Dagje naar de hoofdstad
VEGIN in jaarverslag:
Voor diensten gezinsverzorg(st)ers
Kamer akkoord met
eigen bijdrage
Gemeentefonds
Doelstelling Bestek ’81 een illusie
achtergrond!
industriële
Per jaar 2200
kilometer
kan 250 miljoen
meer uitkeren
rioolbuis
Recordniveau
produktie
o
Aantal hypotheken
sterk gedaald
3
su
AAN f
17
ECONOMIE
1
WOENSDAG 27 JUNI
1 9 7 9-
aler
JF
AAN
R-
r-
bruik van de kleinverbruikers
steeg in 1978 echter.
DEN HAAG (ANP). Het
Verbruik van aardgas per Ne
derlands gezin is in het afgelo
pen jaar voor het eerst ge
daald. Energiebewust stook-
gedrag en het aanbrengen van
(Door Frans Nypels)
Het ligt voor de hand dat er de komende weken geruchten opduiken dat
het kabinet-Van Agt uiteen dreigt te spatten. Binnen de muren van het
Catshuis wordt namelijk de laatste hand gelegd aan de begroting voor 1980.
Een kwetsbare operatie omdat de BV Nederland in het rood staat en
bankdirecteur Jelle Zijlstra niet meer bereid lijkt te zijn om de krediet-
kraan wijder open te draaien.
(Van onze redactie economie)
1 DEN HAAG. Een meerderheid
van de Tweede Kamer stemt in met
t de plannen van staatssecretaris Wal-
E lis de Vries (maatschappelijk werk)
r om mensen die gebruik maken van
de diensten van een gezinsverzorg-
E (st)er een eigen bijdrage van tien gul-
Lden per vier weken te laten betalen.
[WD en CDA steunen het voorstel,
maar de linkse partijen wijzen het
L unaniem als onrechtvaardig van de
L hand.
isolatie beginnen hun invloed
te doen gelden, zo schrijft de
Vereniging van Exploitanten
van Gasbedrijven in Neder
land (VEGIN) in haar jaar
verslag. Het totale gasver-
SU
zuinig ||1
ederlanders
met gebruik van gas
te
ie
ie
je als aandenken van het tripje een foto maken op de Dam.
IS
F Dat bleek gisteravond in een debatje
belastingverhoging
'1
duktie per dag, gecorrigeerd voor seizoen-
«UT
s
I
I
nt
>n
et
iu
Mevr. Verkerk-Terpstra (WD) en mevr.
Cornelissen (CDA) steunden het beleid
van de staatssecretaris. Zij vonden de
eigen bijdrageregeling beter te accepteren
dan het alternatief: het verloren laten
gaan van 625.000 formatieuren in de ge
zinsverzorging. Het gaat volgens mevr.
Cornelissen vooral om een psychologisch
effect, „waarvoor een aantal gezinnen de
ze hulp niet behoeven te ervaren als een
gunst”.
opvatting van de Kamer in het bezuini-
gingsdebat van vorige week, dat de koop
kracht van de sociale minima niet mag
worden aangetast. Ook is dit strijdig met
het beleid om mensen die hulp behoeven
zoveel mogelijk thuis verzorgd te laten
worden.
Mevr. Langedijk-De Jong (PvdA) zei dat
de PvdA niet wil meewerken „aan een
beleid dat zegt op te komen voor de laag
ste inkomens, maar in de praktijk juist
met die inkomens uitermate slordig om
springt en de betrokkenen naar de bij
standswet terugverwijst”.
DEN HAAG (ANP). De reële groei
van de gemeentefondsuitkeringen voor
1980 zal 2,35 procent bedragen. Ten op
zichte van dit jaar betekent dat een groei
van ongeveer 250 miljoen gulden. Dit heb
ben de staatssecretaris van Binnenlandse
Zaken en de minister laten weten in een
brief aan de gemeentebesturen.
Het aan de gemeente in 1980 toe te
kennen extra bedrag van 45 miljoen gul
den voor 1980, dat al in de meerjarenaf
spraak was voorzien, blijft gehandhaafd.
