Theu Boermans durft
realisering droom aan
Toneelprijzen uitgereikt
Rechter oordeelt naam
ASKO brengt modernen met klankgeweld
Kunstroof in
Acteur Luguet
overleden
Lezerskring’ misleidend
it p--
ouden Palm naar Coppola's Apocalypse Now en Schlondorffs Die Blechtrommel
Pentagon van Boudewijn Tarenskeen geeft blijk van veel fantasie
Parijs ter waarde
van vijf miljoen
Catherine Deneuve
Kamerlid De Graaf wint beroep
La Drolesse
Persoonlijk element tekent eerste muziekshow
Mislukking van Wajda
Norma Rae
n
23
VRIJDAG
2 5
M E I
19 7 9
KUNST
(Van onze speciale verslaggever)
CANNES. De aankomst in
^Cannes woensdagavond van de
‘rWestduitse schrijver Günther
‘.Grass was natuurlijk al een te
ken. De magistrale verfilming
.van zijn grote roman Die Blech-
I: trommel (de blikken trommel)
f door zijn landgenoot Volker
r Schlondorff, leek ten volle er-
j kend door de jury van het film-
festival 1979. Zij kreeg donder-
t dag de hoogste prijs, de Gouden
Palm. Maar de Gouden Palm ging
tegelijkertijd ook naar de Viet-
- nam-film Apocalypse Now van
de Amerikaan Francis Ford
- Coppola.
I r
Ki
waliteit Cannes-festival viel mee
i
JOHN OOMKES
a
Het Arnhemse kamerlid verzette zich er
bovendien tegen, dat in strijd met de
waarheid zou zijn aangeduid dat de on
derneming zou toebehoren aan een ver
volgens De Graaf zou de Nederlandse
Lezerskring Boek en Plaat voor haar
kleinhandel en postorderbedrijf in boe
ken en grammofoonplaten het publiek
misleiden, door in strijd met de waarheid
de indruk te wekken dat het hier om een
niet commercieel samenwerkingsverband
van boeklezers en muziekliefhebbers zou
gaan.
De prijs in de rubriek „jonge regis
seurs” werd toegekend aan Jacques Doil-
lon (Frankrijk 1944) met zijn film La Dro
lesse. Het is het ontroerend verhaal over
een jongen van twintig en een meisje van
elf jaar, allebei verschoppelingen van hun
ouders. De jongen ontvoert het meisje
„om haar van haar nekpuistjes te gene
zen” (zoals hij haar vertelt) om haar daar
na weer naar huis te sturen. Maar op het
eind wordt de jongen toch gepakt wegens
kidnapping.
De internationale persprijs voor officië
le inzendingen ging ook naar Apocalypse
Now van Coppola en voor films buiten de
competitie naar Black Jack van Kenneth
Loach (Engeland) en Angi Vera van Pal
Gabor (Hongarije).
De Gouden Camera (beste regiedebuut)
was voor Northern Lights van John Han
son en Rob Nilsson, alweer een bekroonde
Amerikaanse film. De VS is dit jaar in
Cannes het land met de meeste film
prijzen.
HAARLEM. „Dat stuk gaat over
swing, ritmiek. Ik zou het leuk vinden als
de spelers eerst eens naar een lekker
jazzconcert gingen, gewoon om de sfeer
van deze live muziek mee te maken. Ont
zettend aanstekelijk dat soort spanning,
op mekaars huid zitten. Het staat nou
toevallig allemaal opgeschreven, maar
dit stuk kan óók wel zo'n power hebben,
vind ik Aldus Henk van der Meulen
in de ASKO-krant over zijn „Elementen
voor blazers en contrabas”, dat donder
dagavond in concertzaal Kadens door het
ASKO-ensemble werd uitgevoerd. Jam
mer dat hetgene waar deze jonge compo
nist zo lyrisch over wordt en kennelijk
nastreeft, niet of nauwelijks in zijn werk
vertegenwoordigd is.
