Onzekerheid
Amerika wil importeurs beschermen
Spaans protest
tegen onderzoek
tl
t
Vernietiging Amazone gestroomlijnd
achtergrond
Dodental Lombok
Lockheed geeft
omkopen toe
Onderzoek naar
bloedvergiftiging
Einde gijzelingen
in El Saivador
over afloop
UNCTAD V
Mogelijk steun voor
boycot Zuid-Afrika
Moeilijkheden genoeg
rond Poolse reis paus
„Tenerife”
Als Namibië-overleg mislukt
Russische opening
naar China en VS
1:
Terechtstellingen
in Iran zijn
„weerzinwekkend
3
BINNEN- EN BUITENLAND
2
19 7 9
JUNI
ZATERDAG
„schandelijk voor de strijd
den. In alle belangrijke Europese landen is de maatregel van
president Carter „egoïstisch” en
tegen het olietekort” genoemd.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS-WASHINGTON. Er is door diverse westerse lan
den woedend gereageerd op het Amerikaanse besluit op elk vat
olie vijf dollar subsidie uit te keren aan Amerikaanse impor
teurs.
Voor de volgende week is door het Internationale Energiebu-
reau (IEA), dat twintig westerse landen omvat, een spoedverga
dering bijeengeroepen om zich op de nieuwe situatie te bera-
9
(Van onze redactie buitenland)
I
privé-ondernemingen
(Van onze redactie buitenland)
NEW YORK/DEN HAAG. Wanneer de bemiddeling van de vijf westerse
leden van de Veiligheidsraad in de kwestie Namibië definitief mislukt, zal
Nederland dwangmaatregelen van de Veiligheidsraad tegen Zuid-Afrika
ondersteunen.
treu-
vak-
ver-
nt en
Za-
n om
igen.
van
l van
[t de
om
a Be-
wor-
5 na-
inko-
VKa-
ipvol-
aauw
laties
larbij
pe is
lieuw
met
ntieel
on-
ienst,
cedu-
•okje,
scha-
tissie,
i vor-
1 van
De kolonisten met hun hebzucht, de op
snelle winst beluste multinationals en
een regering die jaagt op economische
groei zonder meer, hebben volgens des
kundigen nu al de kaalslag op hun gewe
ten van zo’n 12 percent van de Brazili
aanse bossen.
De hoop van tegenstanders van het
Braziliaanse plan, de ontginning van een
gebied vijftien keer zo groot als Neder
land, is erop gericht, dat uit de discussies
en de concrete resultaten van steeds
omvangrijker onderzoek zal blijken hoe
groot de schade eigenlijk wel is die op
die manier zal worden toegebracht aan
Want dat die ontbossing tot op ramp
zalige schaal dreigt door te zetten, zal
zelfs de grootste optimist niet meer dur
ven ontkennen, in de wetenschap dat de
commerciële waarde van het Amazone-
oerwoud wel eens is geschat op 90 mil
jard dollar.
Strategische punten op de route van het
vliegveld naar het centrum van Warschau,
waarlangs paus Johannes Paulus II in een
open wagen wordt vervoerd na zijn aan
komst deze ochtend, zijn al weken afgezet
door dranghekken. Op het Victoria-plein,
waar hij een pontificale hoogmis in de
openlucht celebreert, is een hoog altaar
gebouwd uit stalen buizen en houten be
timmering met daarachter een indruk
wekkend ongeveer tien meter hoog hou
ten kruis.
De Poolse autoriteiten hebben de laatste
tijd hoog opgegeven van de goede relaties
tussen kerk en staat. Niettemin zitten zij
tussen twee vuren. Tegenover het volk
kan de Poolse regering zich niet veroorlo
ven de paus een minderwaardige behan
deling te geven. Aan de andere kant moet
de staat zijn enthousiasme over het be
zoek intomen uit angst voor scheve ogen
Daarom moet volgens de kersverse
minister een staatsmaatschappij wor
den opgericht om „een flink deel” van ue
Amazone te exploiteren. Vrij vertaald:
als er nu toch geplunderd moet worden,
doet de regering het liever zelf.