Verder is het mogelijk om de prijscom
pensatie voor 1979, die 2 procent bedroeg,
bij te stellen tot 4 procent. Het voorschot
op de compensatie die de gemeenten voor
1979 ontvangen in verband met de alge
mene salarismaatregelen wordt verhoogd
van 3,5 tot 5,5 procent. De prijscompensa
tie en de salariscompensatie werken door
in de volgende jaren, aldus de bewinds
lieden.
Voor 1980 is de prijscompensatie die de
gemeenten zullen ontvangen voorlopig ge
baseerd op 2 procent ten opzichte van
1979. Bij de bepalingen van het voorschot
op de salariscompensatie voor het vol-
DEN HAAG (ANP). In de eerste vier
maanden van dit jaar zijn in totaal 44.074
nieuwe hypotheken op woonhuizen en
combinaties van woonhuis en bedrijfs
pand tot stand gekomen. Dit betekent een
grote teruggang in vergelijking met de
zelfde periode van het vorig jaar, toen
54.288 nieuwe hypotheken werden inge
schreven.
Het totaalbedrag van deze hypotheken
bedraagt in de eerste vier maanden van
dit jaar 7.065 miljoen gulden tegen 7.769
miljoen gulden in de eerste vier maanden
van het vorig jaar.
In april werden 11.570 hypotheken op
woonhuizen en combinaties van woonhuis
en bedrijfspand ingeschreven tot een to
taalbedrag van 1,8 miljard gulden.
1)
t.
in
n,
DEN HAAG (ANP). Jaarlijks wordt
in ons land 2200 kilometer rioolbuis de
afstand Amsterdam-Napels aangelegd,
waarvan 1625 km in beton, 225 km in
asfaltbeton en 300 km in kunststof. Ver
wacht wordt dat de 1625 km betonbuis tot
1982, ondanks de afnemende woning
bouw, zal groeien tot 1750 km, maar dan
zal terugvallen op 1400 km per jaar.
Dit heeft het NIPO uitgerekend voor de
Vereniging van Producenten van Beton-
'jeidingssysternen. De directeur Markton
derzoek van het NIPO, drs. Th. Hess,
■^^Lheeft dit verklaard op een persconferentie
I' van de producenten van de leidingsys-
I temen.
I Van genoemde 1625 km wordt 840 km in
I de woningbouw verwerkt, 685 km bij het
treffen van voorzieningen voor andere
bouw en de overige km’s voor overige
i voorzieningen, zoals duikers en drainage.
Door het afnemen van woningbouw zal
de 840 km dalen naar 740 km. In ons land
zijn 120.000 woningen nog niet op een
rioolstelstel aangesloten, maar doordat
dit aantal over enkele jaren met 90 pet zal
zijn verminderd, zal het aantal te verwer
ken betonnen rioolbuizen toenemen, ver
wacht het NIPO.
De kunststofbuis is op de terugtocht, zo
blijkt uit het onderzoek.
Ontdaan van politieke emoties zijn die
kortingen zelfs verdedigbaar. Het zijn
als het ware voorschotjes op een scho-
ning van een mechanisme waarin tech
nische foutjes waren geslopen. Het offer
dat het kabinet-Van Agt op de valreep
bracht om de uitkeringstrekkers in het
najaar op de koopkrachtlijn te houden
via een voorschot op een verhoging van
de uitkeringen per 1 januari is van tijde
lijke aard.
De miljoenennota zal vertellen naar
welke kant de verdelende rechtvaardig
heid van het CDA doorslaat. Tenzij het
kabinet over de begrotingsproblemen
eerder struikelt en de geruchtenstroom
yan de komende weken op waarheid
berust. Dan ligt de zaak weer open en
worden gezichtsbepalende besluiten tot
verdriet van vele technocraten weer
naar een onbestemde toekomst verschp-
ven. Het zal dan weer een stukje moeilij-
ker zijn om de BV Nederland van de
politieke familie Doorsnee van de rand
van het moeras weg te slepen.
