Tussen de decorstukken van
zijn Haarlemse muziekleven
ie
Brede toepassing van plastics in beeldende kunst ontkend
Malando
viert
jubileum
Workshop choreografie
fraai initiatief Scapino
Haarlemse
orgelmaand
er
iï:
I Duitse invitatie
voor Funhouse
an
i
Intrigerend portret Albert de Klerk vanavond op tv
id!
Eenvoudig, speels ballet van danser Itoshi Ito
Westduitse schrijver
Wendt overleden
Vrouwelijke kunstenaars
in actie tegen museum
Veel mis
Barokke natuur
Geen Teleac
Reliëf
KUNST
19 7 9
JUNI
VRIJDAG 29
.s
malando
componist en koorleider tegen zijn specifiek Haarlemse decor tot zijn
recht te laten komen.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. „Tot dusver
zijn de toepassingen van de bij
zondere eigenschappen van
kunststoffen in de beeldende
kunst slechts zeer beperkt”. Dat
staat als conclusie in een rapport
over het functioneren van de
door het ministerie van CRM ge
subsidieerde Plastics Werkplaats
Nederland in Delft. Op de werk
plaats kunnen kunstenaars infor
matie krijgen over kunststoffen
en ze kunnen ermee Gaten) wer
ken. Er worden ook cursussen
gegeven aan docenten van kunst
academies. Het rapport is ge
maakt door het enquêtebedrijf
Intomart.
BUSSUM. Als een perfecte opmaat van de Haarlemse Orgel-
maand, die begin volgende week van start gaat, heeft de NCRV-tv
vanavond gekozen om een portret van de Haarlemse stadsorganist
Albert de Klerk op de beeldbuis te brengen. Regisseur en samensteller
Aart Nagelkerke heeft daarbij het inzicht gehad om de musicus,
I: IS»
rt- Albert de Klerk: nooit klaar
a
JOHN OOMKES
CRM-rapport slaat de plank mis
aken
j. 22609
De SVBK eist verder dat het museum
kunst van vrouwen aankoopt. Ook willen
ze discussiëren met directeur De Wilde
van het Stedelijk over „het falend kunst
beleid ten aanzien van vrouwen”.
Het programma dat Funhouse daar zal
brengen is getiteld Beethoven, Blues en
Butterbrötchen en is voorzien van Duitse
teksten. Speciale gast in dit stuk is de
nachtclubartiest Mr. Daisy Dynamite, ali
as Hans van den Hoek, die in zijn traves-
tie-act onder meer als Marlene Dietrich te
zien zal zijn.
De dagelijkse voorstellingen om 20 uur
in Bonn worden gevolgd door een serie
voorstellingen in de Duitse steden Emden,
Bochum, Landau, Leverkussen en nog
maals Bonn.
Op 20 juli is de groep terug in eigen land
en geeft die dag een speciale voorstelling
in het Amsterdamse Vondelpark. Daarna
brengt Funhouse hun nieuw programma
in de Kleine Komedie van 18 tot en met 23
en van 25 tot en met 30 september.
gen, be-
verbou-
sding
je
onger
DEN HAAG (ANP). De stichting
Vrouwen in de Beeldende Kunst eist „re
gelmatig” en niet „af en toe” tentoonstel
lingen van vrouwelijke beeldende kun
stenaars in het Stedelijk Museum in Am
sterdam.
een kunstschilder duiden wat hem nog
altijd raakt als hij voor zijn geboortehuis
aan de Bakenessergracht staat.
Met vuur vertelt De Klerk over zijn
jeugd in de Bakenes. Over de buren, de
begaafde Andriessens, die zo van invloed
waren op zijn leven en ontwikkeling. Over
zijn vader Jos de Klerk die zich vanuit
België in 1915 in Haarlem vestigde. Over
„Tante Della”, juffrouw Dres, die ook
woonachtig aan de gracht de jonge Albert
de eerste principes van het pianospel bij
bracht. „Die toonladers vond ik niet altijd
even plezierig, maar dan zei zij: als je je
best doet, mag je straks aan de overkant
lesnemen”. „De overkant” waren dan de
Andriessens.
