Dagbladen in Tel Aviv:
3
55
Haig wil uitbreiding gebied
WK
Drie vermisten
Derde Wereld
len
Ambassades van
Libië worden
al
geopend
volkscomités
Bierkelder van
aangeklaagd
Hitler in
München dicht
Ruiter gedood
Zittingsjaar
in Suriname
Half miljard
voor onderzoek
Beschuldiging
moord op Moro
door brand op
tanker bij VS
Uitgaansverbod
in Kampala
Dochter Bhoetto
Moeilijkheden
met Concorde
J
lt
'%jj
Carmiggelt
Kijkgaatje
Kanker
Wesp
3
BINNEN- EN BUITENLAND
2
19 7 9
SEPTEMBER
MAANDAG
3
door Nico Scheepmaker
r Stee
drukt
Itocht
Opstandelingen willen guerrillastrijd
terijen
(Van onze redactie buitenland)
TEL AVIV-CAIRO. De
vertegenwoordiger van de
Roemeense president Ceaus-
cescu, Wassili Pungan, heeft
de Israëlische premier Begin
meegedeeld, dat Syrië bereid
is vrede te sluiten indien Israel
zich terugtrekt uit de bezette
gebieden op de Golan. Pungan
zou de Israëlische premier
hebben laten weten, dat ook
de Palestijnse Bevrijdingsbe
weging PLO tot een gesprek
met Tel Aviv is bereid. Dat
laatste is overigens door Begin
onmiddellijk afgewezen. Is
rael zou wel bereid zijn tot
onderhandelingen met Syrië
maar zonder voorwaarden
vooraf.
f9
1
O
trijfël
Syrië bereid tot
vrede met Israel
zaak van NAVO
i
Mahabad gevallen
HAIG
de
in
ibantse
Sticter
jn ver-
Berk-
jen uit
■n toen
pmeer
arecht-
lepers-
ermid-
leven
t werd
jurder
aakten
n Dor
en ern-
i onder
en aan
worden
tij ont-
binnen-
mensen
in bur
den te
en met
'angers
akers.
botsing
de ge
sar M.
/en ge-
aakten
feestje
zan een
ernacht
gewond
ding in
levende
ft twee
en zou-
len vol-
ffiehuis
am zich
g in Den
gen van
:aat van
kte van
koning
ervallen
Neder-
?dde ter
ïstelijke
ouw-ge-
n uitge-
e is een
de Ne-
aterdag
leltocht,
■ing aan
•n. Kort
de wan-
ir Huize
wartier
dens de
ilé werd
ten, on-
nissaris
Haig sprak op een studiebijeenkomst
van NAVO-experts in Brussel. Hij meen
de dat de Verenigde Staten moeten probe
ren de steun te zoeken van NAVO-leden,
ook voor crises buiten het verdragsge-
van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger
meende dat de Sovjet-Unie zich niet op
concrete aanvallen voorbereidt. Maar wel
stelt het Westen zich bloot aan ..selectieve
chantage” als het geen maatregelen neemt
om het militair evenwicht, dat nu ten
gunste van Moskou verschuift, te herstel
len, aldus Kissinger.
stellen onderwerp van bespreking zijn ge
weest in het Israëlische kabinet.
(Van onze redactie buitenland)
MAHABAD-TEHERAN. Het Iraanse leger heeft in samenwerking met
leden van de revolutionaire garde van de ayatollah Khomeini het Koerdische
bolwerk Mahabad, ten noordwesten van de hoofdstad Teheran, veroverd. De
opstandige Koerden zouden alleen nog proberen de uittocht van de massaal
vluchtende bevolking te dekken en een guerrillastrijd in de bergen willen
voortzetten.
De afgelopen nacht was buiten de stad
voortdurend artillerievuur gehoord. Toen
de supersonische gevechtsvliegtuigen met
hun acties begonnen werd de stroomvoor
ziening in Mahabad afgesneden.
De Iraanse minister Sabbaghian van
Binnenlandse Zaken had in een toespraak
verklaard dat „vanwege de onveiligheid
in het gebied" het niet meer mogelijk was
de inwoners van Mahabad benzine en
brandstoffen te leveren.