DEN HAAG (ANP). De industriële I
produktie in ons land heeft in april een
nieuw recordniveau bereikt, zo blijkt uit
de cijfers van het Centraal Bureau voor
I de Statistiek (CBS).
De produktie was in april volgens het
I CBS 3,3 procent hoger dan in april van het
vorig jaar en ruim 4 procent hoger dan in
maart. De produktie lag in april eveneens
ongeveer 4 procent boven het jaargemid
delde van het afgelopen jaar.
L Het indexcijfer van de industriële pro-
gen bezuinigingen adviseerde het kabi
net ook tot matiging van looneisen, dan
komt alles in orde.
In féite raken we met bovenomschre
ven sterk vereenvoudigde weergave van
de hoofdlijnen van Bestek ’81 de kern
van de problemen waarmee het kabinet-
Van Agt vorige week in de Tweede Ka
mer worstelde. Of liever gezegd: proble
men waarmee de partijen die het kabi
net-Van Agt in het zadel houden onder
ling worstelen. De WD wil meer bezui
nigen op collectieve lasten, het CDA
wordt verscheurd door twijfels of de
door Van Agt ingeslagen weg wel de
juiste is. De WD is tegen dwang om de
inkomens van actieven te matigen, het
CDA wil hogere inkomenstrekkers best
wat afpakken. Anders geformuleerd: de
WD vaart een vaste koers, het CDA
balanceert met angst en beven op een
wiebelende draad. En het kabinet? Dat
houdt het op pappen en nathouden. Het
blijft, overigens zonder enige inspiratie,
op het uitgezette bestek varen. Dat kan
duiden op een zekere moedeloosheid, zo
van: we zien wel, we komen er toch niet
uit, maar het kan net zo goed een aanwij
zing zijn dat een meerderheid van het
kabinet binnen afzienbare tijd het roer
om wil gooien.
Wat inmiddels vaststaat is dat de doel
stelling van Bestek ’81 een illusie geble
ken is. Meer winst leidt niet automatisch
tot meer werk. Meer winst kan zelfs
leiden tot een grotere werkloosheid, na
melijk daar waar die meerdere winst
wordt omgezet in arbeidsbesparende
diepte-investeringen. Maar ook dat is
geen nieuw feit.
Al die heilige koeien van het sociaal-
economische ^lilekkerland waren on
zichtbaar aanwezig toen het parlement
vorige week aan de debatten over het 1-
julipakket begon. En al die heilige koei
en moesten door alle partijen worden
ontzien. Geen wonder dat er dan een
wazige, onbezielde politieke stoelendans
wordt uitgevoerd. Er wacht een zwaar
dere taak de begroting voor 1980.
Daarmee moet het economische onheil
dat de BV Nederland boven het hoofd
hangt maar bestreden worden.
gend jaar is voorlopig uitgegaan van een
toename van de loonsom als gevolg van
algemene salarismaatregelen met 3,5
procent.
Vorig jaar kondigden de staatssecreta
ris en de minister enkele herverdelings-
maatregelen aan voor de gemeentefond
suitkeringen. De verhoging van het be
drag voor „verfijning sociale structuur” is
inmiddels doorgevoerd. Voor 1980 zal
door de bewindslieden bevorderd worden
de invoering van een van voor alle ge
meenten gelijk bedrag per woning. Het
schaalbedrag per inwoner zal dan omlaag
gaan. Door deze maatregel wordt een be
gin gemaakt met het terugdringen van de
rol van het inwonertal bij uitkeringen uit
het fonds.
Dat gevecht is eigenlijk al aan de gang
vanaf het moment dat de huidige opposi
tieleider Joop den Uyl de profetische
woorden sprak dat de tijd van vóór de
oliecrisis niet meer terugkeert. Het CDA
neemt bij dat inkomenspolitieke gevecht
een middenpositie in. Maar toen het die
keuze in het verkiezingsprogramma
maakte ging het CDA nog uit van een
groei van het nationale inkomen alles
wat we met elkaar verdienen) van 3l/2
procent. Dat groeicijfer is anno 1979/
1980 gedaald tot rond 2,15 procent. En
bij die cijfers betekent een middenposi
tie al snel een minlijn voor welhaast
iedereen als het kabinet de staatsschuld
niet verder op wil rekken.
