Bondsdag tegen verjaring van moord
tegenaan
Parlementariër
kernenergie
in Madrid
Handelsverdrag tussen
Washington en Peking
Rhodesië laat
uittocht uit Spanje
Britse premier
kiest voor
Negen miljoen
voor projecten
in Suriname
Strauss gaat
er hard
141 politieke
gevangenen vrij
neergeschoten
Vandaag nieuwe aanslagen
Reisbureaus: geen
China
meest begunstigde natie
11a
ETA:
Parlement Bolivia
kiest president
in augustus
EG-Commissie wil
beperking van
olie-invoer
Haan en hen
Inboard - outboard
John (2)
Papa - ma
Lies de Wind
Typewriter Nick
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
JULI
19 7 9
WOENSDAG
4
ïnten
ratie
i
irder
ystad
ing ge
neerde
olgend
oorstel
Twee-
an een
d van
reidde.
landse
iek. Er
ladsla-
<e van
dling
e nieu-
>mmis-
it Cen-
positie
IAVO’*
;t door
de Ne-
n over
;n. De
aag en
landen
eraal
door Nico Scheepmaker
BONN De Westduitse
justitie zal ook na 31 december
oorlogsmisdadigers die tot nu
toe niet zijn opgespoord, kun
nen berechten. Dit is het ge
volg van het afschaffen van de
verjaringstermijn voor
moord, waartoe het parlement
van de Bondsrepubliek giste
ren besloot.
ayan
trijfël
Bonn voor verdere
vervolging nazi’s
ege de
1
1
9
9 9
9 9
■del- en
ruim
esloten
nisatie,
mische
■rs van
in van
:en het
Lingen.
indu-
ranten
oorten
•iebon-
komen
erhan-
mdere.
□ndge-
n vast-1
s laten
voor-
Een ANVR-woordvoerder zei desge-
vraagd de indruk te hebben dat de zaak
in de Nederlandse media „nogal is opge
blazen”. „Met zeer betrouwbare bron
nen in Spanje hebben wij dagelijks con-
De voorbereidende besprekingen tus
sen de VS en China zijn al in mei begon
nen, toen de Amerikaanse minister van
Handel, Juanita Kreps, een bezoek bracht
aan Peking. Het emigratiebeleid van Chi
na bleek toen wel te voldoen. Een Chinese
regeringsfunctionaris zou toen gezegd
hebben: „Hoeveel wilt u dat er China
verlaten? 27 miljoen of 29 miljoen?” De
Verenigde Staten blijven bereid om ook
met de Sovjet-Unie een handelsovereen-
komst te sluiten, maar dan moet het laat
ste land wel behoorlijk wat water in de
wijn doen.
Dit heeft hij visteren op een persconfe
rentie in München verklaard, een dag
nadat de fracties van de CDU en de CSU
op een gemeenschappelijke bijeenkomst
met 135 tegen 102 stemmen aan de Beier-
De prijs voor een liter benzine is giste
ren met 30 cent gestegen, een verhoging
van ongeveer 25 procent. De binnen
landse luchttarieven stegen eveneens 25
procent in prijs, behalve de vluchten
tussen het Spaanse vasteland en de Ca-
narische Eilanden, die met 10 procent
omhoog gingen. De bewoners van de
Balearen en van de Canarische Eilanden
krijgen 10 procent korting op vluchten
tussen de eilanden van hun archipel.
SALISBURY (UPI). De regering van
bisschop Abel Moezorewa van Zimbab-
we-Rhodesië heeft gisteren bekendge
maakt dat zij 141 zwarte politieke gevan
genen heeft vrijgelaten. Waarnemers me
nen dat dit is gebeurd om de Verenigde
Staten te behagen. Het komend week
einde bezoekt Moezorewa de VS.
noei-
ieest-
igen-
egel-
imid-
LONDEN (DPA). De Britse premier
Margaret Thatcher heeft zich gisteren
voor uitbreiding van het Britse kernener
gieprogramma uitgesproken, daar andere
energiebronnen op den duur onvoldoende
zullen blijken te zijn.
