Journalistieke
OP VERZOEK VAN KAMERLID
VNO-VOORZITER VAN VEEN:
I
Meer geslaagden
voor rij-examens
Boekje over OR
is bestseller
Vergunning bouw
Spaanse reactor
opgeschort
NCOV tegen
loonmaatregel
moeilijk of niet beheerst worden, om
dat bedrijven hun personeel eerder
met pensioen kunnen laten gaan of
meer vakantiedagen kunnen geven.
Een nadeel van een loonmaatregel is
prijs voor
P. van ’t Veer
Geen verbod op
verscheping
kernafval Europa
Prijsverhoging
aluminium-
I
verpakkingen
VERWIJTEN AAN ADRES OVERHEID
i
Rechter in VS:
1 ft
t
Onderwijs
23
ECONOMIE
VRIJDAG
7
SEPTEMBER
19 7 9
(door Pieter Graf)
„Voor de drie doelstellingen het creëren van
werkgelegenheid, de bestrijding van de werkloos
heid en het handhaven van een redelijk niveau van
sociale voorzieningen moeten maatregelen wor
den ontworpen die niet met elkaar in strijd zijn.
Het grote struikelblok op weg naar een evenwich
tig beleid is momenteel echter de verziekte arbeids
markt. Dat kan ik niet duidelijk genoeg zeggen”.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. Minister
Van Aardenne (Economische
Zaken) zal laten onderzoeken
of elektriciteitsbedrijven, die
dure olie gekocht hebben, de
extra kosten hiervan doorbe
rekenen naar de consument.
De bewindsman verklaarde
dit gisteren in antwoord op
een mondelinge vraag van het
PvdA-Kamerlid Woltgens.
BS
e
Minister onderzoekt
prijs elektriciteit
l
ruimte
1
1
ndsen
9,12
267,00
Drs. Thijssen, de nieuwe voorzitter van de NDP.
in de boom
1
In het aanpassingsproces naar de post industriële
Sr-.TT
Dagbladuitgevers: meer
voor persvrijheid
teerd
«0,00
323.00
5,53
Volgens het NCOV kunnen de loon
kosten ondanks een loonmaatregel
welke instanties in de afgelopen tijden
van dure olie daar gekocht hebben. De
minister had de indruk dat eventuele
prijsstijgingen eerder voorgesteld werden
door sommige grote gemeenten, die op
deze wijze hun tekorten willen verminde
ren. In dit verband noemde Van Aarden-
ne de gemeente Rotterdam.
De oppositie ondervroeg de bewinds
man over diens prijsbeleid voor aardolie-
produkten. Vooral voor de laatste prijs
verhoging van 4 augustus was volgens de
PvdA geen reden aanwezig geweest, om
dat de prijzen op de Rotterdamse markt in
deze periode gedaald waren. De socialist
Van der Hek verdacht de bewindsman
ervan de prijsverhoging te hebben toege
staan om daarmee tot energiebesparing te
komen.
Van Aardenne weigerde in te gaan op
het verzoek van Van der Hek om in het
vervolg dit argument niet meer te gebrui
ken. Volgens de minister staat het prijsbe
leid niet op zichzelf, maar wordt hierbij
ook gekeken naar de eventuele maat
schappelijke gevolgen, zoals energiebes
paring. „Een schoksgewijze verhoging
van de prijs zal eerder tot nadenken bren
gen dan kleine stapsgewijze verhogin
gen”, aldus de minister.
Van Aardenne legde verder uit dat de
verder dat na afloop ervan vaak een
inhaaleffect ontstaat.
Daarbij komt nog dat loonmaatre
gelen vaak gepaard gaanmet een
prijsstop en met maatregelen die te
gemoet komen aan verlangens van de
vakbeweging op het terrein van de
medezeggenschap, aldus het blad.
Het NCOV wil op centraal niveau en
door een goed gecoördineerd CAO-
overleg loonmatiging bereiken.
(Van onze redactie economie)
AMSTERDAM Met de persvrij
heid zitten wij in Nederland naar
verhouding gunstig, er bestaat in ons
land geen overheidscontrole op de
functie-uitoefening van kranten en
andere media. Maar het beeld gaat er
toch anders uitzien, wanneer wij kij
ken naar de speelruimte die dagblad
uitgevers krijgen om de persvrijheid
te gebruiken, omdat die bepaald
wordt door zowel organisatorische
als economische elementen.
