Outrageous: ongewoon en
amstcrdam
aandoénlijk ondanks
Sally Field
als onbuigzame
arbeidster
in Norma Rae
haarlem
van tevredenheid
Film
filmhuizen
filmverbod
teruggetrokken
Operatie Ogre
van festival
Actie tegen
Boliviaans
geringe produktiekosten
Cineast Sjoeksjin toont
laatste reservaten
I
K s
M
Sobere feiten in Battle of Britain
Vervolgingswaanzin
Festival korte films in Filmmuseum
Paardrijdster
Norma Rae
Klute
Imitatietalent
fï
r
19
FILM
VRIJDAG
SEPTEMBER
1 4
19 7 9
Z
Charles Boost
Amsterdam heeft deze week
uitgepakt met een vijftal premiè
res van wisselende kwaliteit.
Daar is dan bij de vampier-paro-
die „Love at first Bite” die Calyp
so en Kriterion broedelijk op hun
programma hebben genomen.
Het merkwaardige van „Game
for Vultures” de füm in Bellevue
is dat het onderwerp betrekking
heeft op clandestiene wapenleve-
ranties van Engeland aan een
Afrikaans land dat door guerril
lastrijders bedreigd wordt, dus
zeg maar Rhodesië of Angola,
waarbij door de filmmakers een
zekere neutraliteit in acht wordt
genomen.
iii 3
a y
3
F'
rf- Sally Field en Ron Leibman in Norma Rae
Game for Vultures is vlees noch vis
A Vassilij S/oeks/in (links) als acteur in de door hem geregisseerde Rode Vlier.
1
onrustig element aangeschreven staat. Ze
heeft de nodige mannen achter de rug,
want ze is niet eenkennig en Henleyville
heeft weinig vertier te bieden.
Dan verschijnt in het dorp Reuben Was-
hovsky. Hij is afgevaardigd door de vak
bond van Textielarbeiders met de op
dracht de arbeiders in dit afgelegen oord
te organiseren. Geen eenvoudige taak,
want de leiding van de fabriek voelt niets
voor vakbonden en de arbeiders zelf staan
Vanavond om 19.30 uur wordt in het
Filmmuseum te Amsterdam een mara-
thonvoorstelling van meer dan 3^ uur
begonnen waarop de prijswinnaars van
Oberhausen, het „festival van de korte
film”, een voor een aan bod komen. Dit
ter gelegenheid van het feit dat Oberhau
sen dit jaar voor de 25ste maal een heel
festival uitsluitend besteedde aan de kor
te film uit bijna alle landen van de
wereld.
daar het eindexamen en gaf enige tijd les
aan een avondschool voor volwassenen.
Daarna kreeg hij de kans aan de Moskou-
se filmacademie te studeren (van 1954 tot
1960) waar hij werkte onder de beroemde
regisseur Michaïl Romm.
Van zo’n vakbondsactie in achtergeble
ven gebieden in deze tijd heeft Martin Ritt
een boeiende film vol ondergrondse span
ningen gemaakt, daarbij vooral geholpen
door de aanwezigheid van de actrice Sally
Field die sterk en onsentimenteel de on
buigzame en fanatieke Norma speelt die
zelfs haar nieuwste echtverbindenis met
een gescheiden man (Beau Bridges) in de
waagschaal stelt door haar fanatiek en
tijdrovend werk voor „de zaak”.
„The last Embrace” in Nöggerath is een
min of meer belachelijke thriller die be
gint als Harry Hannan (Roy Scheider) de
zenuwinrichting verlaat na een mentale
inzinking als gevolg van de gewelddadige
dood van zijn vrouw. Hij krijgt, eenmaal
terug in de werkelijkheid, het onaangena
me gevoel bedreigd te worden wat de
vorm van vervolgingswaanzin begint aan
te nemen.
Op het perron van de subway krijgt hij
de indruk dat iemand hem onder de aan
komende trein tracht te duwen, zijn flat
blijkt tijdens zijn afwezigheid zonder zijn
voorkennis bewoond door een studente
die hij dadelijk begint te wantrouwen
(naar later blijkt terecht), hij krijgt een
schriftelijke boodschap waarop alleen
een mysterieus teken voorkomt dat door
kenners uitgelegd wordt als een oude,
Armeense bedreiging uit wraak, van alle
kanten dreigt gevaar en de nerveuze en
springerige Roy Scheider is een dankbaar
object voor dit soort vage angsten van
voortdurend in een gevarenzone te lopen.
