Newyorkse travestiegroep The Trocks komt naar Nederland
5?
T
i
h
Muziektheater
in de Schuur
Veel interesse
verwacht voor
Duitse prijs voor
Franck concours
Wim Rottinghuis en Paul Kuiper
Yehudi Menuhin
het geloof in de goede zaak
Choreograaf Kurt Jooss
in Heilbronn overleden
Nerveuze
spanningen
rusteloosheid, examenvrees.
I
iiiiOtB'
II
II
Zet koffie met
O
Uitlaten voor
alle merken autoos,
voor géén geld
CARFIT
Rozenstraat 15 Haarlem (023) 316' 15
Melitta Special 81:
genieten van een verfijnd aroma.
Verkeersongeluk bleek fataal te zijn
as
MARKER CULTUUR IN FOTO’S EN PENTEKENINGEN
1
door
Conrad van de Weetering
Imiteren
W 4<
■i
D I
2 9
12
KUNST
19 7 9
M E I
DINSDAG
X:
fi
NEW YORK. Natch Taylor
danst als man onder de naam
Alexis Lermontov en als vrouw
onder de naam Suzina Lafuzzio-
vitch. Hij stichtte met Peter Anas-
tos in 1974 Les Ballets Trockade-
ro de Monte Carlo (The Trocks).
Voordien danste hij bij het Gloxi
nia Ballet de Trockadero (The
Gloxs) waar hij vertrok omdat ze
daar weigerden zijn ballet „I Ne
ver Promised You a Rose Ada
gio” op te voeren. Hij werd vol
gens zijn biografie ontdekt toen
bleek dat hij zelfs in arabesque-
positie kon slapen. Hij kreeg van
de New Yorkse balletomanen de
eretitel „Vrouwensjouwer van de
twee Eeuwen”.
FRANKFORT (AFP). De
vredesprijs van de Duitse boek
handel is dit jaar toegekend aan
de Amerikaanse violist Yehudi
Menuhin.
Z(
wor
vaa]
dras
begi
mer
hoo:
zich
den
de
klei;
tuui
nati
kijk
van
eers
pita
ginr
I
Ook u kunt kalmer leven met
Valdispert
een zuiver natuurprodukt
uit de valeriaanwortel.
De nieuwe Melitta
Special 81 zet binnen
8 minuten 2 tot 6
kopjes uitstekende
koffie. Misschien wel
de beste die u ooit
proefde. Dankzij een
vernieuwd filter (voor
nóg fijner aroma) en
de Melitta koffiezet-
techniek. De Special
81 is er in geel
en bruin.
^Adviesprijs
S) f75,-.
*31
i J
i'
We willen satire op ballet maken
I
4
1
1
I
E
I
(ADVERTENTIE)
i
Koffiemelk
I
in***1
Ik’
Lees vooraf de gebruiksvoorschriften.
(ADVERTENTIE)
■fr Wim Rottinghuis: Gezicht op de haven vanuit Buurt 3, pentekening.
5
Ij f
I I
t
I
fl ii
geeftkleur 4
aan uw koffie.
Uitsluitend bij
apotheker en drogist.
In de motivering werd gezegd dat met
Menuhin een belangrijk vertolker is uitge
kozen „die de muziek ais mogelijkheid ziet
om vrede te stichten”.
Het is voor het eerst dat de prijs, waar
aan dit jaar een bedrag van 25.000 mark
(ruim 25.000 gulden) is verbonden, is toe
gekend aan een prominent kunstenaar.
i
t
I
I
I
het repertoire op zichzelf ook humoris
tisch zijn. Als we Don Quichotte (Don Q.)
brengen, is dat een persiflage op de Russi
sche Don Q. Toen dat gemaakt werd heer
ste in Moskou een rage om Spaans te
dansen, een Russische versie van Spaans.
Wij gaan gewoon een stap verder, na de
stap van Spaans naar het Bolshoi Ballet,
van het Bolshoi Ballet naar The Trocks”.
„Die stap is vermoedelijk bijna net zo
groot”, vertelt Natch Taylor, „maar men
sen die die balletten als Don Q. kennen en
weten hoe dwaas Russische ideeën over
Spaanse dansen zijn, kunnen onze spot
lust best waarderen. We spotten trouwens
ook met Balanchine in „Go for Barocco"
en met Jerome Robbins in „Yes Virginia,
Another Piano Ballet” wat een persifla-
ü- Scène uit het Zwa
nenmeer in de versie
van The Trocks. Links
Alexis Lermontov
(Natch Taylor) en Ta
mara Boumdiyeva.
