Romeins protest
Tijdens gesprek met Israel
Zwitsers voor
meer toezicht
kerncentrales
Vredesoverleg op
Senaat VS opnieuw
Conflict over marxisme
Félipe Gonzalez treedt af
Parijs schort
hulp aan
Bokassa op
Uitlevering
nazi gevraagd
in Brazilië
Carter waarschuwt
Cyprus in gevaar
Turks-Cyprioten geïrriteerd
Over SALT-2 verdrag
Industrie?
Subsidie
Oppassen
Droesem en room
MAANDAG 21
M E I
19 7 9
BINNEN- EN BUITENLAND
door Nico Scheepmaker
r
k
i-
t
i
i
g
(Van onze redaktie buitenland)
CAIRO. Egypte zal geheim
overleg met Palestijnse vertegen
woordigers plegen gedurende on-
derhandelingen met Israel over
Palestijns zelfbestuur op de wes
telijke oever van de Jordaan en in
de strook van Gaza. De Egypti
sche minister van Buitenlandse
Zaken, Boutros Ghali, heeft dit in
een gisteren gepubliceerd inter
view met het Egyptische tijd
schrift Oktober verklaard.
trijfël
met Palestijnen
1
5
1
i-
n
l-
•r
Q
ie
i
i
a
1
1
y
1
Zoals de communistische schrijver Dick
Walda een veel gespeelde tv-auteur is („De
Wolvenman”, onder andere), hoewel hij
een interview met Carolijn Visser in de
Haagse Post van 12 mei 1979 als volgt
besluit:
„Ja, kijk eens, het beeld dat men in
Nederland heeft van de Sovjet-Unie is
verschrikkelijk vertekend. De mensen la-"*
chen nooit en iedere stad is een concentra
tiekamp. Zo is het helemaal niet. De men
sen die daar wónen en die ik heb gespro
ken, zeggen dat de mensenrechten hele
maal niet geschonden worden. Wie heeft
dan gelijk? Zij, of de perfect georgani
seerde dissidentenindustrie?
Hoe naïef, hoe dom, hoe bot moet je niet
zijn om van een „dissidentenindustrie” te
spreken en die dan ook nog „perfect geor
ganiseerd” te noemen, als tegenhanger
blijkbaar van het amateuristische, als los
zand aan elkaar hangende onderdruk-
kingsapparaat van de Sovjet-staat. „De
mensen die daar wónen”Die weten
het blijkbaar beter dan de mensen die
daar gevangen zitten! Ik zei het al: oppas
sen is de grote boodschap, want je bent al
gauw geneigd te denken: wat moeten we
met TV-spelen, boeken, artikelen en vice-
voorzitterschappen van dergelijke stupi
de nit-willen-witters, weg ermee! Maar
dan begeef je je op het hellende vlak van
het beroepsverbod, terwijl zij toch al, on
getwijfeld noodgedwongen, in de perife
rie van de journalistieke en literaire we
reld zitten. In onze maatschappij zijn zij
de dissidenten, de „andersdenkenden”, en
dat zullen we voor lief moeten nemen,
zelfs tot in zijn uiterste consequenties. Ik
bedoel dit: als de VARA ooit mocht beslui
ten geen tv-spelen van Walda meer te
accepteren, en Klinkenberg zijn hoofdre
dacteurschap van de Amsterdamse Hit
krant zou kwijtraken, zou de regering hen
moeten subsidiëren om hen in staat te
stellen door te gaan met publiceren. Als
de democratie haar (de regering) tenmin
ste lief is.
westelijke Jordaan-oever daar er geen Is
raëlische soldaten of burgers in de Sinaï
zullen blijven nadat dit gebied aan Egypte
is teruggegeven.
Over Jeruzalem zei hij opnieuw dat deze
stad „eeuwig de hoofdstad van Israel zou
blijven zoals dat altijd geweest was”.
Hij herhaalde nooit te zullen spreken
„met de zogenaamde Palestijnse bevrij
dingsorganisatie PLO. Het zijn geen be
vrijders, maar wilde beesten. Bevrijders
vermoorden niet opzettelijk kinderen van
vier jaar”. Hij zinspeelde hiermee op de
Palestijnse commando-overval op Naha-
riya vorige' maand waarbij een 4-jarig
kind omkwam.
