Duizenden
Brief van RAF
Evacuatie in
Tennessee
na explosie
Goede vooruitzichten
Communisten en
voor VN-conferentie
Mexicaanse
olie duurder
over aanslag
NAVO-generaal
Carter gaat
olieproblemen
hard aanpakken
socialisten wijzen
Andreotti af
achtergrond
lijken in
kerktoren
Ontslag minister
van Georgië
Ernstige crisis door wanbeleid sjah
1
Over vluchtelingen Indo-China
Verzwegen
Blanke verzen
Prenataal
Het intieme
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 9
6
JULI
VRIJDAG
5 9
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
nal
serij
ing
leer-
r en
ver
eend
jur
;ers
gen
ater
hap
aten
TEHERAN. De Iraanse
regering heeft gisteren alle be
langrijke takken van het be
drijfsleven in Iran genationali
seerd, zo heeft premier Mehdi
Bazargan in een verklaring
voor de radio meegedeeld. De
Islamitische revolutionaire
raad heeft staatstoezicht inge
steld op onder meer staal-, ko
per- en aluminiumfabrieken,
op de vliegtuigindustrie, de
scheepswerven, de automo
bielindustrie en de mijnbouw.
irief
trijFd
Industrie in Iran
genationaliseerd
Afrika maakt de balans op
(Van onze redactie buitenland)
MONROVIA. De landen in Af
rika beginnen vandaag aan een tot
18 juli durende conferentie, waar zij
de balans zullen opmaken van een
jaar van staatsgrepen en oorlogen
en waar zij zich zullen beraden over
hun opstelling tegenover het pro
bleem Zimbabwe-Rhodesië.
Dikke rookwolken in de vorm van een
paddestoel stijgen op uit de chemische
fabriek in de Amerikaanse stad Memphis na
een explosie en brand in de opslag vaten.
Andreotti, die de afgelopen drie jaar
aan het hoofd stond van drie opeenvol
gende regeringen, struikelde over het ver
zet van de linkse partijen op de eerste dag
van politieke beraadslagingen met andere
partijleiders. Naar wordt verwacht, zal hij
morgen bij de Italiaanse president Sandro
Pertini verslag uitbrengen van zijn falen,
om daarmee de weg vrij te maken voor
aanstelling van een nieuwe kabinetsfor
mateur.
(Van onze redactie buitenland)
ROME. De pogingen van de Italiaan
se christen-democraat Andreotti om een
nieuwe regering te vormen hebben giste
ren een gevoelige domper gekregen door
de weigering van de communisten en
socialisten hun steun hieraan te geven.
De communisten, die Andreotti twee
jaar lang parlementaire steun verleenden
maar deze in januari opzegden, zeiden
zich tegen iedere regering te zullen opstel
len, waarin hun partij geen ministerspos
ten krijgt.
Na een gesprek van een uur met Andre
otti, sloot de communistische leider Enri
co Berlinguer iedere samenwerkingsvorm
uit en zei hij dat zijn partij zelfs weigerde
om het Andreotti over een regeeerak-
koord te praten.
De socialistische leider Bettino Craxi
zei Andreotti in een „openhartig” gesprek
te verstaan hebben gegeven dat zijn partij
een andere persoon als formateur wenst,
bij voorkeur geen christen-democraat. De
socialisten hebben bij Pertini, een partij
genoot, erop aangedrongen een socialisti
sche formateur te benoemen.
Een paginanummering onbreekt. Ster
ker nog, ook de gedichten ontbreken. Het
gebeurt me wel vaker dat ik van een
uitgeverij een bundel proza of poëzie toe
gestuurd krijg, waarvan bladzijden wit
zijn gebleven door een gebrekkige druk
techniek. Ik denk dan altijd dat dit wel
geen toeval zal zijn geweest, maar meer
een goedkope manier om van de misdruk
ken af te komen, maar in dit geval bleken
alle bladzijden wit te zijn gebleven. Tach
tig in totaal. Een vrij dikke bundel dus,
maar dan ook de neerslag van 42 jaar
poëtische arbeid. Hier moest sprake zijn
van opzet, sterker nog: van een grap.
Weliswaar een al eerder vertoonde grap,
maar elke generatie schoolkinderen, en
elke generatie dichters, heeft recht op
dezelfde grap, vind ik.