Twee, hoogst persoonlijke ontwikke
lingslijnen zijn bij Theu Boermans in dit
stadium herkenbaar en dat maakt het
mogelijk om al over de door hem gekozen
opzet te schrijven. Sinds een aantal jaren
houdt hij zich bezig met het schrijven van
eigen teksten zowel als vertalingen van
min of meer bekende songs van rockmusi-
ci als Bruce Springsteen en Elton John. In
een groot deel van de ongeveer twintig
songs, die hij met begeleiding van een
maar liefst tien musici en vocalisten tel
lende groep brengt, is het mogelijk autobi
ografisch tekstmateriaal te bespeuren.
Boermans schrijft met een zeker cynisme
over zijn jeugd en pubertijd in het door en
door katholieke Venlo.
Henkie bijvoorbeeld is een eigen lied
over de verhouding tussen een dergelijk
milieu en een debiel jochie, wiens ontwa
kende seksualiteit door alles en iedereen
wordt weggeredeneerd. Prachtig van toon
en ambiance en vlijmscherp van lading.
Een ander element waarbij Boermans
eigen persoon om de hoek komt kijken,
heeft te maken met zijn op zich dappere
keus om zich als zanger te manifesteren.
Hij noemt de ontmoeting met het muziek-
maken „het op een rijtje krijgen van mijn
eigen leven”, dat feitelijk neerkomt op een
losbreken uit het provinciale milieu en het
katholicisme. Biografisch kreeg dat ge
stalte door een keus voor de toneelschool
en een driejarig engagement bij het Pu-
bliekstheater.
Als acteur werd Boermans geconfron
teerd met het spanningsveld tussen de
rollen die hij moest vormgeven en het
eigen karakter. Als zanger/musicus krijgt
hij te maken met een zo mogelijk directer
spanningsveld, opgeworpen door het ver
schil van het schrijven van tekstmateriaal
en het uitvoeren daarvan. Tijdens dit eer
ste openbare concert bleek dat het crucia
le punt voor het eventueel welslagen van
een door hem aangegane, kolossale ver
plichting, niet in het minst in financieel
opzicht.
Voorlopig moet ik verder mijn mening
nog voorbehouden. Kritiek op het weinig
jl- Theu Boermans.
„Ricercar” voor klarinet, fagot en piano
van Frans van Doorn (theorieleraar aan
het Twents Conservatorium) biedt zelfs
op geen enkel vlak enig soelaas. De inval
len zijn nergens nieuw en eigenlijk te
kinderachtig om er als uitvoerend kunste
naar nog op in te gaan. Iedere ongekunde
improvisatie heeft al meer leut te bieden
dan er uit het opvolgen van de aanwijzin
gen in deze partituur kan voortkomen.
Het onder de aandacht brengen van
absurditeiten is een sterk punt in het
beleid van het betreffende, oorspronke
lijk voluit Amsterdams Studenten Kamer
orkest hetende ensemble. Weet een com
ponist geen weg met zijn produkt: het
ASKO speelt het. Dat is altijd het loffelij
ke uitgangspunt geweest van dit door en
thousiaste studenten gedragen muziekge
zelschap; je inzetten voor alles wat er op
het vlak van het hedendaagse compone
ren gebeurt. Laten zien wat er leeft. Dat
de balans dan naar de sombere, vaak
uiterst weinig hoopvolle kant uitslaat, is
een consequentie die er bijgenomen moet
worden.
Het hier als vierde programmawerk ge
speelde „Octet” van Guus Janssen, com
pleteerde overigens de indruk dat er op
het ogenblik heel weinig origineels of op
windends wordt voortgebracht, of je zou
er van uit moeten gaan dat de selectie die
het ASKO toch uiteindelijk maakt bij het
opstellen van een programma, niet repre
sentatief is.
Jammer genoeg in elk geval, is dat dit
Octet, volgens de componist „een vergaar
bak van een heleboel ideetjes die ik vroe
ger had”, eigenlijk bijzonder lullig uit de
verf gekomen is. De „lyriek, een soort
uiterste gevoeligheid”, die Janssen zijn
eigen stuk toedicht, is voor de toehoorder
in dit vlees- noch visgedoe, bepaald moei
lijk waarneembaar.
