EUROPESE TOP STRAATSBURG TEN EINDE
vorming van
n
achtergrond
„VS willen
Thorpe vrijgesproken
na 15 uur vergaderen
crisismacht
Rust in Zuid-Afrika slechts oppervlakkig
/r w
Nu onderzoek naar rol pers
Italië laat Britse
Croissant in
hongerstaking
charters niet toe
r
3
BINNEN- EN BUITENLAND
ZATERDAG
2 3
JUNI
19 7 9
DAMASCUS (Reuter). Moslem-fanatici hebben 32 cadetten van een
artillerieschool in de Noordsyrische stad Aleppo doodgeschoten, zo heeft de
Syrische minister van Binnenlandse Zaken, Adnan Dabbagh gisteren meege
deeld. Volgens generaal Dabbagh zijn de cadetten omgekomen in een hevige
beschieting met machinegeweren en een regen van handgranaten. De massa
moord heeft zich vorige week zaterdag al afgespeeld.
ing
ort
zen
ing
ing
pel
rger
amp
een
ster-
ing
ing
STRAATSBURG. Als het
olieproducerende en -gebrui
kende landen er niet in slagen
gezamenlijk een wereldwijde
energie-strategie uit te wer
ken, zal er spoedig een grote
internationale economische en
sociale crisis ontstaan. De
staats- en regeringsleiders van
de negen landen van de Euro
pese Gemeenschap, die giste
ren in Straatsburg hun twee
daags beraad over voorname
lijk energieproblemen hebben
besloten zijn, teneinde het ont
staan van een dergelijke crisis
te voorkomen, bereid mee te
werken aan het tot stand bren
gen van een dergelijke stra
tegie.
(Van onze redacteur in Engeland Henk Leffelaar)
LONDEN. De voormalige Britse liberale partijleider Jeremy
Thorpe en zijn drie medegedaagden zijn vrijgesproken van de hen ten
laste gelegde samenzwering om het homosexuele fotomodel Norman
Scott uit de weg te ruimen. Thorpe werd bovendien gisteren vrijge
sproken van de alleen hem ten laste gelegde aanstichting tot moord.
Crisis-strategie EG
tekort
tegen energie
Een opgetogen Thorpe komt met zijn vrouw (links)- het gerechtsgebouw uit, na door een jury te zijn vrijgesproken.
Massamoord door
moslems gemeld
zal
>en-
met
eve-
oeid
t de
der-
Iden
ege-
ling
ngs-
ieze
'OOt-
i dat
Dit
ters-
ver-
van
oor-
zon-
irtin
itie-
and
Deze moet er, volgens de verklaring die
na afloop van de topconferentie werd
gepubliceerd, op zijn gericht om:
Volgens de minister handelden de da
ders in opdracht van „het Amerikaanse
imperialisme en zionisme”, en is deze
„misdadige daad uitsluitend in het belang
van Israel en de vijanden van de Arabi
sche natie.” Dabbagh zei dat een Syrische
kapitein, Ibrahim Youssef, een spoedbij-
eenkomst van de cadetten had belegd in
een schoolgebouw, nadat hij was omge
kocht door leden van de moslem-broeder-
schap. „Toen de cadetten in de zaal waren
verzameld, gaf hij zijn misdadige hand
langers bevel te schieten op de ongewa
pende cadetten met machinegeweren en
Het plan werd besproken op een af-
scheidspersconferentie op donderdag van
de stafchef van het leger, generaal Ber
nard W. Rogers, die volgende maand het
opperbevel van de NAVO op zich neemt.
Rogers zei dat het „eenzijdige korps” zou
bestaan uit de 82ste luchtlandingseenheid
en andere eenheden die geen taak hebben
voor vechten in een oorlog waarin de
NAVO betrokken is. De troepenmacht is
het antwoord van het leger op het plan
van president Carter voor een gespeciali
seerde macht voor conflicten in de Derde
Wereld. Maar Rogers ontkende dat de
strijdmacht speciaal bedoeld is voor de
Perzische Golf en het Midden-Oosten.
