keiharde trainer R
Cor Brom en de
Onhandig
Menstruatie
door Ad van Liempt
Bejaardentehuizen
Oudere mensen
Studies
Vaag argument
M
s
„Het is niet zo dat een voorhoedespeler in een voetbalelftal altijd
een agressief type is; ze behoren tot de labiele types. Hun frustraties
zijn groter, je ziet vaak een faalsyndroom bij ze, ze zijn bang dat ze
fouten maken. De meest stabiele typen zijn de middenvelders. Dat
komt, denk ik, omdat ze bij doelpunten voor en tegen steeds de minst
directe verantwoordelijkheid dragen”.
Prof. dr. K. Rijsdorp geeft in grote trekken de belangrijkste
conclusies weer van een nooit op grote schaal gepubliceerd onder
zoek, dat onder zijn verantwoordelijkheid is gehouden onder de
voetballers uit de ere- en eerste divisie in Nederland.
Het gymnologisch instituut dat dit onderzoek uitvoerde, is het enige
in ons land dat de sport bestudeert. En dan nog maar in bescheiden
mate, want, zoals Rijsdorp zegt, „het terrein is onbegrensd, er is nog
zoveel dat we niet weten”.
ohJ
X
i
o
-
Ms
*4x; 5
René van de Kerkhof voorhoedespeler
/erga-
n en
mini-
sse-
f uit-
Jij de
STOPPER
fdeling;
ide
)ord-
aeslag,
g en
•9,-
hij deed het voor „de jongens”, die
arme sloebers die een centje extra best
konden gebruiken. Ik heb het oefen
programma van de eredivisieclubs er
even op nageslagen, en daaruit blijkt
dat Ajax op 27 juli tegen STA speelde,
op 28 juli tegen FC Groningen, op 29
juli tegen Nieuw Roden, op 30 juli
tegen Gasseltemijeveen, op 1 augus
tus tegen FC Vlaardingen, op 3 en 5
augustus in het Amsterdam 704-toer-
nooi en op 7 augustus tegen Austria
Wien.
Cor Brom was, volgens eigen zeggen,
dus van plan die 5000 gulden een week
onder zich te houden, om ze in Wenen
als een douceurtje dankzij de trainer
aan de spelers te overhandigen. Ja,
nee, geen mening. Als je het verhaal in
De Telegraaf leest, denk je toch: Cor
Brom kan het nu wel leuk vertellen,
maar als je het mij vraagt, was hij
helemaal niet van plan die 5000 gulden
aan de spelers te geven! Hij had die
5000 gulden opgeëist of bedongen
buiten het Ajax-bestuur om, waar
om heeft hij dan ook niet meteen bui
ten het Ajax-bestuur om alle spelers
hun 250 gulden in Ter Apel gegeven,
dan hadden die jongens meteen gewe
ten dat zij tegen een aardige royale
club speelden aan wie ze wel een te-
gengoaltje konden toestaan?
Fascinerende verschijnselen als
„vorm van de dag" bijvoorbeeld,
daar is toch haast niks van bekend?
Rijsdorp: „Als je weet hoeveel
mensen er vrijwillig bij de sport zijn
betrokken, dan is dat geen vraag
meer. Als je de sport uit onze sa
menleving wegdenkt, dan zou je
Vindt u het wel terecht dat er
naar sport zoveel onderzoek wordt
gedaan, is het er wel belangrijk
genoeg voor?
Ajax associeerde zich vervolgens
met IF voor de public relations, en het
was dan ook Het Parool dat de pri
meur van Cor Broms 5000 gulden, zijn
veulen en het halve varken voor zijn
rekening nam. In Voetbal Internatio
nal van deze week bekent Ajax-voor-
zitter Ton Harmsen dat hj weliswaar
geen al te soepele betrekkingen met de
pers onderhoudt, maar dat hij ander
zijds wel eens zijn hart uitstort tegen
over „Dickie” van Gangelen (van Het
Parool) en Jan de Deugd (van De Tele
graaf), twee vertegenwoordigers dus
van de meest gelezen Amsterdamse
kranten. Ajax is een Amsterdamse
club, zoals u weet.
In het geval-Cor Brom genoot Dickie
kennelijk de voorkeur, waarschijnlijk
op advies van IF, dus vandaar dat De
Telegraaf er wel happig op was om nu
Cor Brom zijn visie te laten geven.