Het einde speelt zich heel toepasselijk af
op een rots bij de Niagara Falls aangekon-
digd als de beste plaats voor zelfmoorde
naars, waar de schuldige omkomt in de
waterval zonder dat daarmee iets wordt
opgelost.
Luxor heeft voor de nachtvoorstellin-
gen „Klute” uitgezocht, een detective-ver-
haal waarin Donald Sutherland de speur
der Klute speelt die de verdwijning van
een belangrijk zakenman moet oplossen.
Het Cultureel Centrum Zandvoort ver
toont zaterdag de kinderfilm Gulliver’s
Reizen. Deze tekenfilm gebaseerd op het
beroemde verhaal van Jonathan Swift
wordt gedraaid om 11, 1.30 en 3.30 uur.
Het Cultureel Centrum bevindt zich aan
het Gasthuisplein 9b in Zandvoort.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. De Cineclub Vrij-
heidsfilms voert een actie tegen het ver
bod van de Boliviaanse autoriteiten om
de Boliviaanse speelfilm De Moed van
het volk te vertonen.
Deze film, van cineast Jorge Sanjines,
betreft een historische reconstructie van
massamoorden in Bolivia tussen 1942 en
1967 en draait al sinds 1972 in Nederland.
Sinds het begin van deze maand geldt in
Bolivia een verbod op vertoning van de
film.
De Cineclub Vrijheidsfilms is bezig met
het inzamelen van handtekeningen onder
een brief aan de minister van Binnenland
se Zaken in Bolivia waarin wordt geëist
dat het filmverbod wordt opgeheven.
Zijn laatste film was Samuel Fuller
The big red one een documentaire over
de Amerikaanse filmregisseur. Deze film
is al op verschillende festivals getoond en
zal komende februari in een verkorte ver
sie worden uitgezonden op Nederlandse
televisie.
MADRID (AP). Een film van de Itali
aanse regisseur Gillo Pontecorvo over de
aanslag door Baskische separatisten op
de Spaanse premier Carrero Blanco in
1973 is teruggetrokken van een filmfesti
val in San Sebastian, naar het schijnt uit
vrees dat de film aanleiding zou kunnen
zijn tot nieuwe gewelddadigheden in Bas
kenland.
De festivalcommissie zei Operatie Ogre,
die zaterdag vertoond had moeten wor
den, wegens technische redenen was te
ruggetrokken.
De Film-Inn Zandvoort vertoont zater
dag, 15 september de korte speelfilms
van cineast Thijs Ockersen. Ockersen,
die 15 jaar in Zandvoort woonde, produ
ceerde zijn eerste zestien-mm film in 1967
Sleutel, met in de hoofdrollen Bernard
Fijma, Marja Kok en Edo van Tetterode.
Daarna volgden Barkeeper en Surprise,
Surprise (zijn eindexamen Filmacademie
project). In 1971 maakte hij Jachttafereel
een film die zich afspeelt in Zandvoort
naar een verhaal van Lodewijk Henri
Wiener.
houding weinig strubbelingen en geweld
voor vergeleken bij „Harlan County
USA”. Een hoogtepunt vormt het optre
den van Norma Rae als zij weigert op last
van de directie de fabriek te verlaten en
op een verhoging zwijgend de toege
stroomde arbeiders, waaronder uiteraard
veel vrouwen het opgeheven bord laat
zien waarop zij „Union” - Vakbond
geschreven heeft. Daarvóór zijn, als op
commando een voor een de weefmachines
uitgeschakeld.
Film-Inn Zandvoort vertoont zaterdag
de films Sleutel, Surprise, Surprise,
Jachttafereel, Aan de deur, Je filmt het
zus of zo en de documentaire over Samuel
Fuller. De Film-Inn zaal is in de Openbare
Bibliotheek aan de Prinsesseweg 34 in
Zandvoort. Aanvang 21 uur.
