Viljoen tijdelijk president
EG vindt
Nederland te
1
Nieuwe defecten gevonden
Israëlische radio:
Miljoenen mensen op de been
9?
te
Tegenspraak
van Sithole
progressief
op UNCTAD’
Aantal DC-10’s moet
aan de grond blijven
;n:
«Kennedy moorden
toch complot”
■1
Razzia
Jachtinstinct
Weekhartig
Au!
3
BINNEN- EN BUITENLAND
DINSDAG 5 JUNI
1979
2
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
KAAPSTAD. De Zuid
afrikaanse president John
Vorster is gisteren af getreden,
nadat de regeringscommissie
onder leiding van rechter Er
asmus hem had beschuldigd
van het in de doofpot stoppen
van een financieel schandaal
rond het ministerie van Voor
lichting, in de tijd dat Vorster
premier was.
7 rw
trijfël
Schandaal leidt tot
VORSTER
'getrouw
de tweede, meer punten omvattende
'V
ighederl
randjes,
Jarkeer-
ebeurde
mensen
let luid
de hui-
Verder
openge-
litle, die
vrijdag-
ekomen
■Idingen
n ver-
ïrdoor
m. Dit
op de
au.
ijk pro-
meende
kabinet
pen van
■rlandse
tra last
2ommu-
verster-
1 wordt
Klaauw
□veelste
lingspo-
met de
die zich
rek aan
:i in een
den po-
duizend
is naar
t eerder
he dou-
ir deze
topping
uur te
ie dood
m beto-
1 van de
politie-
e bewe-
Oogge-
Venezo-
ie zat te
eslagen
gisteren
len.
grootst I
beroep I
Voorlichting. Zoals bekend is Connie Mul
der vanwege het schandaal uit het kabi
net, het parlement en de regeringspartij
(de National Party) gezet.
De commissie verwijt Vorster, dat hij
heeft ontkend op de hoogte te zijn geweest
van onregelmatigheden op het ministerie
van Voorlichting, zoals de operatie „An-
nemarie”, hoewl hij al in 1977 hiervan
kennis droeg. „Annemarie” was de code
naam voor het financieren van de rechtse
Engelstalige krant The Citizen. Evenals
bij verscheidene andere „projekten” ging
het hier om het „verfraaien” van het beeld
dat men van Zuid-Afrika heeft. Hiervoor
werden miljoenen guldens uitgegeven.
De kommissie zegt verder, dat Vorster
in november 1977 nationale verkiezingen
uitschreef, zonder de regering of de rege
ringspartij van de onregelmatigheden op
de hoogte te stellen. Bij de verkiezingen
haalde de National Party een grote
overwinning.
Het rapport van de kommissie-Erasmus
zuivert overigens de leden van de huidige
regering van iedere blaam in verband met
het schandaal. In een toelichting zei pre
mier Botha dat zijn regering de conclu-
vrijheid van de kerk, onder meer door
het recht op het geven van godsdienston
derwijs. De paus wijst hierbij steeds op
de duizend jaar oude geschiedenis van
het katholicisme in Polen.
Tijdens zijn reis per vliegtuig van Ro
me naar Warschau afgelopen zaterdag
zei de paus een Nederlandse journalist
dat hij hoopt dat de Nederlandse katho-
Het hengelseizoen is weer geopend.
Twee miljoen Nederlanders zitten op twee
miljoen stekkies met meer dan twee mil
joen hengels op X miljoen vissen te jagen.
Hoe zou u het vinden als twee miljoen
zwaarbewapende, goed gepantserde poli
tieagenten maandenlang razzia’s hielden
op alle Nederlanders, zij het met het drin
gende verzoek van de hengelredacteur om
de mensen niet met de gummiknuppel op
het hoofd, maar slechts op armen en be
nen te timmeren, en met de welgemeende
raad de kinderen onder de vijf jaar weer
in hun huizen terug te duwen?
heken hem wi» zullen uitnodigen naar
Nederland te komen.
Hij gaf tijdens deze reis toe dat zijn
bezoek aan Polen een sterk emotionele
lading voor hem had, maar voegde er
aan toe dat paus Paulus jarenlang heeft
yerlangd naar een bezoek aan dit land.