JOHAN VAN KEMPEN.
4OD-4
lerij
isschaat.
Door teleurstellende inzendingen vielen
ook een paar grote namen uit de boot:
Fellini met zijn knap gemaakte, maar al te
goedkope satire Prova d’Orchestra, Co-
mencini met De Verkeersopstopping (l’In-
gorgo veel grote sterren, veel humor,
maar te weinig body in het scenario voor
een film van 110 minuten), verder de eer
der genoemde Woyzeck van Herzog, Alain
Corneau met zijn Serie Noire (een knap
pe, maar opgefokte solo van Patrick De-
waere), André Techine met Les soeurs
Bronte (waarin Isabelle Adjani, Marie-
France Pisier en Isbelle Huppert elkaar in
de weg staan) en ten slotte Bo Widerberg,
ook niet zo’n kleintje. Zijn film Victoria is
een echte afgang en een nieuwe mislukte
poging (de eerste was Mysteries van Paul
de Lussanet) om een roman van de Noorse
schrijver Knud Hamsun te verfilmen.
ten heeft. Alleen technisch en qua spelre-
gie blijft de faam van Wajda in deze film
overeind. Maar zelfs de begaafde hoofd
rolspeler Zbigniew Zapasiewicz, bekend
als de cynische docent uit Camouflage
van Zanussi, kan de film niet redden.
eniging. Daarmee zou de BV in strijd
handelen met de Handelsnaamwet.
Tegenover de klachten van De Graaf
werd aangevoerd dat niet de handels
naam „Nederlandse Lezerskring Boek en
Plaat” wordt gevoerd, maar de statutaire
naam „Nederlandse Lezerskring Boek en
Plaat BV”. Daaruit zou dan blijken dat de
onderneming toebehoort aan een besloten
vennootschap met beperkte aansprake
lijkheid.
Na de eerste wereldoorlog is Luguet
opgetreden in een aantal Franse „stomme
films”, zoals in Luitz Morats „Les Cinq
gentlemen maudits” uit 1921.
Na vier jaar (1925-1929) Comédie Fran-
caise, verhuisde Luguet naar de Verenig
de Staten bij het opkomen van de „spre
kende film”. Teruggekeerd in zijn geboor
teland was Luguet weer op de planken
voor de camera het personage dat hij het
beste kon weergeven: de elegante en vlot
te verleider.
Wat de film betreft trad hij in 1942 op in
Marcel l’Herbiers „l’Honorable Catheri
ne” en in 1946 in Claude Autan-Lara’s „Le
Mariage de Chiffon”.
Vanaf het begin van de jaren vijftig
zette Luguet een nieuw personage voor de
filmcamera: dat van de aristocratische
vader van onder andere Brigitte Bardot in
„Une Ravissante idiote”.
PARIJS (AFP). De deken van de
Franse acteurs, André Luguet, is woens
dag op 87-jarige leeftijd in Cannes
overleden.
(Van onze kunstredaktie)
DEN HAAG. Het PvdA-Tweede-Kamerlid Arie de Graaf heeft de eerste slag in
zijn strijd tegen de „Nederlandse Lezerskring Boek en Plaat” gewonnen. De kanton
rechter van Amsterdam heeft namelijk beslist dat deze BV de handelsnaam zodanig
moet wijzigen, dat daaruit het woord lezerskring of Kring wordt verwijderd. De
rechter heeft de BV daarvoor een periode van drie maanden gegund.
In kasteel Erenstein te Kerkrade werden donderdagavond de jaarlijkse toneelprijzen uitgereikt.