De Klerk in zijn Haarlemse decor, het is
afwisselend genoeg, „mijn leven is wer
ken en nog eens werken”, zegt Albert
ergens in het portret. „Ik kan niet zonder
werken en ik wil niet anders. Na een dag
lesgeven ga ik naar huis waar ik me dan
prepareer op de repetitie met het koor en
dan wil je dochter er nog wel eens tussen
komen. Zullen we dit stukje even doorne
men? En dan kan het gebeuren dat ik
alweer aan het concert dat ik de volgende
dag moet geven zit te denken. Ik ben nooit
klaar, zal het nooit worden”.
(Van onze kunstredactie)
HILVERSUM. Malando, de keizer
van de tango, zit volgende week 40
jaar in het vak. Arie Maasland is 71
jaar en nog altijd actief in de muziek
wereld. Op de radio is nog regelmatig
werk van hem te beluisteren.
persoon behartigde uitspraken doet over
zijn geloof, zijn binding met de Jozefkerk,
de kunst van het improviseren en de sa
menhang tussen structuur van de archi
tectuur van de Haarlemse binnenstad en
zijn improvisaties. En hoewel je De Klerk
zijn Koreanders ziet verzorgen en hem
tuinierend gade slaat, constateert hij, zijn
muzikale leven beoordelend: „Je bent er
altijd toch mee bezig. Mijn werk is mijn
hobby”.
Om de aankomende choreografen de
vrije hand te geven had de groep de
maand juni zoveel mogelijk voor repeti
ties vrij gehouden en de balletmeesters
van het ensemble deden hun uiterste best
beschikbaar te zijn voor eventuele hulp
aan de jonge ballettenmakers en deze toch
niet hinderlijk voor de voeten te lopen.
Hetzelfde kan gezegd worden van een
Cakewalk duet dat David Needham als
uitsmijter maakte op muziek van de
Op het studiotoneel in het Hart van
Scapino kregen vrienden en pers woens
dagavond het resultaat van dit experi
ment te zien waarbij vooral de grote inzet
van de dansers bij het verdedigen van het
werk van hun collega’s erg sympathiek
overkwam.
Het bijzondere is dat Itoshi Ito met
betrekkelijk eenvoudige bewegingen (zo
als snelwandelen), die perfect aansluiten
bij de muziek, met herhalingen op de
juiste momenten, de aandacht van begin
tot eind weet vast te houden. Hij roept een
leuke, speelse sfeer op en zijn bewegings
structuren doen nooit bedacht aan. Itoshi
Ito is opgeleid in Tokyo.
Een tweede uitschieter is David Need
ham. Hij maakte op walsen van Brahms
(op het toneel gespeeld door Jan Schou
ten) een vloeiend bewegingsspel voor tien
danseressen in het blauw. Hoogtepunten
ontbreken maar het geheel danst ten
minste.
Het best geslaagde werkstuk is Why
not? van Itoshi Ito. Op het eerste deel van
het vioolconcert van Igor Stravinsky
schetst hij twee dansers die trainen voor
een gouden medaille. Er komt een meisje
langs dat ze beiden proberen te versieren.
Als de versiering mislukt gaan ze maar
weer trainen voor een gouden medaille in
de hoop dat er toch ook weer een aardig
meisje opduikt.