Olieproducerende landen in het gebied
van de Perzische Golf hebben krachtig
gereageerd op discussies of de VS in staat
zijn in het gebied tussenbeide te komen
om de olie te laten doorstromen ingeval
van een crisis, aldus de Post. Het blad
schreef dat legerleiders een plan voorzien
voor gevechtstroepen en ondersteunings
eenheden die uitgerust zijn om in haast te
reageren ingeval van een conflict.
Duidelijk op Nederlandse en Deense
aandrang werd hier aan toegevoegd, dat
de kernenergie „onder zodanige omstan
digheden moet worden toegepast dat de
veiligheid van de bevolking wordt ge-
waarbord”.
In dit verband herinnert de topconfe
rentie er aan dat deze kwestie in wezen
onder de verantwoordelijkheid van de na
tionale autoriteiten valt, „maar acht het
toch dienstig om de reeds op het bilaterale
en multilaterale vlak bestaande internati
onale samenwerking te intensiveren en
verder te ontwikkelen”.
De staats- en regeringsleiders zeggen
handgranaten. Binnen enkele minuten
waren er 32 doden en 54 gewonden.” Vol
gens Dabbagh zijn enkele daders gearres
teerd. Volgens welingelichte bronnen zou
den elf mensen bij de massamoord be
trokken zijn geweest. Kapitein Youssef
zou nog voortvluchtig zijn.
Met ijzersterke hand proberen de
Zuidafrikaanse minister-president
P. W. Botha en zijn regering thans
definitief een einde te maken aan
het nog steeds voortdurende infor-
matieschandaal. Maar terwijl het
erop lijkt alsof aan de oppervlakte
de rust terugkeerde, is de crisis in
de gelederen van de regerende Nati
onale Partij groter dan ooit tevoren.
De problemen worden zelfs vergele
ken met de moeilijkheden in 1969, toen
dr. Albert Hertzog zijn eigen „Herstigte
Nasionale Partij” oprichtte. Het is dui
delijk dat minister-president Pieter Wil
helm Botha, die wordt beschreven als
een autoritair politicus met een driftig
karakter, zijn opruimwerkzaamheden
niet wil beperken tot de puinhopen van
„Muldergate”, waardoor nu al maanden
lang de Zuidafrikaanse binnenlandse
politiek wordt lamgelegd. Botha wil
blijkbaar ook zijn partij, zijn regering en
de blanken in Zuid-Afrika op een meer
„verligte” koers dwingen, om daarmee
de buitenlandse critici van de apartheid
spolitiek van zijn land wat wind uit de
zeilen te nemen.
Toen het laatste verslag van de Eras-
mus-commissie, die belast was met het
onderzoek van het informatieschandaal,
bekend werd, dwong Botha als eerste de
president, Johannes Balthazar Vorster,
terug te treden. Uit het rapport van de
commissie was duidelijk gebleken dat
Vorster als minister-president volledig
Onmiddellijk na het bekend worden
van het oordeel van de jury veranderde de
rechtszaal in een emotionele manifestatie,
waarbij Thorpe de twee gele kussens
waarop hij gezeten had naar zijn vrouw
Marion wierp en haar omhelsde. Thorpe
had de uitspraak van de voorzitster van
de jury emotieloos aangehoord en werd
direct daarna omarmd door zijn eveneens
vrijgesproken medegedaagde, de meubel
maker John Lemesurier.
De jury van negen mannen en drie vrou
wen vergaderde in totaal gedurende 15
uur in de loop van bijna drie dagen. In het
geheim gehouden hotel waar zij waren
ondergebracht, werden zij bewaakt door
twee beambten van de rechtbank. Het
proces duurde bijna een volle maand.
Hoewel de Britse rechtspraak bij vrij
spraak niet vereist dat bekend wordt ge
maakt hoeveel juryleden voor of tegen
stemden, bleek uit de formulering van de
voorzitster dat de uitspraak unaniem was.