Labour-oppositieleider Callaghan ver
zocht haar daarentegen haar geestdrift
voor een uitbreiding van het programma
te „temperen”, daar Engeland over vol
doende energievoorraden beschikt en zich
dus kan permitteren voorzichtig aan te
doen met kernenergie. In Engeland zijn
thans 14 kerncentrales in bedrijf, vijf in
aanbouw en drie nieuwe in voorbereiding.
De Britse premier heeft overigens een
uitnodiging voor een bezoek aan de Sov-
jet-Unie aanvaard. De uitnodiging is haar
vorige week overgebracht door premier
Alexei Kosigin, toen mevrouw Thatcher
een tussenlanding maakte in Moskou op
weg naar de topconferentie in Tokio.
Voor de stembusoverwinning is me
vrouw Thatcher, die haar bijnaam „De
ijzeren dame” aan de Sovjet-pers te dan
ken heeft, in Russische bladen vaak
scherp gekritiseerd vanwege haar uitge
sproken anticommunisme.
Inmiddels heb ik in de symbolenreeks
ter onderscheiding van de heren- en da
mestoiletten (mannetje in broek, vrouwtje
in rok, herenschoen, damesschoen, etcete
ra) een paar nieuwe aanwinsten mogen
noteren. „Een bejaarde lezeres uit Laren”
trof in een café-restaurant in de buurt van
Leersum waar veel „peerdevolk” pleegt te
komen, een „merrie” en een „hengst” op
de WC-deuren aan. De heer T. Huitenga
uit Paterswolde meldt me, dat in veel
instituten voor wetenschappelijk onder
zoek de in de medische wereld gebruikte
symbolen voor mannelijk en vrouwelijk
worden gehanteerd: rondje met pijltje
naar rechtsboven, en rondje met kruisje
naar beneden. In café Koebrugge in Vrie-
zenveen staan een „stier” en een „koe” op
de WC-deuren, zo meldt de heer A. H.
Stegeman, maar het meest geliefd zijn
toch de „haan” en de „hen”: in een specia
liteitenrestaurant hoog op een berg in
Steinau (meldt de heer of mevrouw H. J.
Loman uit Groningen), ergens in Narvik
(meldt ir. A. J. J. Bink uit Haarlem), in
hotel „Bon Repos” te Noorbeek (meldt de
heer of mevrouw A. J. J. Demmers uit
Leeuwarden), en in restaurant „De Ha
nenburcht” (eigenaar W. de Haan) te Ap
pelscha (meldt Rieke de Vries Stienstra
uit Oosterwolde).
waren
or een
Cen-
S). Dit
rocent
jaar.
(9.300
len be-
leuter-
(39.800
■en be-
vijs. In
ten bij
stude-
waar-
n wor-
inister
ig van
rs der
telt 75
n ant
en tot
le be-
ele ult
ra „niet
I)
■epel-
smis-
van
>r en
>ewel
:e ge-
d vo-
lech-
lal in
hem
In de Spaanse provincies Malaga, Ge-
rona en Catalonië zullen vandaag nieu
we bommen ontploffen om toeristenge
bieden te treffen, zo heeft de ETA gister
avond in een communiqué bekendge
maakt. „De Spaanse regering heeft voor
de vierde achtereenvolgende maal niet
voldaan aan een ultimatum om binnen
24 uur Basken die gevangen zitten in
Soria bij Madrid naar gevangenissen in
Spaans Baskenland over te brengen”, zo
werd ter verklaring gezegd.
De moeilijkste kwam van mevrouw C.
M. Albers-Cornelissen, die schrijft:
„Ik heb vele jaren in de tropen ge
woond. o.a. in Port Moresby, Papua-New-
Guinea. Het symbool dat door de jacht
club gebruikt werd, maar toch wel eens
verwarring zaaide, was: „Inboard” - „Out
board”. Het was wel eens even doorden
ken voor de deur, maar men kwam uitein
delijk toch wel tot de juiste conclusie”.
