(filmhuizen
The Warriors verwarrend
Stelling filmt afscheid
van jaren ’50 in
Film
haarlem
De Pretenders
Gekruid overzicht van Italië
omsterdam
R
Sherlock Holmes in spoor Jack the Ripper in Murder bij Decree
CEravamo tanto amati bevestigt talent Ettore Scola
fe
I
I
m
I
I
I
„Na Rembrandt begon ik te twijfelen”
15
FILM
19 7 9
AUGUSTUS
VRIJDAG
3 1
Kinderfantasie
door Pieter van Lierop
□ooooononnonof irinrionririni iririr innnnnnnnDnnnnuuDDDaaDDaDauaDOunDODDDDDOODoaDDoaDUDDDODaaDDaaaDDUoaDCiDOoa
Parodie
"I
Jack the Ripper
Marilyn Monroe
Slooppand
-
'W
Moordgeschiedenis
Al enige tijd kijken van aanplakbiljetten en krantenadvertenties
„The Warriors” de mensheid dreigend en onheilspellend aan. Ze staan
daar als een onafzienbaar leger van blanken en negers dat in
eigentijdse kleding en met stokken en baseball-knotsen gewapend op
een eind-afrekening schijnt te wachten. Ze zien er gevaarlijk uit met
hun petjes en haarbanden, hun leren vesten over het ontblote boven
lijf en hun donkere zonnebrillen.
Charles Boost
Scène uit Jos Stelling s nieuwe film De Pretenders
A Vittorio Gassman en Aldo Fabnzzi in C Eravamo Tanto Amati van Ettore Scola
Het was een origineel idee van scenario
schrijver John Hopkins de beroemde En
gelse detective Sherlock Holmes samen te
brengen met de niet minder gerenom
meerde massa-moordenaar Jack the Rip
per en de speurder met zijn onafscheide
lijke pijp weg te halen uit zijn werkkamer
waar hij de meeste misdaden al decuce-
rend en combinerend oploste, om hem
met zijn trouwe helper en praatpaal drs.
Watson te confronteren met lijfelijk ge
vaar in de mistige stegen en sloppen van
het Londense East End.
gevonden wat betekent dat Jack the Rip
per weer aan het werk is gegaan. Zelfs
Een spannende en sinistere film, niet al
te helder van exposé, zodat er nog wel wat
vraagtekens overblijven en met een ver
rassend einde. „Murder by Decree” draait
deze week in City I.
Luxor komt ’s nachts met „All the Presi
dent’s Men”, een gedramatiseerde bewer
king door Alan J. Pakula van het speur
werk van twee journalisten, Bob Wood
ward (Robert Redford) en Carl Bernstein
(Dustin Hoffman) die de corruptie en mis
dadigheid van het Nixon-regiem boven
tafel brachten. De beide journalisten heb
ben met goedkeuring en steun van hun
hoofdredacteur Ben Bradley (Jason Ro
berts) het Watergate-schandaal in hun
krant, de Washington Post, uit de doeken
gedaan en na de val van Nixon hun vaak
opwindende ervaringen bij het zoeken
naar de waarheid te boek gesteld onder de
titel „All the President’s Men". Het boek
laat zich lezen als een moderne speurders-
Voor dwaze humor en absurde situaties
zorgt Roxy die een oude, uit '74 stammen
de Mel Brooks in zijn nachtvoorstellingen
vertoont. „Blazing Saddles” is de titel van
deze parodie op de western waarin met
alle ingrediënten van het genre de spot
gedreven wordt. Gene Wilder als Waco
Kid is ook van de partij en het kan gebeu
ren dat een zwarte Roy Rogers op zijn
paard Trigger door de woestijn galop
peert en een ontmoeting heeft met het
voltallige orkest van Count Basie dat daar
in de brandende zon een concert geeft.
Niets staat dus op z’n plaats en alles kan in
deze „mad comedy” van de unieke Mei
Brooks.
roman waarvan de intrige op werkelijk
heid berust en de film heeft die sfeer
behouden, een spannende detective maar
nu met bestaande politieke figuren als de
schurken op wie jacht wordt gemaakt.
