Ook branden in Spanje en VS
Blinde kan na
klap weer zien
deel Sahara
Duurdere diesel
voor toeristen
in Hongarije
Protestmars in
Belfast en
Londonderry
Omvangrijke bosbrand
in zuiden Frankrijk
Staking pompbedienden
Spanje niet algemeen
Botsing in
Marokkaans
Inval politie
bij bureau voor
mensenrechten
Massale vechtpartijen te Teheran
Engeland: geen nieuwe
afhankelijke gebieden
Politie pakt 196
klanleden op
- u
Sr
Politieagenten ingezet
i
rJ
Weer kathedralen in
El Salvador bezet
Weer moorden door
Eskader des Doods
Lindebloemsemthee
Sokken stoppen
Ti
Vrouwentongen
Madeleine
FI
BINNEN- EN BUITENLAND
MAANDAG
1979
13 AUGUSTUS
(Van onze redactie buitenland)
do<pr Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
DRAGUIGNAN-BOISE-MADRID. In de Provence en aan de Middelland
se Zeekust in het zuidoosten van Frankrijk, zijn reeds 12.000 hectare bos in de
laatste twee dagen in de as gelegd. Vooral het departement Var heeft onder
het vuur te lijden. Dit is gisteren meegedeeld in Draguignan, waar de
bestrijding wordt gecoördineerd.
r
n
le
:d
»u
m
ri
te
dj
jk
in
£k
n-
üj
?n
ST. JOHNS (UPI). De nieuwe
Britse conservatieve regering
heeft de eilandbewoners in het Ca-
raïbisch gebied onomwonden te
verstaan gegeven dat zij geen prijs
stelt op de komst van nieuwe ge
biedsdelen die voor hun bestaan
afhankelijk zijn van de Britse
schatkist.
TEHERAN. Tienduizen
den betogers hebben gisteren
in de Iraanse hoofdstad Tehe
ran heftig gedemonstreerd te
gen de onlangs afgekondigde
perswet, die naar de mening
;van de betogers de persvrij
heid aantast en de vrijheid van
meningsuiting knevelt. Tij
dens de demonstraties braken
al snel gevechten uit tussen de
demonstranten en militante
aanhangers van de ayatollah
Khomeini. Honderden gewon
den moesten in ziekenhuizen
worden opgenomen.
I
trijfël
perswet in Iran
(Van onze redactie buitenland)
Fel verzet tegen
maar verspreidden zich snel. Leden van
de revolutionaire garde schoten in de
lucht en wierpen traangasgranaten om
aan de omvangrijke vechtpartijen een ein-
Dit werd dit weekeinde verklaard
door Nicholas Ridley, onderminister
voor Gemenebestzaken, na een drie
daagse bijeenkomst op het eiland Anti
gua met de leiders van Antigua, St.
Kitts en Montserrat.
Antigua, met een bevolking van on
geveer honderdduizend en St. Kitts,
de te maken. Pas tegen de avond was men
de toestand enigszins meester.
De nieuwe perswet van Iran kent gevan
genisstraffen tot drie jaar voor het schrij-
MADRID (DPA). Een Spanjaard
die sinds negen jaar blind was, kan
weer zien als gevolg van een klap die
hij op zijn hoofd kreeg.
De 42-jarige Spanjaard, die door een
bedrijfsongeval het gezicht had verlo
ren, is in een ziekenhuis ter observatie
opgenomen.
(Van onze redacteur in Spanje, Peter Hattink)
MADRID De oproep van de Spaanse communistische vakbond Comisio-
nes Obreras (CCOO) om door middel van een vierdaagse staking een
loonsverhoging van 19 procent voor pompbedienden af te dwingen, onder
vindt weinig weerklank.
