ig
aan vredesgesprek
Met ballon uit
DDR gevlucht
Amin nieuwe president Afghanistan
Felle kritiek
t
Geheimen
van H-bom
Arafat is tevreden
gepubliceerd
over Spanje-bezoek
Sherry-gebied
overstroomd
Bezetting van
Franse Airbus
Simpele oplossingen niet meer bruikbaar
g
Sarkis wil deelnemen
op premier
Bazargan
s U» l
Madrid pleit voor Palestijnen
Volgens Koeweits dagblad
„Embargo tegen
Vietnam opheffen”
1
11
I
Opvolgster
Else Mauhs
Caro van Eyck
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
1979
MAANDAG
1 7
SEPTEMBER
(Van onze redactie buitenland)
y
i
1
1
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. De leider van de Palestijnse bevrijdingsbeweging PLO,
Arafat, heeft zaterdag zijn driedaags bezoek aan Spanje beëindigd. Voor zijn
vertrek zei hij zeer tevreden te zijn over de resultaten van zijn besprekingen.
WASHINGTON. Het In
ternationaal Monetair Fonds
(IMF) voorziet een periode van
ernstige spanningen in de we
reldeconomie. De grote onze
kerheid die het huidige econo
mische klimaat kenmerkt is
volgens het IMF een niet mis
te verstane voorbode van die
spanningen. Het IMF zegt dit
in het jaarverslag over het
boekjaar dat eind april werd
afgesloten.
>9
i
door Nico Scheepmaker
TEHERAN (UPI/DPA/AFP).
Irans machtige sji’itische geestelijk
heid heeft gisteren weer een felle
aanval gedaan op premier Bazargan.
Een van Khomeini’s voornaamste as
sistenten drong zelfs aan op zijn af
treden.
(Van onze redactie buitenland)
MOSKOU/ISLAMABAD. De Af
ghaanse radio en televisie hebben gis
teren bekend gemaakt dat president
Noor Mohammed Taraki is af getre
den. Als reden gaf men „zijn slechte
gezondheid”. De 62-jarige Taraki
heeft ook zijn voorzitterschap van de
regerende Chalq-partij opgegeven.
Hij wordt als president opgevolgd
door de huidige premier, Hafizollah
Amin.
(Van onze redactie buitenland)
KOEWEIT-WASHINGTON. Het Koeweitse blad Al Watan meldt in zijn
editie van gisteren dat president Sarkis van Libanon de Amerikaanse
regering heeft meegedeeld, dat zijn land bereid is deel te nemen aan de
vredesbesprekingen voor het Midden-Oosten.
Ark
nota
I w
I
tnjfël
problemen economie
s;
De ballon was in het Oostduitse Poes-
President Taraki weg
vanwege gezondheid
JC.
IMF voorziet grote
Taraki is president van Afghanistan ge
weest sinds de omverwerping van het
regiem van president Daoed eind april
vorig jaar. Daoed kwam bij deze staats
greep om het leven. De Sovjet-Unie was
het eerste land dat het nieuwe bewind in
Afghanistan erkende.
Vanaf het eerste ogenblik van zijn be
wind had Taraki te maken met opstanden
in het noorden en het oosten van het land.
regering-Amin verwijderd. Volgens poli
tieke waarnemers kan het opzij zetten van
deze twee gevolgen hebben voor de hou
ding van het Afghaanse leger dat het al
moeilijk zou hebben met het vechten te
gen de mohammedaanse opstandelingen.
De rebellen hebben in een in de Pakis-
taande hoofdstad Islamabad gepubli
ceerd communiqué bekendgemaakt 32 of
ficieren van het Afghaanse regeringsleger
te hebben terechtgesteld, nadat een reli
gieuze rechtbank hen ter dood had ver
oordeeld. In 23 van de 29 Afghaanse pro
vincies zouden op het ogenblik hevige
gevechten woeden.
april
leren
ver-
isda-
i de
xtra
insti-
werk
n die
De tijd van simpele monetaire of fiscale
oplossingen voor economische problemen
in de wereld is volgens het IMF voorbij,
ondanks een aantal positieve ontwikkelin
gen in de eerste helft van dit jaar. De
inflatie en de werkloosheid bleven vol
gens het IMF te hoog. Het effect van de
maatregelen om beide problemen te lijf te
gaan was minder groot dan op grond van
overheid. Tot nu toe mocht alleen de staat
Israel land in bezette gebieden kopen.
de economische theorie mocht worden
verwacht.