De toenmalige partijleider Gomoelka
had hem in 1966 echter openlijk de toe
gang tot het land geweigerd.
Het feit dat de vis die aan de haak
geslagen is het niet uitschreeuwt van de
pijn, is natuurlijk een mooi alibi voor die
twee miljoen hengelaars, en bevordert de
opbloei van deze rustieke sport ten zeer
ste. De mens is immers weekhartig. Ik zie
die twee miljoen rustzoekers niet met de
zelfde gemoedsrust overstappen op het
hengelen naar eenden. Natuurlijk, er zijn
duizenden jagers in ons land, maar het op
afstand neerpaffen van een eend is een
sinecure vergeleken met de minutenlange
worsteling met een klapwiekende en kwa
kende eend die met een stukje brood aan
de haak is geslagen.
(Van onze redaktie buitenland)
SCHIPHOL. Minister De Koning
voor Ontwikkelingssamenwerking is
gisterochtend in Nederland terugge
keerd uit Manilla waar hij heeft deel
genomen aan de vijfde wereldhan
delsconferentie UNCTAD. De minis
ter verklaarde op Schiphol, dat de
andere EG-landen niet altijd even
gelukkig zijn geweest met het voor-
uitsterrevende standpunt dat Neder
land inneemt.
„Wij vinden dat het Westen meer dan tot
dusver rekening moet houden met de ge
rechtvaardigde wensen van de ontwikke
lingslanden”, aldus De Koning. Hij noem
de West-Duitsland „de grootste dwarslig
ger”. Volgens hem zou het van belang zijn
als de Bondsrepubliek zijn positie ten
aanzien van de ontwikkelingslanden zou
willen verbeteren.
De minister zei dat er door de houding
van* Nederland en ook Noorwegen onge
twijfeld waardering bij de ontwikkelings
landen is gekweekt. „Maar wij zijn niet
representatief voor de rijke landen. Toch
zullen we proberen onze brugfunktie tus
sen de arme en rijke landen zo goed
mogelijk te vervullen”, aldus De Koning.
De minister verklaarde maar half tevre
den te zijn over de uitkomsten van UNC
TAD V, die gedurende vier weken in Ma
nilla is gehouden. Tevreden is hij over het
feit, dat op enkele punten toch nog iets is
bereikt. Met name vond hij het van be
lang, dat de industrielanden en de ontwik
kelingslanden het eens zijn geworden
over een tekst, waarin de conferentie zich
uitspreekt tegen het toenemeende protec
tionisme in de wereldhandel en voor ver
plaatsing van industrie naar ontwikke
lingslanden als die het goedkoper kunnen
doen. Ontevreden is de minister er over,
dat de groep rijke landen niet heeft willen
ingaan op de verlangens van de ontwikke
lingslanden om te mogen meepraten over
zaken op het terrein van de wereldhandel
en het internationale monetaire beleid.
Het moeilijke verloop van de conferen
tie is volgens De Koning voor een deel ook
toe te schrijven aan de harde opstelling
van de OPEC-landen met betrekking tot
de energiekwestie. Zij brachten de ont
wikkelingslanden als groep er toe te wei
geren in de opsomming van zaken die een
door hen gewenste discussiegroep van
deskundigen op hoog niveau zou moeten
bespreken, energie op te nemen.
Minister De Koning vond, dat de confe
rentie aan beide kanten niet goed voorbe
reid is geweest. De conferentie, meende
hij verder, stond duidelijk in. het teken
van de economische malaise, die de rijke
landen weinig toeschietelijk maakte.
Het Eerste-Kamerlid Bas de Gaay Fort
man (PPR) heeft zaterdagmiddag bij aan
komst uit Manilla op Schiphol verklaard
„erg verdrietig” te zijn over de UNCTAD-
conferentie. Hij noemde de bijeenkomst
een aanfluiting van de armoede die er in
de wereld heerst. „Ik heb het idee dat men
nog ver verwijderd is van de aanpak van
de armoede”, aldus De Gaay Fortman, die
samen met het Tweede-Kamerlid Waal-
kens (VVD) in ons land terugkeerde. Zij
maakten als speciaal adviseurs deel uit
van de Nederlandse delegatie naar de
UNCTAD.