Van de ruim 3000 benzinestations in
Spanje gaat het personeel van duizend
pompstations vanaf vandaag tot en met
donderdag in staking. Om te voorkomen
dat talloze automobilisten, onder wie een
groot aantal buitenlandss toeristen, zon
ven en publiceren van berichten die als
beledigend kunnen worden opgevat voor
de nieuwe machthebbers. De vorige week
werd het kritische dagblad Ayendegan
De mars verliep vreedzaam. Later op de
dag kwam het echter in Londonderry tot
ongeregeldheden. Honderden stenen gooi
ende jongelui kwamen in botsing met
Britse militairen van wie er twee gewond
werden.
denten. Alleen na afloop vuurden Britse
militairen plastic kogels af om een groep
stenen gooiende jongelui van ongeveer
200 man te verspreiden. De deelnemers
aan de mars waren in dekens gehuld om
te wijzen op het lot van de politieke gevan
genen die in de afgelopen tien jaar zijn
vastgezet.
Om dezelfde reden, de inzet van het
Britse leger, hebben zaterdag vijftiendui
zend protestanten een mars gemaakt door
het centrum van Londonderry. Er was een
grote macht veiligheidstroepen op de
been om de orde te bewaren.
Montserrat, met een bevolking van on
geveer 12.000, wil een kolonie blijven.
Simon Daniel, de leider van de Her
vormingspartij van Nevis, zei in een
interview dat „de Britse minister vrij
openhartig was geweest en dat hij dui
delijk had gemaakt dat Engeland geen
afhankelijke gebiedsdelen meer wil".
Als de vertegenwoordigers van Nevis
bij afscheiding blijven dan zullen ze op
Volgens de minister hebben de huursol
daten „zware verliezen” geleden aan men
senlevens en materieel. „Enkele Marok
kaanse militairen verloren het leven”, zo
voegde hij eraan toe. Boudjour is een van
de drie provincies in de Westelijke Sahara
die sinds zijn opdeling tussen Mauretanië
en Marokko na het vertrek van de Span
jaarden door Marokko wordt bestuurd.
Intussen wappert sinds zaterdagavond
boven Dachla, het „Villa Cisneros” uit de
Spaanse koloniale tijd, de Marokkaanse
vlag. Het stadje is de hoofdplaats van
Tigris-el-Gharbia, deel van de Westelijke
Sahara dat sinds 1975 werd bestuurd door
Mauretanië.
eigen houtje verder moeten, aldus de
Brit.
Daniel zei dat Nevis geen zelfstandig
heid wil. „We zullen regelingen treffen
met een ander land, maar niet met St.
Kitts". Hij zei dat hij contact had opge
nomen met de Verenigde Naties en de
regeringen van de Verenigde Staten en
Canada. Wat hij met „regelingen” be
doelde werd niet duidelijk.
Antigua is blij met het Britse stand
punt. Premier Vere Bid zei dat nu
gebleken was dat de Britten niet ont
vankelijk zullen zijn voor voorstellen
om Barbuda te scheiden van Antigua,
dat gewaarschuwd had dat scheiding
van de eilanden zou neerkomen op het
steunen van versnippering van landen
over de hele wereld.
In „Onze Taal” van mei 1979 werd het
boek „Vrouwentaal en mannenpraat” be
sproken door Joop van der Horst. Hij
citeerde de eerste alinea van de inleiding:
„Tijdens het werken aan dit boek
bracht een van ons uit Frankrijk koekjes
mee; „langues de femmes”, vrouwenton
gen. Bij de eerste hap realiseerden we ons
dat deze koekjes in het Nederlands „klets
koppen” heten. Kletsen, klappen, kakelen,
kwekken, rebbelen, roddelen en ratelen,
tateren, snateren, snappen en babbelen is
iets dat vooral vrouwen zouden doen”.
Tot zover dit citaat uit „Op zoek naar de
verloren tijd”, „De kant van Swann", Deel
Een „Combray”, in de vertaling van C. N.
Lijsen. De ik-figuur probeert dan te ach
terhalen waaraan hij dat gevoel van
vreugde te danken heeft, hij neemt nog
een paar lepeltjes thee, gaat terug naar
het moment waarop hij de eerste lepel
thee naar zijn mond bracht, en opeens
schiet de herinnering hem dan te binnen:
„Het was de smaak van het stukje ma-
deleine, dat tante Léonie mij zondagsmor
gens in Combray (want op die dag ging ik
niet vóór de mis het huis uit) als ik haar in
haar kamer goedenmorgen kwam zeggen,
gaf, nadat ze het in lindebloesemthee had
gedoopt”.