Maar omdat ze nu eenmaal niet zo
goed kunnen schrijven bij De Tele
graaf, heeft Broms oratio pro domo
averechts gewerkt. Je vraagt je bij
voorbeeld af, of Brom na zijn ontken
ning tegenover vice-voorzitter Boe-
ring dat hij 5000 gulden van STA had
zó’n brok levensvervulling wegsnij
den, dat je een enorm hiaat zou
krijgen. Topsport ligt maar voor
een klein gedeelte in de belangstel
lingssfeer van de enige hoogleraar
lichamelijke oefening. Hij heeft
zich de afgelopen tien jaar vooral
toegelegd op bewegingskunde bij
diep-zwakzinnigen en bij de oudere
mens. En verder heeft hij op onder
wijskundig gebied zijn sporen meer
dan verdiend.
ge-
o-
ire-
Nu is het merkwaardige, dat Cor
Broms verhaal in De Telegraaf de ver
denking niet van hem afwentelt, ter
wijl ongeveer hetzelfde verhaal van
Cor Brom in Vrij Nederland je toch
doet denken: ja, het zou kunnen! En
dat terwijl het duidelijk de bedoeling
van De Telegraaf is geweest Cor Brom
te rehabiliteren. Wat is immers het
geval? In de periode-Jaap van Praag
was De Telegraaf het enfant chéri van
Ajax, het ochtendblad kreeg via Van
Praag alle primeurs toegespeeld.
Rijsdorp geeft nog een ander
voorbeeld van trainerscursussen-
oude-stijl: „Er was een dokter die
anatomie doceerde en die vier za
terdagmiddagen kapot sloeg over
het onderwerp „menstruatie”. Dat
stond nu eenmaal in het lesboek,
maar het is een probleem waar
voetbaltrainers in het profvoetbal
niet vaak mee te maken krijgen”.
„Ik kreeg eens een trainer, die zei:
kun je niet wat meer vreemde woor
den leren, daar kan ik de jongens
mee doodslaan”.
„En ik gaf eens twee uur lang een
verhaal over sportiviteit en het nut
daarvan. Toen zei een trainer, een
hele grote trouwens: „meneer, het
gaat er in voetbal toch om dat je een
doelpuntje meer maakt dan de te
genpartij? En daar moest ik hem
gelijk in geven”.
Prof. Rijsdorp heeft met zijn me
dewerkers trouwens ooit een studie
gemaakt van agressiviteit in de
sport. Een goede manier om uitwas
sen te voorkomen, is volgens hem
het handhaven of invoeren van be-
Het onderzoek onder de voetbal
lers werd gehouden via enquêtes,
waar bijna alle voetballers aan
meededen, zonder dat ze wisten
waar het voor was, zodat ze de
resultaten niet met opzet konden
verdraaien. Prof. Rijsdorp wil als
bijzonderheid nog wel kwijt dat Jo
han Cruijff volgens hem van nature
een middenvelder is. De ontwikke
ling van spits tot spelbepaler was
dan ook logisch, vloeide voort uit
zijn karakter.
Over het algemeen maakt de
profvoetballer een tamelijk labiele
indruk. Dat komt, volgens de onder
zoekers van de Utrechtse universi-
teit, doordat hij afhankelijk is van
zijn succes en doordat hij een uitge
sproken onzekere toekomst heeft,
zeker wat betreft de periode na zijn
35e jaar, als hij is uitgevoetbald.
Psychologisch gezien is zijn han
delswijze dan ook wel te begrijpen, en
ik hel er nu dan ook toe over Cor
Broms visie te geloven. Maar onhan
dig was het natuurlijk wel, vooral als
hij de columns van ex-Ajacied, ex-
Nederlands elftalspeler Jan Mulder
Helaas beging De Telegraaf in de
affaire van de verdwenen miljoenen
van Johan Cruijff een „ernstige mis
stap” door hoe-heet-ie-ook-alweer, die
Joegoslavische Spanjaard die Cruijff
enkele miljoenen zou hebben afgetrog-
geld, uitvoerig aan het woord te laten,
waarop Cor Coster als schoonvader
De Telegraaf ging boycotten en de
grootste krant van Amsterdam, Het
Parool, het belangrijkste Cruijff-
nieuws, en ook het belangrijkste Inter
Football-nieuws ging toespelen.