Wel is kunststof natuurlijk een weerbar
stig materiaal. Het zou best eens kunnen
dat beeldende kunstenaars, die met kunst
stof werken na een kennismakingsperio-
Tajiri,
Limburg
de, juist om die reden minder naar Delft
gaan dan vroeger. Men weet er veel over
de scheikundige samenstellingen en effec
ten van de verschillende soorten kunst
stoffen. Maar bij het maken van kunstob
jecten, bij het gieten, gaat er vaak veel
mis. Als te weinig harder wordt toege
voegd, wordt te weinig warmte ontwik
keld. Die zet zich later door van laag tot
laag, maar daardoor trekt het gegoten
blok scheeft. En je moet midden in een
gietblok ook nooit iets hards willen in
smelten, want een gietblok zet uit naar
binnen toe dus het voorwerp in het cen
trum drukt in elkaar. Er is veel treurnis
geweest, en het is er vaak nog, op de
werkplaats. Er is kritiek op het ambachte
lijk kunnen daar.
Maar aan de andere kant: ook met een
technisch ogenschijnlijk geslaagd kunst-
object gaat het vaak nog mis. Een con
structie van kunststof is makkelijker te
vernielen dan een beeld van brons: maar
wel makkelijker te repareren). Kunststof-
objecten, die buiten staan, verouderen le
lijk. Het hoeft niet. Het is vaak de schuld
van de eigenaren, zoals rijk of gemeenten.
Kunststofobjecten moet worden onder
houden (alleen polyesterobjecten blijken
het buiten niet te redden). Dat geldt ook de
kunststofobjecten, die niet in Delft wor
den gemaakt, maar in commerciële werk
plaatsen, waarvan er op het ogenblik zo’n
tien zijn in Nederland. Een aantal dat
overigens eveneens bewijst dat er wel veel
kunstenaars zijn die met kunststoffen
werken.
Een beeldend kunstenaar, die veel met
kunststof werkt, maar Delft sinds lang
mijdt: „Laten ze eerst maar eens zorgen
dat die werkplaats voor de kunstenaar
functioneert als afwerker van ideeën tot
technisch gave werkstukken. Wat voorge
steld wordt, die uitbreiding, is net zo iets
als een slecht huwelijk dat een kind maakt
om op die manier het huwelijk te redden”.
STUTTGART (DPA). De Westduitse
schrijver en journalist Herbert Wendt is
op 65-jarige leeftijd te Baden-Baden
overleden.
Zaterdag zetten de vrouwen hun eis
kracht bij met een „feestelijke aktie” bij
het Stedelijk in Amsterdam, aldus een
woordvoerster van de SVBK.
De stichting heeft de catalogus van het
Stedelijk onderzocht en becijferd dat 96,5
van de collectie door mannen gemaakt is.
Het gaat om 1155 werken. De vrouwen
wijzen er in dit verband op dat in Neder
land aan de academies voor beeldende
kunsten 43 procent vrouwen en 57 procent
mannen studeren.
Als één zaak in visueel opzicht goed is
vastgelegd in dit tv-portret dan betreft het
wel de haast genadeloze fysieke inzet
waarmee De Klerk zijn taken opvat. Ach
ter de speeltafel is hij een en al beweeg
lijkheid, maar dezelfde barokke natuur
spreekt ook als je hem voor zijn Koor
Katholiek Haarlem als dirigent bezig ziet.
Geen organist die zich opsluit achter zijn
pijpen, inderdaad. Geen musicus ook die
geen andere zaken meer observeert.
De manier waarop hij de Oude Baaf
bijvoorbeeld beschrijft, bijzonderheden
over Ruysdael en Saenredam vertelt en
overweg gaat met het Müller-orgel, dat hij
in een gespeeld-speels moment te lijf moet
als een tongwerk ontstemd blijkt. Het
levert tal van boeiende momenten op in
een zorgvuldig portret waarin de hoofd-
Tussen de regels door zegt het rapport
dat ook: Delft is een experimenteer- en
lesinstituut, niet een produktiebedrijf,
wat in het begin wel mede de bedoeling
was. De werkplaats moet blijven en zelfs
uitbreiden met meer discipline, zo vindt
Intomart op gezag van de geïnterviewden,
beeldende kunstenaars, vormgevers, ar
chitecten, academies, de industrie, enz.
