Kwart
naai Oostenrijk
van wintertoensten
SKI-ATLAS NIET OBJECTIEF
Let op de
Ski Happ’s
Grote prijsverschillen
r
4
19 7 9
TOERISME
SEPTEMBER
WOENSDAG
1P
ze
9
LP
MEER
ieze,
9
St
ral.
st
ral.
I,
V
velk
taat
;an-
iraden
■schap
r-
skend,
begro-
istjaar
ember
9 sep-
>r een
tal lig-
e van
’older-
en op
'an de
jrdam,
mmer-
jlveen,
en
felsen
II
lat op
3ptem-
v.m. in
te
>enba-
van
zal
WEER
in het
r van
Groot-
'M
^5* Aj
7
- i
1.
DE ANWB ziet kennelijk wel handel in het boek, maar is
Polen houdt de
wintersporters kort
iOt,
Alle huis/es dezelfde stijl.
van een keuze voor een wintervakantie
in Oostenrijk, heeft het Verkeersbureau
alle in programma’s van Nederlandse
reisorganisaties voorkomende reisbe-
stemmingen in Oostenrijk gegroepeerd
in een aparte folder.
GEEN SNELLE OBERS op grote zon
neterrassen. maar oude met hoofddoek
jes getooide vrouwen lopen met metalen
kannen een soort chocolademelk te ven
ten tussen de her en der opgestelde lig
stoelen. Zakopane heeft iets eerlijks.
Vooral in het voor- en naseizoen, wan
neer de rijke Polen nog niet zijn gearri
veerd, is het geen circus in,de sneeuw
waar mensen elkaar de loef af willen
steken met de nieuwste modesnufjes.
Geen blitze Blizzard-ski’s en geen super
S-1000 luxe bindung. En ze skiën toch
goed daar.
Tussen de Alpen en de Kaukasus lig
gen de Karpaten waarvan de Tatra-ke-
ten het hoogste punt vormt. Zakopane
ligt aan de voet van de Tatra, een relatief
laaggebergte in vergelijking met de Al
pen. Qua natuurschoon doet de gehele
Tatra zeker niet onder voor andere berg-
massieven. Je merkt dat je niet in de
Alpen bent. De bergreuzen volgen el
kaar niet op tot aan de horizon. De
wereld van de mensen en hun doen en
laten gaan in die Tatra minder op in het
kolossale.
vreemd genoeg niet erg gelukkig met de atlas die in ons land
gretig aftrek vindt. „Het is een erg handige onderneming. De
artikelen en de foto’s krijgt de Duitse skibond gratis van de
VW’s die bovendien moeten betalen om in de gids te worden
vermeld. De beschrijving van de oorden is vaak niet erg
objectief. Je ziet dat in bepaalde gevallen zo de folder is
overgeschreven. Omdat we in Nederland helemaal niets in
deze richting hebben, werken we voorlopig met de atlas. We
zijn bezig met een eigen gids”, aldus een woordvoerder van de
ANWB.
HOEVEEL NEDERLANDERS er nu.
precies elk jaar naar de sneeuw trekken,
is niet bij benadering te zeggen. Ook de
ANWB neemt een royale reserve in acht
en verwacht dat er dit jaar tussen de
700.000 en 800.000 mensen op winter
sport gaan. De jaarlijkse groei is onge
veer zeven percent. Overigens heeft nog
een ander rekensommetje bewezen dat
ïfO-
VOOR DE APRÈS-SKIËRS heeft het
Poolse wintersportplaatsje zeker iets te
bieden. Minder bontjassen en rijk gevul
de etalages, maar de dorpsstraat is rond
vier uur in de middag zeker net zo gezel
lig als de straatjes in gerenommeerde
westerse skiparadijzen. Een wandeling
door oud-Zakopane is meer dan de
moeite waard. AUe houten chalets zijn
aan elkaar gelijk. De nieuwe huizen
moeten geheel in oude stijl worden neer
gezet. Veel rijke Polen uit het Noorden
hebben in het oude gedeelte van het
dorp een tweede huis.
