EuroDeseCbinuiissie
Goedverdienende Eurocraten in Brussel vol frustraties
I
R
grijze middelmaat
1
L
I
I
II
i
1
9 1
MAANDAG
2 8
M E I
19 7 9
Giolitti (I) regionaal beleid
ij in
I
ijk
ker,
Irukt.
on
n
De scherpste veroordeling over de Eurocraten werd in 1975 uitgesproken
door de Duitse bondskanselier Helmut Schmidt, een man die als Hambur
ger van afkomst op een natuurlijke manier over een grote mond beschikt.
„Bespaar ons de meningen van mensen”, zo orakelde hij, „die niet langer
dan twee jaar een tramvervoerbedrijf zouden kunnen leiden zonder
verliezen te lijden”.
de
(door Jan Gerritsen)
Vijf jaar geleden, in de zo
mer van 1974, was er drie keer
bomalarm in Berlaymont, het
kantoor van de Europese
Commissie in Brussel. Duizen
den Europese ambtenaren
ontvluchtten na de eerste
schrille tonen van de sirenes
hun bureaus en vergaderza
len. Cafés en restaurants in de
omgeving stroomden vol ter
wijl politie en veiligheidsbe
ambten op zoek gingen naar
de bommen tevergeefs na
tuurlijk.
Na de derde keer werd de
dader gepakt. Het bleek een
glazenwasser te zijn, wiens da
gelijks werk bestond in het
reinigen van de ramen van
Berlaymont 3276 ramen
verdeeld over 1160 bureaus in
het X-vormige, dertien verdie
pingen hoge gebouw dat als
een meteoriet is ingeslagen in
wat eens een prettige woon
wijk was. Dag in dag uit hing
de glazenwasser in een vanaf
het dak bediend platform voor
die ramen. Daarachter werk
ten dus de Eurocraten, de zeer
duur betaalde dames en heren
uit alle negen landen van de
Europese Gemeenschap, wier
energie en idealen aan Euro
pese samenwerking en solida
riteit zijn gewijd. Een tredmo
len van vergaderen, bespre
kingen, telefoneren, afwezig
zijn wegens dienstreizen en
een produktie van bedrukt pa
pier, zo’n negenhonderd ton
per jaar.
K
J
i
Cheysson (F) ontwikkelingszaken
Brunner (BRD) energie
Ortoli (F) financiën
Tugendhat (GB) begroting
Rinkelen der kassa vaajk enige troost
ondsen
oteerd
k
ll,1
Gundelach (DK) landbouw en visserij
Burke (Ier.) transport
Vouel (L) mededingingsbeleid
Natali (I) uitbreiding
iet
Vredeling (NL) sociale zaken
1!
1
jens-
daim,
ten.
433,00
295,00
0,30
6,57
9,42
6,82
5,34
Duidelijker misprijzen werd zelden aan de dag gelegd voor de Europese Commis
sie, het dagelijks bestuur en uitvoerend orgaan van de Europese Gemeenschap.
Sindsdien is in het Brusselse Eurocircuit een treffend bon mot in omloop: een
Europees commissaris hoeft geen ruggegraat te hebben. Als zijn huid maar dik
genoeg is, blijft hij wel overeind staan.
Schmidts harde oordeel had betrekking, het zij eerlijkheidshalve vermeld, op het
vorige dagelijkse EG-bestuur. In januari 1977 maakte dat plaats voor de huidige
Europese Commissie. Die bestaat uit de Britten Jenkins (voorzitter) en Tugendhat
(begroting), de Duitsers Haferkamp (buitenlandse betrekkingen) en Brunner (ener
gie), de Franse Ortoli (financiën) en Cheysson (ontwikkelingszaken), de Italianen
Giolitti (regionaal beleid) en Natali (uitbreiding), de Belg Davignon (industrie), de
Luxemburger Vouel (mededingingsbeleid), de Ier Burke (transport), de Nederlander
Vredeling (sociale zaken) en last but not least de Deen Gundelach (landbouw en
visserij).
Ook de huidige „dertien” hebben zich echter niet kunnen ontwikkelen tot een
waarachtig college dat het Verenigd Europa bestuurt en tweede en nog belangrij-
een kleine vierduizend medewerkers met
de C-rang, voor het overgrote deel secre
taresses. Een kleine vijfhonderd portiers,
bodes en chauffeurs vormen tenslotte de
bescheiden D-groep.
