van (Van onze kunstredactie) DEN HAAG. De Jan Campertprijs, ingesteld ter bevordering van Nederlandstalig toneel door de Haagse Jan Campertstichting, is zondagavond uitgereikt aan de Vlaamse toneelschrij ver Leo Geerts. De burgemeester van Den Haag, mr. F. J. G. G. Schols overhan digde Geerts in het HOT Theater de prijs, die de schrijver in staat stelt zich een half jaar te wijden aan het schrijven van een toneelstuk. Een en ander gebeurde in het kader van de opening van de manifesta tie Hollands Drama, die nu voor de derde maal in de residentie wordt gehouden. Vorig jaar al werd Apocalypse Now voor het festival van Cannes aangekon- digd en daarna moest de vertoning steeds weer worden uitgesteld. En nog is de film niet helemaal klaar. Coppola wil hier en daar nog veranderingen aanbrengen en pas over tweeëneenhalve maand kan de definitieve versie tegemoet worden gezien. De voorlopige kopie die gedraaid werd maakte een verpletterende indruk op de festivalgangers. Na afloop van de voor stelling hield de regisseur in de grote zaal van het festivalpaleis een persconferentie van anderhalf uur voor duizend journa listen. Apocalypse Now is niet zomaar de zo veelste film over Vietnam, maar eerder de film die alle andere films over die oorlog overbodig maakt. Apocalypse Now is de nachtmerrie en dreigende krankzinnig heid van iedere soldaat die er middenin heeft gezeten. Die belevenissen zijn niet te beschrijven of te verbeelden. Reportages en documentaires over oorlogsverschrik- kingen op de televisie kunnen de werke lijkheid ook geen stap dichterbij brengen, ze bevorderen slechts het tegendeel door de versterking van het gevoel dat het allemaal ver van eigen bed gebeurt. HAARLEM. Opnieuw boekte de fameuze jazzvibrafonist Lionel Hampton grote triomfen in het Haarlemse. Vorig jaar maakte hij al kennis met de uitzinnigheid van het publiek in deze regio, maar zondagavond leek het er veel op dat bij de bezoekers de stoppen doorsloegen nog voordat op het podium de vereiste muzikale uitingen onder spanning waren gezet. In het liefdesspel tussen het auditorium en Hampton c.s. was het voortdurend het publiek dat voortijdig de climax bereikte. Een omstandigheid waarvan The Hamp een dankbaar gebruik maakte ten behoeve van de opnamen die van het concert werden gemaakt voor een binnenkort uit te brengen live-album. Zijn band werkt voor het overgrote deel hard mee aan het succes van de avond, hoewel toptrombonist Curtis Fuller zich alleen in de chorussen inspant en verder het gebeuren met een steeds groter wor dende grijns gade slaat. Er zit overigens wel degelijk kwaliteit in de blazerssectie. De trompettisten Joe Newman en Wally Davenport wegen solistisch weliswaar erg op wat er in Vietnam zelf gebeurde. We waren in de jungle, we waren met te weinigen, we hadden te weinig geld en iedereen werd gek. Ik zakte steeds dieper in de schuld. (Coppola heeft zijn immense bezit aan onroerend goed en andere bezit tingen in onderpand aan de bank gege ven). Het was geen film die wij maakten, maar de film maakte ons. Een en een kwart jaar hebben we daar in het oer woud gezeten. Mensen werden ziek, ie mand kreeg een hartaanval, waardoor het werk maandenlang stü kwam te liggen, er waren echtscheidingen en een orkaan heeft een keer de hele zaak tegen de vlakte gegooid”. Voordat hij destijds aan de film begon had de regisseur een lijstje gemaakt van dingen die er per se in moesten. Hierop stond onder meer: het gebruik van drugs onder de Amerikaanse militairen, het feit dat de zwarte soldaten meestal in de voor ste linies moesten vechten, dat veel offi cieren zich drukten en golf gingen spelen, en de Amerikaanse slachtpartij onder de burgers in My Lai. („die jongens waren soms zelf nog kinderen en net als in mijn film gewoon gek geworden, ze wisten niet meer wat ze deden”). In Apo calypse Now raakt bij het doorzoeken van een jonk een negersoldaat achter een mi trailleur zo in paniek dat hij alle Vietna- mezen neermaait. Naar aanleiding van vragen over ge weld zei Coppola: „Het geweld in de film is niets vergeleken bij de werkelijkheid. De helikopteraanval op dat Vietcongdorp is een traditioneel stuk Hollywoodfilm. De lijken in de bomen heb ik zo opgemaakt dat ze aan de schilderijen van Jeroen Bosch doen denken. Het levend in stuk ken hakken van een koe is een vast cere monieel bij bepaalde stammen op de Fi lippijnen, ik heb het alleen maar hoeven filmen. Ik heb het expres in mijn film gestopt omdat mensen zich soms meer druk maken over het slachten van dieren dan over het slachten van mensen. De beruchte scène van het afgesneden paar- dehoofd in „Te Godfather I” heeft des tijds wat beroering veroorzaakt. Maar ik had dat paard heus niet speciaal voor de film laten afmaken. Het was gewoon ge slacht om de lieve poedeltjes te voeren van dezelfde dames en heren die protes teerden”. positie bestempelde als het meest oor-- spronkelijke muziekproject van eigen bo dem in 1977. Drie leden van de stiching Jetigd en Muziek hebben nu de helft van de prijs in ontvangst genomen. De andere helft blijft voor Cuypers beschikbaar. Volgens Karei Poll, de voorzitter van het Amsterdamse^ Fonds voor de Kunst dat de prijs toekent,^ zal Cuypers „bij een andere gelegenheid' ongetwijfeld zijn aandeel willen accep teren”. De Wibautprijs 1978 gaat naar Don Dek ker, Dick Tuynman en de bewonersraad van de Nieuwmarktbuurt. Zij krijgen de prijs voor hun verzet tegen de onafwend bare cityvorming in de hoofdstad. toneelprodukties tussen Nederland en België zo moet blijven. Het principe van de uitwisseling wordt niet aangevochten, maar naar de subsidieverleners toe be staat er behoefte aan een betere coördina tie van het aanbod. Publiek in oorlogshel geplaatst AMSTERDAM. De toekenning van de Matthijs Vermeulenprijs 1978 aan de componist en musicus Leo Cuypers en de stichting Jeugd en Muziek Zeeland (als, producente) voor de Zeelandia-suite,' heeft tot een protest van de'cdtnponist geleid. Cuypers kwam dit weekeinde niet naar de prijsuitreiking. Hij is het niet eens met het feit dat hij de prijs moet delen met Jeugd en Muziek. Volgens Cuypers kan de1 prijs slechts gaan naar de maker van het muziekstuk. De prijs wordt toegekend door het Am-- sterdamse Fonds voor de kunst. Deze be“ noemde een adviescommissie die de com7

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1979 | | pagina 11