Intussen gaat het met dollartekens ge
lardeerde rapport van Brazilië’s beken
de econoom Muthoo voorbij aan een
gigantische stapel andere studies en uit
spraken met een wellicht wat zwaarwe
gender visie.
De leider van de oppositiepartij MDB
in de Braziliaanse senaat, Paulo Bros-
sard, gaf als commentaar: „Het project
heeft tot gevolg dat de Amazone wordt
beroofd van zijn bossen. Dat is een mis
daad tegen de nationale souvereiniteit”.
JAKARTA (AFP). Bij de aardbeving
van woensdag op het Indonesische eiland
Lombok, ten oosten van Bali, zijn 34 men
sen omgekomen, zo heeft het Indonesi
sche persbureau Antara gemeld. Meer
dan 11.000 mensen zijn dakloos. De mate
riële schade wordt geraamd op acht mil
joen gulden.
an, of
s uit-
nage-
i mo-
let zo
e on-
t ver-
rings-
an de
het in
tl ver-
n van
arden
a een
eling
zich
weer
aakt
sche
>n.
irkie-
t het
n als
euwe
ntko-
argu-
ump-
ikke-
iktief
t het
itsen,
ROME-TEHERAN (AP/UPI). Inter
nationale juristen hebben in Siracuse op
Sicilië, de gerechtelijke praktijken en te
rechtstellingen in Iran veroordeeld als
„een ernstige schending van de mensen
rechten en van de islamitische wetge
ving”. Onder de juristen bevinden zich
ook islamieten. Professor Bassiouni van
de* Depaul-universiteit van Chicago, om
schreef de processen als „weerzinwek
kend”. De juristen zijn drie dagen bijeen
voor een eerste internationale conferentie
over mensenrechten en het islamitische
strafrecht.
In de Iraanse hoofdstad Teheran heb
ben islamitische rechtbanken gisteren vijf
politie-officieren ter dood veroordeeld. Ze
werden beschuldigd van vergrijpen tegen
de staat.
nder
n de
■rgie-
band
voor
1.
koord
iedge-
voor,l
lus de
Indu
verk-
jaar
vast-
lende
ngen
inde
rtijd-
voor
:e ge-
n vis-
edrij-
zerto-
r ver-
ische
:otaal
nder-
■mers
rzoek
taald.
min-
augd-
it van
leden
eren,
lande
oenut
k om
BOEDAPEST. Tijdens zijn bezoek
aan Hongarije heeft de Russische partij
leider en president Leonid Brezjnjev gis
teren gezegd, dat hij voorstander is van en
bereid tot een „actief en opbouwend ge
sprek met de Amerikaanse president Car
ter”. Hij zei ook, dat de Sovjet-Unie bereid
is gesprekken te voeren met China, „als
van Chinese zijde werkelijk tekenen van
nuchter verstand worden getoond.” Vol
gens de Russische president is ontwape
ning het eerste agendapunt bij een ge
sprek met Carter. Het SALT-II-akkoord,
dat in Wenen moet worden getekend door
beide grootmachten, omschreef de partij
leider als „de belangrijkste stap die ooit is
genomen bij het beperken van de nucleai
re bewapeningswedloop”.
(Van onze redactie buitenland)
SAN SALVADOR. De gijzelingen in
de hoofdstad van San Salvador, El Salva
dor, zijn sinds gisteravond teneinde.
De Franse ambassadeur Michel Don-
denne en zijn vijf medewerkers die al
geruime tijd door leden van het Revolutio
nair Volksblok in de Franse ambassade
gevangen werden gehouden, zijn vrijgela
ten en ook de bezetting van de ambassade
van Venezuela in El Salvador is beëin
digd. De vrijlatingen geschiedden na het
aanbod van Mexico de 25 bezetters asiel te
verlenen. De gijzelaars zijn gisteravond
vertrokken naar Mexico-City.
WASHINGTON (DPA/AFP/Reuter).
De Amerikaanse vliegtuigmaatschappij
Lockheed heeft gisteren toegegeven in de
jaren 1972 tot 1974 in verschillende landen
steekpenningen te hebben betaald, waar
onder 1,8 miljoen dollar (3,7 miljoen gul
den) aan de oud-premier van Japan, Ka-
kuei Tanaka.