Op de matinees blijft in Studio Walt
Disney’s „Donald is niet in z’n eentje”
terwijl Palace met een nieuwe jeugdfilm
komt, „Peter en Elliott”.
Deze film werd gemaakt in 1970 maar
kreeg pas zes jaar later zijn officiële pre
mière. In Orestiade Africana doet Pasoli
ni alsof hij notities maakt voor een film
die in Afrika opgenomen zal worden,
geïnspireerd op de Oresteia de bekende
tragedie van Aeschylus. In het eerste deel
vat Pasolini de fundamentele gegevens
van het verhaal van Agamemnon samen
en daarna becommentarieert hij dit. Dan
keert hij terug naar het verhaal zelf en de
hoofdpersoon van de tragedie, Orestes, is
geïntroduceerd. Het is pas nu dat de film
samenhang krijgt met een heldere inter
pretatie van Oresteia, overgeplaatst naar
het Afrika van vandaag.
De Film-Inn Zandvoort opent zijn sei
zoen zaterdag met Orestiade Africana
(Appunti per un Orestiade africana) van
cineast Pier Paolo Pasolini.
Film-Inn vertoont Orestiade Africana
in de Openbare Bibliotheek aan de Prin-
sesseweg 34 in Zandvoort op zaterdag 1
september. Aanvang 21 uur.
„De film De Pretenders speelt in het
weekeinde van 4 en 5 augustus 1962. Dat is
het weekend dat Marilyn Monroe zelf
moord pleegde. Achteraf heb ik me gerea
liseerd dat dat zomerse weekeinde het
einde heeft betekend van de jaren ’50 en
het begin van de jaren ’60. Het was het
opblazen van Hollywood, die daad van
Marilyn Monroe. Als symbool zit dat zo in
de film"
„Dat was voor de dialogen dus een pro
bleem, omdat ik de thema’s niet echt ver
baal kon uitwerken, omdat die mensen
daar niet toe in staat zijn. Dus indirect, via
symbooltjes, moest je zien aan te geven
dat er vaak meer mee wordt bedoeld dan
feitelijk wordt gezegd. Ik heb gekozen
voor naturalisme boven het willen werken
met fraaie, lucide dialogen. Daar tussenin
is niets mogelijk”.
Jos Stelling is uiterst tevreden over het
verloop van de opnamen in een Utrechts
pandje op de hoek van Tromstraat en
Leerstraat, waar nog ooit de eerste Vivo-
winkel gevestigd schijnt geweest.
„Vooral de medewerking van de buurt
bewoners is me 100 procent meegevallen.
Sommigen hebben nog een rolletje mee
gespeeld in de film. Het was ook heel
prettig dat we in het van de gemeente ter
beschikking gekregen pand alles konden
vertimmeren en verbouwen wat we maar
wilden. Volgende maand wordt het ge
sloopt.
„Het is overigens toch een harde dobber
voor me geweest. Niet alleen vanwege de
kleine ruimte waarin alles moest gebeu
ren, maar ook omdat ik nu met een heel
nieuwe crew gewerkt heb en voor het
eerst met direct geluid heb gedraaid.
Maar dat is me uitstekend bevallen”.
’R
Natuurlijk is zo’n oud, afgeleefd onder
gronds station van de subway een mooi
decor voor alle actie. Maar meer dan een
mislukte herhaling van „West Side Story”
en dan in het massale, is „The Warriors”
toch niet geworden. Niettemin wordt de
film deze week in twintig bioscopen uitge
bracht, wat Amsterdam betreft in Cinema
International en Cineac Damrak.
Het verhaal bevat alle ingrediënten van
een ouderwets jeugdboek maar onder re
gie van Norman Tokar die er een flink
tempo in houdt en door het spel van
Niven, Helen Hayes en vooral van Jody
Foster (eens het hoertje in Scorses „Taxi
Driver") worden alle bezwaren het zwij
gen opgelegd en zullen vooral jeugdige
kijkers zich met veel plezier door alle
avonturen laten imponeren.