Een lid van de revolutionaire garde van
Khomeini is schuldig bevonden aan de
moord op twee mensen en ter dood ge
bracht. Ook een ontvoerder en moorde
naar van een kind werd door een vuurpe
loton doodgeschoten. Sinds februari zijn
532 mensen geëxecuteerd. In Teheran
werd de laatste gouverneur van de centra
le bank in Iran onder het bewind van de
sjah door een rechtbank tot levenslange
gevangenisstraf veroordeeld „wegens zijn
bijdrage tot de corruptie van het verdwe
nen bewind”.
„Ik heb het accoord gezien en de hand
tekeningen die erop zijn geplaatst. Nie
mand hoeft bang te zijn dat er geen ver
vroegde verkiezingen komen. Het staat nu
zwart op wit”, aldus Herrenberg, die een
maand geleden in hongerstaking ging om
een doorbraak in de crisis te forceren.
Binnen drie maanden zal het parlement
worden ontbonden. Uiterlijk 31 maart zul
len vervroegde algemene verkiezingen
Surinaamse oppositielid Herrenberg in
het accoord dat tussen de oppositie en de
regeringscoalitie is bereikt.
Fel verzet van de Israëlische vice-pre
mier Jadin heeft er gisteren toe geleid dat
het besluit vier nieuwe nederzettingen op
de Westoever te stichten, is opgeschort.
Jadin vernam gisteren pas van deze be
slissing en verliet daarop woedend de
ministerraad. Een persoonlijke verzoek
van Begin deed hem terugkeren, maar de
kwestie van de nederzettingen laat men
voorlopig rusten, zo werd meegedeeld.
A Metershoge vlammen en dikke rookwolken
boven de tanker die zaterdag in de Amerikaan
se stad Deer Park in brand vloog.
KAMPALA (Reuter). De Oegandese
regering heeft zaterdag voor de hoofdstad
Kampala een uitgaansverbod uitgevaar
digd. Politie en leger hebben opdracht
hun patrouilles te intensiveren om een
einde te maken aan een golf van moorden
en diefstallen.
De Oegandese minister van Defensie,
Yoweri Moeseveni, die als staatshoofd
fungeert tijdens de afwezigheid van presi
dent Godfrey Binaisa, die de conferentie
van Havanna bijwoont, schrijft de moor
den toe aan „wetteloze elementen”. Maar
sommige moorden zouden ook zijn ge
pleegd met politieke bedoelingen.
Het uitgaansverbod is van kracht tussen
8 uur ’s avonds en 6 uur ’s morgens. Het
wordt pas opgeheven als de regering er
zeker van is, dat de openbare veiligheid is
hersteld, zo meldt radio-Oeganda.
LONDEN (AFP). Een Concorde van
British Airways heeft gisteren een niet
voorziene landing moeten maken op de
Schotse luchthaven Prestwick, omdat de
oliedruk in een van de motoren was ge
daald. Dit heeft een woordvoerder van de
maatschappij bekendgemaakt.
Het toestel kwam uit Canada waar het
had deelgenomen aan een luchtvaartma-
nifestatie. De 100 passagiers op deze spe
ciale vlucht werden met een ander toestel
naar Londen gebracht.
In het Parool van afgelopen vrijdag
vertelt Kronkel, de Age Bijkaart van Si
mon Carmiggelt, hoe hij aangesproken
werd door een dame die zei:
„Hoe krijgt u het toch gedaan, meneer,
elke dag zo’n artikel schrijven”.
„Ach mevrouw, dat valt wel rfiee”, ant
woordde Kronkel, want kenmerkend voor
zijn verhaaltrant is, dat hij zelf zelden iets
terugzegt om over naar huis te schrijven.
Een vaag knikje, een bescheiden „och.
een bevestigend gemompel, daar blijft het
meestal bij.
Dat neemt niet weg dat hij gelijk heeft:
het valt wel mee. Ik doe het ook elke dag,
alleen komt er bij mij journalistiek uit, en
bij Simon Carmiggelt literatuur, zoals u
voor de zoveelste keer kunt natrekken in
zijn zojuist verschenen bundel „De rest
van je leven”.