Een onvoorziene moeilijkheid die de
reislustige vampier voor problemen
plaatst. Palace maakt gebruik van het
verlate mooie weer om dit komische nie-
mandalletje in de zomer-uitverkoop te
brengen.
achterdochtig tegenover de „communist’'
uit de stad die bovendien nog joods is. Ze
willen geen onrust in hun armoedig maar
gelijkmatig leventje.
Norma Rae is echter direct van de par
tij. Ze is van nature opstandig en er zijn
veel dingen in het bedrijf die haar niet
zinnen. Ze wordt dus al gauw de rechter
hand van de vakbondsman, ze maakt pro
paganda in de fabriek, terwijl Reuben
buiten het hek pamfletten uitdeelt. Er
komen bij deze gang van zaken naar ver-
International Velvet is een re-make van
de klassieke Amerikaanse film „National
Velvet”, in 1944 gemaakt door Clarence
Brown, de man die zoveel Garbo in zijn
films deed. „National Velvet” werd een
groot succes en maakte de toen 12-jarige
Elizabeth Taylor tot ster (naast Micky
Rooney). Haar rol wordt in deze verbeter
de herdruk van Brian Forbes gespeeld
door de inmiddels 14 jaar geworden Ta
tum O’Neal, dochter van een beroemde
vader.
Het verhaal concentreert zich op Sarah
Brown, een jong meisje dat wees is gewor
den en liefdevol door haar tante in Enge
land wordt opgenomen. Sarah is een goed
paardrijdster en ambitieus. Zij speelt met
de gedachte het Goud op de Olympische
spelen te winnen via een tussentitel op de
Grand National. Dat is een te kleine intri
ge voor een hele film zodat er allerlei
neven-complicaties (hoe tante de liefde
van haar nichtje won, hoe Sarah spaarde
voor een jongere loot van het paard waar
mee eens tante de Grand National won
plus nog een ruwe overtocht met de paar
den tijdens een vliegtocht in noodweer)
erbij gehaald moeten worden om wat lege
plekken te vullen. En als dan eindelijk de
serieuze paarderennen beginnen met keu-
ze-rondes en jury-rondes en tenslotte de
eigenlijke race met hindernissen dan gaat
het een beetje op Studio-sport lijken met
dit verschil dat je zeker weet dat Sarah zal
winnen, zelfs met een gekneusde
schouder.
„International Velvet” is een lief meis
jesboek geworden ook al gebruikt de trai
ner wel eens ruwe woorden. En Bryan
Forbes accentueert de vertedering rond
de schattige (maar wat gezet geworden)
Tatum O’Neal met mooie rlatuur-opna-
men die de chaotische film natuurlijk niet
kunnen redden.
Verder zorgen de nachtvoorstellingen
opnieuw voor de afwisseling in dit week-
programma. Zoals bijvoorbeeld „Outra
geous” in Studio, een Canadese film van
regisseur Richard Benner, min of meer
gebouwd rond het imitatietalent van de in
Canada en daarbuiten bekende travestiet
Craig Russell. Diens imitaties van beken
de filmsterren als Marlene Dietrich, Bette
Davis, Judy Garland, Mae West komen in
de film weliswaar voor maar niet als extra
attractie. Ze krijgen een functie in het
geheel.