legd, in De Telegraaf. Het veulen heeft
hij op 30 augustus betaald, nadat hij
de papieren had ontvangen, en met de
5000 gulden die hij op zak zou hebben
gehouden, zat het aldus: De voorzitter
van de amateurclub STA, waar Ajax
een oefenwedstrijd tegen speelde, had
hem die 5000 gulden overhandigd. Ik
had beter kunnen zeggen: geef het geld
maar aan de aanvoerder, laat die het
geld maar verdelen, zegt Brom nu,
maar dat deed hij niet, omdat hij wist
dat Ajax in de tijd van Knobel al eens
problemen had gehad met inkomsten
uit vriendschappelijke wedstrijden,
en bovendien lagen de jongens nog in
de clinch met het bestuur over de
verdeling van de premies. Weliswaar
is het gebruikelijk dat je gratis een
oefenwedstrijd speelt tegen de club
waarvan je tijdens een trainingskamp
de accommodatie gebruikt, maar aan
de andere kant wil je toch ook wat
voor de jongens lospeuteren.
Het leek Cor Brom beter dat geld te
bewaren zolang de spelers nog niet tot
een akkoord met het bestuur waren
gekomen en hij geeft toe daarna een
fout te hebben gemaakt toen vice-voor
zitter Dick Boering van Ajax hem bij
het Amsterdam 704-toemooi vroeg
naar die vijf mille. Brom zei toen niets
van 5000 gulden te weten. Hij vond de
tijd nog niet rijp om ermee op de
proppen te komen, hij wilde het geld
in Wenen uitdelen, bij wijze van ver
rassing.
Laten we even aannemen dat dit
verhaal waar is, dan blijkt er om te
beginnen uit dat Cor Brom buiten het
bestuur om de gastheer van zijn ver
eniging een poot heeft uitgedraaid.
ongeweten voor spelers én Ajax-be
stuur, achter te houden.
De hoogleraar heeft zelf les gege
ven aan een groot aantal toptrai-
ners tijdens in samenwerking met
de KNVB georganiseerde cursus
sen. Hij gaf de trainers onderricht
in leidinggeven. „Eerst, in het begin,
hadden de trainers psychologie en
pedagogiek. Deze twee wetenschap
pen dienden ze in samen vier uur te
beheersen. Dat hebben we dus
maar veranderd”.
„Heel belangrijk bij meer bewe
ging voor ouderen is dat er sociale
relaties worden gelegd en in stand
blijven. Het geeft vaste punten in de
week. Je kunt weer zeggen: ik kan
donderdag niet, want dan moet ik
naar gymnastiek, het geeft struc
tuur aan je leven. En dat is heel
belangrijk in die levensfase”.
„En daarnaast is meer bewegen
natuurlijk heel goed voor je li
chaam, maar dat stel ik nog niet
eens voorop”.
„Oudere mensen vinden spelen in
het water heerlijk. Maar echt leren
zwemmen willen ze vaak niet eens.
Ze zijn helemaal niet meer op de
prestatie gericht. Prestatie is iets uit
een andere levensfase. Het pro
bleem is dat er te weinig zijn die met
oudere mensen in het zwembad
kunnen omgaan. Zwemonderwij
zers kunnen het niet, die moeten het
eerst nog leren. We zijn in een speci
ale commissie wel bezig dat te coör
dineren. Er zijn al zeven bewegings-
consulenten in het land. Maar dat
moeten er nog meer zijn, bovendien
ontbreekt er nog iemand die dat
weer landelijk coördineert”.
„De belangstelling en medewer
king is juist in bejaardentehuizen
vaak vrij klein. Er is bijvoorbeeld
We pikken er nog een van zijn
lievelingsonderwerpen uit: meer
bewegen voor oudere mensen. Over
dat onderwerp is de 67-jarige emeri-
tus-hoogleraar niet meer te stuiten.
„Je moet proberen een nieuwe
vulling te geven aan een nieuwe
periode in het leven van de oudere
mens. Daarbij past absoluut geen
geheven vingertje, zo van: en nou
moet je meer bewegen, want anders
krijg je deze of die ziekte. Nee, meer
bewegen moet zijn gericht op het op
een blije wijze contact leggen met
de buitenwereld”.
