Zitting in Londen tot maandag verdaagd
Volvo-auto’s
moeten terug
Schade in VS
door Frederic
ongekend groot
s
it
Olie-experts rekenen op nieuwe crisis
Zinken Russische
atoomonderzeeër
door blad gemeld
Praag pakt weer
FBI geeft
leugens over
Seberg toe
Kennedy wil van
Carter krachtiger
economisch beleid
Na 22 jaar nieuw
Brits weekblad
dissidenten op
Protest Spaanse joden
tegen bezoek Arafat
„In Rusland 5 mln
dwangarbeiders
Lockheed wil
Dissident Joeri Orlov:
99
Weinig bekend over besprekingen
im
.toege- waterstof
4
w
I
r
I
7
r
t
l
1
1
JF
4
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 9
ZATERDAG
SEPTEMBER
1 5
-
I
4
f
ncert
chap
igen te
stenen
liet al
ingen
dingen
gehuis-
ij Mar-
If en -
lie ver-
/an de
idoost-
iiftig
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. Op de onder
handelingstafel van de confe
rentie over de toekomst van
Zimbabwe in Londen liggen
sinds gisteren drie voorstellen
voor een grondwet voor een
onafhankelijk Zimbabwe: een
Brits ontwerp, een ontwerp
van het Patriottisch Front, en
de huidige grondwet van 1979,
waaraan de delegatie van bis-
schop Moezorewa wil vast
houden.
F
7
Chili
P
I
I
I
V
F 4
X
Op Zimbabwe-top drie
ontwerpen-grondwet
maar
slacht-
i voor
tgroep
Neder-
i over
Tenge
in het
ismeti-
wordt
steeds
ensie,”
:en op-
lal” in
•storin-
aeester
Assen
ik ver-
j West
:ort ge-
organg
lorgen,
mten in
erugge-
JB toe-
lappers
hebben,
lijkheid
;k waar
ing van
Vmster-
menten
erimen-
teit van
oestem-
tagd en
beroep
>rig na-
de met
t Maag-
de Uni
te voor
de Pais
over de
ist. Dat
;ewezen
ie Raad
Xmster-
dat af-
eel van
ninister
de wet
Het Britse ontwerp, dat gisteren werd
gepubliceerd, houdt vast aan een gegaran
deerde vertegenwoordiging van de blanke
minderheid in het parlement, maar wil
overigens de feitelijke bevoegdheden over
het overheidsapparaat, het leger, de poli
tie en de rechterlijke macht in handen van
de zwarte meerderheid leggen.
Het ontwerp van het Patriottisch Front
voorziet niet in speciale privileges voor de
onthouden aan degenen die zich na de
illegale onafhankelijkheidsverklaring van
1965 in het land gevestigd hebben.
De delegatie van Moezorewa staat op
(Van onze redactie buitenland)
BOEKAREST Met de vaststel
ling, dat met een nieuwe oliecrisis
rekening moet worden gehouden, is
gisteren het tiende wereldoliecon-
gres in Boekarest afgesloten. Over
vier jaar zullen deskundigen uit de
hele wereld opnieuw hun ervarin
gen en opninies over de olieproduk-
tie en ollevoorziening in de wereld
uitwisselen. Want het staat vast dat
wij ook dan nog in het aardolietijd-
perk zullen leven, zo heeft George
Govier, voorzitter van de commissie
van wetenschappers die het pro
gramma van de conferentie heeft
opgesteld, gisteren gezegd.
De oliereserves zijn niet onbeperkt.
Daarom moet de mensheid vier doelein
den nastreven om zo verstandig moge-
de opperrechter zal benoemen. De presi
dent heeft als constitutioneel staatshoofd
slechts een beperkte betekenis, evenals
trouwens in de huidige grondwet.
De Britse voorstellen zullen waarschijn
lijk op sterk verzet stuiten bij de blanke
minderheid, die behoud van blanke con
trole over een aantal sleutelposities als
essentieel voor de stabiliteit van het land
beschouwt.
