i
SNEL GESPREK MET POLISARIO
Lekkage bij
Nixon niet
kernreactor
gewenst als
Harrisburg
buurman
Oostbloklanden
Meningsuiting verder aan banden gelegd
breken akkoord
van Helsinki
Investerings vrijheid
oliemaatschappijen VS
drastisch beperkt
Vijf doden door
noodweer in VS
NORIT
„Nationalisatie
BP-belangen
heroverwegen
Beenderenmonument
Energiebesparing
Sri Lanka door
import fietsen
generaal Namibië
Prof. G. Viljoen
administrateur-
Ook Pandolfi
geeft formatie-
opdracht terug
Luchtbrug redt
schildpadden
Staking in
Bolivia
Koerden trekken
Marivan binnen
Vastbinden
President Carter:
Veertje blazen
Poppenkast
3
1979
D O N D E RDAG 2 AUGUSTUS
BINNEN- EN BUITENLAND
2
door Nico Scheepmaker
1
wijs
irisch
>ljaar
ir er
voor
lantal
h on-
'79 in
1.690.
jven
ken
egat
i Al-
bnin-
tnaat-
edam
zater
gheid
ichol-
e mi-
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. Mauretanië
stopt met de strijd tegen de
bevrijdingsbeweging Polisa
rio om de Westelijke Sahara.
Dit heeft de Mauretaanse pre
mier Hoenna Oeld Haidalla
gezegd in een vraaggesprek
voor de radio in zijn land.
ï-
Mauretanië staakt
ende
Strenger strafrecht in DDR
COLOMBO (AFP). De regering
van Sri Lanka heeft besloten 50.000
fietsen te importeren en tegen lage
prijs te verkopen om het benzinever
bruik tegen de gaan.
In de loop van het jaar wil de rege
ring totaal 150.000 rijwielen invoeren.
Met ingang van 12 augustus is in Sri
Lanka een rijverbod voor particuliere
auto’s van kracht van 8 uur ’s morgens
tot 2 uur ’s middags.
Norbert wordt ziek: hoge koorts, na
sleep van mazelen, hij moet naar het zie
kenhuis:
In het ziekenhuis wacht de hoofdzuster
ons op. Er is ook een gewone verpleegster
bij.
„U begrijpt zeker wel, dat Norbert in de
boxafdeling moet, mevrouw. We moeten
eerst weten wat hij heeft”.
„Ja, dat begrijp ik, maar hij is die stilte
niet gewend, het zal hem dus wel tegen
vallen”.
Ik ben woedend. Ik zou haar door el
kaar willen schudden. Hoe durft ze! Zo
rustig mogelijk vraag ik haar: „Is dat aan
u te beoordelen, zuster?”
„Ja, dat dacht ik wel,” zegt ze.
werd
lang
werk
en de
rij en
Hij zei een eind te willen maken aan de
„onrechtvaardige broederoorlog” en dat
zijn land, in afwachting van het door de
organisatie van Afrikaanse Staten uitge
schreven referendum over de onafhanke
lijkheid van het gebied, het Mauretaanse
deel van de Westelijke Sahara voorlopig
zal beheren. De politieke betrekkingen
met Algerije zullen worden hersteld.
Haidalla wil zo snel mogelijk onderhan-
CHICAGO (UPI). Het midden van de
Verenigde Staten is gisteren getroffen
door orkanen, hagelbuien en stortregens.
Delen van de staten Indiana en Texas
overstroomden voor de tweede keer in
evenzoveel weken. Er vielen in deze staten
zeker vijf doden.
delen met Polisario over de toekomst van
de Westelijke Sahara. Volgens waarne
mers betekent de rede van de premier dat
leden van de in 1976 uitgeroepen Saha-
raanse Arabische Democratische Repu
bliek (SADR), die nu in Zuid-Algerije ver
blijven, zich in het door Mauretanië bezet
te gedeelte kunnen vestigen.
