PvdA stelt vragen aan college B. en W.
III U HIJ
Stropen” bij IJsland
F
10 tot 50% KORTING
hoge kortingen
MORRIS
before you buy
HOGE DUIN
I
Extra: Urtneembare
verjaardagskalender op
poster-formaat.
nou en of!....
B*
OVER IJMUIDEN GESPROKEN
lamsvacht en bontjassen
I
Ziekenhuisbestuur
met rug tegen
de muur
W
lï
I
Nieuw-IJmuiden
w.
^qgsnlZSrperpërsoon’
i
I
IJMOND
19 7 9
JULI
WOENSDAG 25
8
O
In Libelle van deze week.
Overal te koop, f 1,65
Haarlem: Barteljorisstraat 20 (bij de Grote Markt) tel. (023) 312655
Amsterdam: Leidsestraat 9 (bij Koningsplein) tel (020) 223596 -
suede, nappa, tweed regenkleding
■I
Schitterende illustraties van Marjolein
Bastin, waarin zij de natuur laat zien in
lente, zomer, herfst en winter.
Poster-formaat, dus ruim plaats voor
alle verjaardagen die u wilt onthouden.
Kun je voor f 25r nog feestelijk "buiten de deur” eten?
te'
(Van een onzer verslaggeefsters)
Het Centraal Orgaan voor Ziekenhuis-
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
r
Een zomerse zondag betekende vóór de oorlog een stroom van strand bezoekers uit Amsterdam die met de fraaie salonboten van de Alkmaar
Packet naar Umuiden kwamen. Deze opname werd op 12 juni 1932 bij de aanlegsteiger in IJmuiden gemaakt.
'W:::
over thans schriftelijk vragen gesteld
aan het college van B. en W.
De inhoud van die brief luidt als volgt.
„Het is u en ons bekend, op grond van de
discussies in de commissie volksgezond-
hied en in de gemeenteraad, dat verschil
lende groepen en instanties serieuze be
langstelling hebben om gedeelten van het
complex te huren. Enkele van deze groe
pen hebben hun plannen vrijwel afge-
Vleeschhouwerij van Paauw een filiaal;
Kennemerlaan 27: stomerij S. Krom,
Kennemerlaan 30: horloger P. de Groot.,
Kennemerlaan 38: horloger P. de Groot,
Kennemerlaan 38: de kruideniers- en
comestibleszaak van Brandwijk: voorts
op het Kennemerplein: de IJmuider
Drogisterij van S. Smit, de brood- en
banketzaak van N. Wildschut (de fraaie
winkelgalerij op het Kennemerplein
moest toen nog worden gebouwd).
rond. Eén instelling heeft zelfs als een
voorlopige subsidietoekenning van CRM
en een toezegging van het Anjerfonds,
alles op grond van de herhaalde nadruk
kelijke toezegging, dat huren tot 1985 geen
problemen zou opleveren.
Vanuit de gemeenteraad is door vrijwel
alle frakties aangedrongen op het gebrui
ken van de ruimtemogelijkheden die er
tot 1985 zijn, als gevolg van de contractue
le verplichtingen tussen het St. Jozefzie-
kenhuis en de gemeente. Door sommigen
uit de raad is tevens gewezen op de moge
lijkheden tot jongerenhuisvesting”.
meente en het St. Jozefziekenhuis gevoer
de grondtransakties het bestuur gehou
den kan worden het gebouwencomplex
tot minimaal 1985 in stand te houden.
Aan het college wordt gevraagd alle
wettelijke middelen te hanteren om een
besluit tot afbraak te voorkomen of de
uitvoering ervan tegen te houden.
Het voormalige ziekenhuis dat nog een
belangrijke functie kan vervullen.
(Van een onzer verslaggeefsters)
HEEMSKERK. Met grote bezorgd
heid heeft de PvdA-fraktie in Heemskerk
kennis genomen van het feit dat thans
ernstig wordt overwogen tot afbraak van
het gebouwencomplex van het voormali
ge St Jozefziekenhuis over te gaan. Een
beslissing daartoe zou op korte termijn
op grond van louter financiële afwegin
gen te verwachten zijn van het zieken
huisbestuur. De PvdA-fraktie heeft daar-
De fraktie vindt dat slopen van dit ge
bouwencomplex, gezien de mogelijkhe
den die dat complex biedt om verschillen
de latente noden op te helpen lossen, op
dit moment maatschappelijk onaanvaard
baar. „Het gemeentebestuur dient hier
met spoed in te grijpen door met gebruik
making van alle wettelijke middelen en
door het uitoefenen van druk op alle daar
voor in aanmerking komende instanties
de afbraak tot 1985 te voorkomen. Onder
zocht dient volgens de fractie ook te wor
den of onder wettelijke mogelijkheden
vallen: vorderen van de bestaande ruimte:
het weigeren van een sloopvergunning en
voorts of op grond van de tussen de ge-
1650 manden vis ofwel zo’n 55.000 kilo.