De begeleidende tekst op de achterkant
haakt daarop in: „Deze verzamelde ge
dichten van Ton Luiting (geb. 1936) heten
„Verzwegen verzen”, omdat poëzie méér
is dan taal. Het poëtisch moment ligt im
mers juist vlak vóór de geboorte van een
gedicht”.
in de
'ikke-
■cbare
van
twee
actie
ma-
nste
ten-
ffen
vrij
vijs-
en
Ne-
in
leur
dies
gie,
me-
inië
22
rge-
:en-
Ook zijn bedrijven van 51 voortvluchti
ge of gevangen genomen fabrikanten
overgenomen. Onlangs werden de banken
en de verzekeringsmaatschappijen in Iran
genationaliseerd. Er werd toen bij gezegd
dat het staatstoezicht spoedig zou worden
uitgebreid tot alle belangrijke sectoren
van het bedrijfsleven. De olie- en gaswin
ning, de petrochemische industrie, de vis-
Het pas geboren Zimbabwe-Rhodesië
van de zwarte premier Abel Moezorewa
mag wellicht ervan hebben gedroomd
dat het als 50ste lid van de Organisatie
van Afrikaanse Eenheid (OAE) zou wor
den opgenomen, of op zijn minst een
uitnodiging zou krijgen voor de OAE-
conferentie, die van 6 tot 18 juli in Mon
rovia (Liberia) plaatsvindt, Liberiaanse
functionarissen verklaren nadrukkelijk
dat Moezorewa dit wel kan vergeten.
Als het enige land in Afrika dat nooit
gekoloniseerd is geweest zal Liberia
voorop staan bij het afwijzen van onder
blanke leiding staande zwarte regerin
gen in zuidelijk Afrika. Dat Monrovia is
gekozen als plaats voor de OAE-confe-
rentie wordt door de leden gezien als een
symbool van de totale onafhankelijk
heid van Afrika.
Het is ditmaal meer dan ooit waar
schijnlijk dat zwart Afrika eenstemmig
Hij deelde mee dat nu bedrijven die op
oneerlijke wijze rijk zijn geworden op het
programma staan om onteigend te wor
den en vervolgens ondernemingen met
grote schulden aan banken die al genatio
naliseerd zijn. Bedrijven die niet in ge
noemde categorieën vallen zullen in parti
culiere handen mogen blijven. Volgens
waarnemers in Teheran zijn dat alleen
onbelangrijke bedrijfjes.
serij en de spoorwegen waren al eigen
dom van de staat.
Premier Bazargan zei in zijn verklaring
dat de industriële sector van Iran in een
„ernstige crisis” verkeert als gevolg van
het wanbeleid van de sjah. Hij hekelde
vooral het beleid van het voormalige be
wind omdat het van Iran een consumptie
maatschappij heeft gemaakt. De nationa
lisering van de bedrijven moet een volledi
ge instorting van de Iraanse economie
voorkomen, aldus Bazargan.
Drie leden van de linkse islamitische
guerrillagroepering „Majahedin” zijn gis
teren in de heilige Iraanse stad Qom gear
resteerd. Zij worden ervan verdacht be
trokken te zijn geweest bij de aanval met
granaten op een opleidingsterrein van de
BADAJOZ (AFP/Reuter). Bij her
stelwerkzaamheden aan een kerk in de
Spaanse stad Lenera hebben arbeiders
gisteren meer dan tweeduizend lijken
gevonden achter een dubbele muur in
de toren van de kerk. De verwrongen
positie van de lijken en de gelaatsuit
drukkingen wekken de indruk dat het
gaat om mensen die hier levend inge
metseld zijn.