Pauline van Rhenen (links) ontving de Columbia voor haar beste vrouwelijke bijrol als Vittoria in Het
Buitenverblijf van Goldini en Jules Croiset (midden) won de Louis Dor voor zijn titelrol in Patonow
van Tsjechov. Voor zijn beste mannelijke bijrol als Christopher Sly in De Feeks van Shakespeare,
kreeg Willem Wagter (rechts) een Harlekino. De winnares van de Theo Dor, Caro van Eyck, kon
wegens gezondheidsredenen niet aanwezig zijn bij de prijsuitreiking. De vijfde en laatste prijs die
jaarlijks namens de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties wordt uitgereikt, de
Hans Snoek prijs voor jeugdtheater, ging naar de kindertheatergroep „Wiedrus" uit Rotterdam.
Dirigent Jurriën Sligter deed er met zijn
musici van het ASKO alles aan om Van
der Meulens partituur in de praktijk tot de
„obsessie” te maken die de componist er,
volgens verdere toelichting, mee bedoelt.
Maar zo’n indringende vorm kan deze
muziek niet aannemen, omdat het alle
maal te vrijblijvend is. De primitieve op
zet is fris en neemt je wel mee, maar met
de uitwerking van het op zichzelf bruikba
re, simpele gegeven weet Van der Meulen
geen raad.
Als je het allemaal zo hoort, wat er in
zo’n met klankgeweld gebracht ASKO-
programma aan moderns geboden wordt,
ga je overigens juist verlangen naar een
„lekker jazzconcert”, omdat met name de
swing zo tweedehands aandoet. Waar de
swing nu eens niet vooropgezet wordt
gezocht, zoals in „Pentagon” van Boude
wijn Tarenskeen. komt het componeren
HAARLEM. „Het is eigenlijk de vervulling van een jongensdroom, die iedereen
die op zijn 16e, 17e in een beatgroep heeft gezeten zal herkennen", zo omschrijft Globe-
acteur Theu Boermans zijn streven om met een volwaardig muziekprogramma op de
proppen te komen, dat vcorals nog geen schijn van een theateraspect mee heeft
gekregen. De 29-jarige toneelspeler is in een splinternieuwe concertprogramma met de
weinig verhullende titel Schorum te beluisteren in de Toneelschuur. Donderdagavond
probeerde hij de voor hem nieuwe discipline voor het eerst uit, vanavond is hij ook nog
te vinden in het theater aan de Smedestraat.
In de discussies van de laatste dagen op
het strand, de terrassen en in het persge
bouw van het festivalpaleis, heeft er een
nek-aan-nek-race plaatsgehad tussen bei
de films. Apocalypse Now stond hoog
genoteerd bij de Europese journalisten. In
hun ogen verdient Apocalypse Now de
hoogste lof voor Coppola’s intelligente,
persoonlijke benadering van de voorbije
oorlog in Vietnam en de superieure vorm
die hij eraan heeft gegeven.
Veel Amerikaanse journalisten denken
er heel anders over. Zij hadden enthousi
ast gereageerd op een andere recente
Vietnam-film, The Deer Hunter, van Cop-
pola’s landgenoot Cimino, maar die was
in Europa juist heel slecht gevallen we
gens zijn naïeve politieke opstelling. Bo
vendien had Coppola op de persconferen
tie de Amerikaanse journalisten danig
tegen zich in het harnas gejaagd door de
manier wadrop zij hun vak uitoefenden
„decadent” te noemen, en dat speelde
wellicht mee in de sentimenten.
De prijs voor de beste regie ging naar
Days of Heaven van Terrence Malick
(USA). Het is een film over een grote
eenzame ranch in Texas, waar omstreeks
1916 een jong stel opduikt, afkomstig uit
de sloppen van Chicago. De confrontatie
tussen de eigenaar en de twee stadsmen
sen heeft rampzalige gevolgen. Days of
Heaven is vooral interessant door de foto
grafie van de beroemde cameraman Nes
tor Alemendros (onder meer „De man die
van vrouwen hield” van Truffaut) en hij
heeft er vorig jaar in de VS al een Oscar
voor gekregen. Vandaar waarschijnlijk
dat regisseur Malick zelf (maker van
Badlands) nu aan de beurt was.