Het ontwerp van het Patriottisch Front
gaat meer in de richting van een presiden
tieel bewind. De president krijgt in deze
versie verstrekkende bevoegdheden met
betrekking tot benoeming en ontslag van
topfunctionarissen in het leger, de rech
terlijke macht en de ambtelijke dienst.
lijk met energie om te springen: bespa
ring op reeds ondekte oliereserves, het
bevorderen van technieken die geschikt
zijn om het percentage olie dat van reeds
bekende reserves gewonnen kan worden
te maximeren, het stimuleren van onder
zoek naar nieuwe oliereserves en de ont
wikkeling van alternatieve energie, al
dus Govier.
Govier liet er geen twijfel aan bestaan
dat energie hoe dan ook duurder zal
worden. Govier, die in Canada werkt als
deskundige op energiegebied, koestert
goede hoop dat in de toekomst de olie
winning uit leisteen en teerzanden een
belangrijke bijdrage kan leveren aan de
energievoorziening. Tegen de huidige
olieprijzen is de commerciële ontginning
van leisteen en teerzand echter niet ren
dabel.
De deskundigen waren het wat dit
betreft over het algemeen met Govier
De actrice pleegde eind augustus in
Parijs zelfmoord. Na haar dood beschul
digde een vroegere echtgenoot, de Fran
se schrijver Romain Gary, de FBI ervan
dat zij verantwoordelijk was voor de
geestelijke onevenwichtigheid die Jean
De bewezen oliereserves in de wereld
worden geraamd op circa 84 miljard ton.
Als het verbruik blijft stijgen in het
tempo van de laatste jaren zal deze voor
raad binnen afzienbare tijd uitgeput ra
ken. Per jaar wordt momenteel circa
drie miljard ton olie verbruikt. Het be
langrijkste olieproducerende land in de
wereld, Saoedi-Arabië, weigert om meer
te gaan produceren.
Met een nieuwe oliecrisis moet daar
om rekening worden gehouden.
NEW YORK (AFP). Senator Edward
Kennedy heeft gezegd dat hij geen belang
rijke verschillen van mening over het eco
nomische beleid van president Carter
heeft, maar dat hij van mening is dat die
politiek krachtiger moet zijn.
In een vraaggesprek met The New York
Times weigert Kennedy precies te zeggen
wanneer hij zal besluiten of hij al of niet
kandidaat van de Democratische Partij
voor het presidentschap wil worden. Hij
wilde slechts zeggen dat „tegen het eind
van het jaar of begin volgend jaar een
definitievere verklaring zal moeten wor
den afgelegd”.
De senator had kort geleden gezegd dat
zijn kandidatuur voornamelijk zou afhan
gen van de wijze waarop president Carter
in de komende maanden zou optreden om
de economische vraagstukken van het
land op te lossen.
Seberg ten slotte tot haar wanhoops
daad bracht. Het gerucht zou toentertijd
zo’n schok bij haar hebben te weeg ge
bracht dat zij een miskraam kreeg, aldus
Garv.
Gisteren is Jean Seberg onder veel
belangstelling ter aarde besteld op het
Parijse kerkhof Montparnasse. Onder
de aanwezigen bevonden zich naast haar
laatste vriend, Ahmed Hasni, ook haar
drie vroegere echtgenoten. Haar zoon
Diego woonde eveneens de plechtigheid
bij. Onder de vele acteurs die tegen
woordig waren, was Jean-Paul Belmon
do, haar tegenspeler in de film „A Bout
de Souffle”.
naamde „Samizdat-cahiers”, waarin Rus
sische dissidenten schrijven.
Alle mensen die in de Sovjet-Unie van
hun vrijheid zijn beroofd, moeten een of
andere vorm van dwangarbeid verrich
ten. Orlov noemt dit iets dat typisch is
voor het „reële socialisme met totalitaire
inslag”, zoals het „leger werklozen” dat is
voor het kapitalisme. Maar hij wijst erop
dat het totale aantal gevangenen in de
Sovjet-Unie tien keer zo hoog is als het
aantal gevangen in het Westen, hetgeen
hij verklaart uit de heersende levensom
standigheden.