De enige première deze week en tege
lijk de beste film van het Haarlemse bio-
sc oopprogramma (naast de geprolongeer
de „Klompenboom in Roxy) is een ande
re Italiaanse film waarvan de oorspron
kelijke titel luidt C’Eravamo Tanto Ama
ti”, wat letterlijk vertaald „We hielden
zoveel van elkaar" betekent. Denk bij die
titel niet aan een nostalgisch liefdesdra
ma, want het gaat hier om drie vrienden
uit het verzet die elkaar trouw zwoeren
op de dag van de bevrijding, maar niette
min doordat zij ieder hun eigen weg gin
gen, elkaar uit het oog verloren en het
toeval hen eerst dertig jaar na de oorlog
weer bijeen brengt.
Holmes gaat in op het verzoek en begint
met Watson een speurtocht door East End
waar hij probeert tips te krijgen uit de
onderwereld en van de overal rondlopen
de hoertjes die bang blijken om iets los te
laten van wat zij weten. De enkele die
praat en een vage aanduiding geeft, wordt
de volgende dag vermoord en verminkt
Nog drie andere nachtvoorstellingen
zijn de moeite van het vermelden waard.
Palace komt met „Blood Relatives”, een
Frans-Canadese, in Montreal opgenomen
film van Claude Chabrol die altijd graag
een film in Hollywood heeft willen maken
en zijn ideaal dus zeer dicht genaderd is.
Donald Sutherland speelt in deze moord
geschiedenis inspecteur Carella die een
ogenschijnlijk traditioneel soort moord
op te lossen krijgt maar al gauw tot de
ontdekking komt dat de zaken door bloed-
relaties gecompliceerder liggen dan oor
spronkelijk verwacht.
Een politiefilm waarin het minder gaat
om de ontmaskering van de misdadiger
dan wel om de motieven en dat levert een
verrassende film op vol kleine, herkenba
re Chabrol-eigenaardigheden, zoals het
opnemen van zijn vrouw, Stéphane Au-
dran in de Cast.
Rome getrokken, waar hij onder pseudo
niem filmkritieken schrijft.
In eerste instantie wisselen de vrienden
bij hun ontmoeting hun ervaringen uit
over wat er in de achterliggende jaren met
hen gebeurd is. Die herinneringen lopen
uiteen van liefdesverhoudingen tot een
ontmoeting met Vittorio de Sica, aan wie
de film trouwens is opgedragen. Film
speelt in deze film een belangrijke rol. In
diverse terugblikken spelen bepaalde
films en filmsterren een even belangrijke
rol als politieke gebeurtenissen. Zodat de
ze film van Ettore Scola (bekend door
„Una Giornata Particulare” en „Brutto,
Sporchi e Cattivi”) opgeluisterd wordt
door flitsen uit „La dolce Vita” en „Fiet
sendieven” en het optreden van Fellini,
Mastroianni, Anita Ekberg en De Sica.
Maar bij het opmaken van de balans
moeten de vrienden toch concluderen dat
Maar daar is het verhaal niet mee uit.
Achter alle gebeurtenissen waarbij zoveel
slachtoffers zijn gevallen, blijkt een ge
heim genootschap werkzaam te zijn waar
van de topfiguren tot de hoogste kringen
aan het hof blijken te behoren. En het
einde brengt een woordenduel tussen Hol
mes en Lord Salisbury (John Gielgud)
waarbij de eerste een einde gemaakt wil
hebben aan het moorden op bevel, wat de
titel van de film, „Murder by Decree’
verklaart.
Gianni (Vittorio Gassman) is intussen
een rijk man geworden dankzij de slimme
zakelijke adviezen van zijn schoonvader
(gespeeld door de uit „Rome, open Stad”
bekende Aldo Fabrizzi). Antonio (Nino
Manfredi) is zijn links georiënteerde hou
ding niet ontrouw geworden en heeft het
dus niet ver gebracht in het verdeelde en
onzeker manoeuvrererende Italië van na
de oorlog. Nicola, de intellectueel (Stefano
Satta Flores) die wegkwijnde in een ach
terlijk provinciestadje heeft zich bevrijd
uit zijn geestelijk isolement en is naar
Na Rembrandt Fecit 1669 (onlangs ver
kocht voor tv-uitzending aan Hongarije,
Roemenië, Tsjechoslowakije, Australië en
Denemarken, er volgt bioscoopversprei-
ding in Parijs, Londen en waarschijnlijk
Amerika) zal De Pretenders een nieuwe
episode inluiden van Stellings carrière.