Een speciale jury-prijs voor de beste
regie ging naar Andrei Mikhalkov Kont-
chalovski (Rusland). Het is de verdiende
bekroning van zijn film Siberiade, het
drieëneenhalf uur durende epos (met een
ecologische strekking) over de verandë-
ringen gedurende 70 jaren in een Sibe
risch dorp waar olie wordt gevonden.
De vier of vijf, in bezorgersuniformen
geklede mannen arriveerden met een
vrachtwagen bij de villa aan de Avenue
Foch, passeerden de niets vermoedende
bewakers en hielden hen daarna onder
bedreiging met hun wapens gevangen,
terwijl de woning van de ambassadeur
werd leeggeroofd.
De rovers stalen een groot aantal schil
derijen, beeldhouwwerken en ivoren
voorwerpen. Het personeel in de villa
bleef ongedeerd, aldus de politie.
De ambassadeur, Mahadi Al Tagit, be
vond zich op het moment van de roof in
Londen.
Als verweer werd verder aangevoerd
dat de woorden Lezerskring en Boeken
club geenszins verknocht zijn aan de
rechtsfiguur van een vereniging. Van mis
leiding zou geen sprake zijn. De Amster
damse rechter blijkt de vereniging nu in
het ongelijk te stellen. Er valt misleiding
van het publiek te duchten, omdat veron
dersteld kan worden dat het hier om een
a-commerciële organisatie gaat. De han
delsnaam zou een onjuiste indruk geven
van de onderneming.
PARIJS (AP). Als bezorgers ver
momde, gewapende rovers hebben
woensdagavond voor naar schatting 10
miljoen francs (bijna vijf miljoen gulden)
aan kunstvoorwerpen gestolen uit de Pa-
rijse villa van de ambassadeur van de
Verenigde Arabische Emiraten, zo heeft
de politie bekend gemaakt.
De rechter spreekt zich niet uit over aan
het adres van de heer De Graaf gerichte
verwijten over „domme vragen”, die deze
als kamerlid gesteld zou hebben, en „een
dom antwoord” dat ambtenaren van justi
tie voor hun minister schreven. De Graaf
wenst zich nog uit te laten over zijn indruk
over het vonnis van de rechter. De organi
satie heeft inmiddels hoger beroep aange
tekend.
Ten slotte nog een jaarlijkse prijs van
de zgn. oecumenische jury (gemengd
rooms-katholiek en protestant), die deze
keer ging naar Zonder Verdoving van
Wajda. Deze nieuwe film van de erkende
Poolse meester is veel bezoekers in Can
nes in het verkeerde keelgat geschoten:
een huilerig, Viva-achtig verhaal, psycho
logisch erg onwaarschijnlijk van opzet,
over de ondergang van een gevierde jour
nalist, die worstelt met problemen van
blijvende levenswaarden, nadat zijn
vrouw hem zonder waarschuwing veria-
eigenlijk authentieker over. Er blijkt in
Pentagon aanvankelijk ook veel fantasie
te zijn om een soort muzikale neurose
effektief in klank om te zetten.
Toch is Tarenskeen ook al geen man
van de lange adem. De geluidsordening
wekt op den duur vooral indrukken van
doelloosheid. Iets dat misschien volgens
de componist dan ook het idee dient, dat
aan het werk ten grondslag ligt. Maar het
is wel naïef om te denken dat een pro
grammatisch concept in dit geval de
De Gouden Palm ging dit jaar naar twee films. Op de foto heeft Catherine Deneuve de
onderscheidingen behorend bij de prijs zojuist uitgereikt aan Francis Coppola (links) en Volker
Schlondorff (rechts).