„Je hebt er ook gereedschap bij
nodig: een bal, een hoepel, water
bijvoorbeeld. Want de oudere mens
moet vooral op de buitenwereld zijn
gericht. Laat je iemand alleen maar
zijn been heffen, dan is hij op zich
zelf gericht, met zichzelf bezig. Dat
is niet goed”.
..aagnhmntifl hnn/t pnlaami Op mnnrj,
1979 schreef Jan Mulder onder de ope
ningszin: „Zou het volgende verhaal
tje waar zijn?” een stuk over de be
roemde voetbalclub A., die een oefen
wedstrijd speelde in een dorp in de
Achterhoek. R., de keiharde coach van
de club, zag de toeschouwers langs de
kassa stromen, en tien minuten voor
de aanvang van de wedstrijd tussen de
tweede klas-amateurs en de beste voet
ballers ter wereld riep R. het penning-
meestertje en zei dat er vijfhonderd
gulden bij moest, want anders wilden
de jongens niet.
Hij kon het geld aan hem, R., in een
envelop afgeven. De penningmeester
bracht de envelop, R. stak hem in zijn
zak en „de stervoetballers in het
kleedhokje waren nu allemaal gemas
seerd. Een van hen hoorde het voorval
buiten de deur gelooft u het?
lange tijd daarna. R. verdiende offici
eel ongeveer f300.000 per jaar bij A.
Dit is de hebberigste aller trainers.
Met de penningmeester verbazen wij
ons even over zoveel schaamteloos
heid. En zijn eigen spelers nog bedot
ten ook, die nietsvermoedend op een
tafel liggen en olie op hun benen
smeren”.
Tot zover de column van Jan Mul
der. Ik geloof het. Ik neem aan dat Cor
Brom het ook heeft geloofd toen hij
het las. Misschien heeft het hem wel
op een idee gebracht. Maar dan was
het wel heel onhandig om het geld niet
meteen te verdelen en nog een week in
zijn zak te houden, ook al is een week
korter dan de tijd gedurende welke
genoemde R. die vijfhonderd gulden in
zijn zak hield.
Tegenover die labiele indruk
staat dat de voetballers over het
algemeen veel voldoening in hun
werk vinden. Ze vinden het leuker
om te doen dan andere dingen, leu
ker dan gewoon werken. Trainin
gen vinden ze over het algemeen
helemaal niet leuk, vooral niet als er
geen bal aan te pas komt. Dan be
schouwen ze de training als werk en
niet als spel. Vooral amateurs, bij
wie dat ook is onderzocht, denken
er zo over. Prof. Rijsdorp: „Trai
ners van amateurclubs die een trai
ning geven waar geen bal aan te pas
komt, deugen niet voor dat werk”.
Het onderzoek onder de profvoet
ballers toonde aan dat ze de autori
teit van de coach aanvaarden, er
zelfs behoefte aan hebben. „Een
topsporter wil zijn terrein verklei
nen, hij vindt dat een ander maar
voor de rest moet zorgen. Hij be
paalt zich tot zijn prestatie”, aldus
prof. Rijsdorp.
paalde sportieve rituelen. „Ik ken
een hockeyclub waarvan de leden
verplicht zijn hun tegenstander na
de wedstrijd een kopje koffie aan te
bieden. De club heeft een potje
waar dat van kan worden betaald
als er iemand geen geld voor heeft.
Dat lijkt me een uitstekend ritueel.
Als je weet dat je iemand na de
wedstrijd iets zult aanbieden, zul je
hem niet zo gauw te lijf gaan, lijkt
me”.
„Het zou ook goed zijn de directe
tegenstander voor een wedstrijd
een hand te geven. Dat kan heel wat
ellende voorkomen. En dan niet een
hand waarbij je de andere kant
opkijkt of waarbij je je tegenstan
der twee vingers breekt, natuur
lijk”.
„Bij het amateurvoetbal zou het
gebruikelijk moeten zijn dat je met
je tegenstander na afloop een uur
tje in de kantine blijft praten. Dat
zou heel wat incidenten voorkomen,
vermoed ik”.
Het zijn de conclusies van maar
enkele van de studies die in Neder
land op sportgebied zijn verricht.
We lopen wat dat betreft achter bij
het buitenland. Prof. Rijsdorp:
„Maar het is niet alleen de schuld
van de wetenschap. Die bekommert
zich weinig om de sport, dat is waar,
maar het omgekeerde geldt ook. We
hebben in de onderzoeksraad van
de NSF wel eens wat onderzoeken
op touw gezet. Maar de sportwereld
is al gauw minder geïnteresseerd
als er niet zomaar een paar gouden
plakken uitrollen”.