„Mijn eerste drie publieksfilms Man
ken. Elckerlyck en Rembrandt zijn ty
pische vormfilms geweest, het is nu voor
het eerst dat ik op de echt dramaturgische
toer ga. En ik moet zeggen dat ik de
afgelopen twee maanden al meer heb ge
leerd dan bij de drie vorige films samen.
Ik voel heel duidelijk dat ik het echt nog
niet allemaal weet. Voor Rembrandt
dacht ik dat ik het wel wist, daarna ben ik
gaan twijfelen. Weer later realiseerde ik
me dat die twijfel best positief is. Mulisch
heeft een's gezegd: „Zo gauw je je reali
seert dat je niet schrijven kan, dan begin
je te leren”, zegt Jos Stelling.
„Heel timide werk ik nu aan De Preten
ders. Ik heb drie acht-millimeter-films ge
maakt, toen drie zestien-millimeters-films
en toen drie op vijfendertig. Nu ga ik weer
terug naar zestien, voor drie films met een
sterk persoonlijk karakter. Een over een
cafetaria, een over een jongensinsternaat
en een over een familiereünie. Als ik deze
drie films heb gemaakt, hoop ik over vier,
vijf jaar zo ver te zijn dat ik echt grote,
vakmatige films kan maken. Dat wordt
dan eigenlijk mijn eerste film. Internatio
naal georiënteerd, want dat is toch de
enige manier om werkelijk iets te berei
ken, maar wel met een Nederlandse
basis”.
In eerste instantie zou De Pretenders
een verfilming worden van Herman van
Veens toneelstuk Jukebox 2000. Het is
anders uitgepakt.
„Herman van Veen en ik zijn even oud,
het leven niet zo geworden is als zij zich in
hun idealisme van direct na de oorlog
gedacht hadden. Er is weinig veranderd
en wat er veranderde was meestal geen
verbetering. Zo krijgen we aan de hand
van de verhalen der vrienden ongemerkt
een aardig en gekruid historisch overzicht
van Italië in de laatste dertig jaar, vluchtig
en in perspectief bekeken door drie uit
eenlopende karakters.
„Wij hielden zoveel van elkaar”
(’s nachts en maandagavond in Studio) is
daardoor een verrassende, geestige en
nostalgieke film geworden met prachtige
rollen van Gassman en Manfredi. Het
geheel bevestigt het talent van Ettore Sco
la om zonder zwaarwichtig te worden zijn
werk origineel te houden en de nodige
diepgang mee te kunnen geven.
Dit leger van de duisternis bestaande uit
honderden straatbendes dat ’s nachts de
straten beheerst en elkaar onderling be
strijdt, trekt aan het begin van de film
eensgezind naar New York's Riverside
Drive Park waar Cyrus, de leider van een
der bendes hen zal toepsreken en zijn plan
zal ontvouwen om alle onderlinge strijd te
I vergeten, zich te verenigen tot een grote
macht die 100.000 man sterk zou kunnen
zijn, sterk genoeg om de macht in de stad
over te nemen. Tijdens zijn toespraak
wordt uit de menigte op hem geschoten,
dodelijk gewond stort de door iedereen
geaccepteerde leider op de grond. Er volgt
een paniek en voor de politie kan optre
den hebben de bendes zich verspreid in
subway-stations en gangen op jacht naar
de moordenaar.
The Fox, een lid van de Coney Island
Warriors heeft gezien wie het dodende
i schot heeft gelost. Luther van de bende
The Rogues is de schuldige maar deze,
I wetend dat hij gezien is door The Fox,
verspreidt het gerucht dat The Warriors
Cyrus vermoord hebben. De jacht wordt
dus geopend op de Warriors-bende. Op
deze beknopte intrige heeft Walter Hill
een uiterst verwarrende en zenuwachtig-
drukke film gemaakt die zich in het labi-
rint van subway-gangen, trappen en per
rons afspeelt en waarbij iedereen achter
iedereen schijnt aan te hollen, zonder el
kaar te krijgen. The Fox opereert op z’n
eentje, de acht overige leden van de Warri
ors (iedere bende heeft maar negen leden
mogen afvaardigen naar de bijeenkomst)
rennen voor hun leven.