De Amerikaanse regering had Lock
heed beschuldigd van 8 gevallen van om
koperijen. De maatschappij erkende dit
en verklaarde zich schuldig aan het ge
bruik van communicatiemiddelen om be
drog te plegen en het verstrekken van
onjuiste verklaringen aan de regering ten
einde betalingen te verhullen, die de maat
schappij in Japan had gedaan om con
tracten te krijgen voor de verkoop van
vliegtuigen.
Lockheed werd door een rechtbank in
Washington veroordeeld tot het betalen
van een boete van 647.000 dollar (1,3 mil
joen gulden). De beslissing van Lockheed
om schuldig te pleiten, maakt een eind
aan het officiële onderzoek dat twee jaar
geleden werd ingesteld naar betalingen
van de maatschappij in het buitenland.
Het Worldwatch Institute in Washing
ton heeft een onderzoek gepubliceerd,
waaruit blijkt dat honderdduizenden
soorten planten en dieren massaal uit
sterven in de biologisch rijke, maar we
tenschappelijk nog nauwelijks in kaart
gebracht vochtige tropische gebieden
van de Amazone. Oorzaak: de stelselma
tige vernietiging van de regenwouden.
Een recente verklaring van ecologen
van de Verenigde Naties stelt ongerust
vast, „dat de Brazilianen wel eens bezig
kunnen zijn een nieuwe Sahara te ma
ken als de ontbossing in het huidige
tempo doorgaat”. Niet alleen vrezen de
deskundigen mogelijke klimaatsveran
deringen, die daar het gevolg van kun
nen zijn, maar ook dat de vernietiging zo
snel gaat, dat mogelijk alle oerwouden
op de wereld binnen een eeuw zijn ver
dwenen.
Ook zal de voorgenomen ontbossing
desastreuze gevolgen hebben voor de
oorspronkelijke bewoners van deze bos
sen, de indianen.
„Het Amazonegebied moet geen mu
seum blijven", zo liet de Braziliaanse
regering recentelijk weten. Het lijkt ech
ter op z’n minst aanvechtbaar dat het
alternatief een kale Sahara moet zijn,
achtergebleven na al dan niet van staats
wege gepleegde roofbouw.
Europa razend over
olie-subsidie VS
Dit heeft de Nederlandse vertegenwoor
diger bij de Verenigde Naties, Hugo
Scheltema, verklaard bij de stemming
over een resolutie, waarin de algemene
vergadering zich met 118 tegen nul stem
men en bij zestien onthoudingen uitsprak
voor een handelsembargo tegen Zuid-Af
rika.
Nederland behoorde, met de overige
leden van de Europese Gemeenschap, tot
de zestien landen die zich van stemming
onthielden. De resolutie, zo zette mr.
Scheltema uiteen, bevatte uitspraken die
(Van onze speciale verslaggever Anton Koene)
WARSCHAU. De Poolse autoriteiten tobben al dagenlang over de
groeiende stroom pelgrims die van heinde en verre naar Warschau komen om
een glimp op te vangen van de eerste Poolse paus in de historie. Er is
onvoldoende logiesruimte, ondanks het feit dat de Poolse kerk alle gelovigen
in vooral de hoofdstad maanden geleden heeft opgeroepen gastvrijheid te
verlenen aan belangstellenden uit andere delen van het land.
Het Amerikaanse besluit heeft tot doel
de eigen oliekopers te steunen in de con
currentie met de steeds hoger wordende
olieprijzen op de Rotterdamse markt. Vol
gens de Amerikanen is de Rotterdamse
markt de laatste tijd zo lucratief gewor
den, dat het de moeite waard is voor
Europese oliekopers ook de olie op te
kopen die normaal naar de VS zou zijn
gegaan. Europese energiedeskundigen
hebben er al op gewezen dat de subsidie-
maatregel alleen maar tot gevolg zal heb
ben, dat de Rotterdamse prijzen met vijf
dollar zullen worden verhoogd.