Félipe Gonzalez verklaarde gistermid
dag tegenover het congres dat zijn niet-
herkiesbaarstelling is gebaseerd op ethi
sche argumenten. „Er zijn op dit congres
goede, middelmatige, maar ook slechte
resoluties aangenomen, die ik als een
voudig lid van de partij niet kan accepte
ren. Dit betekent echter niet dat ik uit de
partij zal stappen. Als gewoon lid van de
PSOE blijf ik strijden voor mijn ide
alen”.
Voorts legde Félipe Gonzalez de na
druk op de grondwet, die door een geza
menlijke inspanning van alle partijen
werd bereikt. „Wij hebben een grond
wet, de basis voor een vredige samenle-
o
r
d
4
il
n
it
i-
n
e
r
i-
I
s
RIO DE JANEIRO (UPI). De Brazili
aanse minister van Justitie heeft het hoog
gerechtshof gevraagd Gustav Franz Wag
ner uit te leveren aan West-Duitsland om
daar terecht te staan op beschuldiging
van oorlogsmisdaden. Dit meldde gisteren
het dagblad Jomal do Brasil.
De Westduitse bondsrepubliek, Israel,
Polen en Oostenrijk hebben om uitleve
ring gevraagd van de 68-jarige Wagner.
Deze wordt ervan beschuldigd tijdens de
Tweede Wereldoorlog meegedaan te heb
ben aan massamoorden op honderddui
zenden gevangenen, meestal joden, in de
concentratiekampen in Sobibor en Tre
blinka in Polen. Hij week na de oorlog uit
naar Brazilië, waar hij vorig jaar werd
aangehouden nadat Simon Wiesenthal de
autoriteiten van zijn aanwezigheid op de
hoogte had gesteld. Wagner zit momenteel
opgesloten in een gevangenis in Brasilia.
Volgens de Jornal do Brasil zal het
hooggerechtshof
Is
Ie
Ie
f-
f-
re
B-
t-
(1.
ir
e-
>e
r-
e
s-
e
?t
•r
•r
Ie
De Turks-Cyprische leider Denktash
eist niet alleen stopzetting van de „econo
mische boycot” als voorwaarde voor deel
neming aan een nieuwe vredesconferen
tie, hij eist ook dat de Grieks-Cyprische
regering haar „internationale kruistocht”
tegen de Turkse Cyprioten beëindigd.
„Als dat niet gebeurt, vervalt de tien-
puntenafspraak”, zegt hij, verwijzende
naar het akkoord van zaterdag over her
vatting van de besprekingen op 15 juni.
In Athene is de opwinding over het
Grieks-Turkse konflikt inzake de kontrole
over de Egeïsche Zee weer hevig opge
laaid. Aanleiding vormt een, ook door de
Griekse minister van Defensie Averof
openlijk betreurde, koerswijziging in pro-
Turkse richting van generaal Haig, opper
bevelhebber van de NAVO-strijdkrachten
in Europa. Haig zou nu, naar eigen zeg
gen, volstrekte prioriteit willen geven aan
het veiligstellen van de Turkse positie
binnen de NAVO, tegen de achtergrond
van de enorme economische moeilijkhe
den, waarmee dit land kampt.
(Van onze redacteur in Spanje,
Peter Hattink)
MADRID. Félipe Gonzalez, se-
cretaris-generaal van de Spaanse
socialistische arbeiderspartij
(PSOE) heeft zich gistermiddag na
een conflict met het 28e congres van
de partij teruggetrokken. Gonzalez
weigerde zich opnieuw als secreta-
ris-generaal te laten kiezen, nadat
het congres tegen zijn zin het marx
istische karakter van de PSOE had
vastgelegd. Als reactie op de weige
ring van Félipe Gonzalez om een
verantwoordelijke functie in de par
tij te bekleden, heeft zich gisteren
geen enkele kandidaat aangemeld
voor het nieuwe partijbestuur.
De PSOE zal waarschijnlijk tijdelijk
worden geleid door een speciale com
missie onder leiding van de voorzitter
van het congres José Frederico Carva
jal, aanhanger van de marxistische lijn.