(Speciaal voor de kunstredactie van Het
Parool geef ik even de vertalingen: „Bin
nenboord” en „Buitenboord”).
eeno
og te
i bed
uma-
n de
nnen
n de
enen
>Pge-
sr op
Toen de kunstredactie van Het Parool
er in een stukje op attendeerde dat in een
Londens restaurant de WC-deuren ter on
derscheiding van de Dames- en Heren-WC
waren voorzien van de namen Olivia New
ton John en Elton John, en daaraan toe
voegde dat dit duidelijke onderscheidin
gen waren die in Nederland wellicht kon
den worden overgenomen, waarbij „Toon
Hermans” en „Sylvia Kristel” werden
voorgesteld, heb ik vorige week dinsdag
in deze rubriek er min of meer fijntjes op,
gewezen dat Elton John en Olivia Newton
John woordspelingen waren op het Engel
se gemeenzame woord „john” dat het best
met „plee” vertaald kan worden. De Ne
derlandse voorbeelden „Toon Hermans”
en „Sylvia Kristel” sloegen dus nergens
op.
De heer A. A. Verveen uit Lisse zocht en
vond het in contrasterende achternamen
die hij met mierenijver opduikelde uit het
Amsterdamse telefoonboek: Papa - Ma,
Pappie - Mammi, Vader - Moer, Jongeling
- de Maagt, Roe - Spleet, Haan - Hen, Stier
- Koe, Heer - Dame, Heeren - Dames,
Jonkheer - Juffer, Jongen - Meischke,
Man - Vrouwe, Ram - Ooy...
Soms denk je: dat kan niet waar zijn,
maar ik heb ze allemaal gecontroleerd, al
die achternamen bestaan wel degelijk! De
heer Verveen wijst erop dat er veel man
nelijke varianten zijn (Man, Zoon, Neef,
Oom, Knaap, Jonker, Graaf, Hertog, Ko-
ning, Keizer, Prins) die helaas geen pas
sende vrouwelijke tegenstellingen heb
ben. Wel maakte hij nog een lijstje be
staande achternamen voor gemengde toi
letten: Juffermans, Mamman, Moeder-
zoon, Heeroma, Henneman, Bokma, Geij-
teman...
(Van onze redactie buitenland)
In navolging van de prijsstijging voor
olie van de OPEC-landen, verhoogde he„ü
kabinet-Suarez de energieprijzen met 2'.
tot 25 procent.
tact en uit geen enkel gesprek is geble
ken dat er problemen zijn”, aldus de
woordvoerder. Geen van de Nederland
se touroperators heeft op dit moment
vakantiegangers uit Spanje terugge
haald of besloten naar een andere be
stemming te gaan.
Andere geluiden komen overigens uit
Spanje zelf. Na een weekeinde van door
Baskische separatisten gecoördineerde
aanslagen op de meest favoriete trek-
plaatsen voor toeristen staan vele hotels
aan de Spaanse zuidkust half leeg, ter
wijl enkele hotels aan de „Costa del Sol”
slechts voor dertig procent zijn vol ge
boekt, zo hebben Spaanse hoteldirecteu
ren gisteren bekend gemaakt.
se minister-president de voorkeur had
den gegeven boven de regeringsleider in
Neder-Saksen, de CDU-er Ernst Al
brecht. Het aanwijzen van Strauss als
oppositiekandidaat voor Bondskanse
lier bij de verkiezingen van 1980 is vol
gens de Westduitse regeringscoalitie ge
richt tegen de liberalen in de CDU.
De Westduitse minister van Buiten
landse Zaken, Hans-Dietrpch Genscher,
zei gisteren dat er nu „eindelijk duide
lijkheid” is gekomen. Het plan van enke
le groepen in de CDU, hun partij tot een
liberalsce koers te bewegen, is mislukt,
zei hij.
De burgemeester van West-Berlijn,
Dietrich Stobbe (SPD) vond het kiezen
van Strauss een feit dat gevaarlijke ge
volgen voor de voortzetting van de ont-
spanningspolitiek kan hebben. SPD-af-
gevaardigde Egon Lutz verwacht een
„moordende verkiezingsstrijd”. De jon
ge democraten, verwant aan de libera
len, vinden dat een Bondskanselier
Strauss „een nationale ramp” zou zijn.
Willy Brandt ziet de keuze als een zware
nederlaag voor de gematigde krachten
in de CDU.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. De Verenigde Staten en China sluiten binnenkort een
handelsovereenkomst, zo hebben Amerikaanse regeringsfunctionarissen gis
teren in Washington gezegd. De Verenigde Staten kennen China hierbij het
predikaat „meest begunstigde natie” toe.
nland-
schijn-
bezoek
?k van
r is in
waar
in ant-
an der
van 24
racht.
