Oscarwinnaar
Georg Seaton
overleden
Kees Rosenhart stijlvol met
Fitzwilliam Virginal Book
WAT HEB JE ERAAN ALS PROGRAMMAMAKERS CURIOSA NIET WILLEN UITZENDE®
Guernica in 1981
definitief terug
naar Prado-museum
Haagse kunstenaar
Paul Kromjong
overleden
Dagje uit in
Düsseldorf t
- door John Oomkes -
Muziek uit late middeleeuwen in Waalse Kerk
Nieuwe lijst van musea
Groepsgeluid
Brede smaak
Digitaal
'.M -L
15
KUNST
MAANDAG
3 O
JULI
19 7 9
Inlichtingen bij al onze kantoren
busreis op elke eerste
zaterdag van de maand
eerstvolgende datum.
Zaterdag
4 augustus 1979
Reissom;
30,- per persoon
Terug om plm. 21.30 uur.
os
BRUSSEL/SCHIPHOL. In
het duizendjarige Brussel hangen
de feestelijke vaandels er na een
klein jaar van feestvieren al ver
sleten bij als een vaag teken van
een krappe beurs. Bij jubilea wil
nog wel eens een te forse greep
uit de kas worden gedaan en
Bruocsella - zoals België’s tweeta
lige hoofdstad oorspronkelijk
heette - vormt geen uitzondering
op die regel. Het is één van de
twee redenen geweest waarom de
magistratuur de internationale
pers haalde. Bij de andere gele
genheid werd bekend dat Brus
sels burgervader pop- en rock-
concerten verboden had omdat
het gebruik van verdovende mid
delen erdoor bevorderd leek te
worden.
Voor deelname aan deze reis is het noodzakelijk, dat u over een
paspoort, dat maximaal vijf jaar verlopen mag zijn, of over een
geldige toeristenkaart beschikt.
U dient ook reeds in Nederland Duitse marken te kopen,
aangezien aan de grens niet wordt gestopt.
o]
Ry Cooder brengt bijna
vergeten muziek tot leven
erie
ntu-
cen-
kin-
i le-
atai-
>ven
(ADVERTENTIE)
ake,
4- Pablo Picasso ’s Guernica.
’.L
ntai-
aren
Mor-
ende
pka-
pro-
de
'<te.
nds
na-
na
!ing
niet
?od
de
HAARLEM. De veertiende jaarcy
clus „Restauratieconcerten” in en ten ba
te van de Waalse Kerk aan het Begijnhof,
bood deze zaterdagavond een klavecim-
belrecital door Kees Rosenhart. Aanvan
kelijk zou hier een muselaar (een speci
fiek Nederlandse variant op het virgi-
naal) te horen zijn. Maar bij nadere infor
matie bleek, dat een mankement aan dit
instrument de uitvoering van dit plan
onmogelijk had gemaakt. Rosenhart ver
gastte de bezoekers op een twaalftal com
posities uit het Fitzwilliam Virginal
Book. Deze vroeg 17de-eeuwse verzamel-
bundel van allerhande, eerder geschreven
werk voor toetsinstrumenten, kan wor
den beschouwd als een historisch docu
ment waarmee een nieuwe ontwikkeling
in de Westeuropese muziek zijn intrede
doet.
De polyfonie van de late middeleeuwen
werd in het algemeen gekenmerkt door
een gelijktijdig gebruik van stemmen en
instrumenten, welker rol echter in de ma-
derheid, en richtte de blik vervolgens op
de Hawaiiaanse muziek en de Bahama-
jazz.
Veel van de muziek waarmee Cooder
(„Ik wil helemaal niet bestempeld worden
als een musicoloog. Ik kies niet als een
academicus als John Lomax op curiosi-
teitswaarde, zou ook niet wensen als een
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. Er is een nieuwe, herzie
ne uitgave verschenen van Lijst van Ne
derlandse musea. Deze lijst is bijgewerkt
tot medio juli 1978. Zij is op Schriftelijke
aanvraag gratis verkrijgbaar bij de afde
ling voorlichting van CRM in Den Haag.
soort monumentenzorg ondersteund te
worden”.) zo voorbeeldig uit de weg mee
weet, spreekt aan door het temperament.
