Oliedeskundige professor Odell:
Symbolisch gebaar
Iran zou order
Zuiveren van
Olieprijzen lopen uit de hand
kerncentrales
water wordt
willen annuleren
door te groot energieverbruik
veel duurder
Fondsverzekering
ook in vakantie
Kritiek op
lening aan
Nicaragua
Westduits bedrijf
kostte OGEM
achtergrond
Meer ombuigen
noodzakelijk
ruim 25 miljoen
Toch produktie
kartonnen huizen
Kom op voor Eut^Jpa.
Consumentenbond:
kwaliteit filet
zeer slecht
Perquin (KNOV):
ECONOMIE
DINSDAG
2 9 MEI
19 7 9
1
ge energiebeleid van de rege
ring gaat daar wel vanuit. Ten
onrechte, meent Odell.
(Van onze redactie economie)
ROTTERDAM. De rege
ring is volkomen op de ver
keerde weg met haar energie
beleid. Het tekort aan olie en
aardgas wordt er niet minder
door, het speelt alleen de olie
producerende landen, vere
nigd in de OPEC, in de kaart.
Tot deze conclusie komt de
energiedeskundige prof. dr.
Peter Odell in het blad Econo-
misch-Statistische Berichten
(ESB). Volgens hem is er hele
maal geen sprake van dat er
binnenkort een tekort zal zijn
aan olie en aardgas. Het huidi-
19
(Van onze redactie economie)
OPEC in de kaart
ri- PRESIDENT SOMOZA
dsen
>erd
(ADVERTENTIE)
el
m,
(Van onze redactie economie)
aSS---
TEHERAN (DPA). Iran overweegt
om het contract voor de bouw van kern
centrales met de Westduitse fabrikant van
elektrische centrales, Kraftwerk-Union
(KWU), een dochteronderneming van Sie
mens, op te zeggen. Dit heeft de directeur
van de Iraanse organisatie van kernener
gie, Sahabi, volgens een dagblad in Tehe
ran gezegd. Sahabi zou menen dat de
bouw van twee kerncentrales aan de Per
zische Golf te duur wordt en dat er zich te
veel technische problemen zullen voor
doen.
Volgens Sahabi zou Iran ook van de
overeenkomst met het Franse Framatome
afwillen. De centrale die met behulp van
deze Franse onderneming aan de rivier de
Karoen wordt gebouwd is voor bijna de
helft klaar.
„Ieder vat olie en elke kubieke meter
gas die de geïndustrialiseerde wereld na
laat te produceren, heeft op twee manie
ren nadelige gevolgen voor dat werelddeel
zelf”, zo schrijft Odell in ESB. „In de
eerste plaats vergroot deze de macht van
het OPEC-kartel. De aangesloten landen
daarvan worden zo in staat gesteld munt
te slaan uit het aldus ontstane tekort. De
prijzen kunnen erdoor weer omhoog, de
produktie verder beperkt, zodat weer
nieuwe prijsverhogingen mogelijk zijn.
Zo wordt de crisis, die we zelf gemaakt
hebben, steeds groter”, aldus Odell.
Het feit dat meer dan de helft van de olie
uit het Midden-Oosten komt, noemt Odell
„een historische toevalligheid”. „De jacht
op olie kon de afgelopen twintig jaar
plaatsvinden in een politiek veilig klimaat
DEN HAAG (ANP). Het nuttigen
van kant en klaar gekochte filet améri-
cain is niet aan te bevelen. Dit heeft de
Consumentenbond geconcludeerd na
een steekproef van tien produkten op
het totale Nederlandse aanbod van fi
let américain.
In de onderzochte produkten werd
een gemiddeld 'vetgehalte aangetroffen
van negentien percent. In negen van de
tien gevallen was varkensvlees ver
werkt en in zes van de tien gevallen
werd de verboden chemische stof sül-
fiet aangetroffen. Geen enkel produkt
voldeed aan de richtlijnen die zowel
het ministerie van Volksgezondheid,
het Voorlichtingsbureau voor de Voe
ding als de Keurigsdienst van Waren
geven.
Deze gegevens heeft de Consumen
tenbond gepubliceerd in het juni-num-
mer van de Consumentengids.