In de film „Outrageous” speelt Craig
Russell een homofiele kapper, Robin, die
zijn dor bestaan opvrolijkt door imperso-
naties te geven van bekende persoonlijk
heden uit de show-business. Zijn bestaan
verandert als Liza (Hollis McLaren) bij
hem komt inwonen nadat ze gevlucht is
uit een zenuwinrichting waar men haar
jarenlang tevergeefs behandeld heeft
Niettemin zijn grote delen van „Game
for Vultures” in Zuid Afrika opgenomen,
in Noord Transvaal, bij Pretoria en Jo
hannesburg. De film is dan ook vlees noch
vis. Hij toont begrip voor de opstandelin
gen die echter ongehoorde wreedheden
begaan en zich daardoor weer uit de
markt prijzen. Die weegschaal-methode
wordt in de hele film gehandhaafd, zodat
de eindstand nul-nul wordt, zoals het laat
ste beeld ook laat zien dat in twee helften
uiteenvalt met aan de ene kant een blanke
die zijn geweer richt op een zwarte en aan
de andere een Afrikaan die op een blanke
mikt
Regisseur James Fargo kiest dus veilig
heidshalve geen partij, het is hem te doen
om het avontuur, om bloedige gevechten
tussen verzetstrijders en groepjes pa
trouillerende soldaten, aangevuld met
westerse huurlingen. En dan loopt als
rode draad door het geheel de aankoop
van Amerikaanse legergoederen, in Duits
land, voornamelijk helicopters en de pro
blemen om die in het betrokken Afrikaan
se land te krijgen zonder dat de controle
rende VN-functionarissen en de guerrilla
strijders deze overtreding van gemaakte
afspraken in de gaten krijgen. Van Engel
se zijde is daarbij betrokken de zakenman
Richard Harris en een cynische kolonel
die door Ray Milland gespeeld wordt.
De eindstrijd wordt uitgevochten op een
landingsstrip in het oerwoud, waarheen
de helicopters gevlogen zijn en waar de
'grote tegenstanders in dit politieke duel
'elkaar voor het eerst ontmoeten, met het
geweer in de aanslag. Dat zijn Richard
;Harris, de Engelse avonturier en Gideon
de humane leider van de vrijheidsstrij
ders (Richard Roundtree).
Regisseur Fargo heeft handig van actu
ele gebeurtenissen gebruik gemaakt om,
zonder zijn vingers te branden, een wat
frommelige avonturenfilm te maken,
■waarvoor Zuid-Afrika dus uitgebreid op-
namefaciliteiten verleend heeft. Waaruit
ook de nodige conclusies te trekken
vallen.
Ockersen begon vroeg in de jaren ze
ventig voor diverse bladen en kranten te
schrijven en gaf ook les aan de Academie
van Beeldende Kunsten in Rotterdam. In
oktober vorig jaar werd zijn film voor de
Nier Stichting Nederland over een 17-
jarige nierpatiënte uitgezonden over
KRO-televisie.
City heeft de nieuwste film van Martin
Ritt op zijn programma genomen die bon
dig als titel de naam van de hoofdpersoon
„Norma Rae”. Martin Ritt is een veel
zijdig filmer die op toneel en in televi
sie begon en later les gaf op de befaamde
Actor’s Studio waar hij onder meer Paul
Newman, Joanne Woodward en Rod Stei
ger onder zijn leerlingen telde. Zijn eerste
film maakte hij in 1956, „A Man is Ten
Feet tall” met John Cassavetes en Sidney
Poitier. Daarna werkte hij veel samen met
het echtpaar Newman-Woodward („The
Hot Summer”, „The Sound and the Fury”,
„Paris Blues”) en raakte met zijn latere
films als „Sounder” en „The Front” in de
hoek van sociaal bewuste filmers.
Dat is hij ook in „Norma Rae”, waarin
hij het verzet behandelt van een textielfa
briek in het Zuiden tegen de erkenning
van arbeidersvakbonden, parallel daar
mee het bewustzijnsproces ontwikkelend
dat Norma Rae als arbeidster op de be
trokken fabriek ondergaat die in haar
eentonig bestaan het ideaal aangrijpt om
mee te werken aan de sociale verbeterin
gen die een vakbond binnen het bedrijf
kan afdwingen.
Norma Rae, dertig jaar oud woont met
haar twee kinderen van verschillende va
ders in bij haar ouders die beiden, evenals
zij op de enige fabriek in Henleyville hun
brood verdienen. Norma is door het leven
een harde, zelfstandige vrouw geworden
die het afgeleerd heeft zich te laten com
manderen en in de fabriek dus al als een
De enige première van deze week is „Love at First Bite”, een niet ongrappige parodie
op de vampier-film. Ditmaal verlaat Dracula zijn schuilplaats uit Oost-Europa omdat
hij een afbeelding onder ogen heeft gehad van een bloedmooi Amerikaans meisje dat
hij gaat opzoeken om zijn bloedige wellust te bevredigen. Maar als variant op wat er op
dit terrein voorafging, is de Amerikaanse helemaal niet bevreesd voor de beet met de
uitgegroeide slagtanden van Dracula. Integendeel, ze vindt het heerlijk en het wordt
liefde op de eerste bijt.