Dat zou u heel vervelend en zelfs lastig
vinden, zegt u, maar de vergelijking is
onzindelijk. Een dier is geen mens, en een
vis is geen dier. Officieel wel natuurlijk,
maar niet in de praktijk: de vis voelt geen
pijn, zoals de poes, de hond en de eend, ik
heb een vis nog nooit au horen roepen.
Dat laatste zei de voorzitter van een grote
hengelaarsclub tijdens een radio-uitzen-
ding op 1 juni en het leek me niet zijn
sterkste argument, want ik heb een paard
ook nooit au horen roepen. Ik heb vissen
wel vaak zien tegenspartelen als zij aan de
haak geslagen waren, en ik heb toen nooit
de indruk gekregen dat zij hoera riepen,
of applaudisseerden op hun manier. Hoe
zou een vis pijn kunnen voelen (zegt de
hengelaar dan weer), als hij ondanks een
weerhaak in zijn bek soms urenlang, met
alle kracht die in hem is, verzet pleegt en
tegenstribbelt, voordat hij zich, uitgeput,
op de kant laat trekken? Tja, dat weet ik
ook niet, maar misschien is hij wel heel
moedig, veel moediger dan de gemiddelde
mens, en misschien hecht hij ontzettend
aan het leven, en aan zijn vrijheid, veel
meer dan de gemiddelde hengelaar.
>77: 216.
ivas. De
meestal
tig man
>or in de
jrban en
SALISBURY (DPA). Beschuldigin
gen van de nieuwe regering van Zimbab-
we-Rhodesië onder leiding van bisschop
Abel Moezorewa, als zou in kringen van
de „Afrikaanse Nationale Unie van Zim
babwe” (ZANU) een moordaanslag op de
premier en vooraanstaande leden van
diens partij zijn beraamd, zijn gisteren
door de ZANU-leider dominee Sithole als
„absolute onzin” van de hand gewezen.
Zondag had de nieuwe bewindsman
voor recht en orde, Francis Zindoga, de
aanhouding van 14 ZANU-leden gemoti
veerd met de verklaring dat de politie een
samenzwering van die kant had ontdekt.
Sithole wil de zetels in het parlement en
de regering waarop zijn partij op grond
van de uitslag de recente verkiezingen
recht heeft, niet innemen omdat het vol
gens hem bij de verkiezingen niet onberis
pelijk is toegegaan. In Salisbury sluiten
politieke waarnemers de mogelijkheid
vlucht te kampen gekregen gekregen met
mechanische problemen, terwijl voor een
derde, zondag, een (loos) bomalarm werd
gegeven, eveneens toen het toestel onder
weg was. Dit derde vliegtuig, met ruim 200
passagiers onderweg van New York naar
San Francisco, keerde zoals gebruikelijk
direkt’ terug, maar bij de evacuatie na de
landing liepen zestien inzittende builen,
schrammen en blauwe plekken op.
Tijdens een vlucht met 152 passagiers
van Los Angeles naar Boston ontstond
een ongebruikelijk getril in een vleugel.
Het toestel maakte een tussenlanding in
Cleveland, waarbij een band klapte. Geen
van de inzittenden liep bij deze evacuatie
verwondingen op, evenmin als in het an
dere geval, toen een American Airlines
DC-10, met 152 passagiers onderweg van
Chicago naar San Fransisco, plotseling
olie begon te verliezen uit een van de
hydraulische systemen.
De Amerikaanse „vereniging van vlieg
tuigpassagiers” heeft zondag in de hoofd
stad Washington een kort geding verloren
dat zij had aangespannen tegen de federa
le regering, om te bereiken dat voor alle
DC-10’s een vliegverbod zou worden uit
gevaardigd totdat alle problemen met dit
vliegtuigtype zouden zijn verholpen”.
Heb ik recht van spreken? Heb ik ooit
zelf gehengeld? Jazeker, op Wieringen,
toen ik een jaar of dertien was. Ik had een
zo lange hengel dat ik, om met Godfried
Bomans te spreken, net zo goed met een
kort hengeltje aan de overkant had kun
nen gaan zitten, en ik viste met brood.