Vanaf de rang A3 en hoger in totaal
zo’n 550 posten wordt bij de benoemin
gen een zorgvuldig evenwicht gehand
haafd tussen politieke oriëntaties en nati
onaliteiten. Het gaat hier vrijwel zonder
uitzondering om politieke benoemingen
die worden voorafgegaan door een lang
durig en intensief touwtrekken. Nel Ba-
rendregt, die lid van de Tweede Kamer
was voor ze twee jaar geleden bij commis
saris Henk Vredeling kabinetschef werd:
„Er worden bij wijze van spreken hele
veldslagen geleverd. Soms lijkt het wel of
het vechten om de benoemingen belan-
grijker is dan het werk op zo’n post zelf.
Krachtige druk leidt er vaak toe dat de
juiste man op de verkeerde plaats komt.
Haferkamp (BRD)
buitenlandse betrekkingen
den per maand voor de laagst ingedeelde
secretaresse (C 5) tot 17.600 gulden per
maand voor een directeur-generaal (A 1)
met twaalf dienstjaren. In beide categori
eën is het aantal Eurocraten beperkt (1952
voor C 5 en een tiental voor A 1).
Dat moge wat al te sarcastisch klinken,
het valt niet te ontkennen dat talloze Euro
craten alleen nog troost vinden in het
maandelijks rinkelen van de kassa. Van
de belangrijkste motivatie die bij de Euro
pese ambtenaar mag worden veronder
steld werken voor de idealen van de
Europese eenwording komt al lange
jaren niets meer terecht. De integratie
gaat ongeveer gelijk op met de desintegra
tie. De teleurstelling daarover wordt nog
versterkt door de geringe carrièremoge
lijkheden.
duizend gulden per schooljaar per kind)
kunnen de ouders evenwel putten uit een
speciale toelage per studerend kind die de
commissie verstrekt. De toelage is ruim
genoeg om uitstapjes als een veertien
daagse skivakantie (voor leerlingen vanaf
de vierde klas lagere school) te kunnen
dragen. De kosten daarvan bedroegen af
gelopen seizoen 840 gulden per kind.
Het gebrek aan doorstroming, de on
gunstige leeftijdsopbouw, de rigide orga
nisatie en de politieke konkelarij aan de
top van het apparaat maken dat zeer veel
Eurocraten hun frustraties in lijdzaam
heid koesteren. De balsem van het Euro-
salaris is voor velen nog niet voldoende.
Over de bijverdiensten van sommigen
hunner doen aardige apocriefe verhalen
de ronde. Over een Fransman die in Co-
missietijd zwembaden verkocht, over een
directeur-generaal die struikelde bij het
uit de lift stappen, waarop zijn koffer
openbarstte en tientallen rollen wc-papier
in de sfeerloze hal van Berlaymont rolden.
Belangrijker aanwijzing voor grote on
vrede is het ziektepercentage onder het C-
personeel: met 25 percent ongeveer een
record in de Europese Gemeenschap.
Nel Barendregt: „De salarissen zijn zo
ontzettend hoog, dat je er altijd op achter
uit gaat als je van werkkring verandert.
Dat betekent dat de meesten maar blijven
zitten. Ik vind dat politiek onverstandig.
Het werkt kliekvorming in de hand.”
Dit laatste doet zich zelfs voor in het
zelfde gebouw. In Berlaymont werken
1N18
300,00a
8,65
1,76
200,00
159,00
380,00
Davignon (B) industrie
iche
ten.
dit
euvel
tan.
♦.50
5,00
8,00
5,00
7.20
0.00
7,50
3,70
8,50
7,70
2,00
0.70
2,50
0.00
6,50
0.00
5,50
3,50
0,50
4.50
0,00
10,00
12,80
19,50
>7,50
>2,00
>2,00
14.00
13,70
58,50
18,50
54,30
42,50
33,00
38,70
44.00
42,00
58.00
39,10
4,00
48,60
39.00
78,00
63,50
68,70
51,00
56,50
122,00
41.50
34.00
79,00
64,00
96,00
49,00
42,50
48,10
104,00
42,001
54,50
181,00
36,00e
78,00
138,60
46,10
48,00
35£0e
54,50e
305,00
ker functie als motor optreedt bij de verdere integratie van de EG-landen. Zeven
van de dertien commissarissen rekenen zich tot democratisch links. In de praktijk
van het Europese bestuur als de werkzaamheden van de Commissie al deze
weidse naam verdienen is daarvan nooit iets gemerkt. De socialisten Giolitti en
Vredeling zijn, om maar een voorbeeld te noemen, volkomen vreemden voor elkaar
gebleven.