„Het moet een instituut worden dat zich
bezighoudt met een veelheid aan materia
len”. Hout? Brons? Marmer? Klei? Gla
zuur? Daar is alles van bekend en zo niet
dan zijn er genoegzaam eigen instituten
waar geëxperimenteerd kan worden. Dat
geldt ook voor het nieuwe middel video.
Licht en laser, daar zitten eveneens nieu
we kunstvormen in. Maar of Delft de
daarvoor aangewezen werkplaats is?
Beeldende kunstenaars, die wel zijn
doorgegaan met kunststof, reageerden tij
dens het onderzoek van Intomart anders.
Voor zeer grote ruimtelijke objecten is
kunststof het enige materiaal dat in aan
merking komt, het is licht, het werken met
kunststof is duur, maar de objecten zelf
zijn goedkoop. Ze zijn ook makkelijk te
repareren. Er zijn tegenwoordig ook
kunststoffen op de markt, die niet giftig
zijn. Overigens is ook pottenbakken door
al die kleistof niet gezond, maar er is geen
pottenbakkerij die er daarom mee op
houdt. Bij het zelf mengen en branden van
glazuren komen vervolgens ook nog eens
kwalijke zaken vrij.
Ter gelegenheid van zijn artiestenju-
bileum zal in oktober door de VARA
een special op het scherm worden ge
bracht. In diezelfde maand verschijnt
een verzameldubbelelpee, waarop het
meestbekende werk van Malando te
beluisteren zal zijn.
Arie Maasland werd in Rotterdam
geboren. Hij woonde het grootste ge
deelte van zijn leven in Hilversum.
Aanvankelijk zag het er helemaal niet
naar uit dat hij in de muziek verzeild
zou raken. Maasland volgde een oplei
ding bouwkundig tekenaar.
Op z’n 23e koos hij definitief voor de
muziek. Als Malando geniet hij vanaf
1939 bekendheid. Niet alleen in eigen
land, maar vooral daarbuiten. Japan is
in dit opzicht een uitschieter. Herhaal
delijk trok Malando met zijn orkest
naar dit land, waar zijn populariteit
opvallende vormen aannam.
Bomvolle zalen Japanners hebben
ademloos geluisterd naar de concer
ten. Het merkwaardige was dat tijdens
die concerten vrijwel uitsluitend tan
go’s werden gespeeld. Japanners zijn
daar dol op.
Malando heeft in de loop der jaren
zo’n 150 composities geschreven. De
meest succesvolle was Olé Guapa.
Over de gehele wereld zijn vele miljoe
nen platen van Malando en zijn orkest
verkocht. Er is nog altijd vraag naar
zijn muziek.
verkebjk
v
Nagelkerke maakt geen kunst- of mu
ziekprogramma’s. Geen technisch wel
licht belerende vraag- en antwoordspelle
tjes over rugwerken, positief of uitgangs
punten bij de registratie. „Geen Teleac”,
zegt de regisseur, „eigenlijk is het gewoon
klassiek amusement”. Hij plaatst daarom
De Klerk als de hoofdrolspeler tussen de
decorstukken die diens Haarlemse leven
hebben bepaald. Zo zie je de organist als
De uit Düsseldorf afkomstige Wendt
schreef talrijke boeken over de vroegste
geschiedenis, terwijl van zijn hand ook
vele dierenvertellingen, jeugdboeken, to
neelstukken en televisiescenario’s ver
schenen.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM Het Amsterdamse
theatergezelschap Funhouse geeft vol
gende week vijf voorstellingen in de the
atertent op het terrein van de Bundesgar-
tenschau in de West-duitse hoofdstad
Bonn.
De organisatoren van deze tweejarige
kunstmanifestatie nodigden Rob van
Houtens groep uit na een aantal eerdere
succesvolle optredens in Duitsland van dit
gezelschap.