Het is op en top Amerikaanse muziek,
zowel in arrangement als traditie, die een
groot beroep doet op de vocale expressie
van de artiest. Ry zelf heeft een wat hese,
beperkte, soms zelfs overslaande stem.
Hoe ziet hij zelf de limieten van zijn zang?
Cooder: „Ik kan het niet ontkennen. Als
ik zoals in Brussel in de openlucht moet
zingen in een situatie waar mensen toch
makkelijk afgeleid worden, wordt de
drempel die ik zingend moet overwinnen,
groter. Je moet dan de versterkers harder
zetten, om jezelf te kunnen horen. Daar
houd ik volstrekt niet van, maar het is
nodig om zo’n situatie te kunnen overle-
V.
na.
>ven
iing
cge-
dis-
de
Ier-
De
van
be-
dus
ers,
tijd
1
5 In-
Jour-
tuali-
An
di tei-
naal.
t de
pro- i'
ssist
1.
ntai-
Me-
Four-
ram-
erie.
22.20
clave
ilitei-
ifilm.
der
?rea-
Vertrek om 8 uur uit Haarlem
Vertrek om 7.30 uur uit Umuiden
BEVERLY HILLS, Californië (UPI).
George Seaton, winnaar van twee Oscars
als schrijver, regisseur en producer, is
zaterdagmorgen na een ziekte van twee
jaar op 68-jarige leeftijd overleden.
Seaton won zijn Oscars voor het script
Miracle on 34th Street en zijn bewerking
voor de film van Clifford Odets toneel
stuk Country Girl, die hij ook regisseerde.
Seaton schreef en regisseerde ook Air
port, de film die, tot dat Jaws kwam, de
grootste geldverdiener uit de geschiedenis
van Universal Studios was. Enkele andere
kassuccessen waaraan Seaton deel had
waren The Song of Bernadette, Teacher’s
Pet, The Bridges of Toko-Ri en The Proud
and the Profane.
IOCU-
21.00
■por-
erie.
23.30
tv-
„Tijdens deze korte toernee, die gewoon
is opgezet om op enige zomerse folkfesti
vals te kunnen optreden, waag ik me niet
aan songs van Bop till you drop”, zo
vertelt Cooder een dag later tijdens één
van de schaarse interviews die hij geeft.
nuscripten niet precies omschreven is. Er
was daarbij namelijk nog geen sprake van
een speciale, aan het karakter van een
instrument aangepaste muziek. Eerst in
de 15de en 16de eeuw werd een stijl ont
wikkeld, onafhankelijk van de vocale mo
gelijkheden (aanvankelijk via omspelin
gen van een meestal aan de kerkelijke
liturgie ontleende cantus firmus, in figu
raties die aan de toen gebruikelijke vocale
techniek vreemd waren) en die zo langza
merhand orgel, klavecimbel, klavichord
en luit een aparte plaats bereidden ten
aanzien van de aard van het componeren.
I
„Kijk, ik zie het zo: wat je op Bop till you
drop te horen krijgt is gebaseerd op een
groepsgeluid. In de grond van de zaak zou
je mijn repertoire kunnen splitsen in
akoestisch en electrische songs; dat
brengt ook twee verschillende stijlen in
spel met zich mee. Als ik akoestische
gitaar, bottleneck of mandoline speel, dan
moet ik alles zelf doen, melodie en begelei
ding, frasering, zang en accenten. Bij elec-
trisch verstrekt instrumentarium is dat
niet het geval. Dan laat je als het ware
gaten vallen voor je medemusici, dan ben
je afhankelijk van samenwerking. En der
gelijke arrangementen laten zich niet of
heel moeilijk omvormen”. „Look at Gran
ny Run Run heb ik bijvoorbeeld alleen
maar op de plaat kunnen zetten omdat het
teamwork tussen drummer Jim Keltner,
bassist Tim Drummond, de gitaristen Da
vid Lindley en Milt Holland zo zorgvuldig
tijdens de opnamen kon worden opge
bouwd. Zoiets is een gemeenschappelijk
product en laat zich live alleen brengen in
een zelfde soort situatie. Een calypso als
FDR in Trinidad is misschien van een
zelfde moeilijkheidsgraad, maar bestaat
alleen uit zang en mandoline, en dat kun
je dus in je eentje aan”.
tekenlessen, die doorgingen toen hij nood
gedwongen bij een hypotheekbank ging
werken. Later kreeg hij les in Amsterdam
en Den Haag.