De reden waarom het allemaal wel mee
valt is, dat de stof naast het stof op straat
ligt. Neem bijvoorbeeld diezelfde vrijdag
waarop Kronkel hierover schreef. Ik zat
op een terrasje op het Leidseplein tegeno
ver Theater De Balie. Een week eerder
had ik een bezoekje gebracht aan de voor
malige gevangenis waaraan het nieuwe
theater zijn naam ontleent. Je kon door
een kijkgaatje in de afgesloten deuren in
de cellen kijken, en iedere keer als ik Sara
optilde om door dat gaatje te kijken, riep
ze verrukt: „Mooi!” als ze zo’n deprime
rende, kale, verveloze cel zag. Niet omdat
ze het echt mooi vond, maar ómdat ze wel
besefte dat dit het toverwoord was Waar
mee ze me kon dwingen haar ook bij de
volgende cel weer op te tillen om door het
kijkgat te kijken.
Opeens hoorden we een al wat oudere
heer tegen zijn vrouw zeggen: „Dat was
vleugel A. mijn vleugel!”. Hoorde ik iets
van trots in zijn stem, of verbeeldde ik me
dat? Sprak hier een oud-delinquent, een
ex-politieke gevangene, of een voormalige
bewaker? Een aardige opdracht voor de
leerlingen van de toneelschool: „Zeg: „Dit
was vleugel A, mijn vleugel!”, eerst zoals
een vroegere inbreker, daarna zoals een
oud-verzetsstrijder, en tenslotte zoals een
ex-bewaker het gezegd zou hebben! (Hij
bleek werkmeester in de gevangenis te
zijn geweest).
Vervolgens werd mijn aandacht getrok
ken door een jongeman aan het tafeltje
aan de andere kant, die belaagd werd
door een wesp. Het werd een onvervalste
Jacques Tati-scène uit Jour de féte: eerst
afwerende gebaren terwijl hij nog bleef
zitten, daarna stond hij op, liep heftig
gebarend om een lantaarnpaal heen en
keerde snel weer op zijn schreden terug,
alsof een wesp een stier was die je met
zulke flauwe schijnbewegingen kon af
schudden. Net als bij Tati, en ook net als
bij hockey op televisie, zag je het ding
waarnaar gemept werd niet, maar het feit
dat de jongeman bij al het gezwaai ook
nog zijn aansteker in de aanslag hield om
zijn belager met deze mini-vlammenwer-
per in brand te steken, bewees dat er wel
degelijk sprake was van een wesp.
Een en ander had zich, in stilte, zoals het
bij pantomime hoort, achter de rug van
mijn vrouw afgespeeld, die het dus niet
gezien had en ook nog geen associaties
kreeg toen ik het haar vertelde. Dat kwam
enkele uren later pas, toen in het restau
rant waar we zaten te eten mijn aandacht
plotseling werd getrokken door een kron
kelend sliertje kaarsvet boven aan de
rand van de brandende kaars. Het bleek
een wit wurmpje te zijn, dat zich blijkbaar
uit het vaasje bloemen naast de kaars
naar het licht van de vlam had begeven,
en nu in doodsnood merkte dat het daar
minder leuk was dan hij gedacht had.
Anne, mijn vrouw, redde hem bijtijds
en zette hem weer tussen de bloemen, en
toen herinnerde zij zich plotselilng die
Siciliaanse chirurg, een mafia-achtige fi
guur, met wie we in Epidauros aan één
tafeltje terecht waren gekomen. Ik heb
het niet gezien, maar zij zag toen, hoe die
chirurg zijn aansteker onder de nachtvlin-
dertjes hield die om de lamp zwermden,
en zo met onbewogen gezicht het ene
vlindertje of motje na het andere verzja-
nedarkiseerde. Het zit haar nu nog steeds
dwars dat zij toen niet is opgestaan en
gezegd heeft dat zij niet langer bij zo’n
sadist aan één tafeltje wilde zitten.
■graten
J. Has-
boom.
ver het
htoffer
mumstraf van vijf jaar gevangenis en 20
zweepslagen.
De aanklacht is ingediend nadat Bhoet-
to’s dochter in de plaats Quetta, hoofdstad
van de roerige provincie Baloesjistan. had
deelgenomen aan een vergadering van de
Pakistaande Volkspartij (PPP), de partij
van wijlen premier Bhoetto. Sinds Bhoet-
to op 4 april werd opgehangen wordt de
partij geleid door zijn vrouw en zijn
dochter.