Naar schatting wordt vijf procent van de
in Rotterdam binnenkomende olie via
deze markt verkocht. Het is overigens
meer een beurs dan een markt. De han
del gaat daarbij geheel telefonisch of via
de telex. Er is dus geen oliebeursgebouw
waar de handelaren samenkomen. De
handelaren wonen trouwens niet allen in
Rotterdam. Er zijn er zo’n honderd in
heel Wqst-Europa, twintig van hen geven
de toon aan.
Ze zijn nu het haasje en klagen dan ook
steen en been.
Frankrijk is het felst tegen de Rotter
damse spot-market. Vorige week in de
Europese ministerraad voor Energieza-
ken probeerde dit EG-land al de zaak
aan banden te leggen. Er zouden erken
de makelaarscommissies moeten komen
met een monopolie voor deze handel. Er
zou een controlecommissie moeten ko
men en de prijzen van elk verhandeld
produkt zouden gepubliceerd moeten
worden. Een maximumprijs zou ook
■vastgesteld moeten worden. Dit voorstel
haalde het niet. De Duitsers wilden niet
dat aan de vrije markt getornd werd.
Het bleef bij een vage verklaring.
Een gevaar is dat niet alleen de olie
consumerende landen met argusogen
naar de vrije markt kijken, maar ook de
olieproducerende landen. Zij zouden er
uit kunnen afleiden dat er nog wel een
schepje op de officiële OPEC-prijs kan.
De zeer sterk oplopende prijzen op de
spot-market zijn het gevolg van de onze
kerheid en chaos in de oliewereld. Om te
beginnen levert Iran niet meer zoals
voor de omwenteling aan een consorti
um van grote oliemaatschappijen, waar
onder de Shell, maar een dertig of veer
tig kleine ondernemingen en dan tegen
een marktprijs.
HAARLEM In verband met de
komende vakantieperiode heeft het
ziekenfonds Spaarneland in Haar
lem er nogmaals op gewezen dat
vakantiegangers die niet over de
grens gaan, in heel Nederland de
zelfde rechten hebben als in hun
woonplaats.
In veel gevallen hoeft men wanneer
men in Nederland hulp van een dokter
nodig heeft of met een recept naar een
apotheek gaat niet te betalen, mits men
een geldig bewijs van lidmaatschap bij
zich heeft.
Moet men wel betalen, dan vergoedt
het ziekenfonds deze kosten naderhand.
Hierbij worden echter wel de zieken
fondstarieven gerekend, zodat het moge
lijk is dat men meer heeft betaald dan
wordt vergoed.
Bij vakantie in het buitenland kan in
het algemeen gebruik worden gemaakt
van de daar geldende ziekenfondsvoor
zieningen. Met de volgende landen heeft
Nederland een verdrag gesloten waar
door Nederlanders die in dat land op
vakantie zijn of op doorreis zijn, gebruik
kunnen maken van dit voordeel: België,
Denemarken, Frankrijk, Griekenland,
Groot-Brittanië, Ierland, Italië Joego
slavië, Luxemburg, Marokko, Oosten-
Saoedi-Arabië heeft nu Iran weer pro
duceert (de helft van vroeger) zijn pro
duktie teruggebracht naar het oude peil
van 8,5 itailjoen vaten per dag. Dit land
heeft echter ook de levering aan de tra
ditionele afnemers verlaagd, van 7,5 mil
joen vaten per dag tot 7 miljoen vaten.
Het halve miljoen vaten per dag gaat nu
naar kleinere klanten, tegen hogere
prijzen.
t4- De Noordbrabantse gemeente Ooster-
hout zou dolgraag een spoorwegstation
hebben. Om uiting te geven aan dit verlan
gen overhandigde burgemeester Mater
(rechts) gisteren aan minister Tuynman
van Verkeer, in het bijzijn van staatssecre
taris Smit-Kroes een modeltreintje.
9,22
6,80
5,32
I, 18
II, 00
8,65
1,76
Sahabi zou verder hebben gezegd dat
het werken met de kerncentrales voor
Iraanse technici alleen te moeilijk is. Het
wordt volgens hem ook te duur. Aanvan
kelijk zouden de twee centrales ongeveer
acht miljard mark kosten; onlangs werd
bekend dat het meer dan dertien miljard
mark zal worden. Iran heeft al zes miljard
mark betaald aan Kraftwerk-Union. De
twee centrales zijn al voor respectievelijk
85 en 70 percent gereed. In 1981 zouden ze
alletwee moeten werken.