„Een ander probleem is dat je
onderzoek op sportgebied vaak
multidisciplinair moet aanpakken:
er moeten wetenschappers van ver
schillende richtingen in samenwer
ken, en dat is moeilijk bij weten
schap, heel erg moeilijk”.
Prof. Rijsdorp: „Nee, psycholo
gen zijn er over het algemeen niet
erg in geïnteresseerd. Voor dat
werk zou je een agoog (algemeen
gedragswetenschapper) moeten
hebben, die aan een aantal voor
waarden voldoet. Hij moet de prak
tijk kennen, de stal hebben gero
ken. Hij moet verder geen laborato-
riumgeleerde zijn, maar hij moet
erop uit trekken. En hij moet de taal
van de sporters spreken, zodat hij
echt contact met ze heeft. Zo
iemand ken ik niet, niet in Neder
land tenminste. Aan ons instituut
zou er wel plaats voor ze zijn, maar
er is geen geld: het onderzoek be
perkt zich tot nu toe tot dingen waar
speciaal voor betaald wordt”.
onder de spelers heeft verdeeld, of dat
hij er pas veel later mee op de proppen
is gekomen.
Pas in Vrij Nederland lezen we dat
hij het geld op weg naar Wenen aan de
Ajax-bestuursleden Boering en
Brandsteder heeft overhandigd om
het onder de spelers te verdelen. Bo
vendien maakt Vrij Nederland het iets
aannemelijker waarom hij die 5000
gulden eerst heeft verzwegen. De spe
lers hadden een verhoging van de toe
gezegde vergoeding met honderd gul
den per gespeelde wedstrijd gevraagd
(Ajax, meldt Vrij Nederland, verdien
de ongeveer 95.000 gulden met die oe
fenwedstrijden tegen de noordelijke
amateurclubs) en het bleek Cor Brom
niet handig als het bestuur net op dat
moment van die 5000 gulden zou
horen.
Je kunt je daarbij voorstellen dat
Brom, die allang wist dat het bestuur
niet achter hem stond, via die 5000
gulden bovenop de eventuele verho
ging van de wedstrijdvergoedingen
een goede beurt wilde maken bij de
spelers, van wie hij zo volledig afhan
kelijk was geworden. Als hij die niet
te vriend kon houden, had hij immers
niemand meer te vriend bij Ajax.
De mededeling in De Telegraaf: „Bo
vendien lagen de jongens nog in de
clinch met het bestuur over de verde
ling van de premies”, is een wel heel
vaag argument om die 5000 gulden.
geen geld voor gymnastiek of
zwemles, of de leiding van het te
huis heeft er geen belangstelling
voor. Of er is een grote drempel
vrees. Dat is jammer hoor. Iemand
die op zijn 73e jaar voor het eerst
een zwembroek of een badpak gaat
kopen, dat is een hoogtepunt hoor,
dat is echt iets heel moois”.
„Je hebt wel veel goedwillende
leken die met oudere mensen aan
bewegen doen. Het is heel belang
rijk dat die er zijn, want ze doen het
met liefde, vaak. Maar het kan na
tuurlijk gevaarlijk zijn. Je moet met
oudere mensen geen onverhoedse
dingen doen. En je moet zien wan
neer ze moe worden, dan moet je ze
eruit pikken en zeggen: hou jij maar
even op. Dit jaar komt er een hand
boek op de markt voor mensen die
met ouderen aan gymnastiek doen.
Dat is alvast een begin”.
„Dit onderwerp krijgt te weinig
aandacht, daar ben ik van
overtuigd. Er is wel een nota ge
schreven door CRM, daar stonden
goede dingen in, alleen is er niets
van gerealiseerd. Ze weten daar
niet goed waar het onder moet val
len, onder bejaardenzorg of onder
recreatiesport. En trouwens, oude
re mensen komen ook niet zo erg
voor hun eigen belang op. Ze vor
men ook helemaal geen groep. Je
kunt Willem Drees toch niet in één
categorie onderbrengen met men
sen in een verpleeghuis”.
Voorhoedespelers
behoren tot de
labiele types
-■
-
Johan Cruijff eigenlijk een middenvelder.