(Tot 8 juni, open op werkdagen van 9-17 uur).
CEES STRAUS
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. The Barney’s Pocket
Show, muzikaal en visueel theater uit
Engeland, geeft woensdagavond een op
treden met mime, clowning en magie in
het Haarlems theater de Toneelschuur.
De
het tc
Hollai
gensti
het v
een v
grami
ken b
tistieP
i
i
Uit
tish 1
Londe
Lessoi
regie
van V
Berm;
kijk c
Techn
De Vr
ling ir
taal e<
voor
Koun
duktie
Stads;
(ADVERTENTIES)
I
HAARLEM. In het expositiebeleid dat Gebouw Noord-
Holland aan de J. J. Hamelinkstraat voorstaat, is de laatste
jaren een duidelijke tendens waarneembaar die hieruit bestaat
dat regelmatig wordt gekozen voor kunstenaars die in hun werk
een grote voorliefde voor het schilderachtige in het Noordhol-
landse landschap en dorpsgezicht tonen. Daarmee betuigt de
dienst trouw aan het gestelde uitgangspunt namelijk een
keuze voor werk dat het begrip ruimte in de breedste zin dekt
maar in de sfeer van de planologen die in dit gebouw werkzaam
zijn en wier visitekaartje de tentoonstellingshal immers is, kan
deze keuze gemakkelijk als een vingerwijzing worden be
schouwd.
Vijf
speeld
pen ui
bergisi
men o:
tuut n
Engels
Action
tron I
die zo'
Frans;
uit on;
Het
kwam
in het
seur C
en art
Stuttg
niet-ge
deling
had O]
gearre
dieda
tandai
hofg^
Peyms
de toe
In i
voorst
te ziei
Heilbr
aardig
fraai v
wing
succes
werkt.
Iphige
vdórst
zijn vi
tiek te
De
onder
(De n
bij i
Public
centra
tot eei
men. i
gen zi.
Ibsen
stuk c
tergeb
en ge
busch
er maar een voorstelling, aanvang 20.30
uur.
pi»”"
De groep, bestaande uit twee spelers en
twee musici is een afsplitsing van het
Footsbarn Theatre dat eerder dit seizoen
in de Toneelschuur speelde. Daniel Rovai
is als „Commedia dell’Arte” -aardige
clown de hoofdpersoon in het snel gevari
eerde entertainment dat de groep brengt.
Margaret Biereye is zijn tegenspeelster als
een soort Luiu L’Amour.
Muziek, speciaal gecomponeerd en geïn
tegreerd in de show, wordt gebracht door
Thom Podgoretsky (gitaar, harmonika,
percussie, zang) en Pete Berryman (gitaar
en zang).
Met hun voorstelling trachten de Ber-
ney’s door middel van hun eigen gevoe
lens en emoties meer contact te krijgen
tussen spelers en zaal. Woensdagavond is
nn nn
Hr Margaret Biereye en Daniel Rovai in The
Barney’s Pocket Show.
AMSTERDAM. Op dinsdag 22 mei is de wereldberoemde Duitss choreograaf Kurt
Jooss op 78-jarige leeftijd in een ziekenhuis in Heilbron overleden. Hij was ruim vier
weken daarvoor vanuit zijn laatste woonplaats Kreuth am Tegersee in een Volkswa
genbusje op weg naar Holland toen hij bij een verkeersongeluk hersenletsel opliep.
Sindsdien is hij nog maar af en toe bij bewustzijn geweest. Het bericht van zijn dood is
pas zo laat bekend geworden omdat zijn familie, zijn dochters en hun echtgenoten, de
eerste week van zijn heengaan in besloten kring en in alle stilte wilden doorbrengen.
dat hij op de zwarte lijst kwam en de
waarschuwing kreeg op staande voet
Duitsland te verlaten om grote onaange
naamheden te voorkomen”.
Lemckert, Flor Peeters en Lpuis Toe-
bosch. De eerste ronde vindt plaats op 17
oktober, de tweede op 19 oktober, en de
finale op 20 oktober.