De NDP heeft vooral zorgen vanwege
het geringe begrip, dat tot nu toe bij
diverse huidige bewindslieden lijkt te be
staan voor de achtergrond van de belas-
ling, omdat het volgens Christern niet te
verdedigen is dat onmisbare informatie
voorziening en één deel van het land duur
der zou moéten worden dan in een ander
deel. Ook in deze zin behoort informatie
volgens hem niet te worden belast. Een
investeringsheffing voor dagbladbedrij
ven sluit niet aan bij de geest - en mis
schien zelfs bij de letter -- van de artikelen
uit grondwet en Verdrag van Rome op het
punt van de persvrijheid, aldus Christern.
„Wij willen meer speelruimte. Niet om
materiële redenen op korte termijn, maar
omdat wij menen dat de pers haar functie
ten aanzien van een optimale informatie
voorziening alleen maar kan uitoefenen,
wanneer zij dat in de grootst mogelijke
vrijheid kan doen”, merkte Christern op.
De NDP is er nog altijd niet over te
spreken dat zij niet vertegenwoordigd is
in de stuurgroep, die het Viewdata-experi
ment van de PTT begeleidt. Ook volgt de
NDP met zorg wat de NOS met Teletekst
onderneemt, omdat daarmee de dagbla
den concurrentie kan worden aangedaan.
Met het uitspreken van zijn jaarrede
nam Christern afscheid als voorzitter van
de NDP in verband met zijn benoeming
tot voorzitter van de hoofddirectie van de—
Perscombinatie. Zijn opvolger is de 55-_
jarige drs. A. A. J. W. Thijssen uit Nijme
gen, die al eerder vijf jaar bestuurslid van
de NDP was. Thijssen is nu voorzitter van
de directie van NV Audet in Nijmegen.
De NDP-voorzitter bracht ook nog ter
sprake het verschoningsrecht voor jour
nalisten, dat de afgelopen tijd in de be
langstelling heeft gestaan. Naar zijn oor
deel mag een journalist zijn bron niet
noemen als die bron om geheimhouding
heeft gevraagd. Evenmin mag de journa
listic) daartoe door welke instantie ook
gedwongen worden.
RIJSWIJK (ANP). Het Neder
lands Christelijk Ondernemers Ver
bond (NCOV) vindt dat de lonen moe
ten worden gematigd, maar niet via
een loonmaatregel. Dat zou zwarte
beloning in de hand werken, aldus
het NCOV in het septembernummer
van zijn blad De Ondernemer.
ting op informatie. „Gezamenlijk zullen
wij onze bewindslieden moeten leren in te
zien, dat het bij informatie toch gaat om
iets wezenlijk anders dan bij de toeleve
ring van andere zaken, die dan meestal in
de discussie opduiken, zoals brood, ener
gie en water”, zo voegde hij er aan toe.
Christern keerde zich verder tegen de
uit „onvermoede hoeken” gelanceerde ge
dachte de regionale omroep te financieren
door STER-reclame via deze omroepen,
omdat dat volgens hem grote schade toe
brengt aan de kranten.
De NDP-voorzitter uitte ook bedenkin
gen tegen de selectieve investeringsrege-
MADRID (UPI). De Spaanse minister
van Industrie, Bustelo, heeft de vergun
ning voor de bouw van een kerncentrale
in het gebied Extremadura in het westen
van Spanje opgeschort, zo is gisteren in
Madrid meegedeeld.
Het plan voor de bouw van een kerncen
trale met een vermogen van 975 megawatt
in Valdecaballeros in de provincie Bada-
joz heeft hevige protesten van de bevol
king in het gebied uitgelokt. De burge
meesters van meer dan honderd gemeen
ten hielden een week de hal van het ge
meentehuis van Vilanueva de la Serena
bezet om gedaan te krijgen dat aan hun
bezwaren tegen het plan gehoor wordt
gegeven.
144,00
62,10
9,50
90.50
15,70
47,80
143,30
33,10
63,80
47,50
84,00
35,10
57,00
107,50
112,80
87.00
42,00
101,50
67.70
lim,
n.