Hij betoogt dan dat het ZIEN van de
madeleine hem nergens aan had herin
nerd; hij had die gebakjes al zo vaak in de
winkel zien liggen. De geur en de smaak,
die hadden het ’em gedaan! Zodra hij de
smaak had herkend van een stukje made
leine dat zijn tante hem, in de lindebloe
semthee gedoopt, placht te geven, waren
alle herinneringen weer boven gekomen.
er
i.
ef
el
e-
•n
e-
>r
e-
n
ig
>P
is
rs
fi
le
le
ie
•P
id
o-
te
e-
y
le
•n
It-
n-
>P
n-
m
01
ti
le
i.
k
r-
•e
P
Het dagblad Suroeste (zuidwest) be
richtte zaterdag uit Sevilla, dat de blin
de in een café bij een vechtpartij was
betrokken. Na de klap gekregen te
hebben kon hij plotseling weer zien en
korte tijd later de andere stamgasten
herkennen.
Toen ik zover gekomen was, moest ik
aan het beroemdste koekje uit de wereld
literatuur denken: de „madeleine”. Wie
ooit „A la Recherche du Temps perdu”
van Marcel Proust heeft gelezen en zelfs
wie niet verder gekomen is dan de eerste
vijftig bladzijden van dit zevendelige
werk, waarvan alleen in Frankrijk al
meer dan vier en een half miljoen exem
plaren zijn verkocht, weet wat ik bedoel.
Het is de passage waar het hele omvang
rijke oeuvre van Proust om draait en
waarin het principe van het „mémoire
in volontaire”, het „onwillekeurig geheu
gen”, het eerst en het best verduidelijkt
wordt. De schrijver vertelt hoe zijn moe
der hem op een winterdag toen hij ijskoud
thuiskwam, voorstelde een kopje thee te
nemen, tegen zijn gewoonte in. „Ik weiger
de eerst, maar bedacht mij toen weer; ik
weet niet waarom. Zij liet toen een van die
dikke korte gebakjes halen, die Petites
Madeleines genoemd worden en die eruit
zien alsof men de gegroefde schaal van
een Sint-Jacobsschelp als vorm ervoor
gebruikt heeft. En even later bracht ik,
terneergeslagen door de sombere dag en
het vooruitzicht van de treurige volgende,
gedachtenloos een lepeltje thee, waarin ik
een stukje madeleine gesopt had, naar
mijn mond. Maar op het moment dat deze
met koekkruimels vermengde slok thee
mijn gehemelte raakte, kreeg ik een schok
en concentreerde ik mijn aandacht op wat
er voor buitengewoons in mij gebeurde.
Een heerlijk gevoel van vreugde, waarvan
ik de oorzaak niet kende, had zich van mij
meester gemaakt en isoleerde mij van
mijn omgeving”.
BELFAST. Onder de leuze „De Brit
ten eruit” (uit Noord-Ierland, red.) hebben
gisteren in Belfast zevenduizend mensen
een protestmars gehouden ter herdenking
van het feit dat 10 jaar geleden de Britse
troepen naar Noord-Ierland kwamen om
het uitgebroken sektarisch geweld te
keren.
De mars verliep nagenoeg zonder inci-
verboden en werd een aantal journalisten
van dit blad gearresteerd.
Uit de officiële uitslag van de op 3
augustus gehouden verkiezingen voor een
raad van deskundigen die een nieuwe
grondwet moet gaan opstellen blijkt, dat
60 van de 73 zetels zullen worden bezet
door islamitische geestelijken en behou- i
dende moslims. Aan de verkiezingen nam i
volgens officiële gegevens 69,3 procent
deel van de kiesgerechtigde Iraniërs. Bin
nenkort zal worden bekendgemaakt wan
neer de raad voor het eerst bijeenkomt.
