BROWN WAARSCHUWT SENAATSLEDEN:
Gevoelige nederlaag
voor Anne Vondeling
Europa versterkt
macht Zuid-Afrika
achtergrond
VERTROUWELIJK OAE-RAPPORT:
Verwarring rond
ontslag hoofd
Iraanse politie
Saoedi’s voeren
olieproduktie op
Denemarken stopt
hulp aan Vietnam
Twintig gewonden
bij ontploffing
gasflessen
t
GEEN VOORZITTER EP-FRACTIE
i
Straatradio
Ierse harp
Violist
-ni
Relaxt
Ex-journalist
■■I
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
1 O
19 7 9
DINSDAG
JULI
ïlrit
fval
,*am
poli- i
pens
raan I
eden
r De
dijke I
team
jpge-1
burg'
at de
aord-
ven
dart-
reta-
staat
mrdt
vaalf
n de
•n er
1 het
Ook
raag
past
ring.
igel
i Wa-
■ecla- j
idde-
kan,
as de
?ding
nnen
bood|
;zins-
merk
lenks
laak,
actie
ie de
iman
1
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. De Ver
enigde Staten zullen dertig
miljard dollar (ruim zestig mil
jard gulden) meer op tafel
moeten leggen voor de aan
schaf van wapens als het
SALT-2-verdrag door de Ame
rikaanse Senaat wordt afge
wezen.
tien
rug
•mid-
arug-
t dat
Sofia
litno-
deur
niers
Ituur
e mi-
ultu-
voor
jaar
iarse
arbij
eken
iarse
nnen
ster
jaar
<3*
trijfël
Britse Gemenebest: over
twee jaar ruim 50 landen
I
Mé?
(Van onze redactie buitenland)
LUXEMBURG. Anne Vondeling, oud-voorzitter van de Tweede Kamer,
leed gisteren een gevoelige nederlaag in de strijd om het voorzitterschap van
de socialistische fractie in het begin vorige maand gekozen Europese parle
ment.
weer
Dit zei de Amerikaanse minister van
Defensie Brown gisteren bij de opening
van het debat over het nieuwe verdrag in
de Senaat. SALT-2 voorziet in een beper
king van de strategische bewapening van
de VS en de Sovjet-Unie en werd vorige
maand na jaren onderhandelen tussen
beide staten in Wenen ondertekend door
Het is lang niet zeker of de Amerikaanse
Senaat het nieuwe SALT-verdrag zal
goedkeuren met de vereiste tweederde
meerderheid. Tegenstanders betogen on
der meer dat er onvoldoende mogelijkhe
den zijn om na te gaan of de Sovjet-Unie
zich aan de in het verdrag overeengeko
men wapenbeperkign houdt.
de Russische president Brezjnjev en zijn
Amerikaanse ambtgenoot Carter.
bij nieuwe onderhandelingen meer con
cessies zouden vragen.
Overigens zijn deze waarschuwingen
minder hard dan die van Brezjnjev en de
Russische minister van Buitenlandse Za
ken Gromiko. Beiden zeiden in de afgelo
pen tijd dat als het verdrag niet in zijn
huidige vorm wordt aanvaard, het hele
akkoord niet doorgaat.
Het staat vast dat tenminste twee amen
dementen worden ingediend door senator
Percy, lid van de Republikeinse Partij. Hij
wil dat de beperking van de reikwijdte
van de zogenoemde Crusie-raketten in het
vervolg alleen kan plaatshebben met toe
stemming van de Senaat en dat samen
werking tussen de VS en hun Europese
bondgenoten op het gebied van de wape-
nontwikkeling moet worden verzekerd.
Dat laatste zou betekenen dat de Europea
nen partij moeten worden in de bespre
kingen.
In een rapport aan de Afrikaanse minis
ters van Buitenlandse Zaken zegt Kodjo
dat de internationale sancties tegen Zuid-
Afrika constant zijn geschonden en dat de
handel met Zuid-Afrika is doorgegaan.
Het rapport werd, vertrouwelijk, door
gegeven aan de hoofden van de 50 delega
ties die in Monrovia een Afrikaanse top
conferentie voorbereiden die over een
week moet beginnen.