De kwaliteit was goed. Tegelijkertijd
kwam de Nederlandse trolder Wielingen
RO 9 aan de afslag. De schipper en de
bemanning van deze boot hadden een
enorme prestatie geleverd door na een
reis van slechts zestien dagen 950 man
den vis binnen te brengen. Voor de tocht
naar en van de vangplaats moest men
acht dagen rekenen. Dat betekende dus
dat in de resterende acht dagen niet
minder dan 35.000 kilo was gevangen, op
dek verwerkt en in de ruimen geborgen.
RIJ AAN RIJ stonden de kisten met
kabeljauw, schelvis en koolvis in de IJ
muider hallen, een prachtig gezicht voor
iedereen die bij het visserijbedrijf be
trokken was. Maar de prijzen waren om
te huilen. Fijne schelvis werd verkocht
tegen bedragen die maar een fractie
waren van wat men vroeger in IJmuiden
gewend was. Forse kabeljauwen van uit
stekende kwaliteit gingen voor een paar
dubbeltjes van de hand. De Wielingen
HEEMSKERK. De PvdA-fraktie
heeft aan het college van b. en w. schrif
telijke vragen gesteld over een besluit
dat het bestuur van het St. Jozefzieken
huis zou nemen tot afbraak van het
gebouwencomplex van het voormalig
ziekenhuis. Dit bestuur laat echter bij
navraag weten, dat men zelf geenszins
van plan is dit besluit tot afbraak te
nemen.
tarieven (COZ) heeft evenwel op grond
van het kostenaspekt aangedrongen op
afbraak. Het ziekenhuisbestuur heeft la
ten weten, dat men in onderhandeling is
met verschillende gegadigden voor een
andere bestemming van het oude zieken
huis. Die andere bestemmingen zouden
IJmuider trolder die maar liever op een
afstand bleef wanneer hij van een reis
terug was en zo’n IJslander de Vissers-
haven zag binnenkomen. Hij herinnerde
zich al te goed zijn belevenissen toen hij
in de verboden wateren van IJsland had
gevist en door een torpedojager was
betrapt. Het was zijn boot waarvan het
kompas werd verwijderd en waarvan de
koppelbouten uit de machine werden
gehaald om het de trolder onmogelijk te
maken uit de haven van Reikjavik te
vertrekken voor de rechter een uit
spraak had gedaan. De boot had toch
kans gezien naar open zee te vluchten.
Daarover hadden de IJslandse autoritei
ten zich bijzonder kwaad gemaakt. Ze
hadden zelfs aan instanties in IJmuiden
gevraagd alsnog maatregelen tegen de
schipper te nemen. Maar daar was nie
mand op ingegaan. Waar men op IJsland
overigens niets van had begrepen: hoe
de trolder Reikjavik op eigen kracht had
kunnen verlaten. Daar praatte de schip
per liever niet over. Hij had het alleen
aan zijn rederij verteld: „Dat ik zonder
kompas moest varen, nou dat was
geen punt. In m’n jonge jaren had ik óók
voldoende aan zon, maan en sterren om
me te oriënteren. En wat die weggehaal
de koppelbouten van de machine aan
gaat, dat was gauw gepiept. Hoe? We
hadden een compleet stel reservebouten
aan boord”. Waar de schipper geen ge
heim van maakte: „Ik kan me niet herin
neren dat we ooit zo hard naar huis zijn
gestoomd als toen we Reikjavik eenmaal
achter ons hadden gelaten”.
(Reacties: schriftelijk aan dit blad met
vermelding „Umuiden wat vertel je me
nou?”, telefonisch 023-378601).
DE TROLDER uit IJmuiden had op
z’n zware IJslandreis maar weinig ge
vangen. „Ze kunnen me nog meer vertel
len met hun voorschriften”, zei de schip
per; „ik prakkizeer er niet over met een
halfvolle boot naar huis te stomen”. Hij
overlegde met zijn machinist en zijn
stuurman. Daarop voer de trolder de
territoriale wateren van Ijsland binnen.
Het was pikdonker toen de netten wer
den uitgezet. Alle lichten aan boord ble
ven gedoofd om te voorkomen dat wie
dan ook in de gaten zou krijgen dat er
weer eens een vissersboot aan het „stro
pen” was.