De korte film is geen algemeen bekend
onderdeel van de filmactiviteit hier en in
andere landen. In de bioscoopprogram-
ma’s is geen plaats voor het kleine werk,
zijn enige kans om in de algemene aan
dacht te komen is de televisie die van dit
voorrecht slechts een spaarzaam gebruik
maakt. Wie zich niettemin interesseert
voor deze verwaarloosde spruit van de
internationale filmerij waaronder korte
speelfilms, animatiefilms en documentai
res ressorteren kan zich dus een globaal
beeld vormen van de stand van zaken op
dit ogenblik en verbaasd staan over wat er
in vijf minuten, een kwartier of een half
uur op het doek aan de orde kan worden
gesteld. En het feit dat er een kleine vijf
tien korte en langere films vertoond gaan
worden houdt al in dat het aan variatie op
dit marathon-gebeuren niet zal ont
breken.
Na deze spectaculaire inzet van het
nieuwe Filmmuseum-seizoen, wordt op de
avonden van maandag 17 tot en met vrij
dag 21 september als bijdrage aan de
Kunsttiendaagse aandacht besteed aan
een hier vrijwel onbekende Russische re
gisseur, Vassilij Sjoeksjin die enige jaren
geleden op Film International geïntrodu
ceerd Werd met „Rode Vlier” uit 1974 een
film die op donderdag opnieuw vertoond
zal worden, trouwens ook in Rotterdam
waar ongeveer gelijktijdig het retrospec
tief Sjoeksjin in het filmhuis Gouverne-
straat zal draaien.
Dat Sjoeksjin die in 1929 werd geboren
en in ’74 stierf, slechts vier complete films
heeft nagelaten en het scenario voor een
vijfde dat in ’77 door twee collega’s in een
film werd omgezet, is te wijten aan een
wisselvallige levensloop die hem pas laat
met de film in aanraking bracht.
Vassilij Sjoeksjin komt van het Russi
sche platteland. Hij noemt zichzelf een
boer van de oude stempel. Hij is op het
land gaan werken toen hij nog kind was
en kon daardoor de school niet afmaken.
Het was midden in de oorlog toen hij bij
de Marine werd ingedeeld en pas in 1952
werd hij uit de dienst ontslagen. Hij keer
de terug naar zijn geboortedorp, haalde
voor schizofrenie. Om de angst
aanjagende verschijningen te verjagen
met wie zij bij tijden in haar gespleten
geest te maken krijgt, gaat Robin zijn
imitaties van vrouwelijke beroemdheden
opvoeren die de boze dromen van Liza
weg moeten dringen. En zo vindt dit won
derlijke tweetal een modus om elkaar te
steunen in hun geïsoleerde en door discri
minatie verstoorde bestaan dat in hun
samenspel dragelijk gaat worden.
Dit samenspel tussen twee, in wezen
rasartiesten als Craig Russell en de actri
ce Hollis McLaren die de gestoorde vrouw
speelt levert een ongewone en bij tijden
aandoenlijke film op, waaraan de geringe
productiekosten (3 ton) wel vallen af te
zien (vooral de kleur is vaak niet mooi)
maar die zwakke kant valt gemakkelijk te
negeren als men eenmaal opgenomen
wordt in dit bizarre drama.
In de Sovjet-Unie was Sjoeksjin meer
bekend als acteur dan als regisseur. Ten
slotte maakte hij maar vier films en ver
vulde hij in meer dan twintig films, waar
onder twee van hemzelf, op opvallende
wijze een hoofdrol. Zijn afkomst van het
platteland heeft de filmer in geen van zijn
films verloochend. De natuur speelt een
voorname rol in zijn werk dat bovendien
zijn motieven ontleent aan de uitgestrekte
Russische vlaktes die in cultuur gebracht
worden. Zijn hoofdfiguren zijn meestal
boerenjongens of van eenvoudige af
komst, die soms in conflict komen met de
meer gestudeerde stadse jeugd of met de
stadse gewoontes.