Van de huidige ploeg Europese commissarissen is er niet één die het volledig heeft
laten zitten, zoals bijvoorbeeld Vredelings voorganger, de inmiddels tot het presi
dentschap van Ierland geroepen Hillery, die ooit in de Irish Times werd omschreven
als „een nat biscuitje”. Maar de grijze middelmaat voert wel de boventoon, zoals
blijkt uit het teleurstellende voorzitterschap van Roy Jenkins.
Vele Eurocraten laten zich in de buiten
wereld onderscheiden door het nummer
bord EUR op hun auto, een prerogatief
dat niets oplevert, behalve af én toe een
extra bekeuring van de Brusselse politie.
Want volgens een Belgisch gevleugeld
woord staat „EUR” voor profiteur. Ande
ren citeren een woord van Bertold Brecht:
Nur der in Wohlstand lebt, lebt angenehm.
Een strofe trouwens uit de Ballade der
Zuhalter (souteneurs) uit de Driestuiver-
sopera.
Voor wie nog twijfeld: ook glazenwas
sers kunnen daarovej meepraten.
Tegenover deze last, alsmede de premie
betaling voor de uitstekende pensioen- en
ziektekostenverzekeringen staan de toe
slagen die het leven van mening Euro-
craat vergulden. De niet-Belg krijgt als
tegemoetkoming in het verdriet van zijn
Brussels verblijf een „ontheemdingstoela-
ge” van zestien percent van het basissala
ris. Kostwinners krijgen vijf percent toes
lag. Per kind wordt een kinderbijslag ge
geven van 255 gulden per maand.
Dan zijn er nog kleine vergoedingen,
bijvoorbeeld voor de geboorte van een
kind (560 gulden), onderhoudstoelage
voor de pas aangenomen Eurocraat die
nog een huis moet zoeken, een installe-
ringsvergoeding van één maandsalaris als
hij verhuist, bij welke gelegenheid hij zich
ook belastingvrij een automobiel kan aan
schaffen. Twee maal per jaar kunnen de
Euro-ambtenaren een colli met zo’n vijf
tien flessen whisky voor het spotprijsje
van 63 gulden kopen.
Een belangrijke voorziening zijn ook de
Europese scholen (er zijn er twee in Brus
sel). Duizenden Eurocraten-kinderen ge
nieten hier kosteloos kleuter-, lager en
middelbaar onderwijs. De ouders behoe
ven slechts de leerboeken aan te schaffen.
Voor het transport per schoolbus (kosten
Zeker is wel dat de tolk- en vertaaldien
sten van de Europese Comissie nu
reeds een derde van alle Europese perso
neel andermaal forse uitbreiding zullen
ondergaan. Een Nederlandse tolk (A 5, 36
jaar, getrouwd, drie kinderen, netto-
maandsalaris 8000) die vanwege zijn
werk als geen ander de bureaucratie van
nabij kent, laat ten behoeve van gegadig
den voor de Europese ambtenarij wel een
waarschuwing horen: „Hoe lager de ran
gen, hoe harder er gewerkt moet worden”.
Gaulle. Het volstaat een inventaris op te
maken van hun ideële en materiële wel
stand. Ze vormen een gideonsbende, die
Eurocraten. Het zijn er ruim tienduizend
(stand eind oktober 1978). Nog altijd ruim
minder dan het ambtenarenbestand van
het Haagse ministerie van Landbouw
(12.00 man). Hun kantoor Berlaymont,
vernoemd naar een klooster dat hier lang
geleden was gevestigd, is al vele jaren te
klein, zodat ook talrijke kleine en grote
gebouwen in de omgeving in Europese
kantoorruimten zijn herschapen.