Hjhe
n
■en.
dit
euvel
tan.
I
Voorzitter mr. Chris van Veen van het Verbond van
Nederlandse Ondernemingen (VNO) wil beslist niet de
vakbeweging de schuld geven van de „verziekte arbeids
markt”. Volgens hem hebben we het met z’n allen aan ons
zelf te wijten. „Wij hebben in Nederland een wettelijk
systeem in ons sociaal-maatschappelijk patroon geïncor
poreerd dat een behoorlijke stimulans is geworden voor
de thans verziekte arbeidsmarkt. De uiteindelijke verant
woordelijkheid daarvoor ligt bij diverse achtereenvol
gende kabinetten. De overheid zal het voortouw moeten
nemen bij het aandragen van oplossingen. Het is zaak dat
ze dat snel doet, want anders is eigenlijk iedere evenwich
tige aanpak uitgesloten”.
De arbeidsmarkt zit verstopt en Van Veen vindt dat we
gezamenlijk moeten zoeken naar een pakket van maatre
gelen om de arbeidsmarkt weer stromend te krijgen.
Essentieel is daarbij voor hem dat we donders goed
uitkijken welke instrumenten we kiezen en dat bij iedere
keuze een behoorlijke afweging plaatsvindt, waarbij zo
veel mogelijk rekening wordt gehouden met andere
maatschappelijke verlangens. Eisen van de vakbeweging
voor een 35-urige werkweek en invoering van 5-ploegen-
diensten vindt de VNO-voorzitter gevaarlijke instrumen
ten, waarmee het wezenlijke probleem niet wordt aange
pakt.
„Kijk, wij zitten in een enorm aanpassingsproces. Oude
industrieën sterven af en nieuwe komen op. Dat is een
heel natuurlijk proces. Ik voorzie een enorme verschui
ving van de industriële sector naar de commerciële
dienstensector en hoewel voorspellingen moeilijk zijn,
geloof ik dat in de dienstensector enorm veel arbeids
plaatsen zullen ontstaan. In de micro-elektronica en de
informatica zit namelijk een gigantische groei. Daar
moeten we op inspelen. De overheid heeft daarbij een
sturende taak. Zij moet het bedrijfsleven lucht geven.
Iedere verdere lastenverzwaring is funest. In Nederland
zitten we in de situatie, waarin we in alle nuchterheid
kunnen constateren: de overheid zit te hoog in de boom
en zij moet terug".
Van Aardenne wees er op geen bewijs
voor dit optreden van de elektriciteitsbe
drijven te hebben. Hij noemde de werking
van de vrije oliemarkt in Rotterdam on
doorzichtig, waardoor het onduidelijk is
(Van onze redactie binnenland)
AMSTERDAM. De Prijs voor de
Dagbladjournalistiek is dit jaar pos
tuum toegekend aan de onlangs
overleden Parool-redacteur Paul van
’tVeer. De jury heeft hem onder
scheiden voor een reeks artikelen die
hij vorig jaar schreef.
Van ’t Veer wordt door de jury ge
prezen om zijn kennis, ervaring en
scherpzinnigheid. Deze kwaliteiten
hebben zijn artikelen tot een voor
beeld voor de huidige en toekomstige
journalistiek gemaakt, aldus de jury.
De prijs wordt jaarlijks toegekend
door de Vereniging De Nederlandse
Dagbladpers.
prijsstijging van augustus nog een gevolg
was van de OPEC-prijsverhogingen in het
voorjaar. Inmiddels zijn deze verhogingen
volledig in de prijs van de aardoliepro-
dukten verwerkt. Dit is zo snel gebeurd,
omdat het ministerie onder meer in au
gustus een grotere stijging dan de maxi
male 2 cent per liter benzine toestond,
aldus Van Aardenne.
Volgens de minister heeft het aanbod
aan ruwe olie zich in de afgelopen maan
den wat gunstiger ontwikkeld dan het zich
in het voorjaar liet aanzien. Vandaar dat
de prijzen op de Rotterdamse markt na de
stijgingen van juni eerst wat gedaald zijn.
Sindsdien zijn ze min of meer constant
gebleven, „zij het op een blijvend hoog
niveau”, aldus Van Aardenne.