Buiten de rechtbank, waar Thorpe bij
na letterlijk onder de voet werd gelopen
door verslaggevers, en belangstellenden,
keerde zijn oude vrijmoedigheid terug
en zijn pogingen om het negatieve apart-
heids-image van zijn land te veranderen.
Tegen de verwachtingen in werd niet
transportminister Louwrens Mulder ge
kozen tot president, maar de voorzitter
van de Senaat, Marais Viljoen. Woedend
en verbitterd bedankte Muller als minis
ter. Verwacht wordt dat hij ook als par
lementslid zal aftreden.
Gekritiseerd en gedeeltelijk ook be
wonderd wordt ook de wijze waarop
Botha van zijn omstreden minister van
Politie, Jimmy Kruger, af kwam. Kruger
is nu voorzitter van de Senaat geworden.
Ook de als gevaarlijk beschouwde leider
van de Transvaalse vleugel van de Nati
onale Partij, dr. Andries Treurnicht, is
toen hij de menigte toeriep „hun smoelen”
te houden, omdat hij een verklaring had
af te leggen. Hij zei: „Ik heb altijd gezegd
dat ik onschuldig was. Het oordeel van de
jury is volledig in overeenstemming met
de feiten, is rechtvaardig, en het is tevens
een volledige genoegdoening.”
David Steel, opvolger van Thorpe als
leider van de liberalen, zei dat de vrij
spraak een grote opluchting betekende
voor hem. Hij zei dat, hoewel Thorpe’s
politieke carrière nu vernietigd was, er
ongetwijfeld nog vele wegen voor hem
openstonden om zijn bijzondere talenten
bruikbaar te maken.
schermen werkende Connie Mulder en
de „Leeuw van het noorden”, Treur
nicht. Sommigen herinneren eraan dat
ook minister-president Jan Strijdom de
„leeuw van het noorden” werd genoemd
en dat hij uit hetzelfde kiesdistrict kwam
als Treurnicht.
Maar ondanks al het verkrampte ge
doe in blanke gelederen lijkt Botha’s
politiek toch succes te hebben bij de
zwarte bevolking. In een enquête die
door het zwarte weekblad „Sunday
Post” (vroeger „Sunday World”) in So
weto werd gehouden, zei 54 percent van
de inwoners dat de zwarte leiders met
dr. Koornhofs ministerie zouden moeten
samenwerken. Koornhof had onder an
deren dr. Nthato Motlana, Percy Qoboza
en bisschop Desmond Tutu gevraagd lid
te worden van een regionaal Comité
voor de Toekomstmogelijkheden van de
Stedelijke Zwarten. Zij weigerden alle
drie. Qoboza was later „zeer verrast”
over het resultaat van de enquete.
gul-
Er
ken.
lidi-
n in
een
:ede-
inge-
agen
vijst
mds-
ikele
i op
we-
land
ld is
hoe
gen-
i En-
ging
Ge-
dam
leze
)aar
irte-
een
van
leer
leb-
de
be
lt is
den
lijk
toof-
ngs-
on-
t be-
hrij-
ist is
WW-
:eke-
be-
van
i de
edu-
n, in
een
ge-
p en
van
reta-
on
deze
g is
:eke-
een
hooi
noe-
;zig-
heid
:r zo
aan
:htte
ader
het
van
ster-
van
ter-
tot
nge-
ipre-
ene-
t in
keer
Sint
deze
ir.
„Een matiger en meer rationeel gebruik
van olie als eindigende natuurlijke hulp
bron te waarborgen.
„de voortzetting van economische groei
mogelijk te maken die niet langer afhan
kelijk is van een verhoogd gebruik van
olie, maar wel is gebaseerd op de ontwik
keling van andere energiebronnen, en
„te waarborgen dat de ontwikkelings
landen ook beschikken over de energie
die voor hun ontwikkeling noodzakelijk
is.
„Jaren”, aldus de slotverklaring, „zal
geen economische groei mogelijk zijn.
Aan de kernenergieprogramma’s moet
dus op krachtige wijze nieuw leven wor
den ingeblazen.”