Terug naar de werkelijkheid: het terras
je in de zon. Een mevrouw met een collec
tebus voor de kankerbestrijding kreeg
van de gedistingeerde heer aan het tafel
tje naast ons te horen: „Nee, dank u wel!”,
alsof ze hem een koekje presenteerde. Ik
gaf wél iets, maar ik besloot wel dat ik te
zijner tijd, als ik kanker had. ook zou
weigeren met de woorden: „Nee, dank u,
ik heb al kanker!, zoals een vriendin van
ons, bij wie begin van kanker was gecon
stateerd, na de operatie tegen een onheus
optredende zuster vinnig opgemerkt had:
„Wie heeft er hier nu eigenlijk kanker, u
of ik?”
(Van onze redactie buitenland)
WENEN. De conferentie van de
Verenigde Naties over wetenschap
pelijk onderzoek en technologie ten
behoeve van de ontwikkelingslanden
(UNCSTD) in Wenen, is zaterdag in
alle vroegte beëindigd met als belang
rijkste resultaat de instelling van een
fonds van een half miljard gulden
voor wetenschappelijk onderzoek in
de Derde Wereld in de jaren 1980 en
1981.
den gesteld om tot een gesprek met Israel
te komen.
Volgens Maariv heeft Pungan vooral
geprobeerd Begin te overreden in te stem
men met het principe van zelfbeschikking
voor het Palestijnse volk. PLO-leider Ara-
Volgens deze zegslieden is er gesproken
over een lijst van voorwaarden die Pun
gan heeft meegebracht, welke voorwaar
den door de Syriërs en Palestijnen wor-
DEER PARK (UPI/Reuter). Vermoede
lijk door blikseminslag is zaterdag in de
olietanker Chevron Hawaii, die lag aange
meerd bij een chemische fabriek en raffi
naderij in Deer Park in de Amerikaanse
staat Texas, brand ontstaan.
Hierbij zijn vier mensen gewond ge
raakt. Drie mensen worden vermist. De
tanker had 35.000 ton olie aan boord. Door
een ontploffing die aan de brand vooraf
ging vloog ook een tank met ethylalcohol
op de kade in brand.
Een man is ernstig gewond geraakt bij
een ontploffing aan boord van de tanker
Isabella zaterdag in de omgeving van de
Azoren. Het schip vervoerde vloeibaar
aardgas (LNG). De man is met een heli
kopter van de Portugese luchtmacht van
boord gehaald.
Israëlische woordvoerders waren giste
ren niet bereid deze berichten, die onder
meer door de dagbladen Maariv en Jedi-
oth Ahronoth werden gepubliceerd, te be
vestigen of ontkennen. Zegslieden meld
den gisteren wel, dat het bezoek van de
Roemeense bemiddelaar en diens voor-
anse Za-
naar de
waar hij
over de
n het ei-
arlandse
:zien als
er deze
gsdienst
doorreis
tawa en
de antil-
PARAMARIBO (ANP). President Fer
rier van Suriname heeft zaterdag in Para
maribo het nieuwe zittingsjaar van het
Surinaamse parlement geopend. Daarbij
waren alle leden van het parlement aan
wezig nadat een intensieve bemiddelings
poging eerder de oppositie en regerings
coalitie weer met elkaar verenigd had ten
aanzien van de voortzetting van de parle
mentaire werkzaamheden
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. Generaal Alexander Haig, voormalig opperbevelhebber van
de NAVO-strijdkrachten in Europa, heeft gisteren gepleit voor een uitbrei
ding van de NAVO-activiteit tot buiten het verdragsgebied. Als het bondge
nootschap effectief wil blijven moet het zijn horizon vervreden. Het kan zich
niet langer beperken tot het centrale front in Europa, of zelfs tot heel Europa.
De hele wereld is nu een zaak voor de NAVO.
