Vakbondsman Johan Stekelenburg
betreurt onzorgvuldigheid FNV
k
KATERS
I
J
pijjwdlL-
met leden
moeten
ANI
„We hadden
praten”
DER GEEfi - IE
KDl-MBTA
ipr
-e?ir:>W"
Beulen
door Pieter Graf
Al
Gebrek aan visie
Motivatie
I
Het weekblad Vrij Nederland noemde Johan Stekelenburg
onlangs een van de „kroonprinsen van de Industriebond
NVV”. Hijzelf daarover: „Dat ontgaat me te enenmale.”
Na zijn studie aan de sociale academie werd Stekelenburg
vakbondsbestuurder bij de Industriebond NVV. Eerst in Fries
land, daarna in Gelderland en vervolgens in Den Haag. Die
laatste post kreeg hij, nadat hij had toegezegd zich niet actief
in de politiek te begeven.
Binnenkort verruilt Stekelenburg Den Haag voor Rotterdam.
Maakt hij daar de drie a vijf jaar vol, of gaat hij voor die tijd
toch de politiek in? Zit een Tweede-Kamerlidmaatschap voor
de PvdA er op korte termijn in?
„Beslist niet, ik blijf voorlopig in Rotterdam. Maar ik leef in
periodes van vijf jaar. Wat er na vijf jaar Rotterdam gebeurt,
kan ik nu nog niet zeggen. Ik houd iedere mogelijkheid open.”
kunnen leiden tot een verregaande ontwrich
ting van de samenleving. Herverdeling van de
beschikbare arbeid dus. leder mens heeft
volgens mij namelijk het recht zijn bijdrage te
leveren aan de ontwikkeling van de samenle
ving.”
„We zullen rekening moeten houden met
een steeds verder afbrokkelen van de werk
gelegenheid. Verdeling van de beschikbare
arbeid is dan essentieel, want je kan vooral de
jongeren niet jaren laten wachten op werk.
Als die geen uitzicht hebben op werk, zou dat
W
W
geworden
Publiciteit is wapen
w van
eens enkele positieve en
1SSING
zei op-
onlangs
tiou wel
ijl ook
’an het
ts ver-
or het
e werd
ren ge
niet”.
•ger vatl
bossen)
Johan Stekelenburg (37 jaar), dis
trictshoofd van de Industriebond
FNV in Den Haag, spreekt van een
bijdrage en beslist niet van „pro-
duktief zijn”, omdat dat laatste be
grip hem te nauw begrensd is. Uit
die bijdrage aan de ontwikkeling
van de samenleving resulteert het
inkomen. „Ja, naast het recht op die
bijdrage hanteer ik ook heel bewust
de plicht tot Want een „arbeids
loos” inkomen verwerp ik. Ik kan
niet tegen mensen die lui zijn op
kosten van de gemeenschap.” Maar
herverdeling van de beschikbare
arbeid is een moeilijke zaak. Steke
lenburg betreurt het in hoge mate
dat arbeidstijdverkorting al was
het maar een uur per week geweest
dit jaar een onhaalbare kaart is
gebleken.
Henk is (of liever gezegd voelt
zich) een beetje de bink uit de
buurt, terwijl ik als zijn sullige
broertje wordt versleten. Maar
sinds kort is er een andere kat, die
zijn uiterste best doet om Henks
heerschappij over te nemen en het
zou me niets verbazen als dat
lukt. Henk is namelijk helemaal
niet zo stoer en sterk als hij zich
voor doet. In feite ben ik dapper
en droog op een bureau zitten en
laat mij beneden de vuile karwei
tjes opknappen.
Nog een voorbeeld, ik steel al
tijd eten, of haal de vuilnisbak
leeg. Het eten jat hij op zijn beurt
weer van mij, omdat ie nu een
maal sterker is. Prettig is soms
wel dat hij net „mijn” voedsel zit
op te kanen als een van die twee
mensen waarbij we in huis wonen
binnenkomt. Dan zit hij met de
gebakken peren en kruip ik heel
onschuldig bij een van die twee
op schoot en zet mijn luidste spin-
nertje aan. Goh, wat is Jakob toch
lief zeggen ze dan tegen elkaar.
Me hoela!
industriebond. Het blijft een toon
aangevend district, want het hart
van onze industrie klopt er nog al
tijd.”