Aldert, mijn iets oudere vriend, viste met
wurmen, maar hij was van de boeren
stand, dan liggen die dingen veel duidelij
ker. Toen ik na vijf minuten ophaalde om
te kijken of er al een snoekbaars aan hing,
zag ik met voldoening dat het balletje
brood van het haakje was afgeweekt.
Pijlsnel legde ik weer in, voordat Aldert
het merkte, en zo heb ik enkele uren in
grote gemoedsrust zonder aas aan mijn
haakje zitten vissen.
De volgende dag heb ik mijn hengel met
Dirk Lont geruild voor het boek „Griekse
Goden- en Heldensagen”, dus veel
praktijkervaring in het hengelen heb ik
inderdaad niet. Maar ik ken de mensen, en
hun schijnargumenten. En ik heb vol
macht om te spreken namens een van de
hoogste autoriteiten op het gebied van het
vissen, namelijk de vis zelf. In dit geval de
goudvis in het aquarium van de peuter
speelzaal, die van de winter, toen het zo
vroor, zich op maandagmorgen nog net
bleek te kunnen wenden en keren in een
vuistgrote holte die in het rechthoekige
blok ijs van zijn aquarium was uitgesp
aard: de verwarming bleek in het week
einde te zijn uitgevallen. Ondanks zijn
benarde positie in een aquarium was hem
er blijkbaar veel aan gelegen geweest te
blijven leven en hij leeft nog steeds!
en op zijn gezag kan ik hier verklaren dat
dit voor alle vissen geldt. Dus even los van
de vraag of ze al dan niet pijn lijden, is het
belangrijker de vraag te stellen of het
tolerabel is je recreatie in de natuur te
verlevendigen met het loeren en jagen op
vissen. Men spreekt van ontspanning,
maar het is natuurlijk spanning. Ik ken
het gevoel, denk ik. Ik was nog steeds
dertien jaar. We plukten aardbeien. Aan
de rand van het veldje liepen kippen. Ik
gooide een kluitje aarde naar een kip, die
stoof weg, ik gooide het volgende kluitje,
ze stoof weer weg, en een vreemde, onbe
kende opwinding begon zich van mij
meester te maken. Jachtinstinct! Mikken
en verschrikken! Ik gooide nog een kluit
je, en nog een, en toen kwam er een gevoel
van gêne voor in de plaats. De kip gooide
niets terug. Dit is geen kosjere opwinding,
dacht ik, en ik heb nooit meer op vis, kip
of eend gejaagd. Ik eet ze nu alleen nog
maar.
sies in het rapport aanvaardt, maar dat
die conclusies volgens hem „op geen en
kele wijze afbreuk doen aan de eer en
integriteit van de heer Vorster”.
John Vorster, 63 jaar oud, heeft een
politieke carrière van 26 jaar achter de
rug. Sinds 1965 was hij premier. In sep
tember vorig jaar legde hij die funktie
neer, officieel vanwege zijn zwakke ge
zondheid, en werd tot president benoemd.
Intussen heeft het Internationale Pers
instituut in Londen, waarbij ongeveer
2000 vooraanstaande uitgevers en redac
teuren zijn aangesloten, gisteren scherp
geprotesteerd tegen het wetsontwerp over
de invoering van perscensuur in Zuid-
Afrika. Het voorstel is al in tweede lezing
door het Zuidafrikaanse parlement be
handeld.
Den Uyl
iet met
een van
anse fa-
orde te
desbe- I
.'weging
lals met
et erop, I
i feiten I
it moge-
van het
rughou-
energie, I
TÜr SITHOLE
niet uit, dat de regering-Moezorewa
scherp zal optreden tegen Sithole en diens
partij zal verbieden.
De plaatsvervanger van Sithole, Nyem-
ba, had in het afgelopen weekeinde ver
klaard, dat „achter de zwarte namen van
de regering-Moezorewa de hardnekkige
blanke politici van Ian Smith zich ver
bergen”.
in het
gekost
adis del
ich ver-
mplona
Spanje
j 60.000
rnener-
DEN HAAG. Bij 59 van de 134 DC-10 verkeersvliegtuigen die in gebruik
zijn bij Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen, zijn meer of minder ernstige
gebreken aan het licht gekomen bij
inspektie van het vliegtuig.