In Flora Disney gaat een nieuwe Dis-
ney-speelfilm in die „Candleshoe” heet,
een modern sprookje waarin misdaad en
kinderfantasie samen gaan in een span
nend verhaal waarin de deugd het natuur
lijk uiteindelijk wint. Hoofdpersoon in de
film die zowel op jeugdige bezoekers als
op ouder publiek mikt, is het ouderloos
meisje Casey Jones die in verjaarde
jeugdliteratuur een „wildebras” genoemd
zou worden. Ze wordt door een plaatselij
ke detective in contact gebracht met de
duidelijk schurkachtige Engelsman Bun-
dage (Leo McKern) die kan bewijzen dat
het straatjongensachtige meisje Casey Jo
nes (Jody Foster) niemand minder is dan
de vermiste Margaret Courtney die bij
leven en welzijn de vierde markiezin van
Candleshoe zou worden.
alle twee geboren en getogen in Utrecht.
Hij komt uit de Koekoeksbuurt en ik uit
Oudwijk. Het klopt allemaal een beetje.
Hij heeft altijd aan een film gedacht en als
we elkaar ontmoetten, dan hadden we het
daarover. Hij was al een beetje bij Elcker
lyck betrokken. Maar ik realiseerde
me heel snel, dat het op een fifty fifty
basis met hem lastig zou zijn iets creatiefs
te doen, omdat hij erg dominant is en ik
vind mezelf ook dominant. Dat zou bonje
worden”.
W
Watson wordt bij een van hun speurtoch-
ten door de mysterieuze moordenaar aan
gevallen en nog net op tijd door Sherlock
Holmes van de dood gered en ook Holmes
komt oog in oog te staan met de man die
hij zoekt en die tenslotte zijn verdiende
loon krijgt.
UTRECHT. De cineast Jos Stel
ling heeft het afgelopen weekeinde de
opnamen voltooid voor De Preten
ders, een film die in 1980 in première
komt tn zich zal afspelen in de
maand augustus van het jaar 1962.
De vrijwel enige lokatie van de film is
een cafetaria, gelegen in een Utrecht
se saneringswijk. Anders dan in vori
ge films van Stelling, worden dit keer
twee hoofdrollen gespeeld door pro
fessionele acteurs: Coby Stunnen-
berg en Evert Holtzer. De andere
rollen in De Pretenders, die ongeveer
een half miljoen mag kosten, worden
gespeeld door amateurs, onder wie
de Utrechtse cabaratier Bob van
Balen.
moeten die zal moeten bepalen of Casey
inderdaad in aanmerking komt straks de
zoveelste markiezin van Candleshoe te
worden.
Ter plaatse aangekomen ontmoet ze
butler Priory (David Niven) en Lady
Gwendolyn (Helen Hayes) die haar accep
teert als haar kleindochter en vier in leef
tijd variërende kinderen, weggelopen van
een naburig weeshuis en druk bezig het
nagenoef failliete landgoed van de onder
gang te redden door de verkoop van eigen
gemaakte puddingen en jams en door
toeristen in het historische kasteel rond te
leiden. Lady Gwendolyn is van de ware
situatie van haar landgoed niet op de
hoogte, mede doordat butler Priory die in
allerlei vermommingen het inmiddels ont
slagen personeel speelt de illusie wekt dat
er niets veranderd is op Candleshoe.
Het einde is voorspelbaar. Als Candle
shoe uiteindelijk toch te koop moet wor
den aangeboden en ieder op het punt staat
te vertrekken, komt Casey met het ver
haal over de piratenschat, waarnaar de
bedrieger Bundage ook ijverig aan het
zoeken is. Na een gevecht dat door de
kinderen onder aanvoering van butler
Priory gewonnen wordt is een beeld in de
hal omgevallen waardoor het geheim van
de verborgen schat wordt opgelost en net
op tijd het geld gevonden wordt dat
Candleshoe kan redden
Dat levert dus bitter weinig variatie op
maar ook geen spanning want al zijn de
bendeleden te onderscheiden door hun
club-uniformen, de verschillen in kleding
zijn te gering om direct te herkennen wie
wie is. Er wordt heel wat afgerend, schuil
gehouden en ontsnapt voor het iedereen
duidelijk is gemaakt dat The Warrions
onschuldig zijn (hun leider Cleon is al
dadelijk gedood na de aanslag op Cyrus)
en dat Luther geschoten heeft.