Er staat verder in dat, hoewel de Ver
enigde Naties strafsancties jegens Zuid-
Afrika hadden ingesteld, die maatregelen
MONROVIA (AP). De secretaris-generaal van de Organisatie voor
Afrikaanse Eenheid (OAE) Edem Kodjo uit Togo, heeft verklaard dat de
Verenigde Staten, Europa, Japan en vooral Israel er toe hebben bijgedragen
dat de economische en militaire macht van Zuid-Afrika niet alleen in stand is
gehouden, maar versterkt.
rentie in Nairobi (Kenia) gehouden zou
worden.
Inmiddels heeft echter dr. Kenneth
Kaoenda ervoor gezorgd dat geen gueril-
la-troepen van Joshua Nkomo’s ZIPRA-
leger meer in Loesaka zijn gestationeerd
en Nkomo zelf heeft verklaard dat zijn
soldaten een wapenstilstand in acht ne
men, die van 25 juli tot en met 10 augus
tus zal duren.
De kwestie-Rhodesië zal een van de
belangrijkste punten van de agenda zijn.
De blanke Gemenebest-leiders van Ca
nada, Australië, Nieuw-Zeeland en En
geland zijn allen conservatieven en zul
len tegenover een front van progressieve
leiders uit de Derde Wereld komen te
staan indien zij inderdaad een erken
ning van het regime van bisschop Abel
Moezorewa in Salisbury willen bereiken.
Deze blanke leiders zullen zeker ook
andere opvattingen over de ontwikkelin
gen in Namibië en Zuid-Afrika hebben,
en de kans dat het tot een splitsing van
het Gemenebest komt, is dan ook niet
uitgesloten.
Op de ontmoeting in Loesaka zal in elk
geval Margaret Thatchers Afrika-poli-
tiek onder zware druk komen te staan.
Joshua Nkomo, Robert Moegabe en ook
Sam Noejoma zullen de conferentie
nauwkeurig gadeslaan en achter de
schermen gesprekken met de meest be
langrijke politici voeren.
De groei van het Gemenebest zal ook
wel onderwerp van discussie zijn. Thans
zijn het nog maar 39 leden. Binnen twee
jaar zal het Britse Gemenebest echter uit
meer dan vijftig staten bestaan. De lan
den van de Derde Wereld vrezen dat zij
dan meer en meer tot tweede-rangs sta
ten gedegradeerd worden. In Loesaka
zullen zij wellicht een poging doen om
dit te verhinderen.
Maar ook de Aziatische leiders zullen
hun problemen op tafel willen leggen.
Velen van hen zijn allang ontevreden
met het feit dat het Britse Commonwe
alth zich te veel met Afrika bezighoudt.
Politici zoals Lee Kuan Yew van Singa
pore en andere Aziatische leiders zullen
bijvoorbeeld zeker het probleem van de
vluchtelingen uit Vietnam en Cambodja
en de situatie aan de grens van China en
Indo-China ter sprake willen brengen.
Ook India wil praten over de ontwikke
ling in Iran, Pakistan en Afghanistan.
Voeg bij dit alles nog de swingend voort
stappende jongelui die met een wereldont-
vanger in de hand, of met een goed uit de
kluiten gewassen cassetterecorder aan
een riem om hun schouder, of, minder
luidruchtig, met stereo-radio in koptele
foons als oorwarmers op hun hoofd, het
straatbeeld beheersen (acht van de tien
zijn negers, ik heb het een uur lang ge
teld), dan moet het voor iedereen duidelijk
zijn dat Manhattan een relaxte sfeer ad
emt die in sterke tegenspraak is met wat
je je, vanuit de verte, altijd bij „New
York” hebt voorgesteld.
I
MÜNCHEN (DPA). In het Westduit-
se Stockdorf (in Beieren) zijn gisteren
twintig mensen gewond geraakt, van wie
enkelen zeer ernstig, door de ontploffing
van gasflessen op een oplegger.