Bij een van de toestellen werd een niet
nader aangeduid scheurtje gevonden, dat
op den duur tot een soortgelijk ongeluk
had kunnen leiden als dat, dat ruim een
week geleden bij Chicago het leven heeft
gekost aan 271 inzittenden van een DC-10
van American Airlines.
De Amerikaanse Raad voor de Lucht
macht (FAA) heeft gisteravond bevolen,
dat een aantal DC-10 toestellen niet meer
mag opstijgen.
Een woordvoerder van de RLD, waar
onder de luchtvaartinspectie resorteert,
heeft gisteravond verklaard dat de tweede
inspektie ook is uitgevoerd aan de elf
Nederlandse DC-10’s (zeven KLM en vier
Martinair), maar dat ook toen geen gebre
ken aan het licht gekomen zijn. National
Airlines, die dagelijks met DC-10’s tussen
Amsterdam en de VS vliegt, heeft bij geen
van zijn vliegtuigen mankementen aange
troffen, zo heeft een woordvoerder van
die maatschappij maandag meegedeeld.
National bezit 16 DC-10 vliegtuigen, waar
van zes voor lange afstanden en tien voor
het binnen-Amerikaanse verkeer over
middellange afstanden.
Twee DC-10 vliegtuigen van American
Airlines hebben .zaterdagavond in de
Grens met Egypte
helemaal open
(Van onze redactie buitenland)
TEL AVIV/CAIRO. De Israëlische radio heeft vanmorgen gemeld, dat
Israel en Egypte tijdens besprekingen in Cairo hebben besloten hun gemeen
schappelijke grens over een paar weken open te stellen. De open grens
betekent vrij en onbeperkt toeristenverkeer tussen de twee landen.
Het Volksfront voor de Bevrijding van
Palesina van George Habasj heeft de ver
antwoordelijkheid opgeëist voor de
moord op de Iman van Gaza, sheik Has-
jem Khoezandar. De geestelijk leider
werd vrijdag bij zijn woning in Gaza
doodgestoken.
De Israëlische minister van Buitenland
se Zaken Dajan, die momenteel een be
zoek brengt aan Egypte, en zijn Egypti
sche collega Ghali hebben besloten twee
commissies in te stellen die de bijzonder
heden van de grensopenstelling zullen uit
werken, aldus de Israëlische radio.
Dajan onderstreepte gisteren in Cairo,
dat Israel „op basis van de akkoorden van
Camp David het recht heeft, nederzettin
gen te vestigen op de westelijke Jordaan-
oever”. Hij negeerde daamee herhaalde
verzoeken van president Sadat van Egyp
te om dergelijke verklaringen achterwege
te laten.
Eergisteren gaf het Israëlische kabinet
toestemming voor de vestiging van een
nieuwe joodse nederzetting bij de. stad
Nabloes op de westelijke Jordaanoever.
Vice-premier Jadin sprak zich uit tegen
het besluit. Volgens de Israëlische radio
zouden ook Dajan en minister van Defen
sie Weizman hebben tegengestemd.
Het Israëlische opperbevel maakte gis
ter bekend, dat zondagnacht een boot met
Palestijnse guerrillastrijders tot zinken is
gebracht. De boot was op weg van Liba
non naar de Israëlische kust, aldus de
mededeling.
Gisteren is in Libanon Pierre Gemayel,
de leider van de rechtse Falange-partij,
licht gewond geraakt bij een bomaanslag.
De 74-jarige Gemayel was op weg van het
westelijke stadsdeel van Beiroet, dat in
rechtse handen is, naar een plaats ten
noorden van de hoofdstad, toen de
tijdbomontplofte.
WASHINGTON (UPI). Het is meer
dan waarschijnlijk dat in het rapport van
de commissie van het Amerikaanse Huis
van Afgevaardigden die een onderzoek
‘heeft ingesteld naar politieke moorden in
de Verenigde Staten, zal staan dat presi
dent John F. Kennedy vermoedelijk is
vermoord als gevolg van een samenzwe
ring.
Het rapport wordt in juli gepubliceerd.
Volgens NBC-news wordt er uitvoerig in
besproken hoe de aanslag het werk kan
zijn geweest van de georganiseerde mis
daad in de Verenigde Staten.