Een bezoek aan het Tatramuseum
geeft een goed beeld van de historie van
het dorp dat door de eeuwen heen van de
ijzerindustrie heeft geleefd. Voor de Za-
kopane-gangers is een bezoek aan Kra
kau (100 kilometer van Zakopane) een
must. Het is een juweel van een stad.
ALLES IS EIGENLIJK GOEDKOOP
in Polen. De skischool, de skihuur (twee
gulden per dag), het eten (uitbündig me
nu tien gulden), taxi (vier gulden voor
een rit van tien kilometer). De prijzen
gelden wanneer de officiële koers wordt
aangehouden. Opvallend is echter dat
bijna iedere toerist op de zwarte markt
geld Wisselt. Bij de bank krijgt men 30
zloty voor een dollar. Iedere hotelem-
ployé betaalt grif honderd zloty voor een
dollar. „Je bent een dief van je eigen
portemonnee, wanneer je niet meedoet
met het zwart wisselen” wordt door gas
ten in het Kasprowy-hotel gezegd. Er
staat wel een zware straf op het zwart
wisselen. Ook met de officiële bank-
koers is Zakopane in verhouding tot de
westerse sneeuwlanden goedkoop.
Met de touroperator Neckermann kan
men al vanaf 435 gulden (met vliegreis)
een week naar de Poolse wintersport. De
reisorganisatie verzorgt het visum. Za
kopane is met de auto gemakkelijk in
twee dagen te rijden. De circa 1500 kilo
meter vanaf Utrecht voert via Osna-
bruck, Hannover, Magdeburg, Berlijn,
Zasieki (Poolse grens), Wrocklaw (vroe
gere Breslau), Krakau naar, Zakopane.
De formaliteiten aan de grens vergen in
de regel een half uurtje.
De autowegen in de DDR en Polen zijn
voor een groot deel tweebaanswegen.
Het is aan te raden essentiële reserveon
derdelen mee'te nemen, omdat de we
genwacht in een land als Polen niet zo
snel is te verwachten als bij ons. En een
paard en wagen is dan vaak de enige
tegenligger.
Aan de noordkant van Zakopane (850
meter) ligt de veel lieflijker Gubalowka,
het zonneterras van het winterspor-
toord. Deze berg (1130 meter) telt ver
schillende skiliften en de afdalingen zijn
bijzonder geschikt voor aanvangers. Op
de top staan de typische in Zakopaner-
stijl opgetrokken houten huisjes waar
drankjes en hapjes te koop zijn. Alles
tamelijk primitief, maar misschien daar
om juist doet die omgeving zo gemoede
lijk aan.
de negatieve invloed van de wintersport
op onze toeristenbalans veel groter is
dan menigeen denkt. Een wintersporter
blijkt bijna drie keer zoveel in het bui
tenland te besteden als degene die in de
zomer vakantie houdt. Het tekort op de
toeristen balans zal dit jaar oplopen tot
circa zes miljard gulden (in 1978 4,9
miljard). Dat betekent dat de Nederlan
ders in het buitenland zes miljard meer
uitgeven dan de buitenlanders in ons
land verteren. Om nu eens het geijkte
Oostenrijkse pad te verlaten hieronder
een impressie uit Zakopane, in Polen,
waar de kippen nog op de piste schar
relen.
plaats, werd met Joegoslavisch kapitaal
gebouwd. Dit hotel, ietwat van de dorps
kern gelegen, is de verblijfplaats van
vele Nederlanders die Zakopane via een
reisorganisatie bezoeken.
Het hotel is in alle opzichten comforta
bel, het eten is uitstekend en een zwerrt-
bad, sauna en kegelbaan staan de gasten
ter beschikking. Maar zo’n hotel mis
staat eigenlijk in de Poolse gemeen
schap. Het is een, zoals in zovele hotels in
de Oostbloklanden, een dollarhuis waar
in de typisch l uuise eethuisjes lopen
sterk uiteen. Onze ervaring was dat het
personeel geen letter over de grens
spreekt en voor een paar gulden een
dagschotel levert die zeer matig en voor-
al vet is. En de vriendelijkheid van de
Polen, die nogal eens wordt geroemd.