>o
!0
10
10
>0
10
50
70
>0b
10
00
70
50
00
00
00
50
50
50
90
12,00
15,00
0,25
6.57
00
50
50
50
10
00
00
50
50
50
00
,30
00b
,70
,60
,00
,00
,10
,00
,60
,20
,00
,50
,50
,00
,50
,00
,20
,20
',00e
1,10
1,00
>.00
!,50
1,50
1,00
1,00e
1,50
1,10
1,00
7,30
3,10
3,00
5,50
4,50
0,00
8,00
0,00
rijk, Portugal, Spanje, Turkije en West-
Duitsland.
In Griekenland, Marokko en Turkije
zijn verplicht verzekerden die een WAO-
/of AWW-uitkering ontvangen echter
niet verzekerd. Met een WW-Z of ZW-
uitkering is men daar wel verzekerd. De
bejaarden- en vrijwillige verzekering
gelden niet in Griekènland, Marokko,
Oostenrijk, Portugal en Turkije.
In de meeste landen heeft men een
speciaal formulier nodig, dat men bij het
ziekenfondskantoor in Nederland af kan
halen. Hier kan men ook informatiefor
mulieren over deze kwestie verkrijgen.
Men dient wel een bewijs van lidmaat
schap mede te nemen.
Men wijst er overigens op dat de zie
kenfondsverzekering in Nederland een
van de beste in de wereld is, zodat men
in het buitenland rekening moet houden
met verschillende nadelen. Het afsluiten
van een reisverzekering wordt daarom
vrijwel algemeen geadviseerd.
De premie moet op tijd zijn betaald;
anders kan het recht op hulp in het
buitenland vervallen. Verder verzoekt
het ziekenfonds Spaarneland voor be
grip wanneer men wordt geconfron
teerd met lange wachttijden of vertra
ging bij de behandeling van een bepaal
de zaak. Dit kan het geval zijn door
vakantie van personeel.
Wat er op de spot-market gebeurt is van
dit alles een symptoom, een gevolg dat
men niet met de oorzaak moet ver
warren.
onder zulke omstandigheden als elders ter
wereld niet bestonden.
En toen men daar zoveel goedkope olie
had gevonden, ontbrak het de oliemaat
schappijen grotendeels aan motieven om
elders naar andere bronnen te zoeken. De
rest van de wereld werd nauwelijks on
derzocht. Door de nalatigheid echter van
de geïndustrialiseerde landen om hun in
middels ontdekte olie- en aardgasvelden
te ontginnen, daalt de waarschijnlijkheid
van extra olie- en aardgasvondsten. Het
simpelweg blijven zitten op ontdekte olie
en aardgas staat.gelijk aan het moedwillig
verwaarlozen van de kansen die er zijn en
vergroot de onzekerheid over de toekom
stige energievoorraden.”
„Zo onlogisch als ze zijn”, zo vervolgt
Odell, „geloven de ontwerpers van ons
energiebeleid helaas in de juistheid van
precies het tegenovergestelde. Hun ver
keerde opvattingen leiden tot het creëren
van de schaarste, die ze vrezen en tot het
verergeren van de problemen die ze bewe
ren op te lossen.
Odell contateert dat de energiecrisis de
uitvinding is van dergelijke „policy-ma-
kers” wier „vertroebelde opvattingen een
gevaar vormen voor het voortbestaan van
het gehele westerse economische sy
steem”. Als oplossing van het energiepro
bleem beveelt hij drie maatregelen aan:
het opvoeren van de produktie van de
nu bekende en exploiteerbare voorraden
tot het maximaal mogelijke om zo de
wereldvraag naar olie uit de OPEC-lan-
den te beperken;
het daadwerkelijk, overgaan op een
strategie, gericht op een laag olieverbruik
om zowel het „politieke olietekort” op de
korte termijn te verminderen als de onze
kerheid ten aanzien van het energieaan-
bod op de lange termijn te beperken en
het komen tot een overeenkomst tus
sen alle westerse landen om zich gezamen
lijk in te spannen om olie en gasbronnen
te zoeken en te exploiteren in zoveel moge
lijk verschillende landen en streken. „Als
men op deze drie punten tot daden
overgaat”, aldus Odell, „kunnen ten min
ste drie generaties over de olie en het
aardgas beschikken op basis waarvan on
ze samenleving is ingericht en die in de
toekomst zullen kunnen worden gebruikt,
om dè schokken te minimaliseren die onze
samenleving anders op energiegebied
krijgt te verwerken, met een geringe kans
op een goede afloop.”