Nieuw is wèl dat de recente verhogin
gen voor energiedragers niet in de
spoorboekjes van het uitgestippelde be
leid passen. Toch zijn die prijsverhogin
gen er onmiskenbaar. En die werken
over de volle breedte van het sociaal-
economisch beleid door, doordat prijs
verhogingen voor olie en gas volledig via
het systeem van automatische prijscom
pensatie aan de burgers wordt vergoed.
In de lonen, betaald door de onderne
mers die op hun beurt zullen proberen
die prijsverhogingen naar een andere
partij door te schuiven. Het bekende haas
je-over gaat straks weer beginnen, tenzij
het kabinet die prijsverhoging voor
grondstoffen uit dat automatisme weg
vijlt. Tenzij.want zo’n vakbewegings-
vijandige daad staat gelijk aan politieke
zelfmoord.
n
Nieuw is evenmin dat de aansporing
tot matiging niet het gewenste effect
heeft gehad. De lonen zijn sterker geste
gen dan het kabinet wilde. De onderhan-
delingsvrijheid waar de vakbeweging
voor demonstreert en zelfs voor op de
barricades klimt, wordt duur betaald.
Professor Albeda, minister van Sociale
Zaken, kan zijn theorieën over de
„overleg-economie” in het eerste beste
museum stallen. In feite heeft hij dat al
gedaan. Het kabinet zit op dit moment
min of meer op een lijn die ooit door een
vooraanstaande PvdA-econoom, de Rot
terdamse professor Wolffson, is uitge
stippeld: matigen de sociale partners
niet dan zoeken wij, regering, de bezuini
gingen daar waar we wèl iets kunnen
halen: namelijk, bij de niet-actieven. De
Doorsnee wat wisselgeld had inge
bouwd, ging de familieraad na nachten
lang kibbelen in meerderheid overstag.
Hij peuterde zelfs de verzekering los dat
de gezinsleden zich wat zouden matigen
met hun eigen bestedingen. In stilte had
hij om zo’n afloop gebeden. Samen
spraak in harmonie lokte vader Doors
nee nu eenmaal meer dan de voorstellen
van zijn radicaler ingestelde jongste
zoon die de matigingsbeloften van zijn
oudere broers en zusters niet vertrouw
de en had aangedrongen op de dwingen
de kracht van een vaderlijk bevel. Als
het niet lukte, zo had vader Doorsnee
met zijn vrouw afgesproken, was er nog
altijd de mogelijkheid om dwangmaat
regelen te nemen.
We verlaten de familie Doorsnee en
richten de zoeker op het kabinet-Van
Agt. Vorig jaar haalde het kabinet, na
veel tegenstribbelen in de Tweede Ka
mer, het groene licht voor Bestek ’81.
Net als vader Doorsnee had het op smal
le basis rustende kabinet van CDA en
WD gekozen voor bezuinigingen op de
collectieve uitgaven. Dat zijn uitgaven
voor bruggen, woningen, onderwijs, me
dische verzorging of tanks; dat zijn de
salarissen voor ambtenaren; dat zijn
subsidies voor welzijnswerk; dat zijn
uitkeringen aan gemeenten of provin
cies en dat zijn bijvoorbeeld uitkeringen
aan zogenoemde niet-actieven, bejaar
den, invaliden of werklozen. Via Bestek
zou in 1981 10 miljard minder meer zijn
uitgegeven aan collectieve lasten. Het
grote doel van het heilsplan was het
terugdringen van de werkloosheid tot
om en nabij 150.000 mensen. Dat argu
ment werd een onverbiddelijke be
stseller.
