Minder maar wel
Kruishout van
langer sproeien
staal of plastic
Braden in de zon
Tips voor
zagers
elementen in de tuin
„Zitlandschap” van losse
r
H
Verbrande bladeren: een sprookje
I
z
I
De deksels
i
Afwerking
I
I
I
I
“«■F
22
l
WW
Bij mooi weer kunt u van de bekende tuinstoel gebruik maken, maar we
hebben geprobeerd een eenvoudige variatie te bedenken, met meer
mogelijkheden dan alleen maar zitten. Door uit te gaan van een aantal
elementen van één formaat open „kisten” die aan de bovenkant door een
latjesrooster-deksel worden afgedekt, krijgt u een bepaalde eenheid In de
zithoek, die bij een verscheidenheid aan tuinmeubels meestal ontbreekt.
Door van sommige elementen de deksels scharnierend te maken, die dan
als rugleuning dienst doen, kunt u een zitlandschap maken dat aangepast
kan worden aan eigen zit- of iigbehoeften en naar eigen wens uitgebreid
kan worden. Door kisten opstapelbaar te maken kunt u bovendien verschil
in hoogte aanbrengen, zodat het geheel ér nog landschappelijker gaat
uitzien. Hoe u de kist met bijbehorende latjesrooster-deksel kunt construe
ren, zullen we hiernaast uit de doeken doen.
.3K
L 5
3ET0NT
kl
o
Informatie
Dan de sproeiers: er zijn vele soorten in
de handel in even zovele prijsklassen.
Allereerst de bekende zwenksproeiers.
Deze zijn ideaal voor rechthoekige tuinen.
Bij de meeste soorten kunt u het sproeiop-
pervlak zelf instellen.
Ten tweede de roterende sproeiers.
Hierin is het programma zo mogelijk nog
uitgebreider. Iedereen kent wel die heel
eenvoudige sproeier waar niets aan in te
stellen valt Maar er zijn ook roterende
sproeiers waarbij we de sproeidiameter
en de waterverdeling kunnen regelen. Erg
handig is een sproeier die u zodanig kunt
instellen dat hij zowel rechthoeken als
vierkanten en strips besproeit.
buigt. Span of klem het materiaal gedu
rende minstens enkele urpn, liefst een
etmaal. Verwijder uitpuilende lijm direct
na het buigen.
(Afbeeldingen van deze tips uit „Groot
Handig Handboek” van uitgeverij Romen
te Bussum).
Om het zitlandschap wat speelser te
maken, brengt u er niveauverschillen in
aan. Dit is mogelijk door de elementen te
stapelen. Hiervoor boort u in de boven
kant van de kistdelen op gelijke plaatsen
gaten. Houten pennen, die in deze gaten
passen, zorgen ervoor dat twee op elkaar
gestapelde kisten niet kunnen wegglijden.
U moet vóór het afzagen van de delen
wel reeds weten welke hoekverbinding u
gaat gebruiken, om er zeker van te zijn dat
de buitenafmetingen van de kist overeen
komen met uw bedoelingen.
Om er ook voor te zorgen dat naast
elkaar staande kisten ten opzichte van
elkaar niet verschuiven, verbindt u ze
onderling met dikke schroefbouten. Hier
voor kunt u in ieder deel gaten voorboren.
De deksels op de kisten maakt u van
delen met een breedte van 12 cm en een
dikte van 2 cm, die op twee klampen met
een breedte van 4,5 cm en een dikte van 2
cm worden bevestigd. De onderlinge af
stand van de vijf houten delen bedraagt
bij een buitenmaat van 65 cm, 12,5 mm.
De gunstigste tijd voor het sproeien is
’s morgens of ’s avonds. Dit omdat het
water dan minder snel verdampt en om
dat de afkoeling voor de planten door dat
koude leidingwater dan het geringst is. Er
wordt vaak nog beweerd dat de bladeren
van de planten zouden kunnen verbran
den als men sproeit wanneer de zon
schijnt. Door uitgebreide proeven is ech
ter gebleken dat dit een sprookje is.