Volgens de politie was de bestuurder
van de wagen brood gaan kopen in een
bakkerij. Toen hij zijn auto wilde starten,
ontplofte de lading. Hij en acht voorbij
gangers moesten in een ziekenhuis wor
den opgenomen. De zware druk van de
ontploffing beschadigde de gevel van de
bakkerij.
Waardoor loop je zo relaxt in Manhat
tan rond? Zijn het de straatmusici, die her
en der verspreid het straatbeeld opfleu
ren? Het groepje hoornblazers, met klas
sieke muziek, de popgroep met verster
kers, de jongen en het meisje met Ierse
harp of fluit? Een stad waar dat allemaal
maar mag, is een stad die deugt, dacht ik,
maar toen ik aan die jongen met de Ierse
harp vroeg of hij geen toestemming nodig
had om op straat te spelen en geld op te
halen, zei hij: „Nee, want het mag niet”.
Agenten sturen je weg. en als ze dat voor
de zoveelste keer moeten doen, kunnen ze
je meenemen naar het bureau en het in
strument in beslag nemen. Dat moge waar
zijn, maar blijkbaar is de behoefte om op
deze klandestiene musici te jagen zeer
gering, want ze zijn, bij de gratie van hun
spel, minder moeilijk op te sporen dan de
vingervlugge zwendelaar met de drie
kaarten op de kartonnen doos, die in ruil
voor briefjes van 20 dollars graag wilde
bewijzen dat de aangewezen kaart alweer
niet de juiste was. En je zag ze toch overal,
die straatmusici.
Ook spelen ze niet altijd voor geld, zoals
die jongen die in een langs het trottoir
geparkeerde auto, achter het stuur, met
het portier open, misschien bij gebrek aan
een autoradio, op zijn gitaar zat te tokke
len. De semi-professionals die ’s avonds,
voor de aanvang en na afloop van de
theatervoorstellingen, en ook in de pauze
als veel bezoekers zich even buiten op het
trottoir vertreden, hun kunsten vertonen,
doen dat natuurlijk wèl voor geld. Tijdens
de pauze van het stuk „Da” kwam een
ietwat verlate jeugdige violist blijkbaar
van een vroegere pauze elders hijgend
aanhollen, gebood de mensen hem een
beetje armslag te geven, zette zijn hoed op
de grond, en begon aan een virtuoos stuk
modem klassiek, waar hij weinig quarters
mee oogstte. Een concurrent, die net te
laat was gekomen, stond met zijn viool in
de hand werkeloos toe te kijken.
Vondeling zette zijn kandidatuur voor
*het politieke leiderschap van de socialisti
sche EP-fractie door, hoewel Piet Dan-
kert, defensie- en buitenlandspecialist en
al enige jaren lid van het Europese Parle
ment, veel betere kansen had. Met name
de Westduitse socialisten, met 35 afge
vaardigden de grootste nationale groep
binnen de socialistische EP-fracite, waren
bereid Dankert te steunen. Ook bij de
Franse socialisten (22 man) lagen Dan
kerts kaarten goed.
Bij de christen-democraten, die ook in
Luxemburg bijeen zijn, is de oud-fractie-
voorzitter dr. Egon Klepsch de enige kan
didaat voor het fractievoorzitterschap.
Hij zal vandaag formeel worden gekozen,
zo was gisteren de verwachting. Ook de
fracties van liberalen en gaullisten kiezen
vandaag hun politieks leider. De Britse
conservatieven in het Europese Parle
ment worden aangevoerd door John Scott
Hopkins. Over de belangrijke post van
voorzitter van het Europese Parlement
wordt volgende week in Straatsburg
beslist.
Als je vertelt dat er eigenlijk een heel
relaxte sfeer in New York heerst, en dat je
je er in een uur tijd al thuis voelde, kijkt
iedereen je verbaasd aan, behalve als hij
of zij ook al eens in New York is geweest.
Toegegeven, ik ben niet in de metro ge
weest, en ook niet na het invallen van de
duisternis in Central Park, ep om de
waarheid te zeggen heb ik mij in die tien
dagen alleen op Manhattan, het centrum
van New York geconcentreerd, maar dat
neemt niet weg dat ik al gauw dacht: hier
zou ik best willen wonen.