Maar dat is eigenlijk helemaal
niet zo. Hij heeft gewoon vier
huizen verder gezeten tot ze daar
ook genoeg van hem kregen. Ze
zullen hem wel te duur hebben
gevonden, want die Henk vreet,
niet te geloven. Volgens mij heeft
hij twee lintwormen. Een voor
overdag en een voor ’s nachts. Je
begrijpt wel dat ik mijn etensbak
ook vrij vaak aan hem verlies.
uitgave
n. Prijs
e inter-
standig-
is inter-
ken cri-
üet. Ze
zegoeds
rachten
i Hoog-
ian. En
eerd. Wij zijn niet zorgvuldig ge
noeg te werk gegaan. De publiciteit
staat daar, dacht ik, verder buiten.”
Wat betekent publiciteit eigen
lijk voor je?
„Heel veel. Ik geloof dat nagenoeg
alles wat je als vakbeweging doet,
zich leent voor publiciteit. De rol
van de publiciteit is steeds meer
gegroeid, het is een wapen gewor
den. We worden ook niet voor niets
getraind in presentatie. Publiciteit
hoort bij de belangenbehartiging.
Het werkt naar de leden, die op die
manier informatie krijgen over ont
wikkelingen die gaande zijn, èn
naar buiten. Het dreigen met publi
citeit is bij werkgevers vaak een
effectief middel; ze zijn er bang
voor. Soms val je met het zoeken
van publiciteit op je bek, maar dat
neem ik op de koop toe. De praktijk
heeft bewezen dat het een nuttig
wapen is en dat per saldo de werk
gever veel vaker struikelt.”
Je wordt nu districtshoofd in
Rotterdam. Is dat een promotie?
„Structureel, binnen de organisa
tie gezien, niet. Een promotie wil ik
er zelf niet in zien. Maar je kunt
zeggen dat in Rotterdam bepaalde
zaken worden gedaan die bepalend
zijn voor de gang van zaken in de
ioe ver-
Hoe we
imvang
In onze
oonlijst
llig zelf
ijd aan
erdwij-
toneel.
>art. De
Ie jeugd
welke
dit be
at ze er
inn oor-
waar ze
sr.
Zijn baas Arie Groenevelt had
hiervoor de volgende verklaring:
gebrek aan solidariteit bij de leden.
Leden die door de „geweldige
stroom negatieve publiciteit” aan
het twijfelen waren gebracht of de
35-urige werkweek wel haalbaar
zou zijn.
Stekelenburg: „Met het arbeids
voorwaardenbeleid is er nogal wat
der, maar dat laat ik niet zo blij
ken. Om maar even een voorbeeld
te geven. Wanneer er vrienden
van mijn baas komen met een
hond, dan zal je mij niet naar
boven zien vluchten. Henk durft
niet eens zijn poot op de bovenste
tree te zetten. Hij gaat liever hoog
Mijn broer heet Henk. Hij is een
beetje een patser. Langs deze weg
wil ik nu eens proberen af te ko
men van mijn frustraties, die ik
de afgelopen drie jaar heb opgelo
pen, dankzij het moeten samenle
ven met mijn hoogst arrogante
soortgenoot. Henk is het prototy
pe van de ruwe bolster met blanke
pit. Tenminste tegenover ande
ren. Mij ziet hij niet. Behalve als
z’n oren en nek moeten worden
schoongelikt wil hij mij weleens
wat aandacht schenken. Voor de
rest slaapt meneer; overdag dan.
Zo tegen een'uur of elf ’s avonds J
verdwijnt hij stilletjes door het
katteluik om een beetje de blits te
gaan maken tegenover de vrouw
tjes. Hij stelt zich enorm aan en
dat terwijl hij helemaal niets
meer om aan te stellen heeft. Dat
heeft de dierenarts voor hem ge
regeld, als je begrijpt wat ik be-
doel. Ikzelf heb wat dat betreft
ook mijn beste tijd gehad, maar
daar gaat het nu niet om. Als ik
hem dan over het dak zie parade
ren en gevaarlijke kunstjes zie
uithalen, dan word ik gewoon
even niet goed. Hij gaat met die
poezen zelfs zover dat onnozelen
denken als aanstaand moeder
weer naar huis te gaan. Ik weet
wel beter.
Sinds kort hebben we weer twee
nieuwe huisgenootjes. Schildpad
den. Bea en Arnold. Met die twee
heb ik de laatste tijd wel veel
contact. Kan ik uren naar kijken,
ze zeuren verder ook niet zo.