Ondanks zijn kantoorbaan was hij heel
produktief. Hij schilderde portretten,
landschappen en modellen, maar ook
muurschilderingen in gebouwen. Zeer be
kend is zijn Gashouderproject in Den
Haag.
Na 25 jaar kantoorwerk kreeg hij ver
vroegd pensioen, waarna hij zich geheel
aan de kunst ging wijden. Kort na de
Tweede Wereldoorlog werd hij gekozen
als lid vap de Haagse Pulchri Studio.
Vervolgens werd hij leraar aan de Konin
klijke Academie.
en dansen, alsmede grounds en program
matische stukjes. Deze oefenden onder
meer grote invloed uit op de klaviermu
ziek van Jan Pieterszoon Sweelinek, die
ook in het Fitzwilliam Virginal Book als
Jehan Pieterson Swellinck een plaats
inneemt.
Het is zeker dat alle genoemde figuren,
samen met de grote Italiaanse toccata-
componisten als Frescobaldi en de Ga-
brieli’s, de eersten zijn geweest, die de
instrumentale muziek volkomen hebben
losgemaakt van de vocale schrijfwijze, die
haar tot dan toe had beheerst. In het
vervolg kon de klaviermuziek zich zelf
standig verder ontwikkelen en was vocale
uitvoering ervan, zoals voorheen gebrui
kelijk was, ondenkbaar.
Kees Rosenhart wees in zijn (helaas
slechts ten dele verstaanbare) toelichtin
gen op het belang van de bundel, waaraan
zijn muzikale voordrachten werden ont
leend. Deze Haarlemse klavecinist noem
de het zich in de praktijk uitsluitend bepa
len tot dit Fitzwilliam Virginal Book, op
dit concert zonder pauze, een „experi
ment”. En als zodanig leek het mij dan
overigens niet zo geslaagd, gezien het feit
dat op die manier te veel op de voorkeur
en het incasseringsvermogen van de enke
ling wordt gemikt en er weliswaar kleur-,
maar geen stijlverschil (alles in deze virgi-
naalstijl is doorgaans heel speels maar
weinig lyrisch) in het geboden program
ma wordt bereikt.
Rosenhart vertolkte zijn composities uit
het Fitzwilliam Virginal Book in eigen
rangschikking, op een door klavecimbel-
bouwer Klop gemaakte copie van een
Italiaans instrument, in middentoons-
stemming. De stijlvolle voordracht goe
de wijn behoeft geen krans droeg, als
altijd bij Rosenhart, het karakter van in
dringende eenvoud, voortkomend Uit een
volkomen ontspannen concentratie.
JOHAN VAN KEMPEN
ven. Ik speel om die reden liever in een
overdekte ruimte, het liefst natuurlijk in
een sfeer als van het Amsterdamse Con
certgebouw (1977 - JO) waar je onmiddel
lijk voelt hoe de uitwerking is van je
muziek”.
„Mijn vocale mogelijkheden zijn qua
omvang en volume beperkt. Ik ben geen
natuurlijke zanger zoals Bobby King, die
op Bop till you drop bijvoorbeeld I can’t
win zingt. Ik heb daar overigens geen
enkel probleem mee, Bobby is me daar
voor te na aan het hart. Hij zingt zo’n
gospel met de natuurlijkheid zoals ik die
niet kan opbrengen en toch wil horen. Zelf
zou ik het als een vervulling van een
ideaal beleven ooit zo te kunnen zingen.
Dat pure melodische, dat heb ik nog lang
niet. Ik heb echter wel hard gewerkt aan
een verbetering van mijn techniek op dat
punt. Zo heb ik bijvoorbeeld ondervonden
hoe je door een lied als het ware te acteren
boven je eigenlijke mogelijkheden kunt
rijken. Die zelfexpressie vormt ook de
kern van de muziek die mij het meest
aanspreekt; of het nou blues, gospel of
soul is”.