Gabriel Cisneros stapte vannacht voor
zijn woning uit z’n auto met twee mannen,
die hem aan de armen vasthielden. Hij
wist zich los te maken, rende de straat op
en riep om hulp. Daarop loste een van de
mannen verschillende mitrailleursalvo’s,
waardoor Gabriel Cisneros zwaargewond
neerstortte. Na de aanslag sloegen de da
ders op de vlucht.
Gabriel Cisneros is binnen de regerings
partij UCD een van de voorstanders van
een harde lijn ten opzichte van het zelfbe
stuur van de regio’s. Onlangs schreef hij
in het Madrileense dagblad „Hoja del
Lunes” een artikel, waarin hij het verle
nen van een eigen politieapparaat in het
Baskenland als seperatisme beschouwde.
De stapsgewijze vervanging van de
Spaanse politie in het Baskenland door
een autochtoon politieapparaat is een van
de eisen van ETA-Militar.
(Van onze redacteur in Spanje,
Peter Hattink)
MADRID. Gabriel Cisneros, par
lementslid van de regeringspartij
Unie van het Democratisch Centrum
(UCD), is vannacht in Madrid met een
mitrailleursalvo neergeschoten. Hij is
zeer ernstig gewond in «en ziekenhuis
opgenomen. Waarnemers leggen ver
band tussen deze aanslag en de be
handeling in het Spaanse parlement
van het „Statuut van Guernica”, het
wetsontwerp dat autonomie aan het
Baskenland moet geven.
Na een maandenlange openbare discus
sie en een elf uur durend parlementair
debat stemden gisteravond 255 leden van
de Bondsdag voor afschaffing van de ve-
jaringstermijn en 222 tegen. Het onder
werp was zó omstreden, dat de partijen
hun normale discipline lieten varen en
alle leden van de Bondsdag naar eigen
geweten konden stemmen.
Het betreffende wetsontwerp moet nog
worden goedgekeurd door de Westduitse
Eerste Kamer, de Bondsraad, alvorens
het met de handtekening van president
Carstens in werking kan worden gesteld.
Het staat vast dat ook de Bondsraad voor
afschaffing van de verjaringstermijn zal
stemmen.
„Na Auschwitz mag geen enkele moord
in de Bondsrepubliek Duitsland meer ver
jaren”, zo zei minister van Justitie Vogel
gisteren tijdens het debat. Hij en andere
voorstanders van afschaffing van de ver
jaring van moord betoogden dat het leven
beter dan tot nu toe is gedaan „als hoogste
rechtgoed moet worden beschermd”.
Tegenstanders voerden vooral aan dat
van de justitie niet verlangd mocht wor
den moorden na dertig jaar nog gewetens
vol te berechten. Bovendien zou het op
heffen van de verjaringstermijn in strijd
zijn met hedendaagse opvattingen over
reclassering.
Een twee weken geleden aangekondigd
compromisvoorstel van de christendemo
cratische afgevaardigde Erhard werd uit
eindelijk niet ingediend. Erhard wilde dat
moord niet zou verjaren, maar dat daar in
speciale gevallen van zou kunnen worden
afgeweken. De officier van justitie zou
van een aanklacht moeten afzien als de
misdaad langer dan twintig jaar geleden
was gepleegd en als de misdadiger door
zijn levensloop zou hebben aangetoond
dat hij afstand had genomen van zijn
vroegere overtuiging. Met name de soci
aaldemocraten meenden dat door dit
voorstel in feite een algehele amnestie
voor nazi-moordenaars een feit zou
worden.
Tijdens een pleidooi voor verjaring van
moord van de christendemocratische af
gevaardigde Hartmann riepen enige voor
malige gevangenen van concentratiekam
pen, die gehuld in kampkleding op de
publieke tribune hadden plaatsgenomen,
leuzen als: „Net zoals in de nazi-tijd”. Zij
rf- Veiligheidsfunctionarissen verwijderden gis
teren enkele ex-concentratiekampgevangenen
van de publieke tribune tijdens het debat in de
Bondsdag De voormalige gevangenen
schreeuwden leuzen tegen de handhaving van
de verjaringstermijn voor nazi-oorlogsmisda-
den.