Het overgrote deel van de veroordeel
den is gestraft wegens misdaden (geweld,
diefstal, etcetera) voor een niet onbelang
rijk deel begaan onder invloed van alco
hol. Als oorzaken voor het uitzonderlijk
hoge aantal misdrijven in de Sovjet-Unie,
noemt Orlov de afwezigheid van aflei
ding, waardoor de jeugd tot alcohol en
misdadigheid vervalt; de lage levens
standaard; het verlies van morele maat
staven; het ontbreken van informatie over
criminaliteit en het belang dat de staat
heeft bij instandhouding van een systeem
van dwangarbeid.
Het „onmenselijke principe” van herop
voeding in de kampen noemde Orlov als
laatste factor. „De kampen zijn scholen
van misdaad en -moraliteit, waar de mens
een wolf is voor de medemens. Speculatie
bloeit er vanwege het gebrek aan voedsel
en goederen en tussen mensen ontstaan
primitieve betrekkingen, want het leven is
sterker dan de leuzen”, zo schrijft hij. De
Sovjet-Unie is een geïndustrialiseerd land
dat een proletariaat in de primitiefste zin
des woords kent, aldus Joeri Orlov.
OSLO (DPA/AFP). In februari van
vorig jaar is, volgens een verhaal van het
Zwitserse blad Neue Zürcher Zeitung”,
een Russische atoomonderzeëer mogelijk
na een aanvaring, in de Noorse wateren
gezonken. De Noorse staatssecretaris van
Buitenlandse Zaken Johan-Jörgen Holst
heeft gisteren echter meegedeeld dat zijn
regering van niets weet.
In het verhaal van het Zwitserse blad
staat dat de onderzeeboot van de Russi
sche marine bij Tromsö in het noorden
van Noorwegen gezonken zou zijn na een
aanvaring met het Noorse vrachtschip
Utvik Senior. Dit schip verdween in een
storm op 17 februari 1978 met negen opva
renden. Pas enkele weken geleden werd
het wrak teruggevonden. Het vertoonde
tekenen van een aanvaring.
WENEN (UPI). Minstens negen dissi
dente rooms-katholieken zijn eerder deze
week in Tsjecho-Slowakije opgepakt. De
actie lijkt onderdeel van een nieuwe cam
pagne tegen kerkelijke functionarissen en
ondertekenaars van Charta 77. Dit is ver
nomen in kringen van dissidenten in
Wenen.
WASHINGTON (AFP/DPA). De
Amerikaanse federale recherche (FBI)
heeft gisteren erkend, dat zij het gerucht
in de wereld heeft gebracht dat de actri
ce Jean Seberg in 1970 zwanger was van
een negeractivist.
slingen
„Ned-
g-Kong
ivanke-
ihtelin-
icht, in
g naar
in de
'hileen-
nochet.
tuur en
•gezegd
van de
ep ver
deelde
nee op
Spanje is tot dusver ook het enige West-
europese land waar de leider van de Pa
lestijnse bevrijdingsorganisatie PLO voor
een officieel bezoek is uitgenodigd. Welis
waar is Arafat in juli in Wenen ontvangen
door bondskanselier Kreisky, maar die
bijeenkomst, vond plaats in het kader van
de activiteit van de Socialistische Interna
tionale. Ook Willy Brandt, voorzitter van
de Socialistische Internationale, nam aan
dat gesprek deel.
De PLO, die door de arabische landen,
de Organisatie van Afrikaanse eenheid en
de beweging van niet-gebonden landen al
is erkend als legitieme vertegenwoordiger
van het Palestijnse volk, lijkt zijn diplo
matieke inspanningen nu vooral op West-
Europa te concentreren. De Europese Ge
meenschap heeft zich al uitgesproken
voor de erkenning van de nationale rech
ten van het Palestijnse volk. De PLO
streeft nu naar erkenning als de enige
legitieme vertegenwoordiger van dat Pa
lestijnse volk.
Arafat arriveerde donderdag in Spanje
en heeft sindsdien gesproken met premier
Adolfo Suarez, minister van Buitenlandse
Hij vroeg de Spaanse regering onmid
dellijk diplomatieke betrekkingen met Is
rael aan te knopen. Spanje is het enige
Westeuropese land dat geen diplomatieke
betrekkingen met Israel onderhoudt. Die
situatie is een erfenis uit het Franco-tijd-
perk. Israel weigerde indertijd het regime
van Franco te erkennen en stemde ook
tegen toelating van Spanje tot de Ver
enigde Naties.