Deze speciale bestuurscommissie, waar
in alle socialistische richtingen zitting
zullen hebben, blijft aan totdat men op
een buitengewoon congres een nieuw
partijbestuur kiest.
Aanleiding tot het opstappen van Féli-
ving en het jzal heel erg zijn als wij over
een jaar of vijf opnieuw een grondwet
moeten samenstellen om in vrede te kun
nen leven”, aldus Gonzalez die hierbij
doelde op de radicale basis van zijn
partij.
Félipe Gonzalez toonde zich in zijn
rede zeer teleurgesteld over de matige
deelneming van de partijleden aan het
congres. „Bij de debatten over de politie
ke omschrijving van de partij liep 80
procent de zaal uit, omdat men dacht dat
er geen belanrijke beslissingen werden
genomen. Slechts 20 procent van de
deelnemers vond dit onderwerp belang
rijk genoeg”, zo zei de scheidende secre-
taris-generaal, die er voor uitkwam dat
zijn politieke ideeën niet al te revolutio
nair zijn.
Het bericht dver Félipe Gonzalez sloeg
in als een bom. Antonio Jimenez Blanco,
woordoverder van de regeringspartij
Unie van het Democratisch Centrum
(UCD), reageerde met de opmerking dat
Félipe Gonzalez het slachtoffer was van
zijn tweeslachtige beleid, waarmee hij
de marxisten en sociaal-democraten in
één huis wilde houden. Hij vindt de
PSOE een weinig coherente politieke
groepering, die niet aansluit bij andere
socialistische partijen in Europa.
pe Gonzalez uit het bestuur van de
PSOE is de uitspraak van het congres
om de partij te definiëren tot een klasse-
„massa-” marxistische democratische
en federale partij. Voor Gonzalez, voor
stander van een sociaal-democratische
koers in het socialisme, is de term marx
istisch onacceptabel. De marxistische
lijn van de partij werd fel en emotioneel
verdedigd door de socialist Francisco
Bustelo, die het socialistische congres
naar Marx deed doorslaan met de woor
den: „We kunnen het land niet de indruk
geven dat de PSOE een ruk naar rechts
maakt!”
Geheim overleg Cairo
Hoho, oppassen is hier de grote bood
schap! In Vrij Nederland van 19 mei zegt
Wim Klinkenberg er trots op te zijn een
van de laatste vertegenwoordigers van het
bolsjewistisch communisme te zijn. Als in
een modelboerderij wordt in dat inter
view aangetoond hoe intelligentie kan sa
mengaan met naïviteit, domheid en bot
heid. Hij stond vooraan in de CPN om
Gerben Wagenaar en Henk Gortzak te
„verdoemen”, werd vervolgens in 1966
zelf de partij uitgezet, maar blijkt van een
en ander nog niets geleerd te hebben. Hij
was een warm voorstander van de ver
banning van Solzjenitsyn naar het Wes
ten, was eerder in 1948 al een voorstander
van de Sovjet-Russische coup in Tsjecho-
slowakije, hij is er vast van overtuigd dat
Sjaranski van de Helsinkigroep een CIA-
man is, in de Sovjet-Unie bestaan wel
antisemieten maar bestaat geen antisemi
tisme (wat er op lijkt is anti-zionisme!) en
over Amalrik zegt hij het volgende:
„Die zei laatst op een persconferentie in
New York dat hij zich had vergist. De
Sovjet-Unie zou 1984 wel halen, want hij
had er op gerekend dat de Chinezen met
hun kernwapens sneller voortgang had
den gemaakt. Meneer Amalrik is er bij
zijn berekeningen van uitgegaan dat de
Chinezen zijn land zouden vernietigen en
hij kwam nu spijtig tot de erkenning dat
het ze niet gelukt was. Dan zeg ik: deze
meneer Amalrik, die hoort in een psychia
trische inrichting thuis”.