Als rugsteun kunt u een gebogen stuk
betonstaal gebruiken, dat aan de kant van
de leuning in twee in de klampen voorge
boorde gaten past, en aan de kistzijde op
een steunlat rust (2x2 cm), die aan de
binnenkant van de kist is bevestigd. De
maat van het stuk betonstaal (10mm
doorsnee) is afhankelijk van de gewenste
rugs tand.
,16
il2
39
Ten tweede is het van belang dat u niet
te vaak, maar wel altijd lang genoeg
sproeit Het heeft echt geen zin om elke
avond even te sproeien. Het water moet
bij de wortels komen. Peutert u na een
poosje sproeien het bovenste laagje maar
eens opzij, dan zult u vaak zien dat het
daaronder nog kurkdroog is. De wortels
trekken zich dan in de bovenste laag terug
en verlaten de dieperliggende en vocht-
houdende gedeelten.
1
Een andere mogelijkheid is de roteren
de sproeier met sector-instelling, waar
mee u een cirkel maar ook elk segment
van die cirkel afzonderlijk kunt be
sproeien.
Tot slot is er nog het waterpistool. Erg
Het betonstaal, dat als rugsteun dienst
doet, moet gemenied en geschilderd wor
den om roesten te voorkomen. Eventuele
schroef- en spijkergaten kunt u, om een
mooiere afwerking te verkrijgen, verzon
ken uitvoeren. Vul de gaten daarna met
kneedbaar hout. Ook de benodigde kus
sens kunt u zelf maken. Linnen, canvas of
kunstvezelprodukten zijn zeer geschikt
als bekledingsmaterialen.
Behalve in de tuin zijn de kistelementen
natuurlijk ook zeer geschikt om er een
zolder, kelder of kinderkamer leuk mee in
te richten.
Voor het materiaal kunt u kiezen uit
vurehout of grenen planken, die u beitst
of verft. Gebruik geen spaan- of meubel-
plaat, die materialen zijn slecht tegen
vocht bestand, hoe zorgvuldig u ze ook
verft.
Er is tegenwoordig zo’n uitgebreid as
sortiment sproeiers e.d. in de handel dat
er voor iedere situatie wel een ideale
sproeier te vinden is. Iedere tuinbezitter
heeft wel een gieter nodig. Voor het be
sproeien van de bloembakken, pas ge
plante plantjes etc. Een goede gieter is
onontbeerlijk. Behalve de gieter, is ook
een tuinslang noodzakelijk. De slang moet
zo lang zijn dat hij in het verste hoekje van
de tuin kan komen. De meeste tuinslangen
zijn van plastic en dat is ook prima, mits u
maar geen al te goedkope soort neemt.
Deze knikken gauw en laten dan geen
water meer door.
Voor het maken van de kist (buitenma
ten 65x65 cm) gaat u uit van houten delen
met een dikte van 2,5 cm en een breedte
van 14,5 cm. Deze delen kunt u bij de
hoeken netjes en stevig verbinden met
„zwaluwstaarten” maar dat is geen ge
makkelijk werk.
Met deuvels (drie stuks voor elke ver
binding) of nog eenvoudiger: de delen
tegen elkaar lijmen en schroeven met aan
de binnenkant een balkje (4x4x14,5 cm)
als versteviging, gaat het even goed.
Ook hierbij is de kracht van de water
straal vaak te regelen.
Voor grote tuinen is een compleet wa-
terleidingsysteem erg praktisch, maar
niet goedkoop. Zo’n systeem kan zowel
ondergronds als bovengronds gelegd wor
den en u kunt net zoveel aftappunten
maken als u zelf wilt. Op ieder aftappunt
kunt u een sproeier plaatsen en zo heeft u
overal water beschikbaar zonder hinder
lijk gesleep met slangen e.d.
zo’n geval) onder de juiste hoek wordt
gehanteerd: zo’n graad of 45.
Een stukje massief hout valt niet te
buigen. Professioneel doet men dat onder
hoge druk met stoom, maar de fluitketel is
echt geen haalbaar alternatief. Het lukt
wèl als u de plank aan de binnenkant van
de bocht van een aantal dicht naast elkaar
liggende zaagsneden voorziet. Hoe scher
per de bocht moet worden, hoe dichter de
sneden naast elkaar moeten liggen.