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. De joodse gemeen
schap in Spanje heeft gisteren krach
tig geprotesteerd tegen het bezoek
van PLO-leider Jasser Arafat aan
Spanje. Mauricio Hatchwell Toleda
no, voorzitter van de joodse gemeen
schap in Madrid, schreef in een open
brief aan premier Suarez dat het hem
zeer verwondert dat „onze regering
een lid van de PLO ontvangt, een
organisatie die internationaal bekend
staat wegens moorden op kinderen,
kapingen van vliegtuigen en bezettin
gen van ambassades”.
blanken, en wil het staatsburgerschap
ging bemoeilijken. Voor wijziging van de
ze artikelen zou nodig zijn dat tenminsze
70 procent van de parlementsleden voor
stemt.
Wijziging van dergelijke bepalingen in
de huidige grondwet is alleen mogelijk
met de stemmen van alle 72 zwarle leden
en van tenminste zes blanke leden, dus 78
procent.
Over de samenstelling van de diverse
commissies zegt het Britse ontwerp
slechts, dat alle bevolkingsgroepen hierin
„op passende wijze” vertegenwoordigd
moesten zijn. De Britten leggen een con
centratie van bevoegdheden bij de pre
mier, die het hoofd van de politie, de
bevelhebbers van leger en luchtmacht en
Deze schattingen zijn afkomstig van de
Russische dissident Joeri Orlov, die in mei
vorig jaar wegens anti-Russische-activi-
teiten tot de maximumstraf van zeven
jaar dwangarbeid en aansluitend vijf jaar
verbanning werd veroordeeld. Het artikel
waarin Orlov deze cijfers bekend maakt,
is uit het werkkamp Perm gesmokkeld en
gisteren in La Libre Belgique in Brussel
gepubliceerd.
Orlov werd opgesloten in een dwangar
beiderskamp in Perm in de Oeral. Hij
heeft daar een 20 pagina’s lang rapport
over het Russische strafsysteem opge
steld. Dit met de hand geschreven docu
ment werd toegespeeld aan Anthony de
Meeus, een van de uitgevers van de zoge-
het standpunt, dat de huidige grondwet
vereni aan a"e e*sen voldoet. Deze grondwet
sn kan
en het
gevolg
rf- Tijdens zijn bezoek aan Spanje begroette
PLO-leider Jasser Arafat een onverwachte be
zoeker: aartsbisschop Capucci van Jeruzalem,
die drie jaar in een Israëlische gevangenis heeft
gezeten. Capucci was veroordeeld wegens wa
pensmokkel voor de Palestijnen.
BURBANK (Reuter). De Amerikaan
se vliegtuigfabriek Lockheed heeft de
Verenigde Staten, Groot-Brittannië, West-
Duitsland en Saoedi-Arabië voorgesteld
een luchtvaartmaatschappij te stichten
die bij wijze van proef de motoren van de
vliegtuigen niet op kerosine maar op wa
terstof laat lopen. Voor dat experiment
zouden vier Lockheed Tristars kunnen
worden gebruikt.
De kosten om het project op gang te
brengen, schat Lockheed op 1,38 miljard
dollar (2,75 miljard gulden). De nieuwe
luchtvaartmaatschappij zou im te begin
nen vracht moeten vervoeren tussen de
VS, West-Europa en het Midden-Oosten
om te laten zien dat vloeibare waterstof
een brandstof is die kan worden gebruikt
in de plaats van de gebruikelijke kerosine.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. In de Sovjet-Unie moeten in totaal vijf miljoen mensen
dwangarbeid verrichten. Drie miljoen daarvan worden gevangen gehouden,
waarvan een groot maar onbekend aantal mensen dat wegens alcoholisme
wordt vastgehouden. De overige twee miljoen moeten worden gezocht bij
degenen die zijn verbannen.