Deze republiek werd uitgeroepen toen
Spanje zich in februari 1976 uit het gebied
terugtrok Zonder de bevolking te raad
plegen bezette Marokko het noorden van
de Westelijke Sahara en Mauretanië het
zuiden. Vanuit Algerije en met de steun
van dat land begon het Polisario toen een
bevrijdingsoorlog.
Mauretanië neigde in de afgelopen ja-
ren afwisselend naar Marokko, dat het
gebied bezet wilde houden, en naar Alge
rije, dat een onafhankelijke Westelijke
Sahara eiste. Intussen ging de oorlog met
Polisario door, wat Mauretanië een mil
joen dollar (ruim twee miljoen gulden) per
dag kostte en de ijzerindustrie, die het
land driekwart van zijn inkomen ver
schafte, lamlegde.
Mauretanië sloot op 12 juni vorig jaar
een wapenstilstand met Polisario, maar
om het land tot een duidelijke keuze te
dwingen voor of tegen onafhankelijkheid,
viel het bevrijdingsfront op 12 juli van dit
jaar een stad aan in het Mauretaanse
gedeelte van de Westelijke Sahara. Hier
bij zouden meer dan 150 Mauretaniërs
zijn gesneuveld en een groot aantal krijgs
gevangen zijn gemaakt. Onlangs heeft het
front bekend gemaakt 71 gevangenen te
zullen vrijlaten.
Marokko blijft vechten om het bezit van
de Westelijke Sahara, zo blijkt uit een
eerste reactie van de Marokkaanse minis
ter van Buitenlandse Zaken, Mohammed
Boucetta op de Mauretaanse vredesplan
nen. „Wij beschouwen de Sahara als Ma
rokkaans grondgebied en dat zal het blij
ven”, aldus de minister.
De Amerikaanse regering wil de 18
grootste oliemaatschappijen in de Ver
enigde Staten verbieden waar ook ter
wereld geld te steken in ondernemingen
met een omzet of met activa van meer dan
honderd miljoen dollar. Oliemaatschap
pijen die dagelijks meer dan 150.000 vaten
olie produceren zullen moeten bewijzen
dat zij met een voorgenomen overneming
de concurrentie bevorderen en helpen de
prijzen te drukken.
vertelt dat de aardappelen schaars zijn of dat de straten na de
strenge winter nog steeds niet zijn hersteld, staat bij wijze van
spreken met één been in de gevangenis. Op dit „misdrijf” staan
straffen tot acht jaar. En als een DDR-burger dit aan „tante
Emma” in de Bondsrepubliek schrijft, loopt hij het risico van een
gevangenisstraf van vijf jaar.
Voor „landverraad” dreigen nu straffen tot 12 jaar. Omdat
westerse en met name Westduitse journalisten in de DDR vaak
als geheime agenten worden bestempeld, kan in principe elk
gesprek met een journalist ook als dat volgens de regels is
toegestaan toch tot een criminele daad worden.
In eerste instantie zijn vooral schrijvers uit de DDR het
slachtoffer van de nieuwe wetten. Wie geschriften, manuscripten
of ander materiaal verspreid dat de belangen van de DDR
schaadt, kan rekenen op langdurige gevangenisstraffen. Alleen
al de poging om dat te doen is strafbaar.
De Oostduitse schrijver Stefan Heym zei in een televisie-
interview, uiteraard nog uitgezonden vóór de eerste augustus (de
dag dat de nieuwe wetten in werking zijn getreden), dat de
mogelijkheid bestaat dat nu het „grote zwijgen” komt Enerzijds
omdat degenen die niet zwijgen achter slot en grendel komen,
anderzijds door degenen die wel moeten zwijgen omdat zij juist
niet in het gevang willen belanden. „Maar”, zei Heym, die nog
niet zo lang geleden indirecte kritiek leverde op het regime in de
vorm van zijn in de Bondsrepubliek uitgegeven roman Collin, „ik
ben er zeker van dat dat zwijgen begrepen zal worden”.
Heym werd overigens deze week aan de grens tegengehouden
toen hij naar West-Duitsland wilde. Een reden werd niet opgege
ven. Heym beschikt wel over een geldige pas.