Zaag het hout tot ca. drie vierde van de
dikte in. Probeer het buigen eerst uit
(maak het hout zonodig met de planten
spuit wat vochtig) en als de bocht zich
willig laat vormen, breng dan wat hout-
lijm in de zaagsneden aan wanneer u de
plank definitief in de gewenste vorm
Er zijn allerlei methoden en middeltjes, die de bruinheid van de huid als
hoofddoel hebben. Bruin zijn is voor velen synoniem voor mooi zijn, gezond zijn.
Nu zijn niet alle middelen, die het bruin worden bevorderen, onverdacht. Bij
solaria moet men wel terdege oppassen. En wat de gewone middeljtes als crèmes
enz. betreft: de ene fabrikant roept nog harder dan de ander dat je fraai
bronsbruin wordt als je maar zijn tube op je huid uitknijpt of je in zijn al of niet
geparfumeerde vet kruipt Men kent vaak het resultaat
Er is nu weer iets nieuws op de markt, althans op de Westeuropese markt. Uit de
Verenigde Staten komt de zonnematras „Tan-A-Mat”. Het geheel bestaat uit een
omhoesde schuimrubber matras, waarop een laag „Mylar”, een stevig soort
aluminium folie zullen we maar zeggen, is aangebracht Het principe is snel
duidelijk. U gaat in de zon op die mylarkant liggen. Dat weerkaatst de zon als een
spiegel. De zonnestralen worden zo intensiever aangewend. Omdat er een krachti
ger zonnestraling op het lijf plaatsvindt, op meerdere kanten van dat lijf, ook moet
je goed uitkijken dat je niet verbrandt Als je er bijv, kinderen op legt, moet je
zorgen dat ze er niet op in slaap vallen en er uren op blijven liggen. Goed insmeren
met zonnebrandcrème is wel aan te raden. Aldus liggend op de Tan-A-Mat heeft u
veel van een hartige hap, die in de oven geschoven is; in dit geval een zonne-oven.
Een gebruiksaanwijzing is gevoegd bij deze zonnematras, die op vijf cent na
honderd gulden kost.
Onze moderedactrice tekent bij de foldertekst aan: waar de importeur aanraadt
vanuit het water zo op de matras te duiken en u daar te laten opdrogen: doe dat
nooit. Wilt u niet op een leerlooierij lijken, wat uw huid betreft, droog u dan eerst af
en vet u in.
Importeur is Flexoff, Conradweg 25, Haarlem.
U kunt kisten met een vast deksel ma
ken. Hiervoor schroeft en lijmt u het dek
sel op de houten kist. Maar u kunt ook
besluiten de deksels scharnierend te ma
ken, zodat ze als rugleuning dienst kun
nen doen. Hiervoor schroeft u twee kope
ren scharnieren aan deksel en kist. Steek
met een beitel uitsparingen voor de schar
nieren uit zodat ze volledig in het hout
wegvallen. Dat staat een stuk netter.
praktisch om bloembakken water te ge
ven, de auto te wassen of om een hoekje
van de tuin nog even snel te besproeien.
Wel eens geprobeerd om van een plank
of een stuk plaatmateriaal een heel smal
randje af te zagen? Dat is niet eenvoudig:
in een recht spoor blijven valt niet mee en
F het stukje afval, vooral als het „kops” is,
breekt telkens.
Oplossing: klem een stukje afvalhout
onder het te zagen hout en laat dat enkele
centimeters uitsteken. De zaag heeft dan
ruim voldoende houvast. Denk eraan dat
de zaag (dat moet altijd, maar zeker in
Water is onontbeerlijk voor iedere
plant. De een heeft weliswaar meer nodig
dan de ander, maar ze kunnen geen van
alle helemaal zonder. Het water lost de in
de aarde aanwezige voedingsstoffen op,
waardoor deze door de planten opgeno-
men kunnen worden. Nu zouden we in dit
kleine landje nooit hoeven te sproeien
wanneer al het hemelwater gelijkmatig
over het hele jaar verdeeld naar beneden
viel. Dat is echter niet het geval en we
moeten in de zomermaanden de natuur
nog wel eens een handje helpen. Het is
dan ook uitermate belangrijk dat we dat
een beetje verstandig aanpakken. We
moeten immers ook zuinig zijn met water,
hoewel we dat nog wel eens gemakkelijk
willen vergeten.