Volgens producent Lawrence Gordon is
de bedoeling van de film het oer-gevoel
over te brengen dat het behoren tot een
stam of bende oproept, het stam gevoel
van gezamenlijk in gevecht te gaan, van
loyaliteit en strijden voor eenzelfde doel.
In het begin is daar even iets van te
merken als de honderden straat-gangs uit
alle delen van New York optrekken naar
het verzamelpunt waar Cyrus zal spreken
en getracht wordt de Black Jacks, de
Electric Eliminators, de Firetasters, de
Moonrunners, de Saracens en de Turn
bulls een eigen identiteit te geven. Maar de
introductie is te kort om tot een onder
scheid der stammen te komen
Verder is er nog sprake van een op
Candleshoe verborgen schat bijeen ge
roofd en op het kasteel verborgen in een
ver verleden door een kaperkapitein. Ca
sey die toch niets anders te doen heeft dan
rond te hangen in een arme buurt van Los
Angeles en bovendien avontuurlijk van
aard is, heeft weinig bezwaar met Bunda
ge naar Engeland te reizen waar ze Mar
garet Courtney’s grootmoeder zal ont-
„Het is verder het verhaal van een cafe-
tariahoudster van een jaar of veertig en
een jongen van een jaar of achttien. De
jongen had zijn mulo-diploma gehaald,
was met zijn moeder naar een andere stad
verhuisd en is fotograaf geworden. En
dan komt hij terug bij de oude vrienden,
om te zien hoe het er is en om te laten zien
wie hij geworden is. Hij zit dan de hele tijd
met dat fototoestel te spelen. Zijn snikkel
feitelijk”.
„Want zo is het wel, de film gaat niet
alleen over pretenties, maar ook over po
tenties. Tijdens dat weekeinde gebeurt er
dan van alles. Het pakt heel emotioneel
uit. Maar wel op een erg kleine schaal. Er
komen geen moorden of blote tieten aan
te pas, het gaat om echt zeer alledaagse
realiteit. Maar het is wel een weekeinde
waarvan je dan later kunt zeggen dat het
heel memorabel en belangrijk is geweest
als je teurgkijkt”.
„Het enige wat echt een probleem is
geweest bij het maken van deze film, is
dat het gaat om mensen die niet echt een
gesprek kunnen voeren. Het zijn geen
intellectuelen, maar lui die vanuit de on
derbuik praten. Kreten! En indirect! Dat
is typisch Utrechts. Als je hier in een
kroeg komt en je ontmoet iemand die jou
mag, dan zegt die: „Ha, achterlijke gek.'”.
Dan mag-ie je graag. Een echte Utrechter
kan niet zeggen: „Hé, dat is lang geleden,
hoe is het met je?” Ik herken in die menta
liteit van de Utrechter toch ook de Neder
lander; de doorsnee van Friesland tot
Zeeuws-Vlaanderen, met uitzondering
van Amsterdam.
■fr Een van de New Yorkse gangs
Warriors
Het bedacht Holmes-avontuur waar Co
nan Doyle part noch deel aan heeft, speelt
zich af in 1888, het tijdperk van Queen
Victoria, toen het in de hoogste kringen
ook niet helemaal puntgaaf toeging, zoals
later zal blijken. Sherlock Holmes (Chris
topher Plummer) en dr. Watson (James
Mason) worden nadat zij van een opera-
première genoten hebben, bij het verlaten
van het theater door krantenjongens die
met het laatste nieuws leuren op de hoogte
gebracht van een gruwelijke moord op
een prostituée. Thuis gekomen wordt hij
door enkele vage figuren benaderd met
het verzoek de zaak in handen te nemen.
Zij vertrouwen waarschijnlijk de politie
niet en in ieder geval zolang Jack de
Ripper want die moet de moordenaar
geweest zijn rondloopt, wordt het East
End in constante spanning gehouden wie
het volgend slachtoffer zal zijn.
in The