Deskundigen menen dat de muur
dateert uit de zeventiende eeuw. Moge
lijk gaat het om slachtoffers van de
inquisitie. De stad Lenera is de zetel
geweest van een belangrijk tribunaal
van de inquisitie, waarvan de jurisdic
tie zich uitstrekte tot Asturië. De lijken
dateren uit twee verschillende tijdvak
ken. Enkele lijken worden naar Ma
drid overgebracht, waar men met be-
MOSKOU (AFP). De minister van
Bosbouw van de Sovjet-republiek Geor
gië, Sjota Titberidze, is van zijn functie
ontheven wegens verduistering, zo meldt
het Russische persbureau Tass. Hij had
geld voor een kindercentrum gebruikt om
een buitenhuisje voor zichzelf te bouwen,
zo werd meegedeeld.
uw en
jezien
kking
land
s mi-
van
jaar
van
•uim
p de
Als
een
1 de
“den
r N.
iste-
iden
ter-
Een gefortuneerd Israëlisch
parlementslid heeft ayatollah Khomeini
in een boodschap om een verzekering
gevraagd, dat de sjah niet zal worden
bedreigd als deze Israel bezoekt. De miljo
nair Samuel Flatto Sharon zei dat hij de
verjaagde vorst bij zich heeft uitgenodigd
„en dat deze kan blijven zo lang als hij wil,
in alle veiligheid”. Sharon eindigt zijn
boodschap aan Khomeini met de wens:
„Ik hoop dat u mij spoedig zult verzekeren
dat zijne keizerlijke majesteit niet langer
het doelwit is van enige dreiging”.
irgse
:kers
reni-
•obe-
iveer
r het
i er
snge-
van
ordi-
hele
geen
strop
ech-
scha-
islamitische revolutionaire garde in Qom.
Een woordvoerder van de garde heeft dit
meegedeeld.
Leden van de „Majahedin”, een islamiti
sche groepering die een belangrijke rol
heeft gespeeld bij het verdrijven van de
sjah, vielen woensdag het opleidingster
rein aan. Bij die aanval werden drie leden
van de islamitische revolutionaire garde
gewond. Ongeveer tienduizend mensen
bestormden daarop het hoofdkwartier
van de „Majahedin” in Qom. Een aantal
leden van de „Majahedin” is gearresteerd
om ze tegen de woedende menigte te be
schermen, aldus de woordvoerder van de
garde.
„Met beslistheid gaat het hierbij niet om
een grap” (vervolgt de flaptekst achterop),
„ook niet om een herhaling van het boek
„Wit-weiss” van Herman de Vries uit 1967,
maar om een volstrekt legitieme aandui
ding van het prenatale stadium, dat de
hand reikt naar de stilte, die overblijft, als
het gedicht geschreven is”.
Die flaptekstschrijver had dichter moe
ten worden, sakkerloot! Het gaat dus niet
om een grap, zelfs niet om een herhaling
van wat twaalf jaar geleden al net zo is
gedaan door Herman de Vries (wat zou er
toch van Herman de Vries zijn geworden,
en van de scooter, en van de stopperspil?),
maar om (even kijken) de, nee: „een”
volstrekt legitieme (waar staat dat dan?)
aanduiding van het prenatale stadium,
het aan de geboorte vooraf gaande tijd
perk dus, dat de hand reikt aan, nee: naar
de stilte, die overblijft, als het gedicht
geschreven is
hulp van proeven volgens de carbon-14
methode hoopt vast te stellen uit welke
tijd ze dateren. In sommige gevallen
zijn de kledingstukken goed bewaard
gebleven.
Het massagraf kwam aan het licht
toen tijdens herstelwerkzaamheden
aan het dak van de toren een deel van
de muur instortte. Lenera ligt in de
provincie Badajoz, 350 km ten zuid
westen van Madrid.
MEMPHIS (Reuter). In de Ameri
kaanse stad Memphis, Tennessee, zijn
gisteren meer dan 2.000 mensen geëva
cueerd buiten het bereik van giftige
dampen die vrij zijn gekomen bij ont
ploffingen en brand in de opslagvaten
van een chemische fabriek. Ruim 150
mensen moesten in het ziekenhuis be
handeld worden wegens brandende
ogen, pijn in de borst, en soortgelijke
verschijnselen, veroorzaakt door para-
thiondampen, een gif dat wordt ge
bruikt in landbouwbestrijdingsmidde-
len. De meesten konden na behande
ling het ziekenhuis verlaten. Het
scheepvaartverkeer over de Mississip-
pirivier moest enige tijd worden stilge
legd. De oorzaak van de ontploffingen
is nog niet bekend.