„Carter heeft de olieoorlog uitgeroe
pen” was in grote opmaak de kop gisteren
van de Londense Daily Mirror, terwijl het
Parijse dagblad Le Matin meldde, dat
„het gewijde principe ieder voor zich,
thans in werking is”. Het Franse dagblad
Le Figaro verweet Washington het recht
van de sterkste toe te passen.
De Britse minister van Energie, Howell,
liet gisteren weten zijn Franse collega te
hebben gevraagd zijn „diepe zorg” over te
De meningen lopen over een aantal pun
ten nog zozeer uiteen, dat gisteravond
besloten werd de conferentie, die eigenlijk
deze dag zou eindigen, voor een dag te
verlengen en uiterlijk in de vroege
ochtenduren, morgen, uiteen te gaan. Zou
de conferentie toch nog voor een tweede
dag worden verlengd, dan zal minister De
Koning het einde niet meer mee kunnen
maken, want hij moet morgenavond naar
Nederland terugvliegen, waar hij afspra
ken heeft in verband met de verkiezing
van het Europese parlement.
Nederland blijft opereren binnen de Eu
ropese Gemeenschap, waarbij het echter
niet uitgesloten is, dat Nederland anders
stemt in de slotzitting dan de EG-partners
voor het geval een resolutie al te zeer
tegen de zin is. Van initiatieven met de
groep gelijkgezinde landen zal geen spra
ke meer kunnen zijn, want die landen
denken al geruime tijd niet meer gelijk.
Deze groep functioneert eigenlijk niet
meer. Alleen Noorwegen neemt onder de
rijke landen een ongeveer even vooruitge
schoven positie in als Nederland: voor
initiatieven is een Nederlands-Noorse
combinatie echter te gering van gewicht.
Belangrijke punten, waarover de rijke
en de arme landen lijnrecht tegenover
elkaar staan en waarover geen compro
mis in zicht is, liggen op het terrein van de
hervorming van het internationale mone
taire bestel en op dat van de bulkscheep-
vaart, waar de ontwikkelingslanden tot
ladingyerdeling willen komen. Qp dit laat
ste purtt heeft Nederland een „cosmeti
sche” behandeling aanbevolen: de Neder
landse delegatie heeft vgorgesteld de
kwestie later in de scheepvaartcommissie
van de UNCTAD te bespreken.
Op die manier wordt bereikt, dat de
conferentie niet eindigt in onenigheid op
dit punt. Men kan de kwestie dan beter
voor zich uit schuiven, meent de Neder
landse delegatie.
De secretaris-generaal van de UNC-
TAD-organisatie, Corea, heeft in uitlatin
gen tegenover journalisten in Manilla
reeds laten uitkomen, dat hij weinig con
creets van deze conferentie verwacht.
Waar het volgens hem op aan komt is, dat
gepraat is over en de aandacht is geves
tigd op de verlangens van de Derde We
reld, die in hoofdzaak neerkomen op een
structurele hervorming van de economi
sche wereldorde. De conferentie draagt
ertoe bij, dat de discussie hierover door
gaat, wat volgens Corèa tenslotte toch
resultaten zal opleveren.
brengen aan Amerikaanse functiona
rissen. Giraud brengt de volgende week
een bezoek aan de VS. Volgens het West-
duitse dagblad Stuttgarter Zeitung heeft
MADRID (Reuter). Spanje heeft bij
de Nederlandse regering geprotesteerd
over het onderzoek dat de Nederlandse
Raad voor de Luchtvaart heeft ingesteld
naar de vliegramp op Tenerife, de ergste
in-de geschiedenis van de burgerlucht
vaart. Dit hebben bronnen binnen het
Spaanse ministerie van Luchtvaart giste
ren meegedeeld.
De Spaanse en de Nederlandse autori
teiten zijn het niet eens over de oorzaken
van de botsing in dichte mist tussen de
twee Boeings 747 van de PanAm en de
KLM. Maandag en dinsdag vond in Den
Haag het onderzoek van de Raad voor de
Luchtvaart plaats. Tijdens de zitting,
waarvan het verslag binnen zes weken zal
verschijnen, heeft een verkeersleider ge
zegd dat het taalgebruik van de verkeers
torens in verschillende landen anders kan
zijn, hetgeen soms misverstanden veroor
zaakt.