Ze kijkt me aan alsof ze zeggen wil: zo’n
kind merkt dat toch niet. Ik vermaan
mijzelf dat ik zoiets niet mag denken,
maar het is ook zo moeilijk juist dit kind
aan een ander toe te vertrouwen.
Ik vind het wel vreemd dat je als moe
der, die het kind toch het beste kent, geen
enkele inspraak hebt. Thuis gekomen
lucht ik mijn verontwaardiging en ik huil
omdat ik me zo machteloos voel. Ik weet
immers zo goed, hoe verschrikkelijk be
langrijk beweging voor Norbert is.
HARRISBURG (DPA). Uit de kern
reactor bij het Amerikaanse Harrisburg is
de vorige week ongeveer 15.000 liter waar
schijnlijk radioactief besmet water in een
rivier gestroomd. Ongeveer 100.000 men
sen zijn wat hun drinkwater betreft af
hankelijk van het rivierwater.
Volgens de instantie die toezicht houdt
op de installatie van de kernreactor be
staat er echter geen gevaar voor de ge
zondheid en de veiligheid van de bevol
king in dit gebied.
De kernreactor bij Harrisburg is op dit
moment buiten werking gesteld. Aanlei
ding is een ernstig ongeluk in maart waar
bij radioactiviteit ontsnapte en veel men
sen in de omgeving van de reactor moes
ten worden geëvacueerd.
Op korte termijn wordt het rapport ver
wacht van een commissie die een onder
zoek naar het ongeluk bij Harrisburg
heeft ingesteld.
villen
oeten
;bben
geen
chten
fel te
smies
:e be-
acten
;n W.
LONDEN-LOESAKA (Reuter/AP).
De Britse regering heeft Nigeria verzocht
de beslissing om het aandeel van British
Petroleum (BP) in de Nigeriaanse olie-
industrie te nationaliseren „nogmaals te
overwegen”.
Nigeria ging hiertoe over, omdat de
Britse regering toestemming zou hebben
gegeven olie uit de Noordzee naar Zuid-
Afrika te exporteren. Aangenomen wordt
echter dat de Britse houding inzake de
Rhodesië-kwestie de werkelijke aanlei
ding vormt. De Britse regering heeft ver
klaard dat de Noordzee-olie alleen wordt
uitgevoerd naar de landen van de Europe
se Gemeenschap en de leden van het In
ternationale Energiebureau (IEA). Zuid-
Afrika is niet aangesloten bij het IEA.
Op olie uit Nigeria rust een embargo
voor export naar Zuid-Afrika en er is
geen enkele Britse oliemaatschappij die
olie naar dat land transporteert, aldus
Londen.
Ook de Britse minister Lord Carrington
van Buitenlandse Zaken heeft op de Ge-
menebest-conferentie in Loesaka gezegd
dat Groot-Brittannië geen Noordzee-olie
naar Zuid-Afrika uitvoert.
Phi-
leter,
0 zee-
er 30
Delta-
»richt
mon-
ïrtien
zijn,
oeris-
ecen-
tij-
ik-
ter
iU-
lië
ize
;rd
Als de maatschappelijk werkster Nor
bert (zie ook de Trijfels van gisteren en
eergisteren) bij haar halfjaarlijkse visite
rechtop ziet zitten, is ze niet alleen hoogst
verbaasd, maar zorgt er ook voor dat hij
getest wordt voor plaatsing in een dagver
blijf. De logopediste bereikt daarmee wei
nig, en in onderling overleg wordt beslo
ten dat Norberts moeder zal proberen
hem eerst te leren blazen en zijn tong uit te
steken. Elke avond doet moeder het spel
letje „veertje blazen” met Norbert.
„Als het veertje in zijn snoet komt, scha
tert Norbert het uit. Aanvankelijk denkt
hij dat dit het spelletje is. Ik blaas het
veertje naar hem toe, hij probeert het te
pakken, maar zodra het zijn gezicht raakt,
is het spel uit. Soms leg ik het veertje voor
hem neer en zeg dan: „Blaas jij mama nu
eens in haar gezicht”. Dan pakt hij het
veertje beet en gooit het op de grond,
waarna hij wegkruipt Ik blijf dezelfde
handelingen echter herhalen en op een
avond roept Ard of ik even boven kom.