1 's
1 i
1
echt ballet brengen, maar dan van de
grappige kant bekeken. Voor vrouwenrol
len ontstaat die humor vanzelf als ze door
mannen worden uitgevoerd, maar voor
mannenrollen ligt dat anders. Ook bij
gewoon ballet is het de man die de balleri
na op een voetstuk zet. Hij houdt haar in
evenwicht op de spitzen, tilt haar op, be
reidt haar volgende stunt met haar voor,
zorgt dat ze er altijd goed uitziet en draait
haar eventueel wat bij. Dus in ons ballet
gebeurt hetzelfde”.
„De mannelijke partner zet zijn balleri
na zodanig op het toneel dat ze humoris
tisch werkt. Maar als hij een solo danst
wordt het wat anders, daarin kan hij
commentaar geven op de mannelijke hou
ding en allure en ook dat kan humoris
tisch werken. Als je sommige mannelijke
dansers op het toneel bekijkt, hebben die
vaak iets gemaniëreerds, iets elegants en
ook iets van grootheid over zich”.
„En als ik als man dans doe ik precies
hetzelfde als zij, maar dan wel met bin
nenpretjes, die door het publiek worden
opgemerkt, zodat als ik de variatie in Het
Zwanenmeer begin- het publiek al blauw
ligt van het lachen als ik nog niets anders
heb gedaan dan oplopen zoals de meeste
dansers doen en mijn uitgangspositie in
nemen. Wat ik dan dans zijn de oorspron
kelijke passen, anders is het niet echt
leuk. We willen in de eerste plaats serieuze
dansers zijn, serieus met grappen en we
werken hard aan onze kwinkslagen”.
„Dat kun je ook terugvinden in onze
namen: Tamara Boumdiyeva, Natalia
Zlotmachinskya, Ida Neversayneva (ne
ver say never) en Nadia Doumiafeyva (do
me a favour) spreken voor zichzelf. Het
dansen van vrouwenrollen door een man
is natuurlijk leuk, maar daar ben je na
tien minuten aan gewend, daarom moet
Tot nu toe kwamen de prijsdragers
overwegend voort uit kringen van litera
tuur en wetenschap.
ge is op „Dances at a Gathering”. Bij
Robbins is dat een ballet waarin dansers
zomaar voor zichzelf dansen bij muziek
van Chopin die een pianist op de vleugel
zit te spelen. Bij ons is de vleugel er wel,
maar de pianist niet de pianomuziek
komt uit de luidsprekers: doorprikken
van verwachtingspatronen”!
„De dansers van de grote groepen in
New York, zoals het New York City Ballet
en het American Ballet Theater, komen
vaak naar ons kijken en zijn dol op ons,
want wat wij doen geeft een goed beeld
van waar zijzelf ook mee bezig zijn. On
dertussen zijn we misschien wel het enige
grote gezelschap dat ik ken, dat uitslui
tend van de eigen inkomsten aan de kassa
bestaat, we krijgen van niemand hulp”.
Natch Taylor erkent dat de groep dan
ook zichzelf goed moet verkopen. „Daar
kun je gemakkelijk over praten, maar
omdat we een visuele kunst vertonen
moet je het eigenlijk laten zien. En omdat
we op humor uit zijn moet het al meteen
uit onze foto’s blijken dat je bij ons terecht
kunt om te lachen. Daarom voegen we
daar altijd een extra element aan toe,
bijvoorbeeld mij, als prins, zittend op de
knie van de zwanenkoningin. Dan zegt de
toeschouwer: „Hé, dit moet ballet voor
stellen, maar er is iels geks mee, waarom
zou dat zijn? En misschien komen ze dan
wel kijken”.
„We hebben wel eens dansers in de
groep gehad omdat ze op dat moment
juist om een baantje verlegen zaten, maar
in het algemeen komen onze dansers nu
toch uitsluitend bij ons omdat ze bij The
Trocks willen dansen. Ze kunnen meestal
wel ander werk krijgen waar ze als man
kunnen optreden, maar ze komen bij ons
omdat ze willen doen wat wij doen, dan
sen zoals The Trocks, dat wil zeggen,
plezier in je werk hebben”.
Rottinghuis hebben hun keus gemaakt en twijfelen daar niet
aan. Wat ze de kijker te bieden hebben is hun geloof in de goede
zaak.