(Van onze redactie buitenland)
GENÈVE. De secretaris-generaal van de VN, Kurt Waldheim, zegt
bemoedigende reacties te hebben ontvangen van een groot deel van de zestig
landen die zijn uitgenodigd voor de internationale conferentie over het
vluchtelingenprobleem in Indo-China op 20 en 21 juli in Genève.
dsen
>uwe
het
voor
zegd
iele-
van
I het
).000
aan
gen
dat het niet behoort tot de regeringen die
rechtstreeks bij de vluchtelingen zijn be
trokken, bijdragen hebben geleverd of
deelnemen aan de uitvoerende commis
sies van het hoge commissariaat voor
vluchtelingen van de VN.
In de Sovjet-Unie heeft een anonieme
commentator het besluit van de EG om
voedselhulp aan Vietnam dit jaar te be
stemmen voor de vluchtelingen uit dit
land, bestempeld als deelname aan „de
kwaadaardige, tegen Vietnam gerichte
lastercampagne rond het zogenaamde
vraagstuk van de vluchtelingen”.
Komende zondag arriveert een groep
van 52 bootvluchtelingen uit Bangkok op
Schiphol. Zij maken deel uit van een
groep van honderd uit Thailand die Ne
derland zal opnemen.
Die brief is verzonden uit Stuttgart en
heeft een poststempel van 3 juli. In de
brief stelt de Rote Armee Fraktion zich
verantwoordelijk voor de recente aanslag
in België op generaal Haig, de voormalige
opperbevelhebber van de NAVO.
In de brief, twee getypte foliovellen,
wordt, aldus het Bevrijdingspersagent-
schap, tot in alle technische details uit
eengezet hoe de aanslag op generaal Haig
werd voorbereid en uitgevoerd. Ook kon
digt de Rote Armee Fraktion nieuwe ter
reuracties aan, maar er is niet gezegd of
die op Belgisch grondgebied zullen plaats
vinden.
BRUSSEL (ANP). Het Belgische
„Bevrijdingspersagentschap” in Leu
ven, dat uiterst links georiënteerde
publikaties verspreidt, heeft gisteren
bekend gemaakt een brief ontvangen
te hebben van de Rote Armee Frak
tion.
Het stadium mag dan prenataal zijn,
maar het heeft al wel een wellicht magni
fiek teakhouten handje met houtkwast
dat naar de stilte reikt die resteert als het
gedicht eenmaal geschreven is. Hoor, zo
werd nooit gezwegen, hoor Deze hand
reiking van voorgeboorte naar overblijver
is, zo lezen we verder, „een proces”, en
„het residu van dit proces noemen we
poëzie”. Het enige residu dat ik me bij een
handreking kan voorstellen, is de herinne
ring aan de handdruk, die wel even vluch
tig moet zijn als de glimlach van de lang
zaam vervluchtende Cheshire Cat. Dus
dat is nu poëzie, „waarvan het intieme
zichtbaar is voor de dichter zelf, maar
eeuwig onzichtbaar blijft voor de ander”.
Het intieme van het residu van de hand
reiking van het prenatale stadium naar de
stilte als het gedicht geschreven is het
klinkt heel sexy. Het intieme, dat zicht
baar is voor de dichter (die blijbaar ge
slachtsgemeenschap met haar gehad
heeft), maar helaas onzichtbaar moet blij
ven voor „de ander”, van wie geen
overspel verwacht wordt. Ik citeer nog
even de laatste regel van de verklarende
tekst achterop:
„Poëzie, zó opgevat, vertoont, onder an
dere, raakvlakken met de konseptuele
kunst en de body art”.
Ha, ik wist wel dat het sexueel, of laat ik
liever zeggen: sensueel in elkaar zat. „On
der andere!!” Er zijn dus nog veel meer
raakvlakken, te veel om op te noemen,
mits de poëzie althans „zó” wordt opge
vat. Intussen dreigen we te vergeten dat er
ergens, maar blijkbaar even onzichtbaar
als het intieme, gedichten van Ton Luiting
moeten bestaan, want pas als het gedicht
geschreven is, resteert die stilte die door
de handreiking van het prenatale stadium
het hele proces in werking stelt waarvan
we het residu poëzie noemen. En die poë
zie, zó opgevat, „vertoont” raakvlakken,
en die raakvlakken, tachtig in getal, zijn
dus als lege bladzijden te bezichtigen in de
bundel „Verzwegen verzen”, met dat mot
to van Aafjes: „Poëzie is veeleer zwijg-
kunst dan woordkunst”. Dom van Bertus.