De bewindsman ontkende dat de prijs
stijgingen gediend hadden om de winsten
van de oliemaatschappijen te vergroten.
„Elke stijging sinds december 1978, op één
uitzondering na, is uitsluitend veroor
zaakt door het doorberekenen van de ge
stegen prijzen”, aldus Van Aardenne. Die
ene uitzondering had betrekking op een
stijging van de prijs voor gasolie in febru
ari, die plaats vond om te verhinderen dat
te veel van deze stof naar Duitsland zou
„weglekken”. De verhoging is inmiddels
ingelopen.
ü- De voorzitter van de jury voor de Prijs voor de Dagblad/ournalistiek 1979. de 'commissaris der
koningin in Noord-Brabant van der Harten overhandigt de prijs aan Laura van 't Veer
WASHINGTON (Reuter). Op het ver
laden van nucleair afyal uit onder andere
Nederlandse kerncentrales via de haven
van Portsmouth in de Amerikaanse staat
Virginia komt voorlopig geen verbod. Dit
heeft een federale rechter in Washington
besloten.
Een groepering die zich Virginia Sun
shine Alliance noemt, had voor de rechter
betoogd dat het vervoer onaanvaardbaar
is wegens de eraan verbonden gevaren in
geval van een ongeluk óf bij sabotage.
F Het nucleaire afval is ook afkomstig van
kerncentrales in België, Frankrijk, West-
Duitsland, Groot-Brittannië en Zweden.
Het is bestemd voor opwerking in Savan
nah (Georgia) krachtens een akkoord tus
sen de Verenigde Staten en de Europese
Gemeenschap voor Atoomenergie (Eura
tom) dat voor 25 jaar is gesloten.
De groep liet weten in beroep te gaan bij
het Amerikaanse Hof van Appèl.
52,10
44,50
29,50
136,00
106,50
64,70
40.00
140,50
41,50
57,00
52,3
68,30
52,00
133,00
49,00
54,20
148,00
58,O0i
47.50
3,70
54.50
73,50
80,00
56,30
154,00
48,50
54,50
123,00
45.30
85,00
69,00
97.40
50,00
31,80
96.50
130.00
51,00
58,80
186,20
35,40
85,00
44,20
46,00 I
40.30
54,10
290,00
700,00
168,00
167,00
325,00
180,00
Overheid zit te hoog
maatschappij moet de overheid volgens Van Veen het
geboorteproces van nieuwe activiteiten bevorderen en
het zoeken naar die activiteiten stimuleren. Zij moet
zeker niet via steunverlening doen aan stervensbegelei
ding en van ten dode opgeschreven bedrijven het leven
kunstmatig rekken. Afbouw op een verstandige manier is
veel beter, vindt hij. „Dat wil niet zeggen dat ik de sociale
aspecten daarbij wil verwaarlozen, zeker niet! Mensen
die door aanpassingsmoeilijkheden in de kou komen te
staan, moeten kunnen terugvallen op behoorlijke voor
zieningen”.
„Je moet in de eerste plaats nieuwe werkgelegenheid
creëren door nieuwe processen op gang te brengen en de
moeilijkheden die daarbij optreden wegmasseren. Daar
naast moet je de werklozen remobiliseren (heractiveren,
red.). Behalve subsidies voor nieuwe activiteiten heb je
opleidingen nodig en hulp. Hulp voor het overbruggen
van afstanden, ook psychologische”. In steunverlening
aan ten dode opgeschreven bedrijven ziet de VNO-voor
zitter niets. „Dat is niet de taak van de overheid”. Over de
steun aan bijvoorbeeld Volvo Car is hij wél te spreken.
„Dat vind ik een gelukkige zaak. Bij Volvo Car maken ze
immers een goed produkt”.
Van Veen kan niet voorzien hoe de zaak zich ontwik
kelt. Dat hangt van een paar factoren af: de kwaliteit van
het produkt, de levertijd en de prijs. Met nadruk zegt hij:
„Wat dat laatste betreft moeten we er alles aan doen om
de kostenspiraal naar beneden te drukken. De loonon
derhandelingen voor het komende jaar zijn in dit opzicht
heel belangrijk. Als het volgend jaar een uitschieter naar
boven wordt, zou dat wel eens rampzalig voor de activi
teiten bij Volvo kunnen zijn”. Door het geven van subsi
die aan Volvo Car heeft de overheid werkgelegenheid
gecreëerd. Inzet van die subsidie is volgens Van Veen het
behoud van een zelfstandige activiteit in Nederland. Hij
heeft er alle vertrouwen in dat dat ook gebeurt.