„Als ik mezelf op spitzen zie staan, ben
ik twee meter lang en als zoiets dan pirou
etten in een tutu uitvoert of licht probeert
te wezen op spitzen, dan is dat zonder
meer belachelijk en geeft dat een onver
wacht commentaar op ballet”, zo legt
Natch Taylor uit. „De vier kleine zwaan
tjes zijn prachtig als je ze gewoon in „Het
Zwanenmeer” ziet, maar als je een kijkje
achter de schermen neemt en ook nog
gevoel voor humor hebt, dan is het eigen
lijk bespottelijk wat daar gebeurt. Dat
wordt goed zichtbaar als je dat nummer
door vier grote mannen laat uitvoeren”.
„Toen we begonnen, bestond de groep
uit vrienden die we kenden van balletles
sen met zeer uiteenlopende kwaliteiten,
maar later hebben we echte audities uitge
schreven en kregen we de beste dansers
die er beschikbaar waren. Nu bestaat de
groep helemaal uit dansers die eerder in
Amerika en Europa bij grote gezelschap
pen hebben opgetreden. Ons technische
niveau groeit nog steeds waardoor onze
humor subtieler kan worden en niet alleen
maar van grove grappen en slapsticks aan
mekaar hangt”.
„We kunnen nu ook de kleine maniëris
tische trekjes van de grote ballerina’s imi
teren, want al onze mensen hebben die
ballerina's van dichtbij meegemaakt, zo
dat ze alle maniertjes kennen. De meeste
dansers hadden toen ze bij ons kwamen
geen enkele ervaring op spitzen. Soms
hebben we een maand om ons op een
toemee voor te bereiden en soms hebben
we maar twee weken. Als je een goede
mannen-techniek hebt is die omschake
ling alleen maar een kwestie van wennen
aan de pijn en het vinden van een enigs
zins ander evenwicht. Die pijn hou je
altijd. Er zijn altijd eksterogen, blaren,
afbrekende nagels, kortom het is net als
bij echte ballerina’s.
Ons uitgangspunt is een satire op ballet
maken. Dat was ook zo bij het Gloxinia
Ballet, waar ik gedurende anderhalf jaar
heb gedanst, maar ik had daar niet het
gevoel dat ze echt met ballet bezig waren,
ik het het idee dat ze aan zelfverheerlij
king deden. Peter Anastos en ik wilden
Binnen dit kader past ook de expositie op het thema „Marken”,
waaraan Wim Rottinghuis en Paul Kuiper meewerken. Het zijn
twee kunstenaars, wonend en werkend op het voormalige Zuid-
erzee-eiland, die op niet misverstane wijze hun keuze al hebben
gemaakt: voor de conservering van het oude en huns inziens
waardevolle en tegen de aantasting van natuur en cultuur.
Van iemand die voor het behoud van het verleden kiest en daar
zo onomwonden voor strijdt in zijn werk, kan je niet geheel en al
verwachten dat hij zich in een progressieve taal uit. Met name
geldt dat voor Wim Rottinghuis die zijn pentekeningen in een
zeer behoudende stijl uitvoert. Met een fotografische precisie
tekent hij boereschuren en oude houten woningen zonder daar
nog iets persoonlijks aan toe te voegen. Hij bouwt zijn tekenin
gen in sterk lineaire vlakken op, met een goed gevoel voor
detailleringen. Weinig doet hij met de toon: het is steeds bijna
geheel zuiver zwart en .wit.
Een grotere behoefte dan het vastleggen van de Marker
leefgemeenschap is niet in zijn werk terug te vinden: de ambitie
om de oude cultuur 4e behouden wordt niet gestoord door
nieuwlichterij. Het is een beheerst soort naturalisme dat weinig
pretenties kent; de keuze voor de schoonheid van het overganke
lijke moet genoeg zijn.
In de foto’s van Paul Kuiper is veel meer de wens terug te
vinden om met zijn beeldtaal verder te gaan en toch ontkomt hij
ook niet'aan een nogal traditionele opstelling. Wat Rottinghuis
tekent, legt Kuiper in foto’s vast, zij het dat hij op vaak fraaie
manier het licht in zijn beelden wil inbrengen. De scène die hij
daar voor uitkiest, hebben een vaak onwezenlijke stemming. Met
de zon hoog aan de horizon of een vaal strijklichtje in de winter
ontstaat een sfeer die veel specifieker eigen is aan de kunstenaar.