Kort na de ontmoeting van Carter en
Brezjnjev in Wenen hebben de VS beslo
ten de onderhandelingen over een han
delsovereenkomst alleen met China voort
te zetten. Hoewel er op het ogenblik per
jaar ongeveer 50.000 Russische Joden de
Sovjet-Unie mogen verlaten, wilde
Brezjnjev niet de toezegging doen dat het
er in de toekomst ook zoveel zouden zijn.
werden uit de zaal verwijderd. De West
duitse Vereniging van vervolgden van het
naze-regime heeft tegen de uitzetting ge
protesteerd.
De Westduitse volksvertegenwoordi
gers hebben al tweemaal eerder besloten
verjaring van moord uit te stellen. Ver
wacht wordt dat in de komende tijd nog
meer tot nu toe onopgehelderde moordza
ken uit de nazi-periode aan het licht zullen
lomen. Tot vorig jaar hebben in West-
Duitsland ruim 84.000 processen wegens
nazi-misdaden plaatsgehad. Ongeveer
74.000 eindigden zonder bestraffing. Er
werden 6400 verdachten veroordeeld. Mo
menteel staan in totaal 45 mensen in de
Bondsrepubliek terecht op verdenking
van misdaden gepleegd in de nazi-tijd.
De kunstredactie van Het Parool is er
daarna nog eens op teruggekomen. Ik
citeer: „Maar weet Het Parool dan niet dat
met „John” in het Engels WC wordt be
doeld, vraagt schrijfmachine Nico
Scheepmaker zich in zijn provinciale
krantenrubriek af? Jawel hoor, maar al
ternatieven als „Carl van der Plas” voor
de „heren” en „Lies de Windt” voor de
„dames” lijken ons toch minder bruik
baar”.
LA PAZ (DPA). Het afgelopen zon
dag gekozen parlement van Bolivia komt
op 6 augustus bijeen om de eerste burger
president te kiezen, na een müitaire dicta
tuur van 15 jaar. De keuze moet vallen op
een van de drie kandidaten voor het presi
dentschap die bij de eveneens zondag
gehouden presidentsverkiezingen de
meeste stemmen behaalden. Het gaat hier
om Hernan Siles Suazo van de links-geo-
riënteerde Democratische Volksunie
die volgens de laatste tellingsresultaten
37,3 procent van de stemmen behaalde
om Viktor Paz Estenssoro van de gematig
de Allianza-MNR (29,3 procent) en om
Hugo Banzer van de rechtse Revolutio-
nair-Democratische Alliantie (17,9 pro
cent).
De meeste vrijgelaten gevangenen zijn
volgelingen van Joshua Nkomo, een van
de twee leiders van het Patriottisch Front.
Er zitten volgens Rhodesië nu nog onge
veer 100 zwarten om politieke redenen
vast. Zij hebben geen proces gehad maar
zijn opgesloten volgens ministerieel
besluit.
De Spanjaarden zijn gisteren overi
gens verrast door een spectaculaire
prijsverhoging van energieprodukten en
de diensten die daarmee samenhangen.
hoewel ik zeer verguld ben met die
geuzennaam „schrijfmachine Nico
Scheepmaker” („Machinegun Tommy”,
„Typewriter Nick”, „Francis Two Gun
Crowley” etcetera), meen ik hier toch te
moeten signaleren dat een of meer journa
listen liever toegeven dat zij journalistiek
te kort zijn geschoten, dan dat zij beken
nen even onoplettend te zijn geweest bij
het verwerken van de Engelse taal. Geluk
kig maken ze het weer goed met de toneel-
spelersnamen Carl van der Plas en Lies
de Windt,, want daar had ik weer niet aan
gedacht.
Moskou is op de hoogte van de Ameri
kaanse plannen. Het sluiten van een han
delsovereenkomst tussen de VS en China
kan leiden tot een verdere verkoeling van
de betrekkingen tussen de Verenigde Sta
ten en de Sovjet-Unie. De handelsovereen
komst wordt gesloten vlak voordat de
Amerikaanse Senaat zich uitspreekt over
het SALT-2-verdrag. De onderhandelin
gen over eenzelfde handelsverdrag tussen
de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie
hebben tot nu toe niets opgeleverd.