Soms ga ik even op hun bak zitten
om ze beter te kunnen zien, maar
dan krijg ik gelijk op m’n lazer.
Een pets voor me kop of zo. Ze
proberen me ook weleens in de
bak te duwen. Dat is ze een keer
gelukt, maar mijn wraak was
zoet. Ik heb in elke hoek van de
kamer gepiest en me daarna snel
uit de voeten gemaakt. Tegen de
tijd dat ik terug was waren ze al
niet kwaad meer. Je moet niet
denken dat ik over me laat lopen,
kom nou.
misgegaan dit jaar. Dat ligt niet
alleen aan de leden, maar ook aan
onszelf. Wij als bestuurders hebben
geen, of laten we zeggen in ieder
geval onvoldoende richting gegeven
aan het beleid. Het begon eind au
gustus 1978, toen Groenevelt opeens
de vrije vrijdagmiddag lanceerde.
Op zichzelf toegegeven er zijn
andere vormen van werktijdver
korting geen slecht idee. Maar er
kwam van de kant van de vak-
bondsleiding geen goed vervolg op
die uitlating.”
Hij wijst op de interne onenig
heid. De verschillende bonden bin
nen de FNV maakten niet dezelfde
keuze. De FNV stelde de 20-eis
centraal, de industriebond niet. Te
weinig is gesproken over de gelijk
schakeling van arbeidstijdverkor
ting met vervroegde uittreding. De
Duitse metaalstaking mislukte en
dat maakte de zaken er niet beter
op. Stekelenburg vindt het jammer
dat het kostenaspect van arbeids
tijdverkorting een beetje is wegge
wuifd, omdat de werkgevers toch
wel zouden zeggen dat dat onbetaal
baar zou zijn en dus onmogelijk.
„Onze kaderleden willen namelijk
meedenken over de kosten van be
paalde plannen. Ik kan wel zeggen
dat wij, de leiding, onvoldoende met
de achterban hebben gediscussi-
Een keer dacht ik dat ik van
Henk af was. Ongeveer twee jaar
geleden verdween meneer in de
nacht om de volgende zes maan
den niets meer van zich te laten
horen. En een toestand dat die
twee mensen er van maakten. Ad
vertenties in de krant, de hele
buurt navragen, noem maar op.
Op een gegeven moment'kwam er
een kaartje van de vivisectiebe-
strijding in de bus, die suggereer
de dat Henk inmiddels wel een
kunsthart zou hebben of zo. Ik zit
gebakken dacht ik. Alle aandacht
werd op mij gericht. Het tweetal
heeft toen nog wel een klein katje
erbij genomen, maar die had ik er
gauw weer uit. Het beestje had
geen schijn van kans. Op een zeer
zwarte nacht echter hoorde ik bo
ven het katteluik klapperen en ja
hoor, wie kwam daar naar bene
den stappen (Henk is volgens mij
de enige kat in Nederland met
platvoeten), Henk natuurlijk. Ik
zat nog wat verwonderd op mijn
zwarte stoel te kijken en voordat
ik wist lag het mormel naast me,
duwde me zonder pardoes op de
grond en viel in slaap. En blij dat
die bazen van me de volgende dag
waren. Lieve Henk zus en lieve
Henk zo, ik werd er doodziek van.
En iedereen moest het natuurlijk
weten ook. Alle kennissen zeiden
ach en wee en hoe is het mogelijk,
zo’n slim diertje toch dat-ie na
zoveel tijd z’n huis nog terug weet
te vinden. Ze denken nu allemaal
dat hij destijds verdwaald is.
■ir Boven: de demonstratie tegen de spreiding bij de PTT; daaronder: de Vredestein-
vestiging in Den Haag.
Speelt de overheid jullie niet
onderling uit?
„Dat gevaar bestaat inderdaad,
omdat binnen de bond niet goed is
nagedacht over deze problematiek.
Voor het eerst komt er in het werk
plan van de Industriebond FNV een
passage over regionaal beleid voor.
Het is erg goed dat daar nu eens wat
aan gebeurt. Het zal voor het hoofd
bestuur erg moeilijk zijn zich vast te
leggen op een visie, maar dat wil
niet zeggen dat je iedere discussie
over dit probleem dan maar uit de
weg moet gaan. Op het ogenblik
wordt er nauwelijks richting gege
ven bij gebrek aan een visie. Dat
kan fnuikend worden.”