De Spaanse autoriteiten hebben hun
volledige vertrouwen gesteld in een rap
port dat in oktober in Spanje is versche
nen en dat zegt dat de piloot van het KLM-
toestel zonder toestemming is gestart, al
dus de bronnen.
van buurlanden als de DDR en de grote
broer in het Kremlin.
Het plotselinge afbreken van de tele
foonverbindingen met de meeste westerse
landen gisteravond veroorzaakte grote
opwinding omdat het juist de telefooncen
trale in de DDR was, die het als tussen
schakel liet afweten. De Polen zelf fluis
terden daarom over sabotage door de
Oostduitsers.
Een ander nog onopgelost probleem
was gisteren de kwestie welk deel van het
tiendaagse bezoek van de paus wel of niet
door de televisie mag worden uitgezon
den, omdat deze programma’s door bijna
alle Oostbloklanden ontvangen worden,
inclusief een deel van de Sovjet-Unie. De
Poolse regering is zich uitermate goed
bewust dat toen zij de inwijding van de
paus in Rome rechtstreeks liet uitzenden,
ook de straten in de buurlanden nagenoeg
leeg waren.
het oerwoud en daarmee aan het totale
wereldmilieu.
Maar in Brazilië wordt nog steeds met
zevenmijlslaarzen heengestapt over
waarschuwingen dat de zuurstofvoor
ziening van de hele wereld gevaar loopt
als het Amazonegebied definitief ver
dwijnt en de „groene long van de wereld
ophoudt te ademen”. Aan de visie van
minister Andreazza, die niet nalaat te
wijzen op de slechte positie van de Brazi
liaanse economie en de pure noodzaak
om te profiteren van de natuurlijke rijk
dommen van het land, ligt overigens een
onderzoek ten grondslag dat is verricht
door de in Brazilië nogal bekende eco
noom Maharj Muthoo.
Volgens Muthoo verdwijnt er elk jaar
in het Amazonegebied een miljoen hec
tare bos. Elke hectare kan 4500 kubieke
meter verkoopbaar hout opleveren en
een kubieke meter is al gauw 100 dollar
waard. Dit betekent, aldus Muthoo, dat
met het jaarlijks gekapte hout een winst
gemaakt kan worden die gelijk is aan de
waarde van eenderde van de Braziliaan
se uitvoer in 1977. Een geweldige smak
geld, die, zo vindt Andreazza, in elk
geval niet in handen moet vallen van
„gewetenloze
die het gebied „zullen leegplunderen”
als de regering niet ingrijpt.
(door Kees Klaasse)
Toen de nieuwe minister van Bin
nenlandse Zaken van Brazilië, Ma
rio Andreazza, tweeëneenhalve
maand terug, na zijn beëdiging,
energiek zijn werkkamer op het sta
tige departement binnenstapte,
vond hij op z’n bureau onder meer
het onzalige plan van de vorige re
gering om ongeveer eenvijfde deel
van het kolossale tropische regen
woud in het Amazonegebied te
kappen.
Nederland „onmogelijk” kon ondersteu
nen, en „in afwachting van verdere stap-
pèn die de vijf westelijke mogendheden
zouden willen nemen, gelooft Nederland
nog niet dat het tijdstip is aangebroken
voor het nemen van stappen om de beslui
ten van de Veiligheidsraad af te
dwingen”.
Mr. Scheltema zei wel dat het Zuidafri-
kaanse optreden „als gevaarlijk voor de
internationale vrede en veiligheid” moet
worden beschouwd, woorden die de Fran
se afgevaardigde, die namens de negen
landen van de Europese Gemeenschap
sprak, zorgvuldig vermeed.
De veiligheidsraad kan namelijk slechts
besluiten tot sancties indien hij meent dat
„internationale vrede en veiligheid” wor
den bedreigd. Volgens de Algemene Ver
gadering is dit reeds het geval: in de
aangenomen resolutie heet het dat „Zuid-
Afrika’s onwettige bezetting van Namibië,
zijn voortdurend uitdagen van de Ver
enigde Naties, zijn onderdrukkingsoorlog
tegen de Namibiërs, zijn niet-aflatende
agressie tegen onafhankelijke Afrikaanse
landen, zijn kolonialistisch expansionis
me en zijn apartheidspolitiek een ernstige
bedreiging van de internationale vrede en
veiligheid vormen”.