Er was ook een Jezusfreak die blijkbaar
hoopte eens een Billy Graham te worden
maar niet in staat was ook maar één
voorbijganger te laten stilstaan, maar
mijn voorkeur ging toch sterk uit naar de
operazanger en de goochelaar, die ik bei
den tweemaal tijdens theaterbezoek
mocht aanhoren. De goochelaar had zich
als een tovenaar uitgedost, en beperkte
zich, mede in verband met zijn korte,
koortsachtige tijd van optreden, tot twee
trucs: de bekende met het doorgeknipte
touw dat toch heel blijkt te zijn, en een
voor mij onbekende, met water in een
cocacolaflesje dat hij, hoewel hij het flesje
ondersteboven hield, naar willekeur eruit
kon laten stromen of erin kon laten han
gen. Vanwege zijn eenvoud vond ik dat
een ontroerende truc, hoewel ik bedacht
dat ik hetzelfde al heel jong kon met een
rietje met limonade erin.
Maar nog veel ontroerender was de
voormalige journalist, die op een gegeven
ogenblik gekozen had voor zijn talent en
tegen zijn carrière, en operazanger was
geworden. Alle gegevens, en loftuitingen
van leraren, had hij als goed journalist op
een stencil gezet dat je kreeg als je iets in
zijn hoed gooide. Het woei nogal, boven
dien heb ik geen verstand van opera, dus
een zinnig oordeel over zijn stem kan ik
niet geven, maar voor mij heeft iemand
zijn punt al gescoord als hij aria’s gaat
zingen met begeleiding van een klein cas-
setterecordertje, dat niet alleen tegen de
wind, en het passerende verkeer, maar
ook tegen de toch wat wankele stem van
een ex-journalist moet opboksen.
Hij kreeg slechts 15 stemmen tegen 49
Voor de linkse Waal Ernest Glinne, die
hiermee leider wordt van de 112 man
sterke socialistische fractie. Aan de stem
ming namen 96 afgevaardigden deel. De
uitslag betekent dat Vondeling slechts zes
stemmen van niet-Nederlandse fractiege
noten verwierf. len van den Heuvel, oud-
voorzitter van de Partij van de Arbeid
werd tot een van de vier vice-voorzitters
van de socialistische fractie gekozen. De
andere drie zijn de West-Duitser Feller-
rnaler; de Brit Castle en de Italiaan
Puletti.
i van
■king|
jven.
Hac-
agen
iond-|
nnenl
che-1
:que-
chol-
l een
ficie-
‘lijke
nden
het
iring
ming
eids-
eiten
l.
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Vance waarschuwde dat
verwerping „rampzalig” zou zijn en dat
wijzigingsvoorstellen die heropening van
de onderhandelingen nodig zouden ma
ken, zullen bewerkstelligen dat de Sovjet-
Unie meer concessies zal vragen. Ook de
leider van de Democratische Partij Byrd,
die een dezer dagen terugkeerde van een
reis naar Moskou, zei dat de Sovjet7Unie
ag in
>n en
esto
bben
larde
(Van onze redacteur in Zuid-Afrika,
Karl Breyer)
JOHANNESBURG. Eind deze
maand zullen 39 presidenten en minis-
ters-presidenten in Loesaka bijeenko
men voor de twee-en-twintigste Gemene-
best-conferentie. De vertegenwoordi
gers van de landen van het Britse Geme
nebest komen uit Europa, Canada, Aus
tralië, Nieuw Zeeland, Azië en Afrika.
Gastheer zal staatspresident Kenneth
Kaoenda zijn, wiens land tot nog toe het
meest te verduren heeft van de nog
steeds aanhoudende guerilla-oorlog in
de buurtstaat Zimbabwe-Rhodesië.
Afgezien van de ontmoeting in Lagos
in 1966, die plaatsvond wegens de eenzij
dige onafhankelijkheidsverklaring van
Rhodesië, is dit de eerste topconferentie
van het Britse Gemenebest in Afrika.