LONDEN (UPI). In Engeland is voor
het eerst sinds 22 jaar een nieuw week
blad verschenen, Now Exclaimer ge-
naamt, dat gisteren voor het eerst te koop
werd aangeboden. De eerste editie be
stond uit 400.000 exemplaren.
De sponsor, sir James Goldsmith, die
ook het Franse tijdschrift l’Express uit
geeft, heeft meer dan 10 miljoen gulden
voor het bekend maken van het nieuwe
tijdschrift uitgetrokken, maar door een
staking van de commercie le televisie kon
dat medium er niet voor gebruikt worden.
Er is echter nogal wat bekendheid gege
ven door vraaggesprekken met sir James,
een levensmiddelenmagnaat, met verha
len over het werven van 69 meestal beken
de journalisten tegen salarissen die aan
merkelijk hoger liggen dan de gewoonte is
in Fleet Street. Hierover ondervraagd zei
sir James te vinden dat journalisten niet
genoeg betaald krijgen.
De eerste editie telt 142 bladzijden en
kost ongeveer twee gulden.
eens. Ook bestond overeenstemming
over de constatering dat er gaandeweg
steeds minder nieuwe oliereserves wor
den ontdekt. Maar de pioniers onder de
oliezoekers, zoals Michel Halbouty, me
nen dat nu pas de helft van de oliereser
ves op aarde is ontdekt. Er is nog 141
miljard ton olie te winnen, zo meent
Halbouty.
In de Labrador Zee, op honderd tot
150 kilometer ten oosten van Canada,
hebben geologen olievelden ontdekt met
een structuur die lijkt op de structuur
van de olievelden in de Noordzee. De
Canadezen laten zich terughoudend uit
over de vermoedelijke omvang van deze
oliereserves. Eerst moet er een moeilijk
en kostbaar onderzoek plaatsvinden, zo
zeggen de deskundigen, die overigens
wel vermoeden dat het om een belang
rijke nieuwe vondst gaat die de econo
mie van Canada ingrijpend kan veran
deren.
j een
tomen,
cachlo-
en op-
STOCKHOLM (AFP). Door een
montagefout moeten binnenkort 85.000
auto’s van het merk Volvo terug naar de
fabriek, zo is gisteren in Stockholm mee
gedeeld.
Een groot aantal modellen uit de series
242 en 260 van het bouwjaar 1979 heeft
een montagefout in het differentieel van
de achteras. Een woordvoerder van de
Volvo-fabriek zei dat het defect weliswaar
niet hoeft te leiden tot ongelukken, maar
dat het wel materiële schade kan veroor
zaken.
MOBILE (DPA). De schade die de
tropische wervelstorm Frederic met
windsnelheden tot 200 kilometer per uur
en vijf meter hoge golven aan de kusten
van Florida, Mississippi, Alabama en
Louisiana heeft aangericht wordt op min
stens 100 miljoen gulden geschat.
Tot dusver zijn negen doden geteld.
Honderden mensen zijn door rondvliegen
de wrakstukken gewond.
De wervelstorm is intussen naar het
noorden getrokken en is aanmerkelijk
geluwd.
President Carter heeft het rampgebied
gisteren bezocht en federale hulp toege
zegd.
Inmiddels zijn honderden plunderaars
op de verlaten winkels en huizen neerge
streken. In Alabama hebben politie en
Nationale Garde bevel gekregen na twee
waarschuwingsschoten, gericht met
scherp te schieten. Tot dusver zijn zestien
plunderaars in de kraag gepakt.
In het rampgebied zijn ongeveer een
miljoen huizen zonder elektriciteit. De wa
tervoorziening is uitgevallen en de levens
middelen in huizen en winkels bederven
omdat de koelkasten het niet meer doen.
Frederic is een van de zwaarste wervel
stormen die deze eeuw de VS hebben
getroffen. De vernielingen zijn nu veel
groter dan voorganger David tien dagen
geleden heeft aangericht.
geeft de 230.000 blanken (vier procent van
de bevolking) 28 zetels in het 100 leden
tellende parlement, en tot 1989 de feiteljj-
ke controle over leger, rechterlijke macht
en ambtelijk apparaat.