Traditioneel is Kuiper dan in zoverre dat hij weinig experimen
teert met zijn fotografisch materiaal. Vooral in een serie opge
bouwd rond het gegeven zwaan zoekt hij voortdurend naar een
gave en evenwichtige compositie die een oogstrelend effekt moet
opleveren. Het zijn beelden net als de tekeningen van Rotting
huis die een mening bevestigen en haar hoogstens verstevigen,
maar die niet aanzetten tot een bewust nadenken. Kuiper en
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. De organisatoren van
het tweede César Franck concours dat
plaats zal hebben van woensdag 17 tot en
met zaterdag 20 oktober in de Haarlemse
kathedraal aan de Leidsevaart, verwach
ten ook dit jaar weer een geslaagd evene
ment dat veel belangstelling zal trekken.
Het concours hanteert in hoofdzaak nog
dezelfde opzet met het hoofdaccent op
orgelcomposities van Franck. Dit jaar is
er een keuze in de categorie vrije werken
uit orgelwerken van Tournemire, Duru
flé, Vierne, Dupré, Messiaen en Alain.
In oktober 1976 werd het concours voor
de eerste maal georganiseerd om jonge
organisten te stimuleren zich in de inter
pretatie van Francks orgelwerken te ver
diepen. De grote belangstelling die het
concours toen trok, leidde tot studiedagen
van Francks werken in oktober 1978 waar
speciale interpretatieproblemen werden
bestudeerd. Winnaar werd toen Piet van
der Steen.
Organisten die belangstelling hebben
om aan dit concours deel te nemen kun- 1
nen een inschrijfformulier aanvragen bij
het secretariaat César Franck Concours,
Kromme Elleboogsteeg 28, 2011 TS Haar
lem. Zij dienen na 31 december 1943 te
zijn geboren en voor 1 september in -te
schrijven.
j De jury bestaat dit jaar uit Johann T.
Kurt Jooss kreeg zijn grootste bekend
heid met het ballet „De groene tafel”,
waarmee hij in 1932 op een internationaal
dansconcours in Parijs de eerste prijs
won. Het is een duideljk politiek ballet,
dat zich tegen de oorlog met al zijn ver
schrikkingen richt. Het werd in 1965 door
Kurt Jooss ook bij het Nationale Ballet
ingestudeerd en staat daar nog steeds op
het repertoire evenals bij een groot aantal
andere gezelschappen over de hele
wereld.
Jooss richtte in 1930 in Essen de Folk-
wang Schule op, waar ook veel Neder
landse dansers hebben gestudeerd. Na
1933 verliet hij Duitsland als reactie op het
naziregime. Hij vestigde toen met zijn
groep een school even buiten Londen. Pas
na de oorlog kwam hij weer treug in
Duitsland. De toernees die hij toen ook in
ons land maakte, lieten zien dat „De groe
ne tafel” waarin Jooss zelf een indruk
wekkende dood danste, nog niets van zijn
overtuigingskracht had verloren.
De laatste jaren deed Kurt Jooss het
rustiger aan en studeerde zijn dochter,
Anna Markard, zijn belangrijkste werken
bij verschillende groepen in. De nog be
staande werken van zijn hand zijn „De
groene tafel”, „Wereldstad”, „Bouw in het
oude Wenen” en „Pavane pour un enfant
défunte”.
Anna Markard omschreef zijn stijl als
volgt: „Geen decor, alleen belichting, twee
piano’s, nooit orkest, dat maakte de groep
wendbaar, daar kon je tenminste mee
reizen en dat werd ook zijn handelsmerk.
Zijn balletten worden nog steeds zo uitge
voerd”.
En over zijn karakter zei Anna Mar
kard: „Toen ds autoriteiten hem in 1933
wilden dwingen de joodse leden van de
groep te ontslaan, was hij daardoor zoda
nig geschokt, dat hij heel duidelijk zei wat
hij over dit idee dacht met het resultaat,
De New York
se dansgroep
Les Ballets
Trockadero de
Monte Carlo zal
van 13 tot en met
22 juni optreden
in Eindhoven,
Nijmegen, Tiel,
Amsterdam, Hil
versum, Utrecht,
Den Haag en
Rotterdam in
het kader van
het Holland Fes
tival 1979. Het is
de eerste keer
dat deze Ameri
kaanse traves
tiegroep een
tournee door Eu
ropa maakt.
jlliJ&L
jirtl
ffll