PARIJS (AP). De Guernica, het we
reldberoemde schilderij van Pablo Pi
casso, dat als aanklacht bedoeld is tegen
het Duitse luchtbombardement in 1937
van het gelijknamige Noordspaanse stad
je, zal in het voorjaar van 1981 weer
worden teruggegeven aan Spanje. Dit
heeft Picasso’s advocaat vrijdagavond
bekend gemaakt.
A Ry Cooder: „Door een lied als het ware te
acteren heb ik geleerd boven mijn eigenlijke vocale mogelijkheden te reiken".
Kromjong werd in 1903 geboren in
Maastricht. Al jong kreeg hij muziek- en
Kortgeleden kwam Ry’s achtste produc
tie uit, Bop till you drop geheten, een
zoveelste bewijs voor ’s mans brede
smaak en oriëntatie. Bijna vergeten soul-
hitjes van onbekend gebleven grootheden
uit de jaren zestig als Arthur Alexander,
Howard Tate, Bobby Clure en Fontella
Bass werden in een nieuw jasje gestoken,
een vurig duet van Ike and Tina Turner (I
think it’s gonna work out fine) kreeg een
opvallende, zuiver-instrumentale versie
en prachtige gospels als Trouble, you
can’t fool Me en I can’t win werden zinde
rende blijken van liefde voor bijna reli
gieus geladen „zwarte” muziek.
Bop till you drop is zonder twijfel
Cooders beste werkstuk sinds zijn op de
blues en r b-gerichte album Into the
Purple Valley en van een schoonheid die
het in 1976 uitgegeven Chicken Skin Mu
sic nog overtreft. „Kippevelmuziek” beti
telde de Brusselse presentator Cooders
verrichtingen, die tijdens deze korte zo
merse toernee Europa aandoet, maar Ne
derland helaas vergeet en zich afzijdig
houdt van het repertoire van Bop till you
drop. Ook solistisch blijft Ry evenwel een
performer van groot formaat die vele hon
derden mensen rustig weet te houden en
ze kan dwingen tot een zeer secuur luiste
ren naar schitterend afgewogen mandoli
ne-picking zoals in Billy the Kid, de gos-
peleske Denomination Blues met zijn bij
tende tekst of een oud nummer van
Sleepy John Estes.
Bop till you drop is opgenomen volgens
een digitale techniek, waarbij elke secon
de „vertaald” wordt in zo’n vijftigduizend
per computer verwerkbare tekens. Het is
zoveelste blijk van het bijna spreekwoor
delijke perfectionisme van Ry Cooder, die
er prijs opstelt dat de luisteraar zo nauw
keurig mogelijk krijgt te horen, wat hij
oorspronkelijk in een arrangement heeft
gestopt. „Ik wil het hoogst haalbare. Doe
wat je kunt, is mijn lijfspreuk. Dat is mijn
garantie voor kwaliteit. Ik ben geen pu
rist, dan kun je beter een plaat kopen van
Mike Seeger, ook al is hij zelfs geen tradi
tionalist voor de volle honderd procent.
Het heeft voor mij in het verleden moeite
gekost mensen te overtuigen dat ik juist
niet stoffige muziek wil spelen, maar mu
ziek die waarde heeft willen verlevendi
gen, toegankelijk wil maken voor een wat
groter publiek”.
Toch heeft Cooders eigenzinnigheid
hem in het verleden goodwill gekost bij
platenmaatschappijen en radiostations.
Cooder: „Klopt, maar daar heb je niets
aan. Disc-jockey’s vertelden me in de VS
regelmatig dat zij mijn muziek thuisi
draaiden, maar dat de programmamakers
die curiosa niet wilden uitzenden. Als je
alleen maar tegen de haren instrijkt, krijg
je ook dat soort reacties”.
„Ik zal je dit vertellen. Bij het totstand
komen van Bop till you drop heb ik van
veel knotsgekke ideeën afgezien. Eigen
lijk mijn levendige natuur wat beperkt,
een beetje zelfdiscipline opgebracht. Het
is de éérste keer geweest dat ik me niet
bizar heb gedragen, maar heb vertrouwd
op de kwaliteit van de samenwerking met
Keltner, Lindley en de anderen. De éérste
maal dat ik me uitsluitend heb gericht op
de kwaliteit. Me heb afgevraagd hoe goed
je samen kunt spelen en zingen met Bobby
King en Chaka Khan. En het lóónt.