Bij de Amerikaanse voorwaarden waar
op het predikaat „meest begunstigde na
tie” kan worden verleend, is in 1974 de
zogeheten Jackson-Vanikparagraaf opge
nomen. Deze paragraaf stelt, dat als een
land in aanmerking wil komen voor het
genoemde predikaat, het een vrij emigra
tiebeleid moet voeren. Deze voorwaarde
was er in 1975 de oorzaak van dat de
Sovjet-Ünie de in 1972 gesloten Ameri-
kaans-Russische handelsovereenkomst
opzegde.
BONN (DPA). De kandidaat
van de Westduitse christen-demo-
craten (CDU/CSU) voor het Bonds-
kanselierschap, Franz Josef
Strauss, zal met alle hem ter be
schikking staande krachten ijveren
voor een verkiezingsoverwinning in
de herfst van 1980, opdat het politie
ke roer in de Bondsrepubliek
omgaat.
PARAMARIBO (ANP). De Commis
sie Ontwikkelingssamenwerking Neder-
land-Suriname (CONS) heeft de afgelo
pen dagen, tijdens haar dertiende toet
singsvergadering in Paramaribo, projec
ten in Suriname goedgekeurd tot een be
drag van negen miljoen gulden. Bijna een
kwart van dat geld wordt bestemd voor
studie naar de gevolgen voor het milieu
van de aanleg van de Kabalebo-stuwdam
in het westen van het land bij de grens met
Guyana.
Bijna anderhalf miljoen gulden stelde
de CONS beschikbaar voor een onder
zoek naar het bestaansrecht van een
palmolie-verwerkend bedrijf in West-Su-
riname. Met deze goedkeuring verplicht
de CONS zich nadrukkelijk nog niet tot
financiering van het uiteindelijke project,
zo de haalbaarheid daarvan blijkt.
De goedkeuring van CONS-gelden be
treft verder een in de binnenlanden van
Suriname op te zetten telecommunicatie
systeem, de volledige inventaris van elf
ULO/MULO-scholen, de verbouwing van
een al bestaande psychiatrische inrichting
en een agrarisch proefbedrijf. De finan
ciële armslag van de Nationale Ontwikke
lingsbank (NOB) tenslotte wordt door de
CONS verruimd met een voorlopige le
ning van ruim twee miljoen gulden.
BRUSSEL (ANP)-De Europese
Commissie zou graag zien dat de afzon
derlijke lidstaten van de Europese Ge
meenschap voor 29 november instemmen
met de vaststelling van nationale grenzen
voor de olie-invoer.
Commissievoorzitter Roy Jenkins deel
de dit gisteren mee op een persconferentie
in Brussel. Op 29 november wordt in
Dublin de volgende topconferentie van de
regeringsleiders van de negen landen ge
houden.
Vier Euromarktleden - West-Duitsland,
Engeland, Frankrijk en Italië - hebben
vorige week in de topconferentie van re
geringsleiders van zeven belangrijke
industrielanden in Tokio ingestemd met
beperking van de olie-invoer in de komen
de jaren. Ook de Verenigde Staten, Cana
da en Japan hebben daar toezeggingen
gedaan.
De vier EG-landen bevelen de overige
vijf - Ierland, Denemarken, België,
Luxemburg en Nederland - aan zich bij de
plannen aan te sluiten Voor de EG houden
ze in dat de komende vijf jaar niet meer
olie zal worden ingevoerd dan in het afge
lopen jaar. Daarover was in de EG-top-
conferentie van juni in Straatsburg trou
wens al overeenstemming bereikt.
MADRIDZHAARLEM. Volgens
de Algemene Nederlandse Vereni
ging van Reisbureaus (ANVR) te
Haarlem is er geen sprake van een
uittocht van Nederlandse vakantie
gangers uit Spanje naar aanleiding
van de bomaanslagen. Voor de
vliegreizen naar Spanje is nog vrij
wel geen annulering binnengeko
men, zo wordt gemeld.