Norbert zit rechtop in bed, heeft een veer
tje gevonden en zit heel eigenwijs te bla
zen. Het veertje-blazen-spel is daarmee
van de baan. Op naar de volgende: tong
uitsteken. Dit kan ik alleen maar voor
doen. Ook dat leert hij. Het enige wat hij
niet leert, is praten en daarom waren al
die oefeningen toch begonnen. De pogin
gen hem te leren praten worden ten slotte
beëindigd”.
(Van onze redactie buitenland)
LA PAZ. De grootste vakorganisa
tie van Bolivia, de Centrale Arbeidsor
ganisatie (COB), heeft gisteren een al
gemene staking van een dag afgekon-
digd, die vannacht is ingegaan en de
hele dag duurt.
De staking valt samen met een debat
in het nieuwe parlement over de vraag
wie de nieuwe president wordt, na tien
jaar militair bewind. De vakbonds-
maatregel is bedoeld als pressie op het
parlement om de wil van het volk te
respecteren, zoals die op 1 juli in ver
kiezingen tot uiting is gekomen.
Het Boliviaanse parlement moet een
president kiezen, omdat geen der kan
didaten op 1 juli de vereiste 50 procent
van de stemmen kreeg.
an,
>n-
!de
de
en,
te
06-
ta-
le-
:en
er-
ts-
eft
>m
izi-
ijn
ui
en
hil
en
we
en,
Norbert ligt bijna een week in het zie
kenhuis als het koninginnedag is. Ook in
het ziekenhuis is het feest.
Als ik de hal binnen kom, staan de
kinderbedjes daar gezellig bij elkaar. De
bedjes zijn versierd met slingers, de kin
deren hebben feestmutsen op en zwaaien
met vlaggetjes. Ze hebben net poppenkast
gehad. Op het dagverblijf is Norbert sta
pelgek op poppenkast Thuis speelt hij het
zelf. Hij kruipt dan achter de bank en
steekt onder luid geschreeuw een pop
omhoog. Ik kijk rond in de hal en zoek
Norbert Dan zie ik zijn gezichtje, als
enige achter het glas in de box. Hij pro
beert een glimp van het feest op te vangen.
Ik ga naar de hoofdzuster en vraag waar
om Norbert niet in de hal is. Ik dacht dat
hij misschien wel te veel koorts had. De
zuster zegt terloops, terwijl ze verder gaat
met haar werk: „Ach, het was feest en er
was poppenkast. Daar heeft hij toch niets
aan”.
In de box aangekomen, wijst de hoofd
zuster op een ledikantje dat hoog op de
poten staat, maar dat een lage opstand
heeft Ik zie in de andere boxen bedjes
staan die laag staan op de poten met een
hoog hek eromheen. Ik vraag of Norbert
in zo’n bedje mag, omdat ik bang ben dat
hij er anders overheen valt Dit wordt
botweg geweigerd. Wel gebiedt de hoofd
zuster, met een beweging van haar hand,
dat Norbert moet worden vastgebonden.
Ik zeg haar rustig, dat een kindje als
Norbert nooit of te nimmer vastgebonden
mag worden.
„Daar heb ik niets mee te maken”. En
daarna tot de zuster: „Vastbinden!” Met
het air de wijsheid in pacht te hebben,
verlaat ze de box. Enkele minuten later
komt de kinderarts binnen voor een
vluchtig onderzoek. Ik vraag hem of Nor
bert vastgebonden moet worden. Met een
schouderophalen zegt hij: „De zuster zal
het wel het beste weten”.
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. De Zuidafri-
kaanse minister-president P. Botha heeft
gisteren professor Gerrit Viljoen als op
volger benoemd van rechter M. Steyn in
zijn positie als administrateur-generaal
van Namibië.