IJSLAND HIELD streng de hand aan
zijn driemijlszöne. Iedereen wist dat er
onder de wal veel kabeljauw zat, meer
dan waar ook verderop. Die vis wilde
IJsland echter voor zichzelf reserveren
omdat zijn export er bijna geheel van
afhankelijk was. Er werd een uitgekien
de vuistregel toegepast om overtreding
van de voorschriften heel gemakkelijk
te kunnen vaststellen: een boot die zich
binnen de zóne begaf mocht geen net
aan de visborden hebben, alle vislijnen
moesten zich op de winch bevinden en
de ruimen dienden te zijn afgesloten.
Torpedojagers hielden voortdurend de
wacht.
ONDANKS HET FEIT dat de trolder
uit IJmuiden geen lichten voerde werd
de boot bij het vissen betrapt. Een torpe
dojager bracht de trolder op naar Reik
javik. Daar zou de rechter op zeer korte
termijn uitspraak doen. Dat betekende
in al zulke gevallen verbeurtverklaring
van de vangst en het vistuig; bovendien
werd steeds een zware boete opgelegd.
De commandant van de torpedojager
wilde zo spoedig mogelijk weer uitvaren
om nog andere „stropers” te kunnen
betrappen. Hij liet daarom het kompas
van de trolder weghalen. Tevens gaf hij
opdracht alle koppelbouten uit de ma
chine te verwijderen. Daardoor werd de
boot zo lamgelegd dat de torpedojager
haar rustig in Reikjavik kon achterlaten
terwijl een nieuwe speurtocht in de drie-
mijlszóne werd ondernomen.
DE VISSERIJ OP IJsland werd ge
woonlijk door zo’n vijf tot tien trolders
uit IJmuiden beoefend. Ze voeren er aan
het einde van maart of in het begin van
april voor het eerst heen omdat er dan
op de normale Noordzeevisserij weinig
was te verdienen. Alleen de grote boten
kwamen voor de verre reis in aanmer
king, trolders met een bijzonder ruim
voordek waar dus plaats genoeg was
voor de tonnen met ingezouten kabel
jauw zolang deze niet konden worden
dichtgekuipt. De financiële risico’s van
de reizen op IJsland waren vergeleken
bij de Noordzeevisserij zwaar. In de eer
ste plaats doordat er een veel grotere
afstand moest worden afgelegd om de
visgronden te bereiken (zo’m veertien
honderd mijl van IJmuiden). Bovendien
had men rekening te houden met meer
schade aan de netten wegens de rotsach
tige bodem in de buurt van IJsland, ook
al probeerde men het risico te beperken
met de klossenpees en de robbers aan de
kuil van het net.
VOORAL DE VANGST van kabel
jauw was het doel van deze IJslandrei-
zen. Daarnaast werd er veel heilbot
(meestal van groot formaat), koolvis en
zeewolf opgehaald. Er kwam ook rood-
baars in het net, maaar daaraan werd
door de IJmuidenaren weinig waarde
gehecht omdat de afzetmogelijkheden
van deze soort zeer gering waren. Hoe
groot waren de vangsten? Natuurlijk
gebeurde het, zoals uit de ervaring van
de in de aanhef bedoelde schipper blijkt,
dat er geen eer aan te behalen was. Maar
over het algemeen waren de resultaten
zeer redelijk. En geweldige uitschieters
behoorden tot de mogelijkheden. Iedere
wat oudere visser had bij een reis op
IJsland meegemaakt dat het net van
voor tot achter boordevol bleek te zijn
geraakt, zodat de vangst niet op de ge
wone manier te verwerken was. Geen
mast of staaldraad kon zo’n vracht hou
den wanneer men het in één keer wilde
klaren. Daarom gebeurde het ophalen
bij zo’n reusachtige vangst in etappen of
zoals insiders het noemden: de zoge
noemde box werd pas in de vierde of
vijfde scheep gehaald.
DE BEMANNING had op zo’n reis een
enorm karwei aan het „snijden”. Van de
kabeljauw die zou worden ingezouten
werd de hele graat verwijderd. Boven
dien werd de kop van de vis er meteen
afgehakt. Ging het om vers aan te voe
ren vis dan werden alleen de ingewan
den weggehaald. Wat zorgvuldig apart
werd bewaard was de lever van de ka
beljauw. Die bracht op iedere afslag
goed geld op. Wanneer een trolder van
de IJslandvisserij terugkwam was het
geen zeldzaamheid dat er tussen de der
tig en veertig vaten met lever aan wal
werden gebracht.