Dabbagh onthulde ook dat er de afgelo
pen maanden een reeks moordaanslagen
heeft plaatsgehad in verscheidene Syri
sche steden. De moslem-broederschap
heeft haar aanvallen verhevigd sinds het
bezoek van de Egyptische president An
war Sadat aan Jeruzalem in november
1977 en opnieuw na de ondertekening van
het Egyptisch-Israelisch vredesverdrag in
maart van dit jaar, zo zei hij. „Zij ontke
tenden een reeks moorden in Aleppo, Ha
ma, Damascus en andere steden.” Uit
goedingelichte kring in Beiroet is verno
men dat in de Noordsyrische stad Hama
eerder deze maand drie officieren van de
militaire inlichtingendienst zijn doodge
schoten. De moslem-broederschap is een
verboden organisatie van gedreven isla
mitische fundamentalisten.
WASHINGTON (UPI). Het Ameri
kaanse leger stelt plannen op voor de
vorming van een troepenmacht van
110.000 man om te antwoorden op crises
in het gebied van de Perzische Golf en
andere plaatsen buiten het NAVO-gebied.
Dit heeft de Washington Post gisteren
gemeld.
op bekwame wijze „geneutraliseerd”.
Reeds geruime tijd eisten de volgelin
gen van Treurnicht een ministerpost
voor hun leider. De „verkrampte”
Transvaalse leider kreeg thans de onbe
langrijke portefeuille van openbare wer
ken, statistieken en toerisme. Het minis
terie van Justitie en Politie (Jimmy Kru
ger) werd nu opgedeeld in twee nieuwe
ministeries. De minister van Binnen
landse Zaken, Alwyn Schlebusch, krijgt
er justitie bij, de vrij onbekende Louis le
Grange wordt minister van Politie. De
meest belangrijke ondersteuners van
Botha’s „progressieve” politiek blijven
echter de minister van Coöperatie (het
vroegere Bantoe-ministerie), dr. Piet
Koornhof, en de minister van Buiten
landse Zaken, Pik Botha.
In een als sensationeel beschouwd ge
sprek met Amerikaanse journalisten zei
Koornhof een dezer dagen dat in Zuid-
Afrika „een nieuw tijdperk van hervor
mingen” is begonnen en dat veranderin
gen in de gehate pasjes- en banwetten
eerder binnen enkele maanden dan in
jaren te verwachten zijn.
De reis van minister Botha naar Lon
den en Europa wordt eveneens gezien
als een poging om de gesprekken over
Namibië weer aan de gang te brengen en
als een poging om de groeiende isolatie
van Zuid-Afrika te doorbreken. Toch
waarschuwen waarnemers dat in de
loop der jaren „schepen vol verligte be
loftes te pletter zijn gelopen op de boten
van de verkrampte oppositie”.
Minister-president Botha zal vooral
moeten oppassen voor de intriges en de
kwade praktijken van de achter de
Met pamfletten, die in Johannesburg
en Soweto werden verspreid, en via ra-
dio-uitzendingen vanuit Mapoeto (Mo
zambique) had het verboden African
National Congress (ANC) de arbeiders
in Soweto op 16 juni opgeroepen om ter
herdenking van de opstand in de zwarte
voorstad van Johannesburg een staking
te houden. Er vonden herdenkingsplech
tigheden plaats waaraan meer dan 8000
mensen deelnamen. Maar tot een sta
king kwam het niet, wat door blank
Zuid-Afrika wordt gezien als een bemoe
digende aanwijzing voor de kleine aan
hang die het ANC onder de zwarte be
volking zou genieten.
(Van onze redacteur in Zuid-Afrika, op de hoogte was geweest van de werk-
Karl Breyer) zaamheden van het ministerie van Infor
matie, dat meer dan 125 miljoen gulden
gebruikte om buitenlandse organisaties
en politici om te kopen en de pro-rege-
ringsbladen „The Citizen” en „To the
Point” op te richten.
Vorster was van mening dat deze ac
ties noodzakelijk waren in het belang
van Zuid-Afrika. Er zijn geen bijzonder
heden bekend, maar toch staat vast dat
Vorster thans tegen zijn wil bedankte als
president en daartoe door Botha werd
gedwongen.