1 f i
4$ a s
•n
Wanneer het kruishout eenmaal
goed is ingesteld, kunnen er zo nodig
tientallen werkstukken, bijvoorbeeld
koppen van balken of latten die voor
pen-en-gatrverbindingen, halfhoutver-
bindingen e.d. moeten worden afge
schreven, mee worden bewerkt. Een
pen-en-gat-verbinding bijvoorbeeld
vergt op het ene deel een afschrijving
voor de pen, op het andere voor het gat.
Wanneer het kruishout op de juiste
maat is afgesteld, gaat dat allemaal
heel snel en zuiver. Het is een kwestie
van de dikte van het materiaal opdelen
in drie exact gelijke delen.
Het al eeuwenoude kruishout, in de
middeleeuwen eenstuk gereedschap
dat elke schrijnwerker zelf maakte, is
opgevolgd door het kruisstaal. Dat is in
principe hetzelfde ding, alleen van
staal gemaakt. Een „dubbel kruishout”
(of kruisstaal) heeft twee benen (en dus
ook twee kraspennen) waarmee de
twee lijnen voor een pen-en-gatverbin-
ding of voor een sleuf tegelijkertijd
worden gemaakt.
De modernste verschijning is het
kruishout van plastic. Moet je dat nu
een „kruisplastic” noemen? Het heeft
aan één kant van het been een maat
verdeling in inches, aan de andere kant
in centimeters, die opgedeeld zijn in 2
mm. Zoals gezegd, dat is geen pro
bleem, want na het instellen van de
afschrijfmaat moet je toch nog altijd
even precies controleren of de instel
ling exact is. Die nieuwigheid op kruis-
houtgebied is een produkt van Stanley,
dat in de winkel (adviesprijs) 13,95
kost. Het kan wellicht de onbekend
heid met een eigenlijk onmisbaar stuk
meet- en afschrijfgereedschap helpen
doorbreken. Het werkt, zoals we in de
praktijk hebben vastgesteld, erg ple
zierig, mede dank zij de metalen voor
plaat op het blok, die het gereedschap
lekker langs het materiaal doet lopen
en die slijtage van het blok voorkomt.
In het algemeen kent de doe-het-
zelver de mogelijkheden van het alou
de „kruishout” nog niet voldoende. Het
is een meet- en afschrijfgereedschap
(beide functies ineen) dat vooral bij het
aftekenen van bijvoorbeeld pen-en-
gat-verbindingen, halfhoutverbindin-
gen, parallelle lijnen voor het afzagen
van stroken van plaatmateriaal enz.
uitstekend van pas komt.
Een kruishout heeft een been en een
blok; het been is de lange „staaf”, met
of zonder maatverdeling, het blok is
het over dat been beweegbare gedeelte
dat als aanslag dient. Dat wordt name
lijk langs de zijkant van het materiaal
bewogen. In het been, op de nullijn van
de maatverdeling, zit een scherpe sta
len pen, die in het materiaal een kras
lijn maakt wanneer het kruishout over
het werkstuk wordt bewogen. De af
stand tussen de punt van de stalen pen
en het „aanslagvlak” van het blok be
paalt de vereiste afmeting. Die is instel
baar. Bij kruishouten met maatinde
ling kan die vooraf worden ingesteld;
het blok wordt dan met een stelschroef
(althans bij de moderne types) ge
fixeerd. Dat maakt het bijvoorbeeld
mogelijk om op een aantal stukken
materiaal, na één keer meten en/of in
stellen, exact dezelfde afschrijving te
maken.
Het wat oudere type kruishout (dat
zijn naam ontleent aan het feit dat het
geheel uit hout vervaardigd is) is veelal
zonder maatindeling op het been uitge
voerd, en wordt niet met een stel
schroef maar met een dunne houten
wig gefixeerd. Nu is de afwezigheid
van een maatverdeling op zich niet zo'n
erg groot gemis. Na het, aan de hand
van de maatverdeling instellen van de
vereiste afstand, moet toch altijd nog
een „check” worden gemaakt met
duimstok of rolbandmaat. Het is dan
ook wenselijk om altijd eerst op een
stukje afvalmateriaal de juiste instel
ling te controleren.
3