Geen angst dus voor overheveling van hoogwaardige
arbeidsplaatsen naar Zweden. Waar zouden wij trou
wens de nodige mensen vandaan moeten halen, als de
bedrijfsleiding daar geen kans toe zou zien? De VNO-
voorzitter: „Als je kijkt naar de arbeidsmarkt, hoef je
beslist niet de vlag uit te steken over de hoeveelheid
kwaliteit die wij beschikbaar hebben. En hebben wij nou
bij uitstek vakmensen op het gebied van de auto-indu-
strie?” Van Veen gelooft van niet. Hij vindt het ook niet
zo belangrijk of „een bepaalde meneer nou hier of in
Zweden zit”. Hem gaat het om „de totaliteit van de
activiteit”. Andermaal zegt hij: „Zijn wij in staat om
tegen een aanvaarbaar kostenniveau een kwalitatief
goed produkt te maken? Dat is het punt waar het om
gaat!”
De suggestie van de vakbeweging dat de staat maar een
Christern herinnerde eraan dat het par
lement eind vorig jaar het aanvankelijk
tot 1 januari van dit jaar geldende BTW-
nultarief met én jaar verlengde. Dat bete
kent dat dit onderwerp dus weer aan de
orde moet komen en de invoering van het
BTW-vierprocentstarief weer om de hoek
komt kijken. Het gaat naar de mening van
Christern niet in de eerste plaats om die
vier procent - ook al komt die ten laste van
het gezinsbudget en ook al moet rekening
worden gehouden met een concurrentie
positie ten opzichte van de omroep, waar
voor kijk- en luistergelden uit politieke
overwegingen laag worden gehouden. Het
gaat volgens hem om het zeer principiële
bezwaar tegen belasting op actuele
nieuwsvoorziening en -becommentarië
ring.
Pi
'■p
RIJSWIJK (ANP). Steeds meer men
sen slagen voor een rij-examen. Van alle
kandidaten voor een rijbewijs voor de
personenauto slaagde vorig jaar 37,2 per
cent. In 1977 was dit 33,9 percent. Voor
alle soorten rijbewijzen slaagde 35,8 per
cent, tegen 32,8 in 1977. Dit blijkt uit het
jaarverslag van het Centraal Bureau Rij
vaardigheidsbewijzen (CBS) in Rijswijk.
Hoewel het aantal geslaagden voor het
theoretisch gedeelte vorig jaar opnieuw
groeide, hield het geen gelijke tred met het
sterk gestegen aantal geslaagden voor het
praktisch gedeelte. Hierdoor werden ruim
6700 aanvragen voor een herexamen theo
rie méér ingediend dan in 1977. De belang
stelling voor het rijbewijs blijft groeien.
Vorig jaar dienden 853.153 mensen een
aanvraag in: ruim 9000 meer dan in 1977.
Net als voorgaande jaren slaagden vo-
■■■I Tig jaar meer mannen dan vrouwen. Van
de ruim 443.000 vrouwelijke kandidaten
- slaagde 30,6 percent. Bij de 407.288 man
nen was dat 41,4 percent. Iets meer dan de
helft van de aanvragers (52 percent) is
vrouw.
DEN HAAG. Het Voorbeeldreg-
lement Ondernemingsraad, dat de
Sociaal Economische Raad (SER)
half juli heeft uitgegeven, blijkt een
bestseller. Tot nu toe zijn al drie
drukken van in totaal 45.000 exem
plaren uitverkocht. Een vierde druk
van nog eens 10.000 exemplaren is in
voorbereiding. Dagelijks krijgt de
SER zo’n 90 bestellingen.
De meeste bestellingen zijn afkom
stig vanuit het bedrijfsleven en de
non-profitsector waar men een on
dernemingsraad heeft of gaat krij
gen. Bovendien blijkt er vanuit de
onderwijskundige invalshoek veel
belangstelling voor te bestaan.