Uiteraard zijn vele leden van de Natio
nale Partij het niet eens met deze gang
van zaken. Geruchten zeggen dat ver
schillende afgevaardigden in het parle
ment thans druk op Vorster uitoefenen
om weer een actieve rol in de politiek te
gaan spelen en de leiding van het land
over te nemen. Vorster is nog steeds
populair, hetgeen ook blijkt uit het feit
dat bijvoorbeeld de universiteit van Stel
lenbosch wenst dat hij ook in de toe
komst curator blijft.
Ook de door Botha zelf in het parle
ment ingediende „motie van dank” moet
gezien worden als een hulde aan „Zuid-
afrika’s sterke man”, wiens invloed men
niet mag onderschatten. In „verkramp
te” kringen van de nationale partij
groeit dan ook de hoop dat Vorster nog
in de loop van dit jaar een nieuwe recht
se partij zal oprichten, die een ernstige
bedreiging voor Botha’s politiek zou
kunnen betekenen.
Ook de vroegere minister van Infor
matie, dr. Connie Mulder, die reeds ver
leden jaar in verband met het informa-
De nasleep van dit proces, dat werd
aangeduid als „het proces van de eeuw”,
is dat er vermoedelijk een onderzoek zal
worden ingesteld naar de rol die de pers in
de Thorpe-affaire heeft gespeeld. Tijdens
het proces legden zowel de rechter als de
advocaten van de gedaagden er de nadruk
op dat een aantal getuigen wel eens beïn
vloed konden zijn omdat zij financieel
interessante contracten hadden afgeslo
ten met Britse dagbladen voor „het
werkelijke verhaal”.
STUTTGART (AEP). Klaus Crois
sant, voormalig advocaat van de
Baader-Meinhofbende, is in de ge
vangenis Stuttgart-Stammheim in
hongerstaking gegaan, zo is gisteren
bekend geworden. Hij voegt zich
hiermee bij andere gevangenen die in
verschillende Westduitse gevangenis
sen en in West-Berlijn hetzelfde doen.
Croissant zegt dat „deze rechtvaardi
ge staking het laatste middel is waar
mee de gevangen hun integriteit kun
nen bewaren.”
ROME (Reuter). Italië heeft gisteren
een landingsverbod met onmiddellijke in
gang afgekondigd voor alle Britse char-
tervliegtuigen in verband met de weige
ring van de Britse oliemaatschappij Mobil
Oil, een Italiaans chartervliegtuig op het
Londense vliegveld Gatwick van brand
stof te voorzien.
Het besluit tot het opleggen van een
landingsverbod is uitgegaan van de Itali
aanse luchtvaartinstantie Civilavia en
geldt voor onbepaalde tijd. Sinds donder
dagochtend staat op Gatwick een DC-9
van de Italiaanse chartermaatschappij
Itavia. Het toestel zou Britse toeristen
naar Italië brengen.
Volgens Civilavia heeft Mobil Oil gewei
gerd het Italiaanse chartervliegtuig van
brandstof te voorzien omdat het reeds het
toegewezen rantsoen brandstof had ver
bruikt. Civilavia zegt, dat Italië dergelijke
brandstofbeperkingen niet op Britse
chartervliegtuigen had toegepast.
Volgens waarnemers is de Italiaanse
maatregel zonder weerga, waar het twee
landen van de EG betreft.
„er nota van te hebben genomen dat de
internationale organisatie voor atoom
energie op dit gebied een rol speelt”.
Minister van der Klaauw merkt naar
aanleiding van deze zinsnede in het slot
communiqué op, dat dit niet betekende
dat Nederland nu kerncentrales moet
gaan bouwen. „De uitspraak tast het Ne
derlandse beleid zoals wij dat nu voeren
niet aan.”
Al in de eerste alinea van de paragrafen
in de slotverklaring die handelen over
energie wijst de Europese Raad op „de
ernstige structurele situatie die is gescha
pen door het ontstaan van een permanent
gebrek aan evenwicht tussen vraag en
aanbod op de oliemarkt”.