De olieprijsverhogingen in de eerste
helft van dit jaar die eind juni leidden
tot het besluit van de Organisatie van
Olie-exporterende landen (OPEC) de olie
prijzen drastisch te verhogen heeft vol
gens het IMF aan de baten van het vorig
jaar gevoerde beleid aanzienlijk afbreuk
gedaan. Hierdoor moet onder meer onder
ogen worden gezien dat een flinke inzin
king van de economische bedrijvigheid
tot de reële mogelijkheden behoort.
Ontwikkelingslanden noch de indu
strielanden zijn volgens het Fonds te be
nijden. Het overschot op de lopende reke
ning van de betalingsbalans van de grote
olie-exporteurs wordt op basis van een
gemiddelde prijs van 20,5 dollar per vat
ruwe olie dit jaar op 43 miljard dollar
geschat; in de periode juli tot en met juni
volgend jaar op ruim 50 miljard dollar.
Als de olie-exporterende landen niet voor
De rijke landen moeten, als de OPEC-
uitvoer op het niveau van vorig jaar blijft,
dit jaar ongeveer 70 miljard dollar meer
voor hun olie gaan betalen. De ontwikke
lingslanden zouden per saldo vijf miljard
dollar meer moeten betalen. Ontwikke
lingslanden die helemaal niet over olie
beschikken moeten twaalf miljard dollar
meer gaan betalen. Ontwikkelingslanden
miljarden importeren wordt dit volgens
het IMF nog veel meer.
neck opgestegen. Bij de landing liepen
twee kinderen lichte verwondingen op.
PARIJS (DPA). Op het Parijse vlieg
veld Orly hebben 280 verbolgen passa
giers urenlang een Airbus van de binnen
landse maatschappij Air Inter bezet ge
houden, toen de bemanning wegens een
plotselinge staking niet wilde opstijgen.
Kort voordat het toestel naar Marseille
zou vertrekken, riep de bond van het
vliegend personeel zijn leden op, het werk
neer te leggen uit solidariteit met een
schoonmaakster die was ontslagen omdat
zij vier flessen sinaasappelsap zou hebben
gestolen. Woedende passagiers weigerden
echter de machine te verlaten en sloten de
bemanning op in de cockpit. Zij eisten
rechtstreeks naar hun plaats van bestem
ming te worden gevlogen.
die wel olie uitvoeren zullen volgens het
IMF ongeveer zeven miljard dollar extra
ontvangen.
Spanje de PLw gaan erkennen. Hij ver
klaarde dat de Spaanse regering alleen
staten erkent en geen organisaties.
Het Israëlische vakverbond Histradoet
en de Spaanse socialistische vakbond
UGT hebben in een gisteren in Madrid
gepubliceerde verklaring gepleit voor er
kenning van Israel door Spanje. De secre-
taris-generaal van de Histradoet was op
dezelfde tijd als Arafat op bezoek in Span
je. Dit land is de enige staat in West-
europa, die Israel nog niet heeft erkend.
Overigens heeft een woordvoerder van
de PLO dit weekeinde gezegd dat er geen
akkoord bestaat tussen Jordanië en de
PLO over vorming van een Palestijnse
delegatie voor vredesbesprekingen. Het
Arabische dagblad Al Mostaqbal had dit
vrijdag gemeld.
Dat worden dus nog een paar spannende
daagjes en slapeloze nachtjes voor een
handvol actrices. Hoe groot zou zo’n hand
vol evenzogoed nog zijn? Hoevelen zullen,
zonder het in de bus op weg naar een
schouwburg in het zuiden of oosten des
lands aan hun collega’s vertellen, ervan
dromen dat Caro van Eycks blik op hen is
gevallen? „Als ik hem krijg”, heeft eentje
gedacht”, dan beloof ik dat ik hem de
volgende dag meteen weer zal geven aan
mijn opvolgster!”. Als die dat dan ook
doet, dan kan elke Nederlandse actrice de
Theo Mann-Bouwmeesterring nog vóór
1981 een keer gehad hebben, dat lijkt wel
nivellerend, maar het is ook wel erg soli
dair en democratisch! Wie zal het worden?