(Van onze redactie buitenland)
TRIPOLI. Libische ambassades
een aantal wereldsteden, waaronder Was
hington en Londen, zijn veranderd in
„volkscomités”. De veranderingen zijn
aangebracht op verzoek van de Libische
leider, kolonel Moeammar Kadaffi, die de
tiende verjaardag van zijn bewind heeft
gevierd met de oproep tot „de macht aan
het volk”. Studenten en andere Libiërs die
in het buitenland verblijven, organiseer
den zich zaterdag en zondag in „volksco
mités" en bezetten de ambassades van
hun land in Washington. Londen, Rome,
Athene en op Malta.
Kolonel Kadaffi had zaterdagavond in
een toespraak ter gelegenheid van het
tiende jaar van zijn bewind. Libische stu
denten en arbeiders in het buitenland
opdracht gegeven de plaatselijke ambas-
sade-staven te verdrijven en hun bureaus
te hervormen tot „volksbureaus”. Kadaffi
zei dat hij over de meeste ambassades
klachten had ontvangen. Die klachten, zo
vertelde hij, „toonden de kloof aan die
bestaat tussen de volksmassa en hun am
bassades.
ROME (UPI). De Italiaanse autoritei
ten hebben professor Franco Piperno of
ficieel in staat van beschuldiging gesteld
wegens de moord op Aldo Moro. De 36-
jarige Piperno zit in Frankrijk gevangen.
Aanvankelijk was Piperno alleen be
schuldigd van gewapende opstand en sub
versieve activiteit. De Franse justitie acht
te dat niet voldoende voor uitlevering aan
de Italiaanse autoriteiten. Vlak voor de
uitspraak van een Franse rechtbank over
uitwijzing overhandigde de Italiaanse jus
titie daarop een lijst van beschuldigingen
tegen Piperno. waaronder de moord op
Moro vorig jaar.
De Franse rechtbank zal nu op 19 sep
tember definitief beslissen over uitleve
ring.
De strijd om het laatste grote Koerdi
sche bolwerk bevond zich sinds vanmor
gen vroeg in een eindfase. Gevechtsjagers
van het type F-4-Phantom bestookten
toen posities van de Koerden in de heuvels
rond Mahabad.
-werking
begint
inzame-
rijen uit
stelt zich
at milieu
de kwik-
hoortoe-
lorloges,
;e komt
ieu.
QUETTA (Reuter). Benazir Bhoetto,
de dochter van de terechtgestelde premier
van Pakistan, is gisteren in staat van
beschuldiging gesteld wegens schending
van de bepalingen van de uitzonderings
toestand. Volgens de aanklacht heeft de
26-jarige Benazir Bhoetto geprobeerd de
strijdkrachten in diskrediet te brengen,
verwarring en wanhoop te zaaien en zon
der toestemming een politieke bijeen-
komst belegd. Daarop staat een maxi- worden gehouden. Dat staat volgens het
dO
Verschil van mening daarentegen heer-
j ste over de vraag of de Sovjet-Unie aan-
I valsplannen in de zin heeft. Ex-minister
fat zou zich bereid hebben getoond tot een
„flexibeler houding” indien Israel ak
koord zou gaan met een wijziging van VN-
resolutie 242 in een voor de Palestijnen
gunstige zin. Zoals gemeld zou Begin on
middellijk hebben laten weten niet met de
PLO te willen onderhandelen of praten.
Intussen heeft de Egyptische president
Sadat zich zaterdag optimistisch getoond
over een Israelisch-Egyptische regeling
met betrekking tot zowel de Palestijnen
als de status van Jeruzalem. Sadat die
morgen in Haifa wordt verwacht, zei te
verwachten dat nog voor het eind van dit
jaar een allesomvattende oplossing voor
het Midden-Oo-'i 11 '.-reikt
bied. „Sommige Westeuropese landen
hebben belangen tot ver buiten de gren
zen van Europa". Haig pleitte voor een
„positieve rol” van deze landen in gebie
den als het Midden-Oosten en Zuidelijk-
Afrika.
Ook vond Haig die wordt genoemd
als mogelijk presidentskandidaat voor de
Republikeinse Partij in de VS dat de
Verenigde Staten hun defensie-uitgaven
aanzienlijk moeten verhogen. De jaarlijk
se reële verhoging van de defensiebegro
ting met drie procent, waartoe de NAVO-
landen zich in 1977 hebben verplicht, is
volgens hem onvoldoende om het interna
tionaal evenwicht te herstellen. Hij liet
doorschemeren dat hij de komende vijf
jaar een jaarlijkse stijging met minstens
vijf procent van de Amerikaanse defen
sie-uitgaven nodig acht.