De staats- en regeringsleiders bevesti
gen opnieuw de wil die al op de vorige
topconferentie, half maart in Parijs, tot
uitdrukking werd gebracht, namelijk om
op het olieverbruik dit jaar 5 procent te
bezuinigen. Deze vijf procent (twee mil
joen vaten per dag) komen precies
overeen met de vermindering van de
Iraanse olieproductie sinds de revolutie.
De negen landen van de Europese Ge
meenschap willen hun invoer in de perio
de 1980-1985 jaarlijks niet boven die van
het vorige jaar laten uitkomen en deze
indien mogelijk zelfs verminderen.
Zonder dat de Verenigde Staten en Japan
met zoveel woorden worden genoemd,
zeggen de Negen dat hun besparing
slechts mogelijk is als ook deze grote
olieconsumenten hun importen beperken
en zich inzetten voor besparingen.
Geconstateerd wordt voorts dat de stij
ging van de aardolieprijs een aanslag op
de reëele hulpbronnen betekent „die niet
gecompenseerd dient të worden door no
minale stijgingen der inkomens”. Dat ligt
geheel in lijn met hetgeen twee weken
geleden in het kader van OESO, de Orga
nisatie voor Economische Samenwerking
en Ontwikkeling waarvan ook de Ver
enigde Staten en Japan deel uitmaken,
naar voren werd gebracht.
In de Europese Raad is ook een, zoals
premier Van Agt het noemde, „lieve ver
klaring” voor het gekozen Europees parle
ment opgenomen. Hierin heet het dat „de
staatshoofen en regeringsleiders er met
voldoening nota van genomen hebben dat
deze verkiezing goed is verlopen en de
Europese volkeren een groter bewustzijn
van hun solidariteit heeft bijgebracht”.
De slotverklaring omvat ook een passa
ge over de handel met Japan. De staats- en
regeringsleiders constateren dat het one-
venwicht in de handelsbetrekkingen tus
sen de Gemeenschap en Japan aanhoudt
en groter wordt. Zij spreken de wens uit
dat de Japanse regering met passende
maatregelen zal bijdragen tot het herstel
van „een uiterst zorgwekkende situatie”.
De ministers van Buitenlandse Zaken
wel te onderscheiden van de staats- en
regeringsleiders hebben van de top de
opdracht gekregen ervoor te zorgen, dat
het begin deze week in Parijs genomen
initiatief om een internationale conferen
tie over de Indochinese vluchtelingen bij
een te roepen, wordt verwezenlijkt. In
afwachting van deze conferentie zou moe
ten worden voorkomen dat de toestand
door wat voor besluit dan ook wordt ver
ergerd. Het betreft hier „een vraagstuk
met een dramatisch karakter waarvoor
dringend een doeltreffende en humane
oplossing moet worden gevonden”.
Minister Van der Klaauw gaf als zijn
persoonlijke indruk dat er „een goede
vergadering” is gehouden „waar zakelijk
werd gewerkt”.
„Het leger heeft besloten een plan op te
stellen”, aldus citeerde de Washington
Post een woordvoerder van het ministerie
van Defensie. Het zou echter aan Carter
zijn te besluiten of het plan zal worden
uitgevoerd. „Er is geen besluit een derge
lijke macht te ontplooien.”
tieschandaal moest terugtreden en als
leider van de Transvaalse vleugel van de
partij door dr. Andries Treurnicht werd
vervangen, denkt aan een „come back”.
Er wordt gezegd dat Mulder voortdu
rend contact heeft met Vorster en met de
rechtse conservatieve blanke vakbon
den, zoals de mijnwerkersunie onder
Arrie Paulus. Er bestaan ook verbindin
gen tussen Mulder en de fascistische
„Herstigte Nasionale Partij”.
Pieter Wilhelm Botha’s beleid wordt
verder bedreigd door de ontevredenheid
in de eigen partij over de wijze waarop
hij verschillende ministers behandelde,