ZEIST. „Een verdere ombuiging dan
in Bestek ’81' is aangegeven, is dringend
gewenst. Een matiging van de loonontwik
keling is daarnaast onontbeerlijk”, aldus
voorzitter Perquin van het Koninklijk Ne
derlands Ondernemers Verbond (KNOV)
op een ledenvergadering van deze organi
satie van ondernemers in het midden- en
kleinbedrijf in Zeist.
Men mag volgens Perquin in een maat
regel als verplichte aftopping van de prijs
compensatie geen alibi zoeken om de om
buiging achterwege te laten. Maar het is
ook levensgevaarlijk, aldus Perquin, zon
der meer aan het spel van vrije maat
schappelijke krachten de verdere inko
mensontwikkeling over te laten. Hij
meent dat we er op deze wijze niet in
zullen slagen de inkomensontwikkeling
binnen verantwoorde grenzen te houden.
Daarom wijst voorzitter Perquin op
nieuw op de noodzakelijkheid om nu voor
het komend jaar loonmaatregelen te ne
men. In zo’n maatregel zou bijvoorbeeld
verkorting van de werkweek moeten wor
den tegengegaan, aldus Perquin.
DEN HAAG. De verwachting is ge
wettigd, dat de investeringen in
zuiveringstechnische werken in ons land
in de jaren 1979 tot en met 1985 aanzien
lijk zullen stijgen boven de eerder ge
raamde 3,4 miljard. Er hebben zich in
tussen nieuwe ontwikkelingen voorge
daan, die betrekking hebben op vervan-
gings- en revisie-investeringen, investerin
gen ter voorkoming van stank- en geluids
overlast, voor defosfatering en investerin
gen voortvloeiend uit de strengere eisen
op het gebied van ruimtelijke ordening en
miliehygiëne. Dit schrijft de directie van
de Nederlandse Waterschapsbank in haar
verslag.
Waterschappen en provincies legden vo
rig jaar voor ruim 525 miljoen aan ver-
ontreinigingsheffingen op tegen 462,5
miljoen in 1977. Daarnaast wordt ook nog
door het rijk en een aantal gemeenten
heffing opgelegd. De door de waterschap
pen opgelegde omslag voor de traditionele
waterschapstaken steeg vorig jaar van
326 miljoen tot 348 miljoen. De op
brengst vorig jaar is 222 percent van die in
1970. Uitgedrukt in geldswaarde van 1970
blijkt de omslag in 1977 13 percent hoger
te liggen dan in dat jaar.
eens 2 miljoen verloren. Dit heeft drs.
Udink, voorzitter van de raad van bestuur
van OGEM meegedeeld in de jaarverga
dering.
Nadrukkelijk zei Udink dat BUM geheel
uit de boeken is verdwenen, zodat de
resultaten van OGEM van dit jaar af
hierdoor niet meer zullen worden beïn
vloed.
„Na het drama blijft de teleurstelling en
zij is ons een les om in de toekomst nog
scherper toe te zien of er ook een kloof
gaapt tussen schijn en werkelijkheid, zo
als bij BUM helaas het geval was”, aldus
Udink.
Dit soort zaken verstoren de traditio
nele handelsstromen ernstig. Raffinade
rijen krijgen daardoor schommelingen
en/of tekorten in de aan voer van hun
grondstof. Hun planning klopt niet
meer, hetgeen duur is, en ze hebben
leveringsverplichtingen. Ze zoeken dus
begrijpelijk een uitweg via de vrije
markt. Het gaat dan meer om hoeveelhe
den dan om de prijs. Ook bij marginale
hoeveelheden vliegt de prijs omhoog.