De rode draad in de Bestekverdedi-
ging is nogal simpel: als overheid ver
minder je de belasting- en premiedruk
(wat we met z’n allen, werknemers en
werkgevers, betalen aan belastingen en
sociale premies) waardoor ondernemin
gen meer winst maken. Een ondernemer
die winst maakt investeert in nieuwe
projekten waardoor er nieuwe arbeids
plaatsen geschapen worden. Het aantal
werklozen vermindert, op zichzelf leidt
dit opnieuw tot verlichting van de pre
miedruk (er moeten immers minder
mensen van sociale uitkeringen leven)
en dus tot 'meer winst en eventueel zelfs
tot loonsverhogingen. Als we met z’n
allen maar een paar jaartjes krapper
willen leven, want behalve de afgedwon-
waarin dit bezuinigingsvoorstel werd be-
f handeld. PvdA en D’66 zijn sterk tegen
t deze maatregel, omdat zij vinden dat de
f koopkracht van vooral de mensen met de
E laagste inkomens - die vooral gezinsver-
zorging ontvangen - hiermee wordt aange-
tast.
120 voor maart jl. en 121 voor april van het
yorig jaar. Voor het vorig jaar bedroeg het
indexcijfer 120.
In het eerste kwartaal van dit jaar werd
de industriële produktie gehinderd door
de felle koude en de gevolgen van sneeuw
en ijs. Niettemin lag de produktie op het-
Technisch gezien was deze door de
media opgeklopte politieke operette niet
meer dan het zoveelste voorpostenge
vecht waarbij elke partij wat terrein
winst boekte. Na afloop kan dan ook
maar één conclusie getrokken worden:
helpers weg, derde ronde. Inzet van de
politieke kloppartij die zich nu achter de
muren van het Catshuis in Den Haag
afspeelt: de collectieve sector tegen de
particuliere. Worden de niet-actieven, de
uitkeringstrekkers, in 1980 op rantsoen
gezet of vraagt het kabinet op de derde
dinsdag in september een solidariteitsof-
fer van de actieven?
Voor de VVD als regeringspartner ziet
de toekomst er minder rooskleurig uit.
De liberalen die alle heil verwachten van
een met ijzeren vuist uitgevoerde bezui
nigingsoperatie hebben met leedwezen
moeten vaststellen dat sommigen bin
nen het CDA, en heus niet de geringsten
onder hen, naast bezuinigingen het soci
alistische stokpaardje van nivelleren
achter de coulissen vandaan willen sle
pen. Aanvullende inkomenspolitieke
maatregelen, wordt dat nu door profes
sor Steenkamp, de voorzitter van het
CDA, genoemd. In het debat rond het
julipakket heeft het CDA van de gele
genheid gebruik gemaakt om af te tasten
hoever zij met die liberale gevoeligheid
kan gaan. Niet ver, zo is gebleken. Aftop-
ping bij 55 mille moest de WD met het
machtswoord van een onaanvaardbaar
door de keel geperst worden.
Het voor leken verwarrende debat
heeft voor politieke intimi duidelijk ge
maakt dat het CDA het schip van staat
nog alle kanten op kan sturen. Wil de
CDA’top doorgaan met Bestek ’81 dan
kan dat moeiteloos. De beoogde kortin
gen op de sociale uitkeringen waren
voor voortzetting van Bestekbeleid es
sentieel. Welnu: die kortingen zijn on
aangetast gebleven. En die kortingen
werken door.
zelfde niveau als in het eerste kwartaal
van het vorig jaar. Na de koude maanden
i van dit jaar heeft de industrie een achter
stand in de halen, waarmee zij in april nog
bezig was.
De voorlichtingscampagnes en de
overheidssubsidies voor isolatie hebben
een duidelijk matigende invloed op het
gasverbruik. Wanneer men het verbruik
per gezin over het jaar 1978 corrigeert
naar een normaal temperatuurverloop,
dan ziet men een daling van het gasver
bruik met 3,3 procent. Dit is de eerste
daling sinds de komst van het aardgas. In
1978 was het gemiddelde verbruik per
aansluiting (gecorrigeerd op tempera
tuur) 3.616 kubieke meter tegen 3.739 in
1977, 3.521 in 1975 en 3.297 kubieke meter
in 1974.