(Albert de Klerk, organist. TV-portret
door Aart Nagelkerke. Vanvond via
NCRV. Nederland 1, 21.55 tot 22.35 uur).
ir
Sjinkichi
een in
woonachtige Japan-
7 er, maakt al lange
tijd gebruik van
kunststoffen als beel
dend middel. Deze
sculptuur, vervaar
digd van zogenaamd
getordeerd plastic,
laat, geplaatst tegen
het decor van een
oude muur, zien wat
de specifieke hoeda
nigheden van kunst
stof zijn.
de belangstelling voor kunststof bij beel
dende kunstenaars weer aan het afnemen
(conclusies 1). De belangstelling voor
kunststoffen vanuit het onderwijs neemt
toe (conclusie 2). Kennelijk willen dus
kunstacademies meer doen aan onderwijs'
over kunststoffen omdat er onder de kun
stenaars in opleiding een dalende belang
stelling voor is.
Natuurlijk staan er conclusies in het
rapport die wel juist zijn. Ongetwijfeld
heeft een aantal beeldende kunstenaars
zich van kunststofmaterialen afgekeerd.
Kunststof is vies en stinkt. Er komen
giftige dampen vrij. Het werken met
kunststof is duur en zeer tijdrovend. Het
materiaal kan meestal niet zelf worden
gemaakt en verwerkt. Dat moet op de
werkplaats gebeuren of in fabriekjes. In
het eigen atelier (of op de kunstacade
mies) zijn dure investeringen nodig in
afzuig- en verwerkingsapparatuur. Om
dat het werken in kunststof duur is komen
veel kunstenaars zich dat werken pas per
mitteren als ze een opdracht hebben.
AMSTERDAM. Vorige maand zette het Scapino Ballet een eerste stap op weg
naar de oplossing van zijn choreografen-probleem met een workshop waarin niet
minder dan acht dansers en danseressen van de groep zich op het maken van een kort
ballet mochten storten. Onafhankelijk van de uitkomst kan dit initiatief van het
Scapino Ballet niet hoog genoeg geprezen worden.
„Uit de gehouden interviews blijkt dat
men over het algemeen van oordeel is dat
kunststof weinig of niets heeft toegevoegd
aan de ontwikkeling van de beeldende
kunst” Met die zin wekt het ministerie
van CRM in een bulletin aandacht voor
het rapport. Gaan de dames en heren van
de afdeling kunsten dan nooit naar ten
toonstellingen? Zijn ze nooit in de verga
derzaal van het Zuidhollandse provincie
huis geweest? Daar hangt een reliëf van
een reeks, in elkaar overlopend, van ko
ningin Juliana. Het is van Heppe de Moor.
„Dat ding had ik nooit van glas kunnen
maken, want kleur maakt glas ontranspa
rant". Het is gewoon onzin dat polyester,
perspex, giethars en dergelijke niet tot
nieuwe kunst geleid zouden hebben.
Er staan voorts tegenstrijdigheden in de
conclusies van het rapport Toen de werk
plaats in Delft in 1973 werd opgericht was
Als eerste indruk van deze choreografi
sche vingeroefeningen valt op. dat deze
jonge dansers kennelijk niet in beweging
denken maar alleen pasjes aan elkaar
rijgen. De daarbij gehanteerde thema’s
zijn meestal nogal romantisch en gaan
doorgaans over de eerste ontmoeting van
een jongen en een meisje.
Op welke waarheden de conclusie stoelt
is niet duidelijk. Als er gezegd zou zijn dat
vandaag de dag nog maar weinig met
marmer wordt gewerkt zou het beter
kloppen. Wie ogen heeft om te kijken ziet
vooral in de buitenkunst veel vormgevin-
gen van de een of andere plasticsoort.
Beeldende kunstenaars als Sjinkichi Taji-
ri (die mammoetgrote buizen met. knopen
erin) en Heppe de Moor (de drijfsels in
Wijk aan Zee onder andere) Woody van
Amen, Jan van Munster, Bonies, werken
vrijwel niet anders dan met kunststof.