Zakopane heeft zijn ei
gen rustige bekoring, ook al
kan er meer mis gaan, dan
in de traditionele goed geo
liede westerse gebieden
Op de achtergrond de Kae-
prowy. x
Voor wintersportenthousiasten zijn
de „Ski Happ’s” inmiddels een begrip
geworden. Deze tentoonstellingen,
waar alle nieuwtjes uit de winter
sport worden vertoond, worden dit
jaar weer in vier plaatsen gehouden.
In Den Haag (Houtrusthallen van 12
tot en met 14 oktober), Arnhem (Rijn
hal van 19 tot en met 21 oktober),
Amsterdam (RAI van 26 tot en met 28
oktober) en Rotterdam (Ahoy’ 2 tot en
met 4 november). De exposities zijn
geopend van 19.00 tot 23.00 uur. Za
terdag en zondag is de Ski Happ open
van tien uur ’s morgens tot zes uur
’s avonds.
JE EERSTE REACTIE IS een kracht
term, wanneer je pontificaal aange
kleed staat, ski's over schouder, en de
skileraar komt vertellen dat de lift niet
gaat. Het zachte briesje aan de grond
blijkt daarboven krachtiger vormen te
hebben aangenomen. Te veel wind in
ieder geval voor de cabine. In de Alpen
moet het behoorlijk spoken wanneer de
lift aan de grond blijft en in landen als
Oostenrijk en Zwitserland is het na
tuurlijk volstrekt ondenkbaar dat de
lift een paar uur moet wachten omdat
de industrie eerst een beetje stroom
moet hebben.
En toch heeft het Poolse Zakopane
zijn bekoringen. Alles is er anders,
maar je bent snel geneigd je daarbij
neer te leggen. Voor iemand die de
traditionele westerse wintersportgebie
den kent is Zakopane een avontuur.
Waar lopen de kippen vrij rond over de
pistes en waar kun je je voor een dub
beltje aan een lift omhoog laten hijsen?
Het centrum van Zako
pane ademt een grote rust
uit. maar verandert rond vier
uur in de middag toch in een
gezellig après ski-gebiedje.
(Foto links).
HET CENTRAAL BUREAU VOOR
DE STATISTIEK heeft Oostenrijk aan
gewezen als de meest populaire bestem
ming bij de Nederlandse wintertoerist.
Een kwart van alle winterse vakantie
gangers die in Europa blijven trekt
naar dat land. Spanje trekt in de koude
maanden vijftien percent, West-Duits-
land veertien, Zwitserland tien en
Frankrijk negen percent. Het Oosten
rijks Verkeersbureau in Amsterdam
(Singel 464, telefoon 020-255933) bereidt
zich dan ook al weer voor op een bestor
ming van haar kantoor door mensen die
om inlichtingen komen. Om de toeris-
W ten een handje te helpen bij het maken
DE OOK IN NEDERLAND verschijnende SKI-atlas van de
Duitse skibond is allesbehalve objectief. De atlas heeft winter
sportplaatsen bewust weggelaten omdat zij weigerden te beta
len voor vermelding in de atlas. De ANWB verkoopt het
boekwerk, waarin honderden skigebieden staan, dit seizoen
voor het eerst. De atlas kost 42 gulden (in West-Duitsland DM
24.50).
ZAKOPANE HEEFT RUIME lang-
laufmogelijkheden. In het dorp zelf,
maar vooral ook even daar buiten liggen
tientallen kilometers sneeuwweg voor
de langlaufenthousiasten. Op ruim tien
kilometer van Zakopane, in Bukowina,
hangen fantastische loipen tegen de bos
rand aan. In Bukowina kan aan alpines
kiën worden gedaan. Vooral voor kinde
ren is dit gebiedje ideaal. Men kan naar
hartelust de eerste kennismakingen met
de sneeuw maken. Op doordeweekse
dagen ziet men slechts een handjevol
mensen op de pistes. Wachttijden bij de
liften zijn er nauwelijks.