Nederland, aldus mr. Scheltema, verzet
zich tegen het gebruik van woorden die er
op neerkomen dat de Verenigde Naties
het gebruik van geweld aanmoedigen en
meent dat het aanduiden van de SWAPO
(South West African People’s Association)
als enige en authentieke vertegenwoordi
ger van het volk van Namibië, vooruit
loopt op de verkiezingsuitslag. Nederland
beschouwt de SWAPO als „een belang
rijke politieke factor”.
Het bestaan van plannen om de „hou-
treserves van het Amazonegebied te
gaan exploiteren” werd eind vorig jaar
door de internationale pets onthuld en
begin dit jaar na veel tegensputteren
door de regering bevestigd. Mario An
dreazza besloot een paar maandjes op
het plan te broeden en kwam een dezer
dagen met krachtige taal voor de dag,
toen hij verzekerde dat er geen grote
stukken grond in het Amazonebekken
meer zullen worden verpacht of ver
kocht aan buitenlandse ondernemingen.
Wie echter mocht denken dat daarmee
een sprankje hoop gloort voor het voort
bestaan van dit grootste biologische fe
nomeen op aarde en van zijn bewoners,
de indianen, komt bedrogen uit. Immers
het warme pleidooi van de nieuwe be
windsman hield geen steek meer in dan
de intentie tot oprichting van een staats
maatschappij, die zoals Andreazza het
zei, „toezicht moet houden op de exploi
tatie” van de enorme wouden in het
Amazonegebied.
De vernietiging van het oerwoud „de
schatkamer van de evolutie”, wordt dus
(Van onze redactie buitenland)
MANILLA. Het was minister De
Koning (Ontwikkelingssamenwer
king) gisteravond, na afloop van een
eerste zitting van de plenaire verga
dering van de vijfde wereldhandels
conferentie (UNCTAD V) in Manilla,
nog niet duidelijk of de conferentie al
dan niet zal eindigen met een voor
Nederland bevredigend resultaat. De
Nederlandse delegatie blijft probe
ren oplossingen, formules en com
promissen te vinden, die zover moge
lijk in de richting van de wensen der
ontwikkelingslanden gaan.
slechts in een wat gestroomlijnder jasje
gestoken, want op de keeper beschouwd
zal het de tegenstanders een zorg zijn of
de tropische bossen nu worden vernie
tigd door een particuliere buitenlandse
onderneming, zoals nu op forse schaal
gebeurt, of door een staatsmaat
schappij.
w Het Victorieplein in Warschau krijgt nog eens een goede beurt voordat de paus vandaag de
plavuizen zal betreden. Op de achtergrond, een in communistische landen wat ongebruikelijk
symbool: een meters hoog houten kruis.
de Westduitse minister van Economische
Zaken. Lambsdorff, scherpe kritiek gele
verd tegenover de Amerikaanse ambassa
deur in Bonn.
Ook de Nederlandse regering liet giste
ren in Den Haag haar ongenoegen over de
Amerikaanse stap blijken, terwijl de
Deense voorzitter van de IEA, Niels Er-
boell zei, dat de maatregel neerkomt op
„het gappen van geld uit onze deviezen
voorraden”.
Bondskanselier Schmidt en de Franse
premier Barre hebben gisteren over de
kwestie gesproken. Over dat beraad is
verder niets bekengemaakt. Het met ener-
giezaken belaste lid van de Europese
Commissie, Guido Brunner, heeft de
Amerikaanse ambassadeur bij de EG,
Dean Hinton, een formeel protest
overhandigd.
PARIJS (Reuter). In het Parijse Pitie-
Salpetieree ziekenhuis wordt een onder
zoek ingesteld naar de dood van acht
patiënten, die elk kort na de operatie
overleden aan bloedvergiftiging. Acht an
dere patiënten die ernstig ziek werden na
de operatie, bleken ook te lijden aan
bloedvergiftiging.
F»