„Donker Afrika op zijn best”, zei een
Westduitse diplomaat ironisch, toen wij
over de komende Commonwealth-confe-
rentie in de hoofdstad van Zambia
praatten. Hij doelde daarmee op twee
gebeurtenissen, die inderdaad van een
zeker cynisme bij de gang van zaken in
zuidelijk Afrika getuigen.
Terwijl Botswana’s staatshoofd sir Se-
retse Khama in Aroesha opriep tot de
Alhoewel herhaaldelijk is gezegd dat
de Britse koningin om veiligheidsrede
nen niet naar Loesaka zou komen, is nu
zeker dat zij niet alleen de conferentie
zal openen, maar ook de andere twee
frontlijnstaten Botswana en Tanzania
zal bezoeken.
De kwestie van de veiligheid werd
voor het eerst ter sprake gebracht door
minister-president Muldoon van Nieuw-
Zeeland. Het ging hier echter meer om
een politieke zet van deze conservatieve
partijleider, die door de dertien zwartaf-
rikaanse Commonwealth-presidenten
dan ook scherp gekritiseerd werd.
Muldoon staat bekend als een verdedi
ger Van sportrelaties met het apartheids-
regime. Ook Engelse conservatieve bla
den uitten hun vrees voor het leven van
de koningin en eisten zelfs dat de confe-
(Van onze redactie buitenland)
BAHREIN. Saoedi-Arabië gaat zijn
produktie van ruwe olie met één miljoen
vaten vergroten tot 9,5 miljoen vaten per
dag, zo is in industriële kringen in Bahrein
vernomen. In januari van dit jaar heeft
Saoedi-Arabië zijn olieproduktie even
eens voor een periode van drie maanden
vergroot tot 9,5 miljoen vaten per dag in
verband met de staking van de olie-uit-
voer door Iran.
Een woordvoerder van het Witte Huis
heeft gisteren bekendgemaakt dat kroon
prins Fahd van Saoedi-Arabië president
Carter persoonlijk heeft beloofd dat zijn
land gedurende lange tijd veel meer ruwe
olie zal gaan produceren. Dit heeft presi
dent Carter aan zijn staf in Washington
laten weten vanuit Camp David, het presi
dentiële buitenverblijf waar Carter
overleg voert over de energiecrisis. In de
komende dagen valt te verwachten dat
Saoedi-Arabië meer bekend zal maken
over de produktievergroting, zo deelde de
woordvoerder van het Witte Huis mee.
strijd om economische onafhankelijk
heid van Pretoria, vloog de Zuidafri-
kaanse chartermaatschappij „Aerial
Exports” vanuit Johannesburg een por-
celeinen WC en een 225 meter lang rood
tapijt naar Loesaka. Beide voorwerpen
worden speciaal aangevoerd voor de En
gelse koningin Elizabeth, die de confe
rentie in Zambia’s hoofdstad zal openen
als hoofd van het Gemenebest.
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN. In Iran is verwarring
ontstaan over het ontslag van het hoofd
van de militaire politie, brigade-generaal
Saif Amir Rahimi.
Tijdens een persconferentie verklaarde
de generaal gisteren dat hij een komplot
van militairen had ontdekt. Het uitlokken
van een botsing tussen rivaliserende groe
peringen en een actie tegen Rahimi per
soonlijk zcruden de doelstellingen van de
opstandige militairen zijn.
Vlak na de persconferentie werd door
de regering-Bazargan bekendgemaakt
dat Rahimi was ontslagen. De generaal
verklaarde echter dat hij contact had op
genomen met de ayatollah Khomeini en
dat deze had gezegd dat Rahimi alleen
door hem kon worden ontslagen. Daarop
verklaarde de generaal dat hij zou aan
blijven.
„Ik heb 7.000 gewapende mannen tot
mijn beschikking en ben veel sterker dan
de minister van Defensie", aldus Rahimi
dreigend.
De staatsradio had inmiddels al dé op
volger van de leider van de militaire poli
tie bekendgemaakt, kolonel Delnavaz.
Wat deze nu gaat doen is onduidelijk.