Dat laatste bericht is onvolledig. Alleen
de concerten in het Groen theater zijn ge
troffen door een plotselinge banvloek, op
tredens op het Muntplein vinden gewoon
doorgang. Hoe kan het ook anders; het
hele leven in de omgeving van de Munt
schouwburg lijkt los te staan van de rest
van de infrastructuur van Brussel. Patat
tenten staan er zij aan zij met Italiaanse
pizzeria, schreeuwende dicoshops en peti-
tis-restaurants die gedreven worden door
lieden met een onmiskenbaar mediter
raan voorkomen. Kortom, een stadswijk
met een couleur internationale zoals elke
metropool er wel één heeft. Alleen hier in
België echter vind je chansonniers op de
straathoek, die een stuk trottoir als hun
podium bestempelen en met veel mimiek
oude chansons van Brei en Ferré brengen.
Op het Muntplein zelf staat tijdens de
zomer een overdekte Bühne, van waar
bijna elke week (wereld) vermaarde ar
tiesten uit de folk, blues en rocksector hun
kunsten vertonen, als ware vakbroeders
van de chansonniers uit de buurt. In het
kader van dit vrij toegankelijke Malle-
munt-festival treden dan musici als Roc
kin’ Dopsie (succesrijk tijdens Northsea
Jazz), de Britse reggae-dichter Linton
Kwesi Johnson en de Amerikaanse gita-
rist-zanger Ry Cooder op.
Ryland P. Cooder heeft een speciale
relatie met ons land, in die zin dat hier het
eerst werd erkend dat zijn muzikale
speurwerk naar bijna vergeten melodieën
en stijlen uit de jongste Amerikaanse ge
schiedenis uniek was. De manier waarop
hij grasduinend in de rijke archieven te
werk ging werd als een praktisch stuk
etno-musicologie beschouwd. Cooder
Week bij het totstandkomen van een hele
reeks kostelijke albums onder eigen naam
veel meer dan een snarenexpert die als
geen ander de bottleneck en de mandoline
de baas wist.
Hij arrangeerde oude blues en rags,
zong de droeve balladen uit de krisisjaren
opnieuw, bekwaamde zich in de Musica
Nortena, de tango-walsachtige melodieën
van de in het Zuiden van de Verenigde
Staten wonende Spaans sprekende min-
De 56-jarige Roland Dumas, die tevens
executieur is van Picasso’s testament,
deed deze te verwachten bekendmaking
nadat hij al eerder hierover eens was
geworden met de directie van het Museum
of Modern Arts in New York, waar het
schilderij vanaf 1937 ten toon staat
gesteld.
Na de Amerikaanse tentoonstelling die
samen moet vallen met Picasso’s 100ste
geboortedag, in 1981, zal de Guernica een
plaats vinden in het Prado-museum van
Madrid, aldus Dumas in een Frans televi-
sievraaggesprek.
DEN HAAG (ANP). Op 75-jarige
leeftijd is in Den Haag de kunstschilder
en graficus Paul Kromjong, oud-leraar
aan de Haagse Koninklijke Academie
voor Beeldende Kunsten, overleden. De
begrafenis heeft in kleine kring plaatsge
vonden.
len-
ite”
IM)
ing
één
ipe-
ïl.
Tekrtoniach via nr. 31 31 50
(Hoyman 4 Schuurman
van 13.00 tot 17.00 uur)
I
Werkelijk specifieke klaviermuziek
(„klavier” gebruikt als verzamelnaam
voor toetsinstrumenten) is in de geschie
denis eerst tegen het eind van de 16de
eeuw te vinden. En wel in het bijzonder bij
de Engelse „virginalisten” („virginaal”
een aan het spinet verwant toetseninstru-
ment) zoals Bull, Byrd, Gibbons, Philips,
Peerson, Strogers, Farnaby. Hun virgi-
naalmuziek bevat variaties over liederen
I