DEN HAAG (ANP). De producenten
J van aluminium verpakkingsmaterialen
zien zich genoodzaakt op korte termijn
t een prijsverhoging door te voeren in de
J. orde van grootte van 5 a 7 procent zo heeft
J, de Vereniging Aluminiumverwerkers Al-
paflex bekendgemakt.
Sinds januari zijn de aluminium blok
fc prijzen met rond 30 procent gestegen.
»- Aluminiumfolie dat veelal voor verpak-
kings- en isolatiedoeleinden wordt ge-
bruikt is dit jaar met ongeveer 20 procent
in prijs gestegen. Prijsverhogingen voor
•T’ de verpakkingsmaterialen vervaardigd
uit aluminiumfolie en aluminiumband
zijn dan ook volgens Alpaflex onvermij
delijk zeker gezien de eveneens sterke
prijsverhogingen voor kunststoffen (50
procent hoger) cacheerpapier (20 procent
hoger en andere materialen die in combi
natie met aluminiumfolie worden ver-
- werkt
meerderheidsbelang in Volvo Car moet nemen, teneinde
de overheveling van hoogwaardig werk naar Zweden te
voorkomen, is zijns inziens te simplistisch. Dat zou ook
geen garantie geven voor het behoud van werkgelegen
heid. En wat dan nog. De rol van de aandeelhouder is een
erg beperkte. „Ik zou het bovendien een volstrekt foute
ontwikkeling vinden, als de overheid door zo’n meerder
heidspositie op een kunstmatige manier op de stoel van
het management gaat zitten. Dan zijn we aan de volsla
gen verkeerde kant bezig”.
Om de arbeidsmarkt weer beter te laten functioneren
moet ook in het onderwijs een aantal zaken worden
aangepakt. Van Veen wil dat er heel nadrukkelijk
sterker dan voorheen twee elementen in het beroep-
sonderwijs worden gebracht. „Ten eerste moet de be-
roepsopleiding zich richten op algemeen vakmanschap.
Dus niet alleen maar timmerman, metselaar of loodgie
ter, maar iemand die binnen een bepaalde discipline
meerdere taken in zijn leven zou kunnen vervullen. Wij
moeten komen tot multifunctionele opleidingen”.
De kreet: ze kunnen nog geen hamer vasthouden,
spruit volgens hem voort uit het feit dat in de beroepsop
leiding het aantal uren echte vakopleiding sterk is afge
nomen. Het zwaartepunt moet daarom weer komen te
liggen op de vakopleiding. In een verlenging van de duur
van het onderwijs ziet Van Veen niets. „Verlenging van
de onderwijsduur is een kostbare zaak. Dat moet je dus
weer afwegen tegen andere wensen die in de maatschap
pij leven. Talloze leerlingen zullen overigens helemaal
geen zin in een verlengde opleiding hebben”.
Als minister van Onderwijs (van 1971 tot 1974 in het
kabinet Biesheuvel, red.) heeft Van Veen destijds gepro-
beerd de produktiviteit van het onderwijs op te voeren. -
„Ik houd staande dat het mogelijk moet zijn met een uur
minder les hetzelfde te doen of met hetzelfde aantal uren
meer. Overal is sprake van opvoering van de produktivi
teit. Waarom niet in het onderwijs? Als je kijkt naar
moderne onderwijsmethodieken, geloof ik dat er best
efficiënter kan worden gewerkt. Tja, dit standpunt heeft,
toen ik minister was, niet bijgedragen tot mijn populari
teit”.
„Ten tweede moet bij de vakopleidingen in hoge mate
aandacht worden besteed aan de stormachtige ontwikke
lingen op het gebied van de micro-elektronica en de
informatieverwerking. Daar moeten aparte beroepsop- -
leidingen voor komen. Hulp van de overheid is nodig. -
maar haar taak gaat verder. Zij zal in deze een duidelijk -
leidende rol moeten spelen. Het technisch onderwijs is nu
eenmaal de toeleverancier voor de beroepen die in deze
branche zullen ontstaan”.
Deze mening uitte voorzitter H. A.
Christern van dé Vereniging de Neder
landse Dagbladpers gistermiddag in zijn
jaarrede voor de buitengewone ledenver
gadering van deze organisatie van
dagbladuitgevers in Amsterdam.