Met de introductie van deze drie voor
stellen is de conferentie na enkele dagen
van inleidende schermutselingen, in de
fase van het werkelijke onderhandelen
gekomen. Daarop wees ook de intensieve
diplomatieke activiteit achter de scher-
men, die gisteren goed op gang kwam. Zes
leden van Moezorewa’s delegatie, onder
wie ex-premier Ian Smith, hadden een
gesprek met de Britse minister van Bui
tenlandse Zaken lord Carrington.
President Julius Nyerere van Tanzania,
1 die ertoe heeft bijgedragen het Patriot
tisch Front aan de onderhandelingstafel
te krijgen, had gisteren een gesprek met
Robert Moegabe en Joshua Nkomo, de
leiders van het Patriottisch Front en met
premier Thatcher en minister Carrington.
Aan de conferentietafel zelf gebeurde
gisteren betrekkelijk weinig. De zitting
werd verdaagd tot maandag, om de dele
gaties gelegenheid te geven de verschillen
de ontwerpen in het weekend te bestude
ren. Volgens het Britse ontwerp zullen de
blanken hun greep op alle sleutelposities
in het politiek bestel moeten opgeven. In
de huidige grondwet hebben de blanken
de mogelijkheid om grondwetswijzigin
gen te blokkeren. Bovendien hebben zij
via speciale commissies de controle be
houden op het leger, het overheidsappa
raat en de rechterlijke macht in ieder
geval voor een periode van vijf jaar.
Het Britse ontwerp stelt een systeem
van algemeen kiesrecht voor met twee
kiezerslijsten. Blanken en zwarten zouden
gezamenlijk de zwarte parlementsleden
kiezen, en alleen blanken zouden blanke
parlementsleden kiezen. Met opzet heb
ben de Britten in dit stadium nog geen
aantal blanke parlementszetels genoemd.
Het document spreekt van een „y”-aantal
zetels en een „z”-aantal blanke zetels.
Voor bepaalde delen van de grondwet,
zoals de artikelen over de wetgevende
macht, de rechterlijke macht en het amen-
I deren van de grondwet, zullen speciale
waarborgen worden ingebouwd die wijzi-
Zaken Marcelino Oreja, de leider van de
Spaanse communistische partij Santiago
Carrillo en vooraanstaande leden van de
socialistische partij. Een onverwachte be
zoeker voor Arafat was aartsbisschop Hi-
larion Capucci van Jeruzalem, die drie
jaar in een Israëlische gevangenis heeft
doorgebracht na een veroordeling wegens
wapensmokkel voor de Palestijnen.
Een prominent conservatief politicus,
Fraga Iribarne, heeft een uitnodiging
voor een gesprek met Arafat afgewezen.
Over de inhoud van Arafats besprekin
gen is weinig meegedeeld. Ook over het
program van zijn bezoek werden, kenne
lijk uit veiligheidsoverwegingen, nauwe
lijks details verstrekt.
Intussen heeft de Amerikaanse bankier
David Rockefeller gisteren gezegd, dat
oprichting van een Palestijnse staat zal
bijdragen tot een oplossing van de proble
men in het Midden-Oosten, zo meldt al
thans het Koeweitse dagblad Al Anba. „Ik
ben er vast van overtuigd dat de proble
matiek in het Midden-Oosten niet opgelost
kan worden zonder de vestiging van een
Palestijnse staat. Ik meen dat de Westelij
ke jordaanoever daarvoor de meest ge
schikte en logische plaats is”, zo citeert
het blad de president-directeur van de
Chase Manhattan Bank.
Rockefeller zei tevens dat zijn bank niet
overweegt de financiële contacten met
Israel stop te zetten.
Tot dusver werd van oliereserves
slechts dertig procent gewonnen. De
Roemenen hebben nu nieuwe produktie-
technieken ontwikkeld, die bij bepaalde
reserves al geleid hebben tot een win
ning van vijftig procent van de aanwezi
ge olie. Ook hiervan kan de wereld in
belangrijke mate profiteren. Dat neemt
niet weg dat zich op korte termijn weer
een tekort aan ruwe olie kan voordoen.
’ais van
>lt orde -
\mster-
Univer-
s in te i
jks vliegen op
rv