Mary Dresselhuys, Myra Ward, Els van
Rooden? Of toch Ellen Vogel of Ank van
der Moer of Sigrid Koetse? Of Elisabeth
Andersen? Of Anne-Wil Blankers? Of ge
woon Annet Nieuwenhuijzen?
an de
en de
t doel
5 VOlgt
1 kun-
■nbare
jvoor-
pspro-
ande-
n het
leven.
rder
me-
issie
iden,
hap-
;eba-
•p en
n de
het
rvol-
1945
lat de
>r een
orden
mid-
ën op
ndere
heeft
liging
zater-
mene
Maar zo was Caro van Eyck niet. Zij
heeft haar keuze voor de volgende Theo
Mann-Bouwmeesterringdraagster bij de
notaris gedeponeerd, en het valt dan ook
te verwachten dat de executeurs testa
mentair nog deze week Caro van Eycks
opvolgster bekend zullen kunnen maken.
ten, is
indivi-
te, die
m, zou
deel-
ouden
j scho
ten le-
i een-
ideren
d zijn
tndere
in-tein-
>en.
it wel
•oting
Pais
>ek in
Een aantal Israëlische parlementsleden
en dagbladen eiste gisteren het onmiddel
lijke ontslag van legerchef Rafael Eitan,
naar aanleiding van de dit weekeinde be
kend geworden strafvermindering van
een jonge Israëlische legerofficier. De of
ficier was tot twaalf jaar veroordeeld we
gens het mishandelen en wurgen van vier
Libanezen tijdens de Israëlische invasie in
Libanon vorig jaar.
De Israëlische regering verwierp giste
ren het verzoek van vice-premier Jadin
het tijdens zijn afwezigheid genomen be
sluit om twee nederzettingen te vestigen
op de bezette Jordaanoever, opnieuw te
overwegen. Naar zijn mening zijn de vesti
gingen niet noodzakelijk uit veiligheids
overwegingen Jadin kreeg de steun van
minister Tamir van Justitie en minister
Katz van Arbeid.
Eén van de vluchters is vliegtuigmon-
teur. Hij zei om politieke redenen te zijn
gevlucht. „Naar Oostduitse maatstaven
gemeten hadden wij het daar best goed.
We hadden allemaal een huis en een
auto. Maar wij konden niet langer tegen
onze kinderen liegen en met de politieke
omstandigheden in de DDR leven”, al
dus de vliegtuigmonteur.
In december vorig jaar groeiden de op
standen uit tot een burgeroorlog. De re
bellen bestaan voornamelijk uit moham
medanen die zich verzetten tegen het Rus-
sisch-gezinde bewind van Taraki.
In Afghanistan zijn sinds vorig jaar
naar schatting enkele duizenden Russi
sche militaire adviseurs. De opstand
wordt met gebruikmaking van Russische
wapens bestreden. Taraki was vorige
week nog in Moskou bij president en
partijleider Brezjnjev op bezoek. De Af
ghaanse president was toen op de thuis
reis van de conferentie van ongebonden
landen op Cuba.
Zijn opvolger, de vijftigjarige Amin,
wordt gezien als een hard politicus die
zichzelf in de afgelopen jaren heeft om
hooggewerkt tot tweede man in regerings-
en partijhiërarchie. Binnen de Chalq-par-
tij zou tegenstand bestaan tegen Amin.
Een dag voor het aftreden van Taraki
waren bij een kabinetswijziging de enige
twee nog overgebleven militairen uit de
MADISON, WISCONSIN(AP) Een te
kening en de volledige tekst van een brief,
die volgens de Amerikaanse regering ge
heime gegevens bevat over de waterstof
bom, (H-bom), zijn gisteren afgedrukt in
een bijzondere editie van de „Madison
Press Connection”.
De brief, geschreven door computerpro
grammeur Charles Hansen uit Mountain
View, Californië, was zaterdagavond in
San Francisco inzet geweest van een kort
geding. De federale rechter Robert
Schnacke had het in Berkeley verschij
nende studentenblad, de „Daily Californi
an”, verboden het materiaal te plaatsen.
De „Madison Press Connection”, had ech
ter geen verbod gekregen.
Dit blad, dat normaal niet op zondag
verschijnt, kwam nu met een extra editie
van acht pagina’s, die voornamelijk aan
de brief van Hansen waren gewijd. De
redactie zei tot plaatsing van het materi
aal te zijn overgegaan als antwoord op
wat werd genoemd „regeringscensuur”.
Het materiaal bestaat uit een dwars
doorsnede van een waterstofbom en een
afschrift van een brief van Hansen, wiens
liefhebberij het is documenten over kern
wapens te verzamelen, aan senator Char
les Percy.
A Een van de twee uit Oost-Duitsland gevluchte gezinnen. Zij hielden zich tijdens hun vlucht vast aan de gastanks van de heteluchtballon.