Dat is overigens anders bij de liften in
Zakopane. In het weekeinde moeten de
Polen zelf vaak drie uur of langer wach
ten voordat ze de Kasprowy op kunnen.
De buitenlandse toeristen kunnen in hun
hotel steeds 24 uur van tevoren een kaar
tje kopen voor de cabinelift. Op de tic
kets is de vertrektijd aangegeven.
Hoewel de Poolse toeristenorganisa
ties Zakopane sneeuwzeker noemen van
december tot en met april, moet hierbij
worden aangetekend dat dit alleen geldt
voor de Kasprowy. De afgelopen winter
was de Gubalowka begin maart al ver
anderd in een groot weiland. En zelfs op
Zakopanes hoogste berg was de sneeuw-
toestand allesbehalve ideaal.
AAN DE GUBALOWKA-ZIJDE van
Zakopane liggen de moderne hotels en
staat een beetje nieuwbouw, bestemd
voor de opvang van toeristen. Het gehele
Tatragebergte, 55 kilometer lang en 18
kilometer breed, is tot natuurreservaat
uitgeroepen en mag niet verder worden
aangetast. Het verhaal wil dat aan de
Zakopanekant van Tatra nog één wilde
beer leeft. Omdat de Tatra niet verder
voor skipistes mag worden uitgebouwd,
moet het dorp het doen met de Gubalow
ka. Voor de komende jaren zijn twee
nieuwe liften gepland. Er zijn nu 15
sleep-, vijf zetel- en twee cabineliften.
De Polen maken niet veel haast met de
verdere ontwikkeling van hun winter
sportplaats nummer een en houdt de
wintersporters kort. De industrie gaat in
alles voor. Er is weinig geld, is de veel
gehoorde kreet. De ontwikkeling van
andere wintersportplaatsen met als doel
een betere spreiding te verkrijgen, is in
studie. Zakopane trekt jaarlijks drie mil
joen toeristen van wie de helft het 27.000
inwoners tellende dorp in de1 zomer op
zoekt als het startpunt voor tochten in de
Tatra. Hongaren, Joegoslaven en Oost
en Westduitsers zijn de belangrijkste
groepen toeristen.
ZAKOPANE HEEFT 40.000 bedden.
Een nieuw hotel staat op stapel, maar
het wachten is op het benodigde kapi
taal. Het luxueuze hotel Kasprowy, het
meest gerenommeerde hotel van de
iedereen zijn best doet om aan sterke
valuta te komen en waar prostituees
voor de animatie zorgen.
Zakopane heeft eèn aantal kleine res
taurants en enkele barretjes. De menin
gen over de kwaliteit van het gebodene
'X valt best tegen.
den punt van Oostenrijk,
Zwitserland en Italië, met
als vakantieplaatsen
Pfunds en Nauders, met de
mogelijkheid van een drie-
landen-skisafari. Een van
de zonnebestemmingen
voert naar het Portugese
vakantiedorp Da Aleeia in
de Algarve. Opvallend in
het activiteitenprogramma:
kooklessen en les in de Por
tugese taal. Weer eens wat
anders. Amerika komt in
het programma uitgebreid
voor en natuurlijk het Verre
Oosten, een van de stok
paardjes van Christoffel,
waarin ook de mogelijkheid
om vanuit Hong Kong een
tour naar Kanton in de
Volksrepubliek China te
maken, gehandhaafd bleef.
GTW REIZEN, dat is
overgenomen door de Ag-
fra Holding BV en daarvoor
Arke Reizen als „moeder”
heeft gekregen, houdt het
accent op busreizen. Maar
ook trein-, vlieg- en autorei-
j zen maken deel uit van het
pakket. Alle bestemmingen
blijven binnen Europa.