De commissie heeft aan de hand van
een bestudering van het geluid van de
schoten, de conclusie getrokken dat er
naar alle waarschijnlijkheid twee schut
ters waren. Uit het rapport zal volgens
NBC-news blijken dat de rancune tussen
John Kennedy en zijn broer Robert en de
georganiseerde misdaad, teruggaat tot de
hoorzittingen van de congrescommissie-
McClellan over de georganiseerde mis
daad in de jaren vijftig.
In het rapport valt ook de naam van
Jimmy Hoffa, de later zelf vermoorde ex-
president van de Amerikaanse vervoers-
bond, die net als Trafficante en Marcello
John en Robert Kennedy apart of samen
zou hebben bedreigd.
ri- In Gniezno waren meer dan anderhalf miljoen mensen op de been om de Poolse paus te zien
kau. Vandaar zal hij onder meer naar
zijn geboorteplaats Wadowice gaan en
het voormalige concentratiekamp
Auschwitz bezoeken.
Het bezoek van de paus gaat met span
ningen gepaard, die voornamelijk te ma
ken hebben met de kloof tussen het
katholieke geloof en het staatsateïsme
van Polen. Zowel openlijk als meer be
dekt roept de paus telkens weer op tot
kaanse Senaat, Marais Viljoen, die tijde
lijk het presidentschap zal waarnemen.
De nieuwe president zal worden gekozen
door de beide Kamers van het parlement.
In de Zuidafrikaanse pers wordt de huidi
ge minister van Transport, Louwrens
Muller, genoemd als de meest waarschijn
lijke kandidaat voor het presidentschap.
Het besluit van Vorster om af te treden
werd gisteren in het parlement bekend
gemaakt door premier Pieter Botha, de
man die Vorster in september als premier
was opgevolgd. In het rapport-Erasmus,
dat Botha aan het parlement voorlegde,
staat dat Vorster door het verhullen van
het schandaal rond het (inmiddels öpge-
heven) ministerie van Voorlichting mede
verantwoordelijk is voor de onjuiste han
delingen van ex-minister Mulder van
Zegetocht” paus door Polen
(Van onze redactie buitenland)
WARSCHAU. Toegejuichd door
miljoenen landgenoten reist Paus Jo
hannes Paulus de Tweede sinds zater
dag door Polen. Op het vliegveld van
Warschau werd hij ontvangen door de
Poolse president Jablonsky en de leider
van de communistische partij Gierek.
Na een welkomstcerempnie reed de
paus in een auto door de Poolse hoofd
stad, waar een ordedienst van het Poolse
episcopaat de grootste moeite had de
honderdduizenden mensen in toom te
houden.
Op de tweede dag van zijn bezoek ging
de paus met een witte helicopter naar de
stad Gniezno, centrum van het katholi
cisme in Polen. Op een terrein buiten
deze stad wachtten naar schatting meer
dan anderhalf miljoen mensen in de
hitte op de geestelijke leider.
In deze stad hield de paus een toe
spraak waarin hij de nadruk legde op
het belang van godsdienstige opvoeding
voor de jeugd en de rol van radio en
televisie hierin. De paus zei onder meer
dat hij vindt dët ook jongere kinderen in
Polen godsdienstonderwijs moeten
krijgen.
Verder week de paus af van zijn offi
ciële tekst toen hij een groep Tsjeco-
Slowaken met een spandoek zag. Hij
verwelkomde hen en i;iep op tot solidari
teit met de roomskatholieke bevolking
in Tsjecho-Slowakije. De urenlange toe
spraak werd door de Poolse televisie
uitgezonden waarbij, zoals in alle uitzen
dingen, de mensenmassa’s overwegend
buiten beeld werden gehouden.
Na ontmoetingen met de jeugd en
priesters ging de paus op Tweede Pink
sterdag naar de zuidelijke stad Czesto
chowa, een belangrijk Maria-bedevaart-
soort, waar hij opnieuw door honderd
duizenden mensen werd opgewacht.
In de avonduren van de Tweede Pink
sterdag ging de paus naar de stad Kra-
vertrek John Vorster
Vorster zal onmiddellijk worden opge
volgd door de voorzitter van de Zuidafri-