Je wilt naar een betere verde
ling van het beschikbare werk. Dat
zal ook geld kosten. Hoe gaan we
dat financieren?
„Je moet om te beginnen niet aar
zelen te praten over de financiële
consequenties. Voor iedereen zal
het een stap terug betekenen we
zullen allemaal een stap terug moe
ten doen, ook in relatie met de Der
de Wereld. Ik denk dat de mensen
best begrijpen dat ze offers zullen
moeten brengen, maar ach, aan de
andere kant staat het nog zo ver van
hun bed hè.”
et niet
enman
er een
inkend
3T naar
je niet
ikracht
tot het
rdroeg,
ie heen
an had
smeken
word ik daar directeur
filiaaltje, een soort ma-
Wat doen jullie zelf aan het
creëren van duo-banen of werktijd
verkorting? Groenevelt is daar niet
zo’n voorstander van.
„Wij vragen van onze kaderleden
twee a drie avonden naast hun nor
male werk actief te zijn. In dat licht
bezien, moet je niet dramatisch
doen over onze werktijden als be
stuurders. Er zijn natuurlijk wel
praktische belemmeringen. Ik kan
niet ’s morgens praten met de direc
tie van een bedrijf en dan ’s mid
dags een ander, die er niet bij is
geweest, de achterban laten inlich
ten over het resultaat. Maar die
belemmeringen moeten niet op
voorhand een discussie uitsluiten.
„Vakbondsbestuurders zijn
overigens vreemde vogels. Wij wor
den ieder jaar medisch gekeurd en
meestal is er verbazing over onze
goede gezondheid, hoewel we door
gaans tamelijk ongezond leven. Ik
denk dat onze motivatie die negatie
ve kanten compenseert. We doen
het met zoveel lol.”
Lj
In Den Haag heeft Stekelenburg
het vreselijk naar zijn zin gehad.
Een geweldig team, waarmee hij
kon werken, door anderen afge
schilderd als „een paar beulen”. En
met die „beulen” deed hij heel con
creet eigen actiewerk. Zelf had hij
contacten met o.a. Philips en de
textielindustrie, wat leidde tot on-
derhandelingen met vele onderne
mingen. „Dat werk spreekt me erg
aan en doe ik met veel plezier, maar
in Rotterdam is dat niet meer aan
de orde. Daar ben je begeleider,
stimulator en vooral coördinator.
Eigenlijk
van een
nager.”
Noem
negatieve dingen uit je Haagse
periode.
„Als uitermate positief heb ik de
werksfeer hier ervaren. Dat is voor
mij het belangrijkste geweest.
Daarnaast bewaar ik hele goede
herinneringen aan de staking we
gens de prijscompensatie in 1977 bij
Calvé en aan de bezetting van de
Koninklijke Nederlandse Grof
smederij in Zoeterwoude. In dat
laatste geval ben ik natuurlijk niet
blij met de afloop (het bedrijf ging
uiteindelijk failliet red.), maar
wat we toen gezamenlijk hebben
gedaan, ja, dat was geweldig.”
t.
lui, ja.
mij. Ik
zie kan
n op de
nuziek.
gekken
s meer,
de mu
il afge-,
andan-
en dieï
1, weet
„Als negatief heb ik de aanpak
van de overheid van het werkloos
heidsvraagstuk in deze regio erva
ren. Bij steunverlening aan indivi
duele bedrijven hanteert de
overheid vaak het werkloosheids
percentage als criterium. Dikwijls
is in dit district op grond van be
paalde opvattingen over regionaal
beleid werkgelegenheid opgeheven
ten gunste van de werkgelegenheid
in andere regio’s. Die opvattingen
zijn, dat wil ik heel duidelijk stellen,
volstrekt achterhaald.”
Stekelenburg haalt als voorbeel
den aan de textielfabriek Krantz,
die uit Leiden weg moest en werd
overgeplaatst naar Zuid-Limburg,
de motorenfabriek „De Industrie”
uit Alphen aan de Rijn, die dicht
moest ten gunste van Brons-Moto-
ren in Appingedam en nog schrij
nender Vredestein Den Haag, dat
moet sluiten ten gunste van Vredes-
tein-vestigingen elders in het land.