KNAC PULLMAN
bracht haar programma uit
onder de noemer „Witte Ho
rizon", maar besteedt ook
ruim aandacht aan zon- en
hoofdstedenreizen, cruises
en andere trips. De eerste
tien pagina’s worden op
geëist door de Zwitserse
sneeuw. Overigens heeft
Zwitserland het er de laat
ste tijd niet al te makkelijk
mee om haar positie in de
toeristische wereld te hand
haven. De dure Zwitserse
VOOR ZEER GEROUTINEERDE
skiërs heeft Zakopane misschien iets te
weinig te bieden, maar beginners en
gevorderden kunnen goed uit de voeten.
Er zijn eenvoudige, niet te lange afdalin
gen die allemaal aantrekkelijk zijn van
wege de mooie stukjes natuur die deze
pistes omzomen. Voor de betere skiërs
ligt er de 1985 meter hoge Kasprowy. De
kilometers lange afdaling is een ruige
tocht, zeker wanneer de piste gekozen
wordt die ook voor wereldcupwedstrij-
den wordt gebruikt.
Zo uitgelaten zonnig als dit meisje op het Spaanse
strand kan iedereen zijn die met een beetje speurzin de
nieuwe vakantiegidsen induikt.
Frank heeft het een behoor
lijke klap toegebracht. Dat
leidde er toe dat in het sei
zoen '77 ’78 in de Zwitserse
hotels 25 percent minder
Nederlanders verbleven
1
si- De kneuterigheid van de Oostenrijkse bergdorpjes blijft voor de Nederlandse wintertoe-
risten een grote trekpleister.
WINTERVAKANTIES ZIJN DIT JAAR gemiddeld elf
percent duurder dan vorig jaar. Vliegreizen naar Spanje
en de Canarische Eilanden zijn gemiddeld zelfs met ruim
23 percent in prijs gestegen. Wintersportvakanties per
trein, bus of auto werden (slechts) drie percent duurder en
vliegvakanties naar de wintersport zijn bijna 21 percent
duurder dan verleden jaar.
ALDUS DE UITKOMST
van een grove becijfering
van Consumentencontact,
dat in het maandblad Koop
kracht een pakket winter-
vakanties vdn vier grote
touroperators vergeleek
met de prijzen van vorig
jaar. Hieronder nog een
pafir nieuwe gidsen die ons
de laatste dagen bereikten.
Op de vorige toeristische
pagina werd al een aantal
besproken.
EVENEMENTSREIZEN
heeft zoals de meeste van
haar collega’s zon en
sneeuw in twee gescheiden
brochures samengevat:
winterzon en wintersport
dus. Het bedrijf heeft een
deel van de tot nog toe ver
schenen wintergidsen naast
elkaar gelegd en is daarbij
gestuit op prijsverschillen
van tientjes tot enkele hon
derden guldens. In een ex
treem geval liep die zelfs
naar een bestemming in de
Canarische Eilanden op tot
368. Evenementsreizen
vergeleek de perioden begin
november en midden fabru-
ari. De uitkomst bewijst
weer eens dat het aanbeve
ling verdient zelf een flink
'aantal reisgidsen door te
werken en te vergelijken.
Een leuk (en tijdrovend)
karweitje voor een rege
nachtige zomeravond. U
kunt er een flink centje aan
overhouden. Doen dus.
CHRISTOFFEL REIZEN
kwam ook met twee pro
gramma’s uit. Een nieuwe
bestemming in het sneeuw-
programma is het drielan-
Naast vele stands met winterspor-
tartikelen, is een groot aantal ver
keersbureaus aanwezig. Op een
kunststofskibaan worden demon
straties gegeven. Op een ruilmarkt
kan men overtollige uitrusting te
koop aanbieden of ruilen. Dat laatste
kan zeer nuttig zijn, dus zet de data
even in uw agenda.
dan in hel winterseizoen
daarvóór. De regering in
Bern heeft nu extra miljoe
nen in het toerisme ge
pompt, in de hoop daarmee
het tij te keren.