De chaos op de internationale olie-
markt, de officiële en de vrije, wordt
vergroot, zo men wil ten principale in
stand gehouden, door het (vermoede)
onvermogen hier om inderdaad nu op
energie te bezuinigen en door het verzet
tegen de plannen van Carter in de VS.
(Van onze redactie economie)
Het' Internationaal Energie Agent
schap (IEA) in Parijs onderzoekt het
functioneren van de Rotterdamse vrije
oliemarkt, de zogenaamde spot-market.
Dit als uitvloeisel van de vorige week
gehouden conferentie van deze organi
satie van twintig olie consumerende
industrielanden. Een week eerder waren
in Rotterdam de vrije olieprijzen „volko
men uit de hand gelopen”, tot dertig
dollar per vat ofwel het dubbele van de
officiële olieprijs. Er moet zelfs een bod
van 33 dollar zijn geweest.
Op de Rotterdamse spot-market wor
den olieprodukten verhandeld buiten de
contractleveringen tussen de olielanden
en de grote oliemaatschappijen om.
DEN HAAG (ANP). Het Wereldver-
bond van de Arbeid heeft kritiek op de
lening van 130 miljoen gulden van het
Internationaal Monetair Fonds (IMF) aan
Nicaragua.
In protesttelegrammen aan president
Carter van de VS, wiens regering heeft
ingestemd met de lening, en aan de direc-
teur-generaal van het IMF wijst het ver
bond erop „dat Somoza, die verantwoor
delijk is voor vele massamoorden, zijn
fortuin bijeen heeft geraapt ten koste van
de nationale rijkdom”.
Het Wereldverbond van de Arbeid roept
alle democratische krachten in de wereld
op het regime van Somoza te boycotten en
solidair te zijn met het volk en De Centra
le van Werknemers (CNT) van Nicaragua.
CNT is aangesloten bij het wereldver
bond.
ROTTERDAM (ANP). De deelne
ming van OGEM Holding NV in het in
middels ingestorte Westduitse concern
Beton- und Monierbau AG (BUM) heeft
per saldo 24,3 miljoen gekost. Daarnaast
is uit een latere afschrijvingsoperatie nog
GRONINGEN. De kans is groot dat
de produktie van kartonnen woningen in
Oost-Groningen toch van de grond komt.
De Kartonbouw BV heeft de financiering
van het project, dat op langere termijn
werk kan bieden aan 200 mensen, zo goed
als rond. De besprekingen met de geld
schieters worden volgende week afge
rond.
De Noordelijke Ontwikkelingsmaat
schappij (NOM) wilde vorig jaar geen geld
in het project steken, omdat er volgens de
NOM geen markt voor kartonnen huizen
was.
Het project zou aanvankelijk moeten
zorgen voor een deel van de 200 nieuwe
arbeidsplaatsen om het verlies aan ar
beidsplaatsen door de herstructurering
van de kartonindustrie op te vangen,
maar de Hermas (stichting die de karton-
sanering begeleidt) heeft onlangs laten
weten dat de 200 arbeidsplaatsen niet
meer nodig zijn.
Kartonbouw BV heeft haar activiteiten
tot nu toe moeten beperken tot de bouw
van enkele proefwoningen. Een woning
bij Spijk wordt al langer dan ?een jaar
bewoond.
Er zijn uiteraard andere vrije olie-
markten, onder meer in Genua. De Rot
terdamse spot-market is echter uitge
groeid tot de belangrijkste voor Europa,
althans Noordwest-Europa.
Oorspronkelijk ging het vooral om de
handel in partijen olie(produkten) die
via de Rijn naar Duitsland gingen, later
breidden de handelaren hun activiteiten
uit tot het invoeren van produkten van
niet-Westeuropese raffinaderijen, tot uit
Zuid-Amerika en Oost-Europa.
De grote oliemaatschappijen opereren
op de spot-market, als zij bij hun eigen
produktie overschotten of, zoals nu, te
korten hebben.
Voor de oliecrisis van 1973 werkte de
Rotterdamse vrije oliemarkt via het spel
van vraag en aanbod nogal eens prijs-
drukkend. Niemand protesteerde toen,
integendeel. De Zweden met name profi
teerden van deze situatie. Zij kochten
alles op de vrije markt omdat de prijzen
er lager waren dan op de officiële markt.
Nog
8 dagen
en dan. M
„Energiebeleid speelt