Viljoen, die rector is van de Afrikaanse
universiteit in Johannesburg en aan het
hoofd staat van de geheime broederbond-
organisatie, zal reeds vandaag zijn werk
zaamheden in Windhoek beginnen. De be
noeming komt geheel onverwacht en
wordt in conservatieve blanke kringen in
Namibië als een geste tegenover de con
servatieve blanken in dit land gezien.
Professor Viljoen verklaarde gisteren in
een televisiegesprek dat hij weinig ver
trouwen in de Verenigde Naties had, maar
des te meer hoop op nieuwe gesprekken
met de vijf westerse mogendheden, die al
sinds meer dan twee jaar pogingen doen
het probleem Namibië op vreedzame wij
ze op te lossen.
ROME (APZReuter/DPA). De Itali
aanse christen-democraat Pandolfi
heeft zijn opdracht om een regering te
vormen, teruggegeven. Eerder had de
socialistische partij gezegd een kabinet
waarin zij niet zou zijn opgenomen,
niet te zullen steunen.
Pandolfi had een compromis-rege-
ring willen vormen tussen christen
democraten, sociaal-democraten en re
publikeinen, nadat twee eerdere for-
matiepogingen, sinds de begin juni ge
houden verkiezingen, waren mislukt.
Italiaanse kranten hadden al lijsten
met namen van ministers die Pandolfi
in zijn kabinet zou willen opnemen,
gepubliceerd.
De democratische senator McGovern
heeft aangedrongen op een diepgaand on
derzoek naar de inkomsten en uitgaven
van de oliemaatschappijen. Door middel
van openbare hoorzittingen wil de senator
te weten komen wat de maatschappijen
met hun imkomsten doen.
McGovern staat achter de visie van pre
sident Carter dat de overwinsten van de
olieconcerns uitsluitend mogen worden
gebruikt voor verbetering van de energie
voorziening.
(Van onze redactie buitenland)
MEXICO-STAD. Ongeveer 8.300
jonge schildpadden van de bijna uitge
storven Ridley-soort zijn door twee he
likopters van het Mexicaanse ministe
rie van Visserij overgebracht naar
open zee om ze te behoeden voor een
gigantische olievlek in de Golf van
Mexico, die hun broedplaats bedreigt.
De olie is afkomstig uit de Ixtoc-
oliebron in het zuiden van de Golf van
Mexico, die zoals bekend niet meer in
bedwang kan worden gehouden. De
operatie wordt deze maand herhaald.
In de jaren veertig waren er nog
ongeveer 100.000 volwassen Ridley-
schildpadden, nu zijn er nog maar
2.000.
NEW YORK (AP). Uit vrees voor
mogelijke veiligheidsproblemen en
verstoring van hun rustige leven heeft
de helft van de bewoners van een flat
gebouw in New York, waar Richard
Nixon zich had voorgenomen een ap
partement te kopen, gezegd dat zij hem
niet als hun buurman wensen, zo is
gebleken uit een opiniepeiling die door
een van de bewoners is uitgevoerd.
De initiatiefneemster zei dat haar
enquête heeft aangetoond dat veel be
woners bang zijn dat de veiligheid en
de rust van het gebouw in gevaar ko
men als de voormalige president er zijn
intrek neemt. Vorige week werden de
bewoners van het flatgebouw ervan op
de hoogte gebracht dat Nixon een da-
kappartement had gekocht voor een
bedrag dat 1,5 miljoen gulden zou be
dragen.
Andere beroemde persoonlijkheden
die door huisraden van gezamenlijke
flatgebouwen zijn afgewezen, zijn
prins Saoed al-Feisal van Saoedi-Ara-
bië en de komiek Joey Heatherton.
(ADVERTENTIE)
WASHINGTON (Reuter). Het
Amerikaanse ministerie van Justitie
heeft bijzonderheden bekendge
maakt over de wijze waarop de rege
ring wil voorkomen dat oliemaat
schappijen in de Verenigde Staten
hun overwinsten gebruiken voor in
vesteringen die niets hebben te ma
ken met de ontwikkeling van alterna
tieve energiebronnen.