Je wordt het niet gemakkelijk, Euro
craat. Voor de honderd tot honderdvijftig
vacatures die jaarlijks bij de Europese
Comissie ontstaan, melden zich zes tot
achtduizend gegadigden. Na een eerste
selectie worden vele honderden kandida
ten uitgenodigd voor een vergelijkend on
derzoek concours, in het Brusselse jar
gon dat een definitieve schifting tot
stand moet brengen. Wie slaagt wordt
aangenomen (voor het leven) of komt op
een reservelijst die wordt aangesproken
als onverwacht nieuwe plaatsen open
vallen.
Italianen en Belgen zijn in de meerder
heid onder de Eurocraten. Respectievelijk
2588 en 2474 Europese ambtenaren komen
uit deze twee landen. Er zijn maar een
kleine zevenhonderd Nederlanders, rela
tief veel minder dan het aantal, vooral in
de hogere rangen, waarop Nederland
recht heeft. Nederlanders willen geen exa
mens afleggen als ze menen hun kwalitei
ten al te hebben bewezen, bijvoorbeeld in
de vorm van een universitair diploma. Ze
willen evenmin drie of vier jaar wachten
tot een plaats beschikbaar is, hetgeen in
Brussel eerder regel dan uitzondering is.
Tot de hoge kwaliteitseisen die aan de
Eurocraat van hoge rang worden gesteld
behoren grondige kennis Van een EG-taal,
alsmede redelijke kennis van een tweede
vreemde taal. Ook dat levert in toenemen
de mate problemen op voor Nederlandse
sollicitanten. Toch is het beruchte con
cours (dat uit een schriftelijk en monde
ling examen bestaat) het enige middel om
de prestaties van enige tientallen Neder
landers met die van drieduizend Italiaan
se gegadigden te vergelijken -r- want zo
liggen de verhoudingen in de belangstel
ling voor de Eurocratië. De Europese
ambtenaren worden ingedeeld in drie sa
larisklassen A, B en C.
„A 1” zijn bijvoorbeeld de directeuren-
generaal en directeuren die de leiders zijn
van de twintig directoraten-generaal (te
vergelijken met departementen) waarin
de Europese Comissie is opgedeeld. Na
ruim 2800 A-ambtenaren de ragen lo
pen van Al tot A7 volgen ruim 2500 B-
Eurocraten, het middenkader en tenslotte
Slechts een enkeling ontstijgt aan dit Normaal Brussels Peil, met de Belgische
burggraaf Etienne Davignon in de wandeling beter bekend als Stevie Wonder
als de grote uitschieter.
De dertien commissarissen houden kantoor op de dertiende verdieping van het
Berlaymontgebouw aan de Brusselse Wetstraat. Tot de luxe die hen omgeeft,
behoren vier snelle liften, die twaalf verdiepingen overslaan als ze naar de begane
grond afdalen. Ze stoppen nergens, deze liften, en de commissarissen gebruiken ze
gretig om Berlaymont te verlaten en doorgaans ver van Brussel de Europese idealen
te gaan uitdragen.
De reislust van het gezelschap heeft wel tot minder gepaste vergelijkingen met een
duivetil geleid, hetgeen overdreven is, omdat commissarissen om maar een ding te
noemen niet geringd worden. Hun macht is weliswaar zeer beperkt, maar buiten
Brussel en de andere hoofdsteden van de lidstaten van de Gemeenschap is dat veel
minder bekend. Een arm land in Azië of Afrika dat zijn export van overhemden naar
de Europese Gemeenschap wil opvoeren, legt zijn dikste loper uit voor een lid van
het dagelijks bestuur van het grootste handelsblok ter wereld. Een minister van een
(kleine) lidstaat die zijn veto kan uitspreken over de overhemdeninvoer, wordt vaak
met minder plichtplegingen ontvangen.
Europese commissarissen worden voor vier jaar door de regeringen van de Negen
benoemd, al kan die termijn wel worden verlengd. Maar wie er ook komen en gaan,
de Europese ambtenaren blijven bestaan. Over de ruim tienduizend Eurocraten die
de ambtelijke diensten van de Europese Commissie bemannen, gaat bijgaande
reportage van onze redacteur in België Jan Gerritsen.
Het is dan ook interessanter naar grote
re groepen te kijken. Naar de 1450 ambte
naren met de rang C 2 - merendeels
secretaressen die salarissen mogen
smaken van 3200 tot 4300 gulden per
maand. Of naar de kleine 3000 A-Eurocra-
ten, omdat het laagst A-salaris al 4500
gulden per maand is, maar er dik vijftien
honderd Euro-ambtenaren zijn wier
maandsalaris zich tussen de ruim zeven
duizend tot bijna twaalfduizend gulden
per maand beweegt. Kom daar eens om
bij Jan Modaal <jie het met 2500 gulden
per maand moet stellen.