Critici van Sjoeksjin maakten bezwaar
dat hij de bewoners van het platteland
voortrok boven de mensen van de stad en
ze beschuldigden hem er zelfs van hoofd
personen te verzinnen die niet typerend
waren voor het landleven, te geïdealiseerd
werden voorgesteld in hun zoeken naar
waarheid (soms zelfs naar god) en in hun
deugden van goedheid, mededogen en ge
rechtigheid. Dit alles maakte de filmer
niet populair bij de autoriteiten en is
waarschijnlijk de oorzaak van de geringe
productiviteit van de idealistische
Sjoeksjin.
Zijn films zouden door hun landelijke
rust, onderlinge vriendschap, familiefees
ten en zingende boerinnen wel eens de
stadsbewoner heimwee naar de steppen
en korenvelden kunnen geven en dat kan
nooit de bedoeling zijn van het verindu-
strialiseerde Rusland. Om dat aspect al
leen al zijn de films van Sjoeksjin het
bekijken waard. Zij tonen de laatste reser
vaten van tevredenheid en eigen initiatief
waar de stem van „Big Brother” uit Mos
kou nog nauwelijks doordringt.
Hij komt bij zijn onderzoekingen in aan
raking met de call-girl Bree Daniels (Jane
Fonda). Samen duiken ze in het mysterie
om er als een gelukkig stel uit te voor
schijn komen.
Een charmante, luchtige Franse come-
die „Une belle Fille comme moi” is het
nachtelijk vertier in Roxy.
Palace komt met zwaarder geschut en
wel met de historische reconstructie van
„The Battle of Britain”, de beslissende
luchtstrijd die zich in het najaar van 1940
afspeelde. Regie over dit grootscheeps op
gezette gebeuren voerde Guy Hamilton,
producent was Harry Saltzmann. Beiden
hadden al enkele malen samengewerkt bij
een James Bond-project, waarmee niet
gezegd wil zijn dat het tweetal alleen de
fantastische en sensationele kanten van
hun onderwerp hebben geaccentueerd.
De film heeft een langjarige voorberei
ding gekend en er is getracht zo sober
mogelijk de feiten te laten spreken. Die
komen er op neer dat Hitler na vergeefse
pogingen gedurende de zomer van ’40 om
met Engeland tot een vredesakkoord te
komen, op 13 augustus de tegen het onwil
lige Albion gerichte operatie „Seelöwe” in
werking stelde.
Engeland stond toen alleen tegenover
een tegenstander die West-Europa in zijn
macht had, ieder ogenblik een landing
kon ondernemen, maar zich voorlopig
vergenoegde met een luchtmacht die het
drievoudige bedroeg van waarover op dat
ogenblik Engeland kon beschikken, groot
scheepse aanvallen op Londen en andere
grote steden te ondernemen. Het enige
wat Engeland kon doen was met enkele
honderden jagers zoveel mogelijk Duitse
bommenwerpers te onderscheppen. En
het ongelooflijke gebeurde. De uiteindelij
ke uitslag van de ongelijke strijd was dat
Duitsland zijn suprematie in de lucht vol
ledig kwijtraakte en dat daarmee toen al
over het uiteindelijke lot van Duitsland
beslist was.
Met vijftien Engelse en vijftien Duitse
technici en piloten en met een cast die
namen bevatte als die van Sir Laurence
Olivier, Michael Caine, Trevor Howard en
Curd Jurgens heeft regisseur Guy Hamil
ton een stuk historie doen herleven waar
op de Britten nog altijd bijzonder trots
zijn en dat van een grote dramatische
werking blijft, ondanks onze kennis over
de uitslag.
James Bond’s „Moonraker” is naar
Roxy verhuisd, Herman van Veen’s „Uit
Elkaar” is zijn vierde week in Luxor inge
gaan en ook „City on Fire” in Lido en
„Kentucky Fried Movie” in Studio blijven
het goed doen. Voor de jeugd is in Studio
op de matinees een Poppeye-festival te
beleven, samengesteld uit een tiental
avonturen van de spinazie-eter, en in Pa
lace kunnen ze kijken naar „Een dolle
dwaze vrijdag”.