De prijs voor de beste vrouwelijke spel-
prestatie was voor de Amerikaanse actri
ce Sally Field wegens haar creatie van het
vrouwenprotret Norma Rae in de gelijk
namige vakbondsfilm van Martin Ritt
(USA). De beste mannelijke rol speelde
Jack Lemmon als de held van de kerncen-
uitgebalanceerde geluid, op het nog matig
gegroepeerde samenspel heeft in een zo
vroeg stadium iets onredelijks. Laten we
het er op houden dat Boermans het ge
vecht met zijn eigen schaduw nog maar
net is aangegaan en dat uit die confronta
tie tenminste een vijftal bijzondere mo
menten voortkomen. Het zijn songs als
Mysty Mabo, een vertaling van Steve For-
berts Thinkin”, Nellie (Springsteens San
dy of 4th of July, Ashbury Park), Bedtijd
op Elton Johns Tickin’ en het voornoemde
Henkie. Geen slechte oogst na een zo’n
kort begin.
De kwaliteit van het gisteravond geëin
digde festival is, wat het programma voor
de hoofdprijs betreft, veel bezoekers meer
dan meegevallen. Naast de twee Gouden
Palm-winnaars, Siberiade en Days of
Heaven, mogen aan de lijst van uitsteken
de films zeker worden toegevoegd Eboli
van Francesco Rosi (een misser van de
jury, dat deze nieuwe gouden film van de
meester van Cadaveri Eccelenti buiten de
prijzen viel), vervolgens Die Ehe der Ma
ria Braun van Fassbinder, voorts Manhat
tan van Woody Allen en Wise Blood van
de grijze Hollywood-vakman John
Huston.
Gezegd kan worden, aldus de rechter,
dat veelal niet de handelsnaam op zich
een onjuiste indruk geeft en de vrees voor
misleiding wettigt”, maar dat zulks sa
menhangt met het gevoerde produkt, de
verdere presenatatie enz”. Het zou hier
gaan om een vereniging-achtige organisa
tie, die in het leven geroepen is ten behoe
ve van boekenlezers en muziekliefheb
bers.
Het ensemble ASKO in Kadens.
.weerspiegeling rampzalige maat
schappelijke ontwikkelingen de toe
hoorder kan boeien, als de muzikale van
zelfsprekendheid ophoudt.
De slotfilm van het festival A nous Deux
(buiten de competitie vertoond) van Clau
de Lelouch is, net als de openingsfilm
Hair van Milos Forman, goed gemaakt
entertainment, Catherine Deneuve en
Jacques Dutronc in een soort Bonny and
Clyde-verhaal, maar dan met een gefor
ceerd en modieus tintje mannenhaat. Niks
nieuws trouwens voor Catherine Deneu
ve: ze speelt bijna altijd al rollen die
mannen tegelijk fascineert en bang
maakt.
trale in The China Syndrome van James
Bridges (USA). Ondanks het opgeklopte
karakter van deze typische rampenfilm
rol zet de bekroning zich terecht af tegen
de verrichtingen van Jane Fonda, die hier
nauwelijks boven haar eigen spel-clichés
uitkomt.
De Duitse actrice Eva Mattes (vooral
bekend uit Wildwechsel en andere films
van Fassbinder) kreeg een prijs voor de
beste vrouwelijke bijrol als tegenspeelster
van Klaus Kinski in Woyzeck van Werner
Herzog. Die bijrol de vrouw van de
geplaagde soldaat Woyzeck is erg be
langrijk als tegenwicht tegen het ongenu
anceerde acteergeweld Kinski, dat deze
verfilming van het beroemde toneelstuk
van Buchner als geheel geen goed heeft
gedaan.
De beste mannelijke bijrol is van de
Italiaanse acteur Stefano Madio in de film
Caro Papa (Lieve Papa) van Dino Risi
(Italië). Hij speelt in deze tragikomedie de
terroristische zoon van een machtige
grootindustrieel.
De veelgeprezen Hongaar Miklos Janc-
so kreeg een ereprijs, niet voor zijn inzen
ding naar Cannes, maar voor zijn geza
menlijke werk. Zijn nieuwe film Hongaar
se Rapsodie (twee delen, te zamen 175
minuten) is alweer een soort „1900” (Ben-
tolucci), waarin de sociale ontwikkelingen
in Hongarije verhaald worden in de ge
schiedenis van twee families, de bezitters
en de knechten, de hebbers en de niet-
hebbers.
X*