Het interessante van de vele Euro-sala-
rissen is dat ze netto aanmerkelijk hoger
zijn dan het bruto basissalaris. Daarvoor
zorgen het milde belastingregime en een
geriefelijk stelsel van toeslagen. De belas
ting die de Eurocraat aan de Europese
Comissie afdraagt, volgens het vestzak-
broekzaksysteem, wordt berekend vol
gens een schijventarief: acht percent voor
de eerste duizend gulden en vervolgens
oplopend tot 45 percept boven de 3400
gulden. De gemiddeld geheven belasting
bedraagt echter slechts vijftien percent.
Maar na veel gehang en gewurg, om met
Nel Barendregt te spreken, is er ook nog
altijd het fameuze artikel 50 van het sta
tuut voor de Europese ambtenaar. Dat
maakt het mogelijk directeur of directeur-
generaal „in het belang van de dienst” uit
de Eurocratië te verwijderen. De getroffe
ne krijgt als vergoeding de nog fameuzer
gouden handdruk: 3 maanden volledig
salaris, 85 percent tijdens de volgende
drie jaar, 60 percent voor de vijf daarop
volgende jaren en 60 percent tot je zestig
ste jaar.
De betekenis van deze elegante regeling
wordt pas duidelijk bij kennisname van
de riante salarissen van de Eurocraten.
De basissalarissen variëren van 2400 gul-
zo’n 700 mensen, lager personeel, die op
tijdelijke basis zijn aangenomen en voor -■
het zelfde werk soms minder dan de helft
krijgen betaald van hetgeen de Euro-col- t
lega ontvangt. Een schrijnend probleem, -
zegt mevrouw Barendert.
Het Berlaymont-gebouw eigendom
van het pensioenfonds van de ambtena
ren van het voormalig Belgisch Congo 7X
gonst altijd van de intriges. Helaas liggen
tal van aspecten die het leven van de
Eurocraat veraangenamen vast in onaan
tastbare reglementen. Wie over een kunst
stof dan wel lederen stoel mag beschik-
ken, ligt even vast als het aantal ramen
dat kan worden opgeëist. Zes voor com-.
missievooriztter Jenkins, vijf voor een
„gewone” commissaris, vier voor een di
recteur-generaal, drie voor een directeur
en twee voor een afdelingshoofd. Veel
concurrentie richt zich op de relatie tot
vrouwelijke medewerkers. Nel Baren
dregt: „De hanerigheid van de mannen
hier is nog een graadje erger dan wat ik
uit Nederland ken. Er zijn slechts drie
vrouwen directeur (op een aantal van -
ruim veertig): Nel Barendregt, het hoofd
van de bijna 300 mensen tellende tolken
dienst, de Belgische Renee van Hoof, en
de Deense mevrouw Nilsen, die voor de
Gemeenschap de onderhandelingen met
Athene over de Griekse toetreding tot de
EEG leidde. In de laagste twee A-rangen
maken vrouwen slechts een derde van het
totaal uit, in de C-rangen bijna tweederde
Het hoeft geen betoog dat in de Europese
burelen regelmatig tal van A-C-verhou-
dingen opbloeien.
Als Griekenland, en later Portugal en
Spanje tot de Gemeenschap toetreden,
ontstaan nieuwe mogelijkheden om met
overdadige afvloeiingsregelingen naar
het vaderland terug te keren. Dit perspec
tief houdt menig ambtenaar, die nu zijn
leed in Luxemburg verbijt, op de been.
Een strooptocht naar „gouden handdruk
ken”, zoals in 1973 plaatsvond, toen Enge-
land, Ierland en Denemarken tegelijker
tijd lid werden, wil men echter voor
komen.
Jenkins (GB) voorzitter
Met zijn bomalarm had de glazenwasser
wraak genomen op deze schemerachtige
wereld. De wraak van een gewoon mens
op de Eurocraten, die immers geen gewo
ne mensen zijn. Daarvoor behoeft men
niet te herinneren aan de misprijzende en
wantrouwige betiteling „apatrides” va-
derlandslozen van generaal Charles de