;tate-
s de j
voor
elfde
van
>cent
Het
zien-
pro-
(plus
■Ihet
uit-
n in-
ichte
niet door de VN-Veiligheidsraad waren
goedgekeurd.
Er zijn volgens Kodjo ook landen ge
weest die ten opzichte van zuidelijk Afri
ka een „gedeeltelijk embargo” hadden
ingesteld, zoals de VS en West-Europa die
een eind hadden gemaakt aan hun leve
ring van wapens. Desondanks hebben zo
wel Zuid-Afrika als Rhodesië hun militai
re kracht de laatste jaren kunnen opvoe
ren, aldus Kodjo.
Dat was vooral het geval in Zuid-Afrika,
aldus het rapport. ,Het zou zelfs mogelijk
kunnen zijn dat Zuid-Afrika, zich moder
ne kernwapens hadden kunnen ver
schaffen.”
Volgens het stuk zou Rhodesië niet over
dergelijke wapens beschikken „maar zich
er wel van bewust zijn dat als het ernstig
werd bedreigd, en de omstandigheden dit
vereisten, het altijd kon profiteren van de
Zuidafrikaanse nocleaire kracht.”
Amerikaanse vliegtuigfabrikanten zou
den het wapenembargo ontduiken door
militaire vliegtuigen te „vermommen” als
civiele, zo zou toestellen van het type
Lockheed AL-60 in licensie in Italië en
andere landen worden gebouwd waarna
ze zouden worden doorgeleverd aan Zuid-
Afrika. Ook kwamen volgens het rapport
motoren voor buitenlandse militaire vlieg
tuigen uiteindelijk in Zuid-Afrika terecht.
(Van onze redactie buitenland)
KOPENHAGEN Denemarken
stopt zijn ontwikkelingshulp aan
Vietnam. De Deense minister van
Buitenlandse Zaken maakte gisteren
bekend dat men hiertoe is overge
gaan „vanwege de stroom vluchtelin
gen die dit land op de wereld loslaat”.
Van de ruim 250 miljoen gulden hulp die
Denemarken voor de komende tijd op het
programma had staan, gaat nu ongeveer
negentig miljoen naar de vluchtelingen.
Projecten die al met Deense steun in Viet
nam in uitvoering zijn, worden afge
maakt.
Het Nederlandse kamerlid Knol (PvdA)
vindt dat de ontwikkelingshulp die ons
land aan Vietnam geeft moet worden
voortgezet, zo blijkt uit schriftelijke vra
gen die hij gisteren heeft ingediend. Minis
ter De Koning van Ontwikkelingssamen
werking wordt onder meer gevraagd druk
uit te oefenen op de andere EG-landen om
„het Nederlandse voorbeeld te volgen”.
In een brief aan minister Van der
Klaauw van Buitenlandse Zaken heeft de
Amsterdamse ASVA-studentenbond aan
gedrongen op voortzetting en uitbreiding
van de hulp aan Vietnam. De ASVA vindt
het onjuist, dat de voedselhulp van de EG
aan Vietnam is stopgezet zonder protest
van Nederlandse kant.
Het Nederlandse Rode Kruis stuurt vol
gende week maandag voor twee a drie
maanden een adviseur naar Maleisië om
te helpen met het probleem van de boot
vluchtelingen. Het is de 59-jarige luite-
nant-kolonel b.d. J. F. Beekman uit Lei
derdorp.
Hij zal als gedelegeerde van de Liga van
Rode Kruisverenigingen de Maleisische
hulporganisatie Rode Halve Maan bij
staan in het uitbreiden van de activiteiten
in de verschillende kampen in het land.
Daar zijn 80.000 Vietnamese bootvluchte
lingen ondergebracht.
Verwerping SALT
kost dertig miljard
a5- De Amerikaanse ministers van Buitenlandse Zaken Vance (links) en van Defensie Brown (midden) vlak voor het moment waarop zij ernstige
waarschuwingen zouden laten horen tegen verwerping van het nieuwe SALT-verdrag. Rechts de senator voorde staat Tennessee, Howard Baker, een
tegenstander van het verdrag.