Verwacht wordt, dat de gekozenen een
maand nodig zullen hebben om de grond
wet op te stellen. Het ontwerp wordt dan
via een referendum aan de bevolking
voorgelegd.
Voor de verkiezingen hadden een groot
aantal politieke groeperingen en vooraan
staande figuren aangekondigd de stem
ming te zullen boycotten, omdat de hele
gang van zaken „ondemocratisch” zou
zijn. Na de verkiezingen is geklaagd over
vervalsingen en „knoeipartijen”.
BUENOS AIRES (Reuter/UPI/AP).
De Argentijnse politie heeft vrijdag een
inval gedaan in het kantoor van de Argen
tijnse Liga voor de Mensenrechten. In dit
gebouw is ook een beweging gevestigd
van familieleden van vermiste personen.
Een medewerkster van het bureau is
gearresteerd. Zij zou een moeder die bij
de regering een verzoekschrift wilden in
dienen met de vraag om inlichtingen over
haar vermiste dochter, hebben aangezet
tot valsheid in geschrifte.
Een woordvoerder van de organisatie
zei dat de politie documenten over duizen
den vermiste personen heeft meegeno
men. Hij brengt de inval direct in verband
met het bezoek dat de commissie voor de
mensenrechten van de Organisatie van
Amerikaanse Staten begin volgende
maand aan Argentinië zal brengen.
Ondanks het gaan liggen van de wind
woedden rondom Marseille en vooral in
de buurt van Aix-en-Provence, nog ver
scheidene branden.
Het vuur wordt bestreden door 1.130
brandweerlieden uit een dertigtal depar
tementen, een duizendtal militairen en
tweeduizend burgers. De bestrijding vindt
ook plaats vanuit vliegtuigen.
De Franse rijkswacht zoekt sinds zater
dagavond naar een man die men ervan
verdenkt dat hij bij het dorp La Garde-
Freinet, op een tiental kilometers van
Saint-Tropez, een brand heeft gesticht.
Ooggetuigen hebben hem zien vluchten in
een auto van een gerenommeerd West-
duits merk.
In de Spaanse provincies Tarragona en
Castellon aan de Middellandse Zee, woe
den zware bosbranden. Gisteren stond bij
Cabra del Campo in Tarragona een bos
over 15 kilometer lengte in brand, waar
schijnlijk door brandstichting.
Ondanks intensieve bestrijding is al
10000 ha verbrand. Er zijn geen slachtof
fers gevallen, dorpen zijn niet in gevaar.
In Castellon braken drie bosbranden
uit, waarvan de zwaarste 340 ha bos heeft
vernield en over een breedte van 4 kilome
ter oprukte.
De voornaamste oorzaak zou de hitte en
grote droogte zijn, voor een derde zouden
de branden zijn aangestoken.
Door blikseminslag zijn in het bosrijke
noordwesten van de Verenigde Staten za
terdag nieuwe branden ontstaan.
In de staten Idaho, Montana, Nevada,
Californië en Oregon zijn al ruim 38.500
hectare in de as gelegd en branden 32.400
hectare.
Werden echter in het begin van de afge
lopen week nog 35 branden als zwaar
beschouwd, nu zijn het er nog maar 8.
De branden worden door zesduizend
man bestreden. Zij worden bevorderd
door ongewoon warm en droog weer.
BOEDAPEST (UPI). Chauffeurs van
dieselolie gebruikende voertuigen met
buitenlandse nummerborden zullen met
ingang van 18 augustus „in harde of bui
tenlandse valuta” moeten betalen voor in
Hongarije te kopen brandstof. Ingevolge
een nieuw besluit van de ministeries van
Financiën en Zware Industrie zullen bui
tenlandse auto’s, bussen en vrachtwagens
alleen dieselolie kunnen kopen met „die-
selbonnen” die aan grensposten betaald
worden met een harde muntsoort zoals
Amerikaanse dollars, Zwitserse franks of
Westduitse marken, aldus het Hongaarse
persbureau MTI.