Doordat het jaar 1978 aanzienlijk kou
der was dan normaal, is het totale gasver
bruik van de kleinverbruikers in 1978 toch
nog met 1,4 miljard kubieke meter geste
gen tot 16,6 miljard kubieke meter. Deze
stijging met 9,2 procent was voor een deel
ook toe te schrijven aan een toeneming
van het aantal aansluitingen met 110.000.
Het verslag van de VEGIN herinnert er
aan, dat na een tariefsverhoging van twee
cent per kubieke meter in 1979 (exclusief
btw) ook in 1980 de prijs van het gas met
twee cent omhoog gaat en in 1981 met een
cent. Daarbij komt dat vanaf 1 januari
1980 het tarief is gekoppeld aan de prijs
voor zware stookolie. Gezien de huidige
prijsstijgingen van stookolie, ziet het er
naar uit, dat deze prijskoppeling met in
gang van 1 januari a.s. het aardgastarief
gaat beïnvloeden.
■beweging, bedraagt voor april 125 tegen
Dans naar de miljoenennota 1980
hoogte van die inkomens heeft de
overheid in de hand. Een vorm van gijze
ling. Dat hangt van de politieke kleur
af. Verdedigbaar is ook dat men zegt:
waar de vakbeweging zegt op te komen
voor de uitkeringstrekkers, zal die vak
beweging dat bij haar onderhandelingen
met de regering en de werkgevers mee
moeten laten wegen. Voor een tweespo
renbeleid ontbreekt nu eenmaal de fi
nanciële ruimte.
- Volgens D’66-woordvoerster mevr,
f Bischoff valt dit niet te rijmen met de
Wie zijn financiële mogelijkheden
heeft overschat kan slechts één devies
volgen: knijpen. Dat geldt voor de gewo
ne man net zo sterk als voor een rege
ringschef. Zo simpel is dat. Het huis
houdboekje van de staat is aan dezelfde
economische wetten gebonden als het
huishoudboekje van de familie
Doorsnee.
Het hoofd van een gezin kan twee
kernbesluiten nemen om het financieel
uit de hand gelopen huishouden weer in
het gewenste economische gareel te
dwingen:
1. hij kan de verdienende gezinsleden
verplichten meer geld in de gezamen
lijke huishoudpot te storten, als het
ware een belastingverhoging af
dwingen;
2. hij kan dwingend voorschrijven
dat de gezinsuitgaven moeten wor
den beperkt door te bezuinigen op
de collectieve kosten van levenson
derhoud. Als het ware een bestek-
plan afkondigen waarmee de be
oogde bezuiniging tot stand kan
komen.
In beide gevallen, dat kan iedereen op
zijn vingers natellen, kan het gezin in
opstand komen. Met die wetenschap
achter de hand zal het gezinshoofd pro
beren er via overleg met de betrokkenen
uit te komen. Ingrijpende beslissingen
hebben pas effect als het gezin Doorsnee
die ook echt accepteert. Deftiger gezegd:
de pijnlijke saneringsmaatregelen moe
ten maatschappelijk aanvaard worden.
Laten we eens kijken hoe vader Doors
nee de tering weer naar de nering zette.
Hij sprak nachten lang met z’n vrouw
om na te gaan welke mogelijkheid hij
het beste kon kiezen. Gezamenlijk kozen
zij voor besluit B bezuinigingen op de
collectieve kosten van levensonderhoud.
Nog meer geld vragen van de verdienen
de gezinsleden, zo had moeder Doorsnee
hem voorgehouden, zou leiden tot af
wenteling. Nu betaalt Jan zijn cola bij
voorbeeld uit eigen zak, room jij zijn
inkomen af door een grotere bijdrage
aan de huishoudpot te verlangen dan
duurt het niet lang of Jan spreekt de
flessen aan die voor het hele gezin zijn
aangeschaft.
Dus diende vadgr Doorsnee op zekere
dag zijn heilsplan in, gericht op een
beperking van de collectieve gezinsuit
gaven. Er stak een storm van veront
waardiging op, maar aangezien vader
ür Amsterdam is nog steeds zeer in trek als stad om een schoolreisje naar toe te maken. Na een
rondvaar, door de grachten, een bezoek aan een museum, en een consumptie op een terrasje, laat