De Vaalser textielfabriek, waarin
Krantz was ondergebracht, ging
overigens binnen ruim een jaar fail
liet.
„Ik durf nog altijd de stelling aan
dat een bedrijf als Krantz in de
Leidse regio had kunnen voortbe
staan. Daar was meer bestaans
recht en meer kans op overleven.
Zo’n sluiting van Vredestein ligt bij
onze kaderleden nog erg moeilijk.
Die hebben erg veel moeite met de
beslissing om de vestiging hier
een van de weinige die met winst
draait te sluiten. Ze voelen zich
opgeofferd.”
Moet je hier dan nog harder
optreden of moet je je inhouden uit
I
«ww. swm.
i -
Wat vind je van dat rapport van
de SER over arbeidstijverkorting?
„Oh, dat SER-rapport, nou dat
vind ik knap klote. Een slecht rap
port bovendien, want het houdt
geen rekening met wat er in de rest
van Europa gebeurt. Daarnaast
geeft het geen enkel antwoord op de
vraag wat er dan wel gebeuren
moet. Kortom, dat rapport levert
geen enkele bijdrage aan het con
structief denken over deze proble
matiek. Je moet uitgaan van wat we
wèl kunnen doen.”
Ben jij bereid je leden te zeggen
dat arbeidstijdverkorting geld
kost?
„Ja zeker! Maar dan moet er wel
aan bepaalde voorwaarden zijn vol
daan. De belangrijkste daarvan is
een werkelijke inkomenspolitiek.
Op zichzelf ben ik geen tegenstan
der van geleide loonpolitiek, mits
dat gebeurt in het kader van een
geleide economie, waarin de inves
teringen niet uitsluitend door de
werkgever worden bepaald. Als er
dus eigenlijk geen sprake meer is
van een markteconomie. Dan heet
geleide loonpolitiek ook geen loon
politiek meer, maar inkomenspoli
tiek. Je kan pas offers eisen van de
leden, als aan die voorwaarden is
voldaan. Van mensen met een inko
men van 25.000 kan je geen offer
vragen. De manier, waarop nu moet
worden ingeleverd, lijkt nergens op
dat is gewoon schandalig. Aftop-
ping van de prijscompensatie had
den we als Industriebond FNV ei
genlijk mee moeten nemen in ons
eisenpakket.”
overwegingen van solidariteit?
„Dat is een erg moeilijke zaak. In
ieder geval ben ik ertegen dat auto
nome prioriteit wordt verleend aan
een gebied met een groot werkloos
heidspercentage. De levensvatbaar
heid van een bedrijf op een bepaal
de plaats vind ik belangrijken. In
1977 hebben wij als district een noti
tie uitgebracht over de werkgele
genheid in deze regio, waarvan ik
denk dat die in hoofdlijnen nog
steeds geldig is. Die notitie is ons
niet in dank afgenomen door colle
ga’s elders, maar ik aarzel niet din
gen hard en duidelijk te zeggen, ook
naar buiten toe. Dat wil niet zeggen
dat ik geen rekening houd met de
problemen van anderen. Ik ken ze,
ik heb zelf in Friesland en Gelder
land gewerkt. Een zorgvuldiger
aanpak kan echter geen kwaad.”
In de Randstad is de werkloos
heid nominaal net zo groot als in
Groningen en Drenthe samen. Ste
kelenburg gaat ervan uit dat de
mensen in zijn regio evenveel recht
hebben op een baan die aansluit bij
hun opleiding en mogelijkheden als
elders. „Ik heb het recht om te
knokken voor het behoud van
werkgelegenheid hier. Met alle soli
dariteit, maar je hoeft niet op voor
hand te zeggen: akkoord, vertrek
maar. Ook bij ons kalft de indu
striële werkgelegenheid voortdu
rend af.”
Daarom verzette Stekelenburg
zich tegen de verhuizing van de
Centrale Directie van de PTT naar
Groningen, waarmee hij zich het
ongenoegen van zijn Groningse col
lega Ton de Hoog op de hals haalde.
„Ik vind nu eenmaal dat de
overheid een regionale politiek
moet ontwikkelen, die op alle re
gio’s is gericht. Een politiek en een
beleid dat nu eens stimuleert, dan
weer afremt en soms herstructu
reert. Het zal meestal een meng
vorm van die drie moeten zijn.”
■i
ötèélüTfuw mtj