om dat onder woorden te willen brengen.
lister
layan
istge- i
r een
oven.
ainis-
eege-
;zoek
Istoe-
inge-
ig op
lillen
Den
i het
1 van
e uit-
s, dat
cking
/erte-
irden 1
stelling zal nemen tegenover wat in de
meeste Afrikaanse hoofdsteden de
schande wordt genoemd van de in april
dit jaar gehouden algemene verkiezin
gen in Zimbabwe-Rhodesië.
Deze uiterlijke schijn van eenheid ver
hult echter de verschillende standpun
ten over de kwestie Rhodesië. Een aan
wijzing daarvoor is bijvoorbeeld de re
cente verklaring van de president van
Zambia, Kenneth Kaoenda, die zei dat
de regering van bisschop Moezorewa
„een van de centra van macht in Rhode
sië” was. Zijn opvatting wordt gedeeld
door een aantal „gematigde” Afrikaanse
leiders, die de guerrillabeweging van het
Patriottisch Front van Josjoea Nkomo
en Robert Moegabe met de mond^steu-
nen, maar die ook wel een diepgaande
herziening zouden willen zien van de
huidige grondwet van Zimbabwe-Rho
desië, zo geloven bepaalde Afrikaanse
diplomaten.
De principes van eenheid en non-inter-
ventie, die hoog in het vaandel van de
OAE staan, zijn dit jaar ernstig aange
tast door de Tanzaniaanse invasie in
Oeganda, voorafgegaan door een Oe-
gandese schending van de grens met
Tanzania. Tanzaniaanse troepen hou
den nog steeds grote delen van Oeganda
bezet, maar president Julius Njerere
heeft gezegd dat de kwestie op de confe-
1973 een strook gebied in het uiterste
noorden van Tsjaad bezet en recente
berichten maakten melding van voort
durende aanvallen van Libische troepen
diep in noordelijk Tsjaad. Elke collectie
ve actie door Afrika om aan deze chaos
een eind te maken wordt onmogelijk
gemaakt door het principe van non-in-
terventie.
Dat de conferentie in Monrovia tot een
interventiemacht van „zwarthelmen”
zou besluiten wordt dan ook hoogst on
waarschijnlijk geacht. Iets dergelijks is
eerder dit jaar voorgesteld door de de
fensieraad van de OAE. „Op grond van
welke criteria zouden wij moeten beslis
sen met „zwarthelmen” een land binnen
te rukken. Als we dat bijvoorbeeld bij
Oeganda hadden willen doen waren we
er nu nog over aan het discussiëren
geweest”, verklaarde president Bongo
van Gabon over dit onderwerp.
De conferentie in Monrovia zal voorts
geconfronteerd worden met een van de
grootste problemen van dit moment, de
weer urgenter wordende crisis in het
Midden-Oosten en minstens twee lan
den, Libië en Algerije, die proberen de
OAE zover te krijgen dat zij Egypte uit
de organisatie zet vanwege het vredes
verdrag met Israel. In OAE-kringen
wordt het echter onwaarschijnlijk ge
acht dat deze poging zal slagen nu een
aantal Afrikaanse landen juist begon-
De conferentie zal geheel in het teken
staan van de humanitaire aspecten, zo
kondigde Waldheim aan. Hij zei zich volle
dig bewust te zijn van de politieke kanten
aan de zaak, maar volgens de secretaris
generaal moet worden vermeden dat „be
schuldigingen leiden tot een onaange
naam debat”.
De Sovjet-Unie is volgens Waldheim
welkom op de conferentie wanneer zij een
„constructieve bijdrage” wil levéren.
Maar het Kremlin is niet uitgenodigd om-
MEXICO-STAD (Reuter)Mexico
heeft de exportprijs voor ruwe olie met
32,2 procent verhoogd, van 17,10 dollar tot
22,60 dollar per barrel (vat van 159 liter).
Mexico is geen lid van de OPEC, de orga
nisatie van olieproducerende landen,
maar past het prijspeil elke drie maanden
aan.