DE TROLDERS VAN Umuiden oe
fenden, zoals gezegd, de IJslandvisserij
uit vanaf eind maart, begin april. Engel-
sen en Duiters hadden zich geheel op dit
werk gespecialiseerd en waren ook in de
wintermaanden present. Ze accepteer
den daarmee extra grote risico’s. Dode
lijke ongelukken kwamen ’s winters re
gelmatig voor. Hoe gevaarlijk de om
standigheden dan waren bleek ook uit
de vele wrakken van Engelse en Duitse
trolders die men op de rotsen kon zien.
De stormen nog daargelaten was het
klimaat er in het winterseizoen zo slecht
dat om een zegswijze in Umuiden te
citeren je van ijzer moest zijn en
eigenlijk nog meer dan dat om dit werk
te kunnen volhouden. Ook in de lente en
de zomer zorgde het weer overigens voor
verrassingen. Het kon gebeuren dat je
op een mooie dag rustig aan het vissen
was, maar na een kwartier plotseling
werd belaagd door hevige hagel- en
sneeuwbuien. Soms zochten zo’n dertig
trolders bij elkaar beschutting achter de
eilanden.
IN DE JAREN van de grote economi
sche crisis was ook op de IJslandvisserij
in vele gevallen geen droog brood meer
te verdienen. De Duitse trolder Salzburg
bijvoorbeeld kwam in januari 1932 de
haven van Umuiden binnen met de eer
ste verse IJslandse vis van dat jaar. Na
een reis van 26 dagen was de besomming
5400, veel te laag voor een sluitende
exploitatie. Het zou nog erger worden. In
juni van datzelfde jaar meldde de Duitse
trolder München zich in Umuiden. Aan
boord bevond zich een hoeveelheid van
geopend 9.00-18.00 uur (maandag 13.00-18 00
uiteraard de kosten van de leegstand
zeer kunnen reduceren of doen verval
len. Het ziekenhuis wil zo snel mogelijk
een becijfering maken om het Centraal
Orgaan tot andere gedachten te bren
gen, omdat het ziekenhuisbestuur ook
grote waarde hecht aan de maatschap
pelijke belangen die met behoud van het
oude gebouwencomplex kunnen worden
geidend.
„Pas met de rug tegen de muur zullen
we belsuit tot afbraak”, aldus de heer J.
Lieftink, sprekend namens het zieken
huisbestuur.
REKENING
De heer C. Visser: „Het stukje over de
winkelstand in Nieuw-IJmuiden bracht
me vele namen in gedachten. Wanneer ik
terugdenk aan het begin van de jaren
dertig: in de Huygensstraat no. 14 be
vond zich de Kennemer Vleesch-Centra-
le van Bant, op no. 9 was P. Kramer
gevestigd bij wie men voor een gulden
zijn costuum kon laten persen; op de
hoek van Kennemerlaan en Jacob van
Heemskerkstraat was het „Permanent
House” van Spoor; in de Willem Ba-
rendsstraat had de Amsterdamsche
besomde ƒ2800, de München slechts
honderd gulden meer.
UMUIDEN VORMDE geen uitzonde
ring vergeleken bij de andere visafsla-
gen in Europa. Wat men hier nog niet
eerder had beleefd gebeurde in het jaar
1932 als het zoveelste bewijs dat de eco
nomie overal in de knoei zat: IJslandse
trolders kwamen met hun vangst naar
Umuiden. Men zag boten als de Gijllir,
de Thorolsur en de Ver. De schippers
hoopten hier toch nog wat betere prijzen
te krijgen dan in Noorwegen, Engeland
en Duitsland. Maar het tegendeel was
waar. Ze lokten protesten uit van de
IJmuider reders omdat er voor de eigen
aanvoer al geen redelijke weg was te
vinden. Iemand karakteriseerde de situ
atie aldus: „De IJmuider reders zien
ongerust naar het noorden en sidderen
als' weer de roep klinkt: „De Noorman
nen komen”. Want ze vrezen dat hun vis
nu helemaal buiten lonende prijzen zal
vallen”.
ER WAS EEN SCHIPPER van een
WEET MENEER R SMULPAAP
(en het weekmenu kan hij u extra aanbevelen)
Beroering over afbraak
_oude St. Jozefziekenhuis
Regelmatige wisselende specialiteiten
en dat voor een vriendelijke prijs!
Rijkert Aertszweg 50, Wijk aan Zee,
tel.: (02517) 943
m u iele n
wat vertel je me nou?
WW
S
WW