Veel van al die in- en doorkruipdingen op
kinderspeelplaatsen, vooral ontworpen
door beeldende kunstenaars, zijn van
kunststof. In de theaters zijn decorstuk
ken, kurassen, zwaarden, sieraden van
kunststof omdat ze licht en toch stevig
zijn. Het aantal vormgevers in de binnen
huisarchitectuur dat met kunststof bezig
is, is legio.
Green River Jazzband. Hierin komt zelfs
de humor af en toe overtuigend om de
hoek kijken. David Needham is opgeleid
in Engeland.
Tenslotte valt er nog een best aardig
uitgewerkte humoristische intrige te sig
naleren van een grote dame (Louise Vine)
en een kleine heer (Robin Woolmer) en
Cliché van Patricia Kapp (uit Frankrijk)
op Franse chansonmuziek.
Van alle andere werken You say stop
and I say go van Hiroshi Okazaki, „Aan
het strand” van Peter Sawtell, „Twee op
een bank” van Henk Knaap, „Intégrales”
van Rita Willemstein en „Hoofdstuk ze
ven” van Robin Woolmer kan slechts
gezegd worden dat de choreografieën
meer aan spieren, poses en pasjes doen
denken dan aan zwaartekracht en dyna
miek.
Hieruit blijkt vooral, dat er erg veel aan
hun opleiding ontbroken heeft, want bij
de training hadden deze dansers moeten
leren dat dans niet uit losse pasjes bestaat
maar uit dynamische structuren, net zoals
een tekst niet als een reeks losse woorden
gezien moet worden maar als een samen
spel van zinnen en alinea’s.
In ieder geval zullen de dansers aan
deze ervaring een beter begrip voor het
werk van andere choreografen en een
beter gehoor voor muziek overhouden en
bij een volgende gelegenheid zal hun werk
ongetwijfeld sterker uit de verf komen.
Dat is winst. Ik wens al deze choreografen
toe, dat die volgende gelegenheid snel
komt.
CONRAD VAN DE WEETERING
„Ik ben geen organist die zich opsluit
achter zijn pijpen”, zegt De Klerk ergens
in het driekwartier durende programma
en Nagelkerke heeft die uitspraak dan
ook tot ondertitel verheven. De regisseur
verduidelijkt: „Eerder heb ik program
ma’s gemaakt met Arthur Rubinstein, Eli-
A sabeth Schwarzkopf, James Galway, Han
IB IB de Vries, Daniële Wayenberg. Langzamer-
MF V hand ga je zo de coryfeeën af, zoek je naar
de uitzonderlijke jonge talenten”.
„Je kiest mensen op het feit of ze in de
belangstelling staan of wat te vertellen
hebben. Niets is per slot van rekening zo
vervelend als die interviews met voetbal
lers op tv. Die mensen kunnen het op het
veld schitterend doen, maar daar vaak
niet over praten. Dat geldt voor musici
uiteraard ook. Dat zijn mensen die hun
expressie in hun spel hebben gevonden;
zich vaak afvragen waar ze dan nog over
moeten praten. Gelukkig is een man als
De Klerk ook in woord en gebaar expres
sief”.
Nagelkerke bereidt zijn portretten met
een systematische effectiviteit voor. „Ik
praat van tevoren met ze, probeer die
zaken te selecteren die typerend zijn voor
iemand en daar het verhaal op te baseren.
Ik dwing ze dan te herhalen wat ze gezegd
hebben en wat van waarde was. Anders
krijg je van die passieve interviews met af
en toe een fotootje. Als er dan iets van het
fluïdum wat de hoofdpersoon uitstraalt
overkomt op de kijker, dan heb ik mijn
doel bereikt. Het gaat er eigenlijk om dat
je de motivatie die de geïnterviewde
overbrengt op jouw beurt laat
overkomen”.
Ss»