Volgens het partijorgaan Neues Deutschland heeft deze alge
meen als „hard” ervaren nieuwe wetgeving tot doel de burgers
van de DDR beter te beschermen tegen staatsvijandige aanval
len. Om dezelfde reden werd, zoals bekend, indertijd ook de
Berlijnse muur gebouwd, de „anti-fascistische Schutzwall”. Nu
wordt er in de DDR voor de zoveelste keer „beschermd”. Dit keer
gaat het om een geestelijke muur, die niet alleen kritische
intellectuelen in hun vrijheid beperkt, maar ook en vooral de
individuele burgers. Voor zogenaamde „staatsvijandige propa
ganda” kan met onmiddellijke ingang iedereen worden veroor
deeld die de „maatschappelijke verhoudingen, de vertegenwoor
digers of andere burgers van de DDR schade berokkent”.
Een essentieel verschil met vroeger is dat opzet nu niet meer
bewezen hoeft te worden. Iedereen die in de kroeg om de hoek
WASHINGTON (AP/UPI/AFP). De
Amerikaanse president Carter heeft giste
ren gezegd dat het optreden van de Sov-
jet-Unie, de DDR en Tsjecho-Slowakije op
het punt van de mensenrechten „geheel in
■strijd is met toezeggingen die deze landen
vier jaar geleden in Helsinki hebben ge
daan”.
Carter wees hierbij op de gisteren in
werking getreden Oostduitse wetten die
contacten met het buitenland beperken,
op de gevangenhouding van leden van
Charta ’77 in Tsjecho-Slowakije en op het
„lastig vallen en vasthouden” van leden
van organisaties in de Sovjet-Unie, die de
naleving van de akkoorden van Helsinki
in de gaten houden.
Wat de Verenigde Staten betreft, zei
Carter dat zijn regering „nieuw élan” aan
de naleving van de slotakte van Helsinki
zou geven, ter voorbereiding op de bijee-
komst van landen die deze akte onderte
kenden volgend jaar in Madrid.
(Van onze redacteur in West-Duitsland Hans Amesz)
BONN. Eind april van dit jaar zei de Oostduitse
partij chef Erich Honnecker in een rede voor het centraal
comité: „Zo is het mogelijk dat de dertigste verjaardag
van onze staat wordt gevierd met een grote show van
prestaties die het socialisme op Duitse bodem heeft
voortgebracht”. Wat de machthebbers in Oost-Berlijn
onlangs in dit kader hebben gepresteerd, is gisteren een
feit geworden: de derde verandering van het Oostduitse
strafrecht. De nieuwe wetten die gisteren van kracht zijn
geworden, beperken nog meer de mogelijkheid voor
DDR-burgers om een afwijkende mening te uiten en
belemmeren de contacten tussen Oost en West op het
gebied van een vrij uitwisseling van gedachten.
MARIVAN (Reuter). Vijfduizend
Iraanse Koerden zijn gisteren de bijna
verlaten stad Marivan binnengetrok
ken. Zij schreeuwden „Dood aan de
regering”.
Tezelfdertijd reed een colonne Iraan
se legertanks uit Marivan de provincie
hoofdstad Sanandaj, 125 km van Mari
van verwijderd, binnen. De vijfdui
zend Koerden hadden Marivan bereikt
na een mars van zes dagen vanuit
Sanandaj. De mars diende ter onder
steuning van politieke eisen, waaron
der die inzake zelfbestuur voor het
gebied.
De meeste van de 11 000 inwoners
van Marivan, dicht bij de Iraakse
grens, hadden de stad verlaten en hun
heil gezocht in een nabijgelegen woud,
nadat in het begin van deze maand
minstens 22 mensen het leven hadden
verloren bij botsingen tussen plaatse
lijke Koerden en islamitische revoluti
onairen.
strijd om Sahara
De Westduitse autoriteiten hebben op het eiland Borkum, in het „verlengde" van onze
Waddeneilanden, een serie walvisbeenderen uitgeroepen tot monument. In de 18e eeuw namen
Westduitse walvisjagers de beenderen als jachttrofeeën uit de omgeving van Groenland mee naar
.Borkum.
tnjfël