Voertuigen uit landen van het War-
schau-pact zullen hun dieselbonnen nog
wel kunnen betalen met de Hongaarse
forint, maar ongebruikte bonnen kunnen
niet worden ingewisseld.
De maatregelen zijn bedoeld om het
verschil in prijs tussen de weinig kostende
dieselolie in Hongarije en die brandstof in
andere landen weg te nemen. Buitenlan
ders zullen nu de internationale markt
prijs moeten betalen als zij bonnen kopen.
Woensdag betoogde de bevolking van
Dachla voor aansluiting bij Marokko en
verzocht men de Mauretaanse gouverneur
te vertrekken, omdat Mauretanië de strijd
tegen het Polisario, de beweging die met
hulp van Algerije vecht voor de onafhan
kelijkheid van de Westelijke Sahara, heeft
opgegeven. De Marokkaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Driss Basri, zei giste
ren op een persconferentie in Dachla dat
Marokko niet zou toestaan dat wie ook
zich in Tigris-el-Gharbia zou vestigen „om
de vrijheid van Marokko te belagen".
RIO DE JANEIRO (AFP). De af gelo
pen 24 uur zijn in de omgeving Van Rio de
Janeiro de met kogels doorzeefde lijken
.van vijf slachtoffers van het „Eskader des
Doods” gevonden, zo is zaterdag in Rio de
.Janeiro vernomen. Volgens de plaatselij-
ke pers waren de vijf voor de executie
gemarteld.
Volgens veelvuldige beschuldigingen in
de Braziliaanse pers bestaat het „Eskader
des Doods” uit leden van de officiële poli
tie. De politie-autoriteiten ontkennen dit
en schrijven de vrijwel dagelijkse, myste
rieuze moorden toe aan elkaar bestrijden-
de benden. In de afgelopen jaren zijn
echter verscheidene voormalige politie
mannen veroordeeld wegens deelneming
'aan misdaden die werden toegeschreven
aan het „Eskader des Doods”.
der brandstof komen te zitten, worden
12.500 politieagenten ingezet om de cliën
ten aan de pomp te bedienen.
De staking is het grootst aan de Costa
Brava, Andalusië, het Baskenland, Sat-
nander, Asturias en in de grote steden van
Galicië. De stakende pompbedienden
worden vervangen door politieagenten en
de betalingen worden geïnd door speciaal
ingezet personeel van het Spaanse staats-
energiebedrijf Campsa. Om oponthoud
bij de pompstations te voorkomen, moet
iedere automobilist voor minimaal 400
peseta’s aan brandstof tanken; boven dit
bedrag kan men alleen maar tanken in
een veelvoud van honderd peseta’s. Benzi
necheques worden tijdens deze vierdaag
se staking niet geaccepteerd.
Het overleg tussen de vakbonden en de
exploitanten van de benzinestations is za
terdag vastgelopen. De vakcentrales eisen
een loonsverhoging van 19 procent voor
de nieuwe collectieve arbeidsovereen-
lomst, terwijl de werkgevers niet verder
willen gaan dan een loonstijging van 11
procent, tenzij het staatsmonopoliebedrijf
Campsa de commissie per liter brandstof
voor de pompexploitanten verhoogt. Nor
maal wordt deze commissie in november,
vier maanden na het afsluiten van de
jaarlijkse cao, verhoogd. De laatste twee
jaar heeft Campsa op eigen initiatief deze
commissie in juli verhoogd.
(Van onze redactie buitenland)
RABAT. Zaterdag heeft een he
vig gevecht van enige uren gewoed
tussen Marokkaanse soldaten en
„huurlingen” in de buurt van Bir
Anzaran in de provincie Boudjour, zo
heeft de Marokkaanse minister van
Voorlichting gistermorgen meege
deeld.
met een bevolking van ongeveer veer
tigduizend, willen voor het eind van dit
jaar onafhankelijk worden. Maar Bar
buda, dat slechts duizend mensen her
bergt, wil zich afscheiden van Antiqua.