Onder de deelnemers bestond vrijwel
eensgezindheid over de noodzaak van mo
dernisering van de taktische kernwapens
in West-Europa. los van de vraag of Mos
kou bereid is tot onderhandelingen over
deze wapens. Die modernisering wordt
noodzakelijk geacht omdat de Sovjet-
Unie met ruim 100 nieuwe SS-20-raketten
en Backfire-bommenwerpers al een nieu
we generatie kernwapens op West-Europa
heeft gericht.
DÜSSELDORF (UPI). In de omge
ving van Dusseldorf, in de Westduitse
deelstaat Noordrijnland-Westfalen, is gis
teren de bliksem ingeslagen in een groep
van 11 ruiters. Een van de ruiters kwam
om het leven en zes liepen ernstige brand
wonden op. Zeven paarden werden
gedood.
In een „verklaring van Wenen" vroeg de
conferentie de Algemene Vergadering
van de VN een nieuwe intergoevernemen-
tele commissie in het leven te roepen voor
het uitvoeren van de overdracht van tech
nologie aan ontwikkelingslanden. De
UNCSTD heeft voorts aanbevolen dat de
VN een studie uitvoert betreffende de
financiering van wetenschappelijk onder
zoek en technologie voor de Derde Wereld
na het aflopen van het tijdelijke hulppro
gramma in 1981.
Tijdens de slotzitting van de conferentie
verklaarde Ierland dat het samen met vijf
andere EG-landen (België, Groot-Brittan-
nië, Frankrijk, West-Duitsland en Luxem
burg) akkoord gaat met de instelling van
het interim-fonds van een half miljoen
gulden om het bereiken van een compro
mis mogelijk te maken. Deze landen stem
den pas in met het fonds toen duidelijk
was dat de bijdragen van de donor-landen
vrijwillig zouden zijn en niet verplicht,
zoals de ontwikkelingslanden willen. In
een verklaring van Polen namens de sta
ten van het Oostblok werd gezegd, dat het
fonds zal worden bestudeerd, maar dat
bijdragen daaraan in elk geval op basis
van vrijwilligheid moeten worden
gegeven.
Later dit jaar zal er een bijeenkomst
worden georganiseerd voor het vaststel
len van de bijdragen aan het fonds. Groot-
Brittannië is tot nu toe het enige land dat
verklaard heeft geen geld te hebben voor
een bijdrage. Volgens afgevaardigden op
de conferentie hoeft er ook niet te worden
gerekend op gulheid van de Sovjet-Unie
en is het nog niet duidelijk hoe vrijgevig
de olie-exporterende landen zullen zijn.
MÜNCHEN (DPA). - Een van de be
kendste gebouwen uit de geschiedenis van
Nazi-Duitsland is sinds het weekeinde ge
sloten: de „Bürgerbrau-keller” in Mün
chen wordt wegens bouwvalligheid ge
sloopt. Het uit 1791 daterende café kreeg
door een mislukte bomaanslag op Adolf
Hitler in 1939 internationale bekendheid.
Hitler ontkwam aan de aanslag omdat
hij vroeger dan was voorzien uit het café
was vertrokken, maar de bomaanslag
kostte wel aan zeven nazi’s het leven.
Sinds de machtsgreep van 1933 tot aan
het eind van de Tweede Wereldoorlog
kwam Hitler geregeld in de Münchense
Bürgerbrau-Keller, om daar met zijn aan
hangers zijn mislukte putsch van 1923 te
herdenken.
De Iraanse regering heeft het buurland
Irak gevraagd de grenscontrole bij Koer-
distan te verscherpen. Volgens de rege
ring kunnen Koerdische opstandelingen
de grens vrijelijk passeren. In Irak zouden
ze worden opgevangen en verzorgd
tentenkampen. Ook zouden wapens
grens over worden gesmokkeld.
Koerdisch bolwerk
„Hele wereld nu