Abol Hassan Ban! Sadr die eerder het
aanbod van Bazargan om tot zijn regering
toe te treden afsloeg, verklaarde dat de
Iraanse regering bezig is uiteen te vallen
en dat het nu tijd is haar door een andere
te vervangen. Bani Sadr, de belangrijkste
theoretische econoom van de Iraanse isla
mieten, verweet het overgangskabinet
van Bazargan dat het alleen maar experi
menteert en zonder duidelijke lijn regeert.
Bazargan sloeg onmiddellijk terug. Hij
verklaarde in een rede dat zijn regering
beroofd is van de macht om de problemen
aan te pakken waarmee het land worstelt.
Bazargan, die al diverse malen zijn ont
slag als premier heeft ingediend, maar op
last van Khomeini moet aanblijven, zei
gisteren dat zijn regering niet zal af
treden.
De Revolutionaire Raad, de hoogste in
stantie in Iran, heeft gisteren een wetsbe
sluit bekrachtigd, dat voorziet in een radi
cale zuivering van het Iraanse regerings
apparaat. Alle ambtenaren die gecollabo
reerd hebben met de „SAVAK”, de ont
bonden geheime politie van de sjah, zullen
ontslagen worden evenals „onbekwame
en immorele figuren”.
Else Mauhs stierf in 1959 op 73-jarige
leeftijd. Ze heeft de ring bijna 25 jaar in
haar bezit gehad, en verzuimde hem voor
haar dood door te geven of zelfs maar in
haar testament aan te geven aan wie ze
hem had willen geven, zodat er een com
missie aan te pas moest komen die de
Theo Mann-Bouwmeesterring op 17 no
vember 1959 aan Caro van Eyck toekende.
Deze meest begeerde toneelonderschei-
ding in Nederland heeft dus in 68 jaar
slechts drie tragédiennes gediend. In de
nacht van vrijdag op zaterdag is Caro van
Eyck aan de gevolgen van longkanker
overleden, een zeer pijnlijke ziektege
schiedenis, die zij volgens haar vriend en
buurman Henri Knap met grote moed,
zonder enige theatraliteit en sentimentali
teit, heeft ondergaan. Hoewel er van ver
schillende kanten bij haar op was aange
drongen haar opvolgster voor de Theo
Mann-Bouwmeesterring al bij haar leven
bekend te maken, heeft zij daar nooit
gevolg aan willen geven, niet omdat zij de
ring minstens zo lang als haar beide voor
gangsters in haar bezit wilde houden,
maar omdat zij er voor terugschrok de
ring aan veel actrices NIET te geven als zij
hem aan eentje wèl gaf. Van Else Mauhs
kon je je nog voorstellen dat zij er behan
gen inschepte tegenover de buitenwacht
de indruk te vestigen dat zij niemand de
eer waardig keurde dezelfde ring te dra
gen die Theodora Bouwmeester (zusje
van Louis) en zijzelf gedragen hadden,
want zo was ze wel, naar het schijnt. In
haar zojuist uitgekomen „Herinneringen”
schrijft de in 1976 op 99-jarige leeftijd
overleden actrice Jacqueline Roy aar ds-
Sandberg, hoe haar man Willem Roy-
aards voor zijn gezelschap ook enkele
gasten had gevraagd, onder wie Else
Mauhs. Ik citeer:
„Deze zeer geziene actrice liet zich
graag gelden. Ondanks haar talent hui
verde een directeur om met haar in zee te
gaan. Als de zaal uitverkocht was, leek het
of zij er een genoegen in vond om op het
laatste moment zich ziek te melden. Wil
lem wist dat en nam zijn voorzorgsmaat
regelen. Aan ons oude gezelschap wa£ al
lange tijd een jonge actrice verbonden, die
ons amuseerde met het nadoen van men
sen. Het was een pittig ding. Mijn man gaf
haar als understudy de rol te leren van
Prulletje. Hij vroeg haar of zij bereid was,
de rol van Else Mauhs op te nemen in
geval van plotselinge ziekte. Het was een
kolfje naar haar hand. Toen de première
kwam, met de pers in de zaal en Else
Mauhs speelde, zat ook zij in de zaal. Op
een zaterdagavond met een uitverkochte
zaal liet Else Mauhs het afweten. Enny de
Leeuwe stond klaar voor haar taak. Van
het toneel werd aangekondigd: „Door
plotselinge ongesteldheid van Else Mauhs
zal Enny de Leeuwe haar rol overnemen.”