Nevis, met vijftienduizend bewoners,
wil los van St. Kitts voordat de onaf
hankelijkheid een feit wordt. Deze
twee eilandjes willen afzonderlijke ge
biedsdelen van Engeland blijven.
De ongeregeldheden begonnen op het
terrein van de universiteit van Teheran,
SAN SALVADOR (AFP). In El Sal
vador zijn gisteren twee kathedralen be
zet. In Santa Maria, de tweede stad van
het land, deden jongeren dit om te protes
teren tegen de aanhouding van vijf van
hun leiders en tegen het feit dat veelvuldig
r.k.-geestelijken worden vermoord. Deze
betogers zeiden lid te zijn van de Volksliga
van de 28ste februari.
In de hoofdstad San Salvador begonnen
ongeveer 20 arbeiders, boeren en onder
wijzers in de kathedraal een hongersta
king ter ondersteuning van de eisen van
het personeel van verscheidene fabrieken.
MONTGOMERY/ALABAMA (Reuter).
De politie van Montgomery heeft giste
ren 196 leden van de uiterst rechtse Ku
Klux Klan aangehouden, toen zij in hun
witte kledij de hoofdplaats van de staat
Alabama binnentrokken voor een demon
stratie voor de „blanke macht”.
De aanhouding verliep zonder inciden
ten. De betrokkenen maakten deel uit van
een groep klanleden die een tocht van 80
.’kilometer van Selma naar Montgomery
Waakten, in navolging van een mars van
ijveraars voor de burgerrechten onder
leiding van wijlen dominee Martin Luther
King in 1965.
Een vertegenwoordiger van het bestuur
'Van Montgomery verklaarde dat de Ku
'Klux Klan te laat vergunning voor een
betoging in de stad had aangevraagd.
L. Zaterdag had de politie al 11 deelne
mers aan de mars aangehouden omdat zij
in het bezit waren van wapens, zoals pisto
len, bajonetten en knuppels.
Iedereen kent dat verschijnsel wel. De
geur van een schoolklas, van een gymnas
tiekzaal of van een zwembad, die baaierds
van herinneringen aan je jeugd te voor
schijn roept. De smaak van zwart-op-wit
of van een suikerspin, die je als vader via
je zoontje of dochtertje na vele jaren van
stringente onthouding weer een keer op
gedrongen krijgt en die zoveel herinnerin
gen oproept aan de tijd dat de kermissen
groter en leuker waren dan tegenwoordig.
De geur van de suikerfabriek in Halfweg
tijdens de suikerbietenoogst, die de hele
hongerwinter weer terug roept met zijn
weëe zoetige geur.
Zeker dertig jaar lang heb ik niet meer
teruggedacht aan het sokken stoppen, dat
mijn broertje (10) en ik (14) eigenhandig
moesten verrichten van mijn grootmoe
der, die ons Amsterdammertjes geduren-
de het laatste halfjaar van de oorlog (of
nog langer) in Hippolytushoef op Wierin-
l gen in huis had genomen. We liepen op
sokken en sleten wollen sokken bij de
vleet. Niet alleen dat ik daar nooit meer
aan heb teruggedacht, ik wist het zelfs
niet meer. Had men mij gevraagd of ik
toen ook zelf mijn sokken moest stoppen,
dan had ik waarschijnlijk nee gezegd.
Maar mijn moeder vertelde me gisteren
dat oma eerst de „spanning” over het gat
maakte en dat wij dan, al „matjesvlech-
tend”, het gat definitief moesten dichten.
En toen zag ik het opeens weer haar
scherp voor me, de sok, het gat, de even
wijdige draden over het gat en de draden
die ik daar dan haaks doorheen vlocht.
Geen smaak, geen geur dit keer, maar een
BEELD dat het onwillekeurig geheugen
in werking stelde.
bfrflr I H H
Dominee Paisley was een van de vijftienduizend protestanten die zaterdag in Londonderry op de
been waren voor de protestmars.
Mr