De olieproduktie van Mexico zal tegen
het eind van dit jaar ongeveer 1,8 miljoen
barrel per dag bereiken. De VS, Israel,
Spanje en Japan zijn Mexico’s grootste
afnemers.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. De Amerikaanse
president Carter komt binnenkort met
een aantal stringente maatregelen om de
invoer van olie van de VS te beperken. De
woordvoerder van het Witte Huis, Powell,
maakte dit gisteren bekend.
De maatregelen zouden geheel passen
in het akkoord dat vorige week is bereikt
tijdens de economische topconferentie in
Tokio. Het is inmiddels nog steeds ondui
delijk waarom de president 2ijn als be
langrijk aangekondigde televisietoe
spraak van gisteravond heeft afgelast.
Volgens politieke waarnemers vond de
president de tekst te vaag.
nen is te overwegen de betrekkingen met
Israel te herstellen, die zij na de oorlog in
het Midden-Oosten in 1973 hadden ver
broken bij wijze van gebaar van solida
riteit met Egypte.
De ministers van Buitenlandse Zaken
van de 49 lidstaten beginnen op 6 juli
met het opstellen van de zeer zwaar
beladen agenda voor de zestiende top
conferentie van hun staatshoofden, die
van 17 tot 20 juli wordt gehouden, even
eens in Monrovia. De mededeling van
president Sadat dat hij van plan is de
topconferentie bij te wonen duidt erop
dat Egypte, in de ban gedaan door de
Arabische wereld vanwege het vredes
verdrag met Israel, van plan is verster
king te zoeken bij de Afrikaanse landen.
Deze beschouwen Egypte over het alge
meen als een land dat een sleutelpositie
inneemt op het continent en zij zullen
zich verzetten tegen elke poging het uit
de organisatie te stoten.
Tenslotte zullen de economische pro
blemen niet in de discussies ontbreken.
De economische commissie van de Ver
enigde Naties voor Afrika (ECA) heeft
een resolutie aangenomen voor een nieu
we ontwikkelingsstrategie. Deze strate
gie, die melding maakt van het misluk
ken van de huidige methoden op het
gebied van ontwikkeling en van de ver
arming van de Afrikaanse landen, legt
de klemtoon op de noodzaak van interaf-
rikaanse samenwerking.
listen
heeft
'aken
tarie-
jaar.
elijke
oging
ening
rentie in Monrovia aan de orde gesteld
kan worden.
Als dat gebeurt zou het wel eens het
deksel kunnen doen lichten van een vat
vol Afrikaanse neteligheden, die tot dus
ver door de Afrikaanse leiders met rust
zijn gelaten op grond van het beginsel
van non-interventie, waarbij een land
zich niet bemoeit met het doen en laten
van een ander lid van de OAE.
Zo is er de scholierenmoord in Cen
traal Afrika, het rijk van keizer Bokas-
sa, die wel de Idi Amin van franstalig
Afrika wordt genoemd. De keizer durf
de zich niet op het beginsel van niet-
inmenging te beroepen toen een Afri
kaanse commissie werd benoemd om
een onderzoek in te stellen. Volgens be
trouwbare bronnen is de commissie in
middels uit Bangui, de hoofdstad van
Centraal Afrika, teruggekeerd met ver
bijsterende bewijsstukken over de
moordpartij.
Tsjaad, dat begin dit jaar in een bloe
dige burgeroorlog was verwikkeld,
dreigt nu uiteen te vallen. Het door Libië
gesteunde zuiden wil zich afscheiden,
terwijl het noorden verdeeld is tussen
partijen die worden gesteund door de
respectieve buurlanden Nigeria, Libië
en Soedan. Volgens berichten uit de
hoofdstad N’Djamena heerst in het hele
land chaos. De Libiërs houden sinds
Ik heb de dichtbundel „Verzwegen ver
zen” van Ton Luiting toegestuurd gekre
gen. Ondertitel 1936-1978. Helemaal bijge
werkt tot op de dag van vandaag zijn deze
verzamelde gedichten van Luiting dus
niet. Copyricht 1979 bij De Schutting
Pers, Hilversum. De bundel heeft een mot
to van Bertus Aafjes meegekregen:
„Poëzie is veeleer zwijgkunst dan
woordkunst’”