Halen.donker! Niemand ging weg en
aan het slot een laaiend succes. „Bravo
Enny!”
Het belangrijkste probleem voor de
industrielanden is hoe zij deze olieprijs
stijging denken te kunnen verwerken. Het
IMF bepleit in het jaarverslag een „realis
tisch prijsbeleid” voor energie. Loontrek
kers die de aantasting van hun netto loon
als gevolg van de olieprijsstijging probe
ren te compenseren door loonsverhogin
gen, moet volgens het IMF de pas worden
af gesneden.
De overheid moet proberen de prijsstij
ging die het directe gevolg is van de olie-
prijsverhoging zoveel mogelijk te beper
ken. De economie zal volgens het IMF
worden gedwongen zich aan te passen aan
een vermindering van het aanbod van
duurdere energie.
Daarmee zijn de industrielanden vol
gens het IMF echter geenszins uit de
brand. Het IMF betwijfelt of de indu
strielanden zich tegen de gevolgen van de
economische recessie van de Verenigde
Staten kunnen wapenen. Als Amerika
niest wordt de wereld verkouden aldus
het Internationaal Monetair Fonds.
Bern-
3am-
rsier-
e van
■en in
r het
n het
nder-
arde-
>r het
sreld.
stelij-
2OM)
ïtieve
ractie
publi-
al een
elsbe-
Vol-
trege-
re en
beids-
JEREZ DE LA FRONTERA (AP).
Als gevolg van zware regenval zijn grote
delen van het beroemde wijngebied rond
Jerez de la Frontera in het zuiden van
Spanje blank gezet. De schade wordt ge
schat op tientallen miljoen guldens.
Meer dan driehonderd van de beste
sherrywijngaarden zijn verwoest. De
vrees bestaat dat de druivenoogst de ko
mende drie jaar maar half zo groot zal zijn
als normaal.
Vandaag over twee maanden zou het
precies twintig jaar geleden zijn geweest
dat Caro van Eyck (geboren op 27 novem
ber 1915 in Batavia) de Theo Mann-Bouw
meesterring toegekend kreeg door een
commissie, die daarmee een verzuim van
Else Mauhs goedmaakte. Else Mauhs had
deze ring op 7 maart 1934 uit handen van
mevrouw Mann gekregen, vijf jaar voor
de dood van Theo Mann-Bouwmeester,
die overigens 89 jaar werd. Theo Mann-
Bouwmeester zelf had de ring, als de
grootste tragédienne van haar tijd (ze
werd de Nederlandse Sarah Bernhardt
genoemd en speelde ook net als haar
Franse collega tot op hoge leeftijd jonge
tragische rollen), in 1911 ontvangen, en
had hem dus 23 jaar in haar bezit gehou
den voordat zij de tijd rijp achtte hem
door te geven aan de actrice die zij als de
grootste (na haar) beschouwde: Else
Mauhs.
Door het verstrekken van een warme
maaltijd en discussies met vakbondsver-
tegenwoordigers namen ongeveer 180
passagiers genoegen met een vlucht naar
Lyon om te proberen van daar Marseille
te bereiken. De hardnekkigheid van de
overgebleven luchtreizigers dwong de
maatschappij tenslotte hen met een speci
aal, kleiner toestel naar Marseille te
brengen.
MÜNCHEN (DPA). Acht mensen
uit Oost-Duitsland zijn met behulp van
een zelfvervaardigde hete-luchtballon
naar Beieren gevlucht. Gisterochtend
landden in Naila bij Hof in Beieren twee
echtparen met vier kinderen, in leeftijd
variërend van 5 tot 15 jaar.
Sarkis zou dit aanbod in aanwezigheid
van de Libanese minister van Buitenland
se Zaken Boutros hebben overgebracht
aan de Amerikaanse ambassadeur in Bei
roet. Volgens het blad, dat welingelichte
politieke kringen in Libanon aanhaalt,
heeft het Libanese staatshoofd als voor
waarde gesteld dat ook Jordanië deel
neemt aan de onderhandelingen. De Liba
nese premier Hoss is echter niet van de
stap van Sarkis op de hoogte gebracht, zo
schrijft het blad.
De Amerikaanse president Carter heeft
gisteren ter gelegenheid van het eenjarig
bestaan van de akkoorden van Camp Da
vid gezegd dat de Palestijnse autonomie-
besprekingen volgens plan verlopