Wetgeving gebrekkig bij bestrijding fraude
iE
Eerste vier verdachten Haarlemse bouwfraude voor rechtbank
achtergrond
snan
ES
Dl
EL
R.
Zolang er maar
facturen zijn.
DE SNELLE, STILLE EN EKONOMISCHE DIESELS VAN FIAT.
FIAT 70 JAAR DIESELERVARING.
iE
L
m
Haarlemse officier over valse bouwfacturen
55
55
Het grote spel rond de Haarlemse bouwfraude
Stroman
Omzetbelasting
Geweld
8
IJMOND
9
JULI
19 7 9
VRIJDAG
6
N”
I
£3
of
»rd in
n
Voor dieselexpert Fiat was de benzinemotor
de enige belangrijke konkurrent bij de
ontwikkeling van een hypermoderne diesel voor
personenwagens.
Het resultaat is een snelle, stille en
ekonomische dieselmotor. 2,5 liter. Standaard
5-versnellingsbak. Vermogen 53 kW (72 DIN pk).
Top 150 km/p.u.
(Van onze verslaggevers)
HAARLEM. Er viel een be
klemmende stilte in de propvolle
zittingzaal van de Haarlemse
rechtbank toen officier van Justi
tie mr. C. P. A. C. van Riel zijn
eisen had uitgesproken tegen een
installateur en drie onderaanne
mers. De raadslieden van de vier
mannen, die verdacht worden
van valsheid in geschrifte in ver
band met de Haarlemse bouw
fraude, toonden zich verbaasd.
President mr. J. A. van Hasselt
van de arrondissementsrecht
bank wilde nadere vragen stellen
aan de aanklager. „Misschien
kunnen we eerst even schorsen,
ik ben bekaf”, suggereerde deze.
sHLÏESÊsër
Vandaar dat de aanklager in de Haar-
Gevangenisstraffen van anderhalf tot drie
jaar geëist wegens valsheid in geschrifte
riem
IS
!ïi
(ADVERTENTIE)
I
ene kant een gebrekkige wetgeving en,
aan de andere kant, door onvoldoende
coördinatie tussen de uitvoeringsinstan
ties. Bestrijding van fraude waarvoor de
vier verdachten de eersten in een
lange rij van twintig in het arrondisse
ment Haarlem terechtstonden is te
vens zo moeilijk omdat al dan niet met
behulp van stromannen een besloten
vennootschap zo gemakkelijk kan wor
den opgericht dan wel opgekocht. De
besloten vennootschap wordt in die ge
vallen gebruikt als een instrument om
verhaal van premies en belastingen af te
schermen.
dan vraag ik u alle factoren mee te laten
wegen voor deze man, die in de donkere
jungle van de bouwwereld terecht is ge
komen”.
VS
De officier van Justitie begon zijn al
gemene requisitoir met de mededeling
dat de zaak aan het rollen werd gebracht
door een brief van het Sociaal Fonds
Bouwnijverheid aan de ministers van
vijftig procent van het loon bestaat uit
sociale premies en loonbelasting.
de man, die hij ook als initiatiefnemer van
de fraude bestempelde. De verdachte, ei
genaar van een aannemingsbedrijf, zou
als tussenpersoon meegewerkt hebben
aan het richten van valse facturen aan een
Heemskerks bedrijf, die afkomstig waren
van het bedrijf van de vierde man die
gisteren terechtstond, een 38-jarige aan
nemer uit Drachten. Tevens zou hij valse
facturen van het bedrijf van de Hoofd
dorpse installateur voor de dekking van
zijn eigen onkosten hebben aangewend en
zou hij een bedrag van 650.000 niet heb
ben betaald aan omzetbelasting. Het Soci-
FRANS NYPELS
MARIA SCHLICHTING
„Naar mijn mening zijn dit de kleinen en
blijven de groten buiten schot”, aldus
Boers. Hij betoogde dat er in juridische
zin sprake was van een noodtoestand,
doelend op de handelwijze van zijn cliënt.
„Grote aannemersbedrijven staan achter
al deze kleine mannen. Die zijn handiger,
onmisbaarder en hebben meer macht. Ik
denk dat er een rem op gezet wordt als
met enthousiasme die mensen aangepakt
zouden worden”, aldus Boers, die een
straf bepleitte gelijk aan het voorarrest.
Zijn opmerkingen vielen niet in goede
aarde bij de officier. „Tijdens het verhoor
heeft de verdachte gezegd dat hij wel
namen van grote mannen kon noemen,
maar dat niet wilde”, zo antwoordde hij
boos.
De raadsman van de installateur, tegen
wie anderhalf jaar gevangenisstraf werd
geëist, verklaarde nog eens dat zijn cliënt
de feiten had toegegeven en achtte deze
wel bewezen. Hem restte nog te spreken
over de strafmaat. „In ’76 is mijn cliënt
een zaakje in zonweringen begonnen, dat
hem meteen bij de handen is afgebroken”,
aldus mr. Van der Blom, die schetste hoe
een ander begon de facturen van de ver
dachte te gebruiken. „Zijn positie ver
slechterde alleen maar doordat de aansla
gen van de omzetbelasting steeds hoger
werden”, aldus mr. Van der Blom, die
benadrukte dat de verdachte bijvoorbeeld
de ƒ16.000 die hij voor facturen had ge
kregen geheel in de zaak had gestopt. Hij
bepleitte een straf gelijk aan het voorar
rest en een voorwaardelijke gevangenis
straf.
De 38-jarige aannemer uit Drachten
was gisteren de enige die niet voetstoots
bekende dat hij had geweten dat uitge
schreven facturen wellicht vals zouden
zijn. Bij herhaling werd hem gevraagd of
hij niet wist of er voor het in rekening
gebrachte ook werk was geleverd, maar
de verdachte hield vol daar geen idee van
te hebben. Ook hij zou, volgens de tenlas
telegging, valse facturen hebben uitge
schreven die bij andere bedrijven werden
gebruikt. Evenals in de zaak tegen de
Hoofddorper bleek dat de 37-jarige Haar
lemmer te maken had gehad met deze
aannemer, die door de officier van Justi
tie eveneens als stroman werd gekwalifi
ceerd. „Een ruim betaalde stroman”, al
dus Van Riel, die de ontkenningen van de
verdachte niet kon rijmen met het feit dat
deze onder meer een auto had geaccep
teerd toen hij ontdekte dat er iets niet in
de haak was met de facturen. Volgens de
tenlastelegging zou het Sociaal Fonds
Bouwnijverheid door het uitschrijven van
valse facturen ƒ2,3 miljoen aan inkom
sten hebben gederfd, terwijl aan de fiscus
nog bijna ƒ740.000 aan onzetbelasting
verschuldigd is.
Mr. Raaymakers, raadsman van de ver
dachte, weet de problemen van zijn cliënt
aan diens onervarenheid en bestreed het
requisitoir van de officier op juridische
gronden. „Het lijkt wel alsof u van de
strafgriffie het verkeerde dossier heeft
gekregen”, repliceerde de cynische Van
Riel. „Ik wil geen voorbeeld stellen, ander
half jaar gevangenisstraf is gewoon wat
er volgt hetgeen gepresteerd is".
De Haarlemse rechtbank doet donder
dag 19 juli uitspraak.
Imp. Leonard Lang b.v.,
Daniël Goedkoopstraat 9,
1096 BD Amsterdam, Tel. (0201-9248 88?
Toch een zorgelijke toestand voor X.
Want straks zal uit de boeken van de
hoofdaannemer blijken dat hij het kar
wei heeft geklaard voor ƒ600.000. Dat
ziet de belastinginspectie ook, de SFB
komt er eveneens achter. Zij zullen X
manen om de belasting en premies af te
dragen aan de diverse potten. Maar dat
kan X niet, om de doodeenvoudige reden
dat hij die belasting en premies niet
inhoudt. Doet hij dat wel dan krijgt hij
geen personeel. Hij zit dus met een gat in
zijn boekhouding. Aan de ene kant in
komsten van 600.000 en nauwelijks uit
gaven, pakweg ƒ200.000 voor perso
neelskosten aan zijn vaste kern die wel
volgens de CAO vangt. Hoe moet X dat
gaatje dichtnaaien?
lisatie. De een doet timmerwerk, de an
der grondwerk, een derde verricht uit
sluitend betonvlechtwerk. Het perso
neelsbestand is in vergelijking met de
vette jaren ’60 sterk uitgedund leeg
loop kost immers geld. De meeste onder
nemers hebben een vaste kern van vak
bekwaam kader aangehouden. Door die
ontwikkeling is er nog iets veranderd: in
de bouw wordt, zoals dat heet, tegen
woordig veel in regie gedaan. De hoofd
aannemer, de man die het project heeft
geworven, stelt materiaal beschikbaar,
onderaannemers leveren de mankracht.
Terug naar het voorbeeld. De hoofd
aannemer heeft geen specialisten voor
bijvoorbeeld het betonvlechtwerk. Hij
gaat op zoek naar een onderaannemer
die in dat onderdeel wél gespecialiseerd
is. Er zijn er vier, die allen happig zijn.
Hij bedingt de laagste prijs bij bedrijf X.
Die krijgt de opdracht. Voor 600.000. In
tien weken moet het karwei geklaard
zijn, lukt dat niet dan betaalt X een
boete.
Maar X heeft slechts een kleine vaste
kern. Voor deze job zal er meer man
kracht moeten worden aangetrokken.
Vakbekwame mensen willen best bij X
aan de slag, maar dan moet X een fikse
prijs voor hun arbeidskracht betalen.
Dat kan alleen via zwarte lonen. Doet X
dat niet, dan krijgt hij geen mensen en
komt het karwei niet op tijd klaar. De
eerste draad in de bouwfraude wordt
zichtbaar. Zwartwerkers krijgen boven
het maximum van de CAO extra geld,
dat eigenlijk afgedragen behoort te wor
den voor loonbelasting en sociale pre
mies. Niet alles natuurlijk, een deel van
die penningen stopt X in eigen zak. We
praten nu al over veel geld, want rond
die, nogal overstuur, de zaal verliet. Van
Riel had dit feit opgehaald, zo bleek, om
aan te geven dat de verdachte ook bij een
andere gelegenheid geweld en intimidatie
zou hebben gebruikt. „De ambtenaren die
daarbij betrokken zijn, durven geen aan
gifte te doen uit angst voor represailles”.
I Raadsman Van Wijk van de verdachte
was het op geen enkel punt met de aankla
ger eens. Hij schilderde zijn cliënt af als
een rechtlijnig en eenvoudig man die door
een ongelukkig noodlot in de hele affaire
terecht is gekomen. Van Wijk bepleitte
ontslag van rechtsvervolging. „Zo niet,
HAARLEM. Een onontwarbare kluwen informatie in vier dagvaardin
gen. Vage, dikwijls onhoorbare, informatie uit de mond van de verdachten.
Een getuige-deskundige die bij zijn toelichting vergat dat de microfoon er
is om in te spreken. Op de perstribune in het Haarlemse gerechtsgebouw
werden de gezichten steeds somberder.
aal Fonds Bouwnijverheid zou ƒ800.000
aan premies hebben gederfd door de vals
heid in geschrifte en medeplichtigheid
daaraan.
Raadsman mr. Boers schetste de onder
aannemer als een man die uit alle macht
tracht op respectabele wijze zijn zaak op
te zetten en aanzien te verwerven. Evenals
Van Wijk wees hij nadrukkelijk op het
loon- en prijsbeleid in Nederland, dat pro
blemen schept voor de aannemers. Daar
bij doelde hij op de hoge netto lonen die
betaald moeten worden, terwijl hij tevens
het fiscale klimaat in Nederland hekelde.
(Vervolg van pagina 1)
Het beeld dat Mr. Van Riel in zijn
algemene requisitoir over de bouwwe
reld schetste is met de aangehaalde cita
ten niet compleet. De officier van justitie
betrok in zijn opsomming van omstan
digheden die in de bouw tot fraude zou
den kunnen leiden ook het in die wereld
gangbare systeem van boeteclausules.
De boeteclausule houdt in dat de hoofd
aannemer zijn werk volgens contract
tijdig moet opleveren, vóór of op een
afgesproken datum. De officier van
Justitie: „Evenwel, een tekort aan vak
bekwaam personeel kan met zich bren
gen, dat dat in gevaar komt. Onder die
omstandigheden is ook de goedwillende
hoofdaannemer een willig gesprekspart
ner voor de malafide onderaannemer.
Het zelfde geldt dan ook, als iets vanzelf
sprekends, voor de onderaannemer, die
dan bereid moet zijn het werk zwart te
laten doen”.
Bestrijding van premie- en/of belas
tingfraude wordt, zo liet Mr. Van Riel
doorschemeren, bemoeilijkt door aan de
De 30-jarige Hoofddorpse installateur
die gisterochtend als eerste voor de recht
bank verscheen, kon weinig toevoegen
aan hetgeen in de dossiers over hem werd
vermeld. Diverse malen kregen de presi
dent van de rechtbank en rechter J. W.
Westenberg nul op het rekest. De verdach
te kon geen antwoord geven op vragen
omtrent de grootte en hoeveelheid van op
naam van zijn bedrijf uitgevoerde wer
ken. De 38-jarige Haarlemse aannemer
zou een volmacht hebben om werk voor
de man aan te nemen. Deze kon slechts
meedelen dat hij per week 500 aan loon
kreeg, hoewel hij de ten laste gelegde
feiten niet ontkende. Van Riel noemde de
Hoofddorper een stroman. Maar wel een
die bewust meewerkte aan het uitschrij
ven van de valse facturen en die ook niet
slechter werd van deze zaak. Volgens de
tenlastelegging zou de installateur
600.000 schade hebben toegebracht aan
de fiscus en zou hij, door het uitschrijven
van valse facturen waarmee andere be
drijven zwarte lonen konden wegwerken,
er toe hebben bijgedragen dat aan het
Sociaal Fonds Bouwnijverheid 1,6 mil
joen te weinig aan premies werd afge
dragen.
Op de vraag van de president in hoever
re er sprake is van een gecoördineerd
beleid van het Openbaar Ministerie ten
aanzien van dit soort misdrijven, ant
woordde hij een kwartier later ontwij
kend: „Ik weet wel dat mijn collega’s uit
andere delen van het land belangstellend
de afloop volgen. Maar ik kan daar in het
openbaar niet meer over zeggen”. De offi
cier liet het achterste van zijn tong niet
zien. Toch lieten zijn betogen en eisen
tegen de vier verdachten weinig aan dui
delijkheid te wensen over. Ging de verte
genwoordiger van het Openbaar Ministe
rie in een algemeen requisitoir dieper in
op de achtergronden van de Haarlemse
bouwfraude, de betiteling waaronder de
zaak de historie in gaat, in de aanklachten
tegen de vier terechtstaanden afzonder
lijk zette hij gedetailleerd uiteen hoe de
gang van zaken volgens het Openbaar
Ministerie geweest moet zijn. Daarbij be
steedde de officier het meeste aandacht
aan een 32-jarige Haarlemse aannemer.
Had de verdachte ’s ochtends tegenover
de rechtbank betoogd, dat hij slechts een
tussenschakel vormde in het ten laste ge
legde, Van Riel noemde de man een van
de initiatiefnemers en eiste drie jaar ge
vangenisstraf, de hoogste eis tijdens deze
zitting, die de eerste is van een reeks,
aangezien er nog zestien verdachten voor
de Haarlemse rechtbank zullen ver
schijnen.
De Haarlemse bouwfraude, waar al de
ze verdachten bij betrokken zouden zijn,
is gebaseerd op een grootschalige uitwis
seling van facturen van bouwbedrijven.
Daardoor zouden de ontvangers van de
facturen deze kunnen gebruiken om de
Ionkostenpost voor hoge zwarte lonen mee
te dekken, terwijl tevens sprake is van het
niet-afdragen van sociale premies aan het
L Sociaal Fonds Bouwnijverheid en van het
niet-betalen van omzet- en loonbelasting.
Volgens de Haarlemse officier van Justi-
E tie is met de zaak een bedrag van ruim
18 miljoen gemoeid.
ren er in en tegen de muur bibbert een
kleine man die als laatste schakel zijn
aandeel niet weg kon schuiven”. Zo sim
pel ligt dat.
Komen werd bij het tweede aspect van
de bouwfraudezaak, de ontduiking van
de omzetbelasting oftewel de BTW, de
Belasting Toegevoegde Waarde die al
tijd op de consument drukt, de laatste
schakel in het fiscale proces. We hebben
gezien dat onderaannemer X facturen
heeft gekregen van baas A. Voor gele
verde goederen en/of diensten. Altijd
inclusief BTW. In dit geval 18 procent:
de lieve som van ƒ72.000. Volgens de
door X ingevulde factuur (of een hand
langer, maakt niet uit in feite) van A
gericht aan X heeft X dus 72.000 BTW
betaald. Een grap natuurlijk, maar het
staat wel op papier. Dus is het zo.
Als X, de belangrijkste onderaanne
mer dus die het betonvlechtwerk doet
voor de hoofdaannemer, zijn omzetbe-
lastingstaten invult voor de inspecteur
staat daar op gemeld dat hij 18 procent
van ƒ600.000 - ƒ108.000 in rekening
heeft gebracht aan de hoofdaannemer.
Logisch want voor dat bedrag heeft X
het werk aangenomen. Hij moet dus
108.000 afdragen. Nee, zo ligt dat niet.
X mag aftrekken wat hij zelf al aan BTW
betaald heeft, dus de fake-18 procent die
hij betaald heeft over de fake-facturen
tot een bedrag van ƒ400.000 ƒ72.000.
De inspecteur gaat er namelijk vanuit
dat de onderaannemers, die de facturen
hebben geleverd, die BTW betalen. Dub
belop hoeft niet.
In feite zijn dit de hoofdstromen in de
Haarlemse bouwfraude. Iedereen kan
begrijpen dat dit spelletje via allerlei
kanalen kan worden doorgespeeld als
er maar facturen zijn. Eentje is er de
klos, de laatste schakel die zijn boeken
niet „rond” kan krijgen.
De broer van de verdachte, een 37-jarige
Haarlemse aannemer, stond gisteren ook
terecht op verdenking van valsheid in
geschrifte, medeplichtigheid aan valsheid
in geschrifte en het doen van een onjuiste
aangifte omzetbelasting. Van Riel eiste
tweeëneenhalf jaar gevangenisstraf tegen
„Tot zover hetgeen ik wil opmerken
ten aanzien van de omstandigheden die
mede-bepalend geweest' zouden kunnen
zijn voor de fraude in de bouwnijver
heid”, besloot de officier van Justitie de
schets van een wereld waar kennelijk
zoveel miljoenen in een administratieve
handomdraai van eigenaar kunnen ver
wisselen. „Waaraan ik, opdat ik niet ver
keerd zal worden begrepen, uitdrukke
lijk toevoeg, dat de onderhavige fraude
alle proporties te buiten gaat
In de Haarlemse bouwfraudezaak is
ruim 18 miljoen niet terechtgekomen
waar die thuishoren. Door manipula
ties met facturen is ƒ7 miljoen niet
afgedragen aan omzetbelasting (BTW -
Belasting Toegevoegde Waarde). Er is
minstens ƒ11 miljoen niet betaald aan
loonbelasting en AOW-premie, terwijl
bijna 7 miljoen niet is afgedragen aan
sociale premies aan het Sociaal Fonds
Bouwnijverheid.
Hij gaat op zoek naar facturen en naar
mensen die de facturenx enige realiteits
waarde kunnen schenken. Bedrijf A le
vert ze blanco. Een tikmachine erbij,
zodat het net echt lijkt. Op die facturen
laat X tikken dat A hem goederen en/of
diensten geleverd heeft. Alleen op pa
pier dus, niet in het echt. Zo vult hij een
gat van f 400.000. A. schuift zijn aandeel
door naar anderen, want anders loopt
hij straks tegen de lamp. Er ligt immers
een factuur die ooit bij de belastingin
spectie op tafel zal komen. Een van de
verdedigers in de bouwfraudezaak ver
beeldde de gang van zaken heel treffend.
Hij zei: „Het is een doodlopende straat,
de manschappen van de FIOD marche-
Financiën, van Justitie en van Sociale
Zaken waarin de malafide praktijken in
de bouwnijverheid uit de doeken wer
den gedaan. De SFB doelde daarbij op
werkgevers in de bouw, zo liet Mr. Van
Riel weten, die een gewoonte maken van
het ontduiken van de plicht tot afdracht
van loonbelasting en sociale verzeke
ringspremies. De officier: „In de brief
sprak de SFB over de toenemende mate
waarin deze ontduiking als hoofdactivi
teit van de bedrijfsvoering wordt toege
past".
lemse bouwfraudezaak probeerde aan
te tonen dat de vier verdachten die giste
ren terechtstonden hun in zijn ogen
frauduleuze handelingen tot systeem
verheven hadden. Behalve in het arron
dissement Haarlem meldde de SFB ook
bouwfraudes elders in het land. Op een
vraag van de president van de recht
bank, mr. J. A. van Hasselt, of er nu
sprake was van een landelijke coördina
tie bij het opsporen van deze strafbare
feiten, bleef de officier van Justitie het
antwoord schuldig. Gebrek aan mensen
speelt bij het bundelen van deskundig
heid ter bestrijding van fraude een be
langrijke rol.
Er is gewoon te weinig mankracht om
allerlei zaken tot op de bodem uit te
zoeken. In de Haarlemse zaak hebben 16
specialisten maanden gewerkt om de
fraude te ontrafelen. Tijdens de zitting
bleek waarom. De verdachten beschik
ten veelal over een gebrekkige admini
stratie en zo die er al was waren er
allerlei constructies bedacht om de zaak
af te schermen.
Gelukkig liepen er voldoende fiscale
en sociale verzekeringsdeskundigen in
het gerechtsgebouw rond die best bereid
waren tot een sobere toelichting op de
technische kanten van wat de Haar
lemse bouwfraude wordt genoemd.1 Uit
de dagvaardingen, de verhoren en de
requisitoirs van de officier van Justitie,
M- P. A. C. van Riel, aangevuld met
de toelichtingen van de experts van de
Fiscale Inlichtingen en Opsporings
dienst (FIOD) en het Sociaal Fonds
Bouwnijverheid (SFB) komen gelukkig
toch voldoende gegevens bloot om de
contouren op te trekken van een spel
waarmee miljoenen gemoeid zijn, die
eigenlijk in gemeenschapspotten had
den moeten vloeien. Dat gebeurde niet.
Hoe kon dat? een fictief voorbeeld
maakt iets duidelijk van de wijze waar
op sommigen in de bouwwereld zich
gemeenschapsgeld zouden kunnen
toeëigenen.
Het bestuur van het ziekenhuis „Welte
vreden” heeft na lang aarzelen het be
sluit genomen om het oude pand te ver
ruilen voor een torenflat in de maagde
lijke polder aan de stadsrand. Een aan
nemer heeft een begroting gemaakt die
het stichtingsbestuur aanspreekt: kos
ten 24 miljoen. Contractueel wordt
vastgelegd dat het nieuwe ziekenhuis
anderhalf jaar later zal worden opgele
verd. Zijn concurrenten staan paf. Hoe
kan de collega dat bouwen voor de prijs
van ƒ24 miljoen?
Dit is de inleiding tot een denkbeeldige
transactie, nu volgen wat naakte feiten.
Door het inzakken van de bouwbedrij-
vigheid de laatste jaren zijn er veel klei
ne bedrijven over de kop gegaan, ande
ren redden zich door een strenge specia-
Tegen de 32-jarige onderaannemer
werd de gevangenisstraf geëist wegens
valsheid in geschrifte, waarbij de aan-
klachten waren gestoeld op vier facturen,
die elk een voorbeeld waren van een grote
reeks uitgeschreven rekeningen. „Toen
F een bedrijf werd overgenomen, vroeg de
1 vorige eigenaar aan de verdachte of er
nog afnemers waren voor facturen. Afne
mers”, zo benadrukte Van Riel. „De ver-
I dachte heeft toen ƒ4000 ontvangen van
een ander bedrijf. Van dat geld heeft hij
t 2000 zelf gehouden, de andere helft ging
e naar het bedrijf dat de facturen blanco en
getekend meegaf”, aldus de officier.
De verdachte zou ook een belangrijke
vinger in de pap hebben ^gehad in het
bedrijf van de 30-jarige installateur uit
Hoofddorp, die gisteren eveneens voor
- moest komen, terwijl hij ook zelf valse
facturen aan bedrijven zou hebben
gegeven.
Volgens de officier zou de 32-jarige aan
nemer de fiscus voor ƒ2,2 miljoen te kort
hebben gedaan, zou hij ƒ1,7 miljoen aan
sociale premies niet hebben afgedragen
en eveneens 850.000 aan omzetbelasting
niet hebben betaald, hetgeen op een be-
drag van in totaal ruim 4 miljoen neer
komt.
De officier van Justitie wees er voorts
op dat de verdachte bovendien niet afke
rig zou zijn van het gebruik van geweld en
intimidatie. Daarvoor is deze overigens
tijdens het voorarrest door de Amster
damse rechtbank veroordeeld. Toen Van
Riel in zijn requisitoir nog eens inging op
dit aspect, kon de verdacht'1 zich niet
langer beheersen. „Daarvoor ben ik al
veroordeeld, daar heb ik mijn straf al
voor gehad”, aldus de onderaannemer
•2 OtESEl