I Israel, Egypte en de VS bestaan over de
beginselen van plaatselijke autonomie
voor de Arabieren op de westelijke Jor-
Ondertussen moet dan natuurlijk wel
goed duidelijk worden gemaakt dat zij in
feite geen enkele overeenkomst vertonen
met die Russische dissidenten. Wim Klin
kenberg en Dick Walda hebben nooit in
een kamp streng regime gezeten om wat
zij zeiden en schreven, en Solzjenitsyn is
geen vice-voorzitter van de Sovjetbond
voor Journalisten, terwijl van Andrej
Amalrik geen toneelstukken in de Sovjet-
Unie worden opgevoerd. Solzjenitsyn en
Amalrik zijn de room die in hun maat
schappij kwamen bovendrijven, Klinken
berg en Walda zijn de droesem die op de
bodem is blijven liggen: hun enige
overeenkomst is dus eigenlijk dat zij aan
de buitenkant van hun maatschappij zijn
komen te staan.
Alfonso Osorio’ leider van de conser
vatieve democratische coalitie CD toon
de groot respect voor de beslissing van
Félipe Gonzalez. „Dit zal grote gevolgen
hebben voor de kiezers, want de meesten
hadden vertrouwen in Félipe Gonzalez.
Door de ontwikkeling in het socialisti
sche congres is de PSOE een partij ge
worden, die alles tot het uiterste zal
proberen door te voeren. Het wordt een
utopische partij in plaats van een realis
tische partij, die het vroeger was”.
Santiago Carrillo, secretaris-generaal
van de Eurocommunistische partij PCE,
betreurde het dat zo’n grote persoonlijk
heid als Félipe Gonzalez van het politie
ke toneel in Spanje verdwijnt. Overigens
toonde de communistischepartij zich
zeer verheugd over de marxistische par
tijkeuze van de PSOE. „De socialisten
groeien naar ons toe, maar het zou erg
voorbarig zijn om nu al te zeggen dat we
straks samen onder één banier aan nieu
we algemene verkiezingen zullen deelne
men”, lachte Carrillo.
Tijdens het congres hebben de socia
listen voorts talrijke belangrijke beslis
singen genomen, die de partij in de toe
komst een radicaler gezicht geven. Op
militair gebied blijft de PSOE tegen de
aansluiting van Spanje bij de NAVO en
is de partij tegen buitenlandse militaire
bases in Spanje. De socialisten willen de
drie Amerikaanse militaire bases, Zara
goza, Torrejon en Rota, ontmantelen. De
partij stelt zich op het standpunt dat
Spanje zich wegens zijn geografische
ligging bij geen enkel militaire machts
blok mag aansluiten, omdat dit het ge
vaar oplevert van agressie door de
vijand.
Een soortgelijke misrekening maakte
Klinkenberg in de jaren zestig, toen hij in
de CPN oppositie voerde tegen het feit dat
het bestuur zich afwendde van Moskou.
„Met schimp en smaad overladen’” werd
hij uit de partij gezet. Alleen dank zij de
gelukkige omstandigheid dat de CPN hier
geen macht heeft, kwam hij niet in een
psychiatrische inrichting terecht, integen
deel, hij werd vice-voorzitter van de Ne
derlandse Vereniging voor Journalisten.
In het vraaggesprek zei Ghali onder
meer: „Wij wilden dat dit overleg in het
openbaar zou plaatsvinden, maar dat we
zen de Palestijnen van de hand. Wij heb
ben in het verleden al kontakt met hen
opgenomen en we zullen voortgaan in de
toekomst geheim overleg te plegen”. De
minister wilde niet zeggen of daaraan
leiders van de Palestijnse bevrijdingsor
ganisatie PLO zullen deelnem.
De Egyptisch-Israelische besprekingen
over de Palestijnse autonomie beginnen
komende vrijdag in Beersjeba, een plaats
in de Israëlische Negev-woestijn.
Het Israëlische plan voor autonomie op
de westelijke Jordaanoever en in Gaza is
voor Egypte overigens onaanvaardbaar
en in strijd met de akkoorden van Camp
David en resolutie 242 van de Veiligheids
raad, zo zei een commentator van radio
Cairo vrijdagavond.
Het Israëlische plan dreigt de toekom
stige Egyptisch-Israelische onderhande-
lingen en de vrede in de betrokken gebie
den in gevaar te brengen. Israel wist dat
Egypte geen meter van het bezette Arabi
sche gebied zou prijsgeven en geen con
cessies zou aanvaarden wat de rechten
van de Palestijnen betreft, aldus de com
mentator.
De Israëlische premier Menachem Be
gin heeft zaterdag verklaard dat er geen
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. President Car
ter heeft de Amerikaanse Senaat op
nieuw gemaand het verdrag op de
verdere beperking van de strategi
sche kernwapens (SALT 2) met de
Sovjet-Unie te ratificeren. In een
vraaggesprek met hoofdredacteuren,
dat Carter vrijdag had en waarvan de
inhoud zaterdag is vrijgegeven, zei de
president dat de Europese bondgeno
ten van Amerika mogelijk naar een
alternatief voor de NAVO zullen
gaan uitkijken als de Senaat het ver
drag niet ratificeert.
Bovendien, zo zei hij, als het verdrag
niet wordt geratificeerd zou dat kunnen
leiden tot de ontwikkeling van kernwa
pens in nog tien of meer landen.
„Het zou een verschrikkelijke slag voor
onze eigen bondgenoten in Europa zijn. Ik
denk dat het de kracht van de NAVO zelf
zou doen wankelen omdat veel van onze
bondgenoten in Europa menen dat zij in
het voorste gelid staan bij een mogelijke
confrontatie tussen de twee supermach
ten. Ik geloof dat zij zouden beginnen te
zoeken naar enig alternatief dan alleen
het NAVO-bondgenootschap”.
Carter waarschuwde de Senaat ook nog
dat hij bij Moskou niet hoeft aan te komen
met een sterk geamendeerd verdrag.
Georgi Arbatov, een Russische deskun
dige in Amerikaanse zaken, waarschuwt
de Senaat in het nieuwe nummer van het
Amerikaanse nieuwsmagazine News
week, dat niet-ratificatie van SALT 2 voor
beider landen „ernstige en gevaarlijke ge
volgen” zal hebben.
Arbatov, lid van de Opperste Sovjet,
noemt het „uitermate onwaarschijnlijk”
dat de Sovjet-Unie de Verenigde Staten
met nieuwe toegevingen tegemoet zou wil
len komen.
China heeft zaterdag er voor gewaar
schuwd dat ondertekening van een nieuw
kemwapenakkoord rampzalig zou zijn als
Washington de Russische „avonturisti-
sche ambities onderschat”.
Het officiële persbureau Nieuw China
zei in een uitvoerige verklaring die via de
radio werd uitgezonden dat het tweede
SALT-akkoord „listig” is.
De correspondent van Nieuw China in
Washington noemde de overeenkomst een
„geesteskind van de leuningstoel-strate-
gen”. Ofschoon de Russen het aantal
kernraketten in hun arsenalen verminde
ren, kan Moskou het aantal kernkoppen
van zijn overblijvende verbeterde raket
ten verveelvoudigen. Ook de VS zouden
de kwaliteit van hun wapens kunnen ver
beteren terwijl zij de kwantiteit verminde-
KIGALI (Reuter). Frankrijk zal alle
economische hulp aan het Centraalafri-
kaanse Keizerrijk staken tot het een be
vredigende uitleg krijgt over de vorige
maand gepleegde moord op vijftig tot
honderd scholieren in Bangui, de hoofd
stad van het imperium van keizer Bokas
sa. Dit is gisteren in Franse regeringskrin
gen verklaard. De zegslieden waren in
Kigali (Roeanda) voor een topconferentie
van Franssprekende Afrikaanse landen.
Zij verklaarden er zeker van te zijn dat de
moorden hadden plaatsgevonden.
Amnesty International maakte vorige
week bekend dat op 18 april vijftig tot
honderd scholieren waren gedood omdat
zij hadden geprotesteerd tegen het dragen
van schooluniformen, waartoe de
overheid hen had verplicht.
Keizer Bokassa, die de conferentie in
Kigali bijwoont, verklaarde tegenover
journalisten dat er in zijn land geen kinde
ren waren vermoord. Het Centraalafri-
kaanse Keizerrijk is sterk afhankelijk van
financiële en economische hulp van
Frankrijk.
waren ontstaan, hadden overdreven.
Een van de grote resultaten van Camp
David noemde Begin het beginsel dat dè I
Israëlische strijdkrachten ingevolge het
autonomieplan op „bepaalde veiligheids-
plaatsen” zouden blijven. Het Sinaï-ak-
koord kon niet als model dienen voor de
daan-oever. In een vraaggesprek met het
Israëlische legerradiostation zei hij dat
enigerlei verschillen betroffen de wijze
van uitvoering van de voorstellen die hij
op 25 december 1977 in Ismailia aan presi
dent Sadat van Egypte en in Camp David
vorig jaar had voorgelegd.
Hij zei dat pers en radio enkele verschil- I
len die op een kabinetszitting dezer dagen I -
j Braziliaanse hooggerechtshof binnen
twee weken een besluit nemen over het lot
van Wagner. Als Wagner aan West-Duits-
land zou worden uitgeleverd kan hij niet
ter dood of tot meer dan dertig jaar gevan
genisstraf worden veroordeeld omdat het
uitleveringsverdrag tussen dit land en
Brazilië zulks verbiedt.
ü- PRESIDENT CARTER
ren en daarop zou SALT-2 de rivaliteit
tussen de supermogendheden kunnen
doen toenemen, aldus Nieuw China.
NICOSIA (UPI). Twee dagen nadat de leiders van de Turkse en Griekse
gemeenschappen op Cyprus, mede onder druk van secretaris-generaal Wald
heim van de Verenigde Naties, besloten hun officiële vredesbesprekingen op
15 juni te hervatten, is alles weer op losse schroeven komen te staan.
De Turks-Cyprische leiders hebben ge
dreigd de afspraak te vergeten als de
Griekse Cyprioten hun „economische oor
log” tegen hen niet stopzetten.
De Turken hebben er bezwaar tegen dat
de Grieks-Cyprische regering, die interna
tionale erkenning geniet, alle zeehavens
en vliegvelden in het door de Turken
bezette noorden van het eiland „besmet”
heeft verklaard. Het betekent dat schepen
die de „Turkse” haven Famagusta aan
doen op de zwarte lijst komen te staan en
hun kapiteins vervolgd kunnen worden
als zij opduiken in regeringshavens in het
zuiden.
Zo wordt de Turks-Cyprische luchtha
ven Ercan ten oosten van Nicosia, geboy
cot door internationale maatschappijen”,
aldus de Turkse onderhandelaars.
Maar president Spiros Kyprianou
spreekt tegen dat sprake is van een econo
mische boycot. „Wij beschermen slechts
de soevereine rechten van de staat en de
rechten en belangen van zijn burgers”,
zegt hij.
Twintigduizend mensen waren tijdens het weekeinde in Rome op de been om te demonstreren
tegen kernenergie Een van de betogers draagt een bord met de tekst „Ik kondig U met grote vreugde
aan: wij hebben het Atoom, een persiflage van de bekende formule waarmee de verkiezing van een
nieuwe paus wordt aangekondigd.
BERN (AP). Bij het gisteren in Zwit
serland gehouden referendum, dat was
uitgeschreven naar aanleiding van het on
geluk in de kerncentrale in het Ameri-
kaanse Harrisburg, hebben de Zwitserse
kiezers met overgrote meerderheid een
wet aangenomen die een strengere contro
le op kerncentrales voorschrijft.
Door het referendum worden de 20 jaar
oude wetten over het verlenen van ver-
gunningen voor de bouw van kerncentra-
les strikter gemaakt en krijgt het parle- verschillen binnen het kabinet of tussen
ment het laatste woord over elk nieuw I
project.
De Zwitserse minister van Energieza- I
ken, de sociaal-democraat Willy Rit-
schard, zegde toe dat de nieuwe „Atoom-
wet” het zeker zal maken dat „niet meer
kerncentrales zullen worden gebouwd
dan absoluut noodzakelijk is”.
Verreweg de meeste Zwitsers maakten
bij het referendum voorts duidelijk geen
BTW-belasting te willen. Ongeveer 70 per
cent was tegen de invoering daarvan.
De BTW viel in 1977 bij een referendum j
ook al niet in de smaak bij de Zwitsers. De
linkse en de centrumpartijen, evenals de
consumentenorganisaties hadden zich te
gen de meerwaardebelasting uitgespro
ken omdat zij sterke prijsverhogingen
vreesden.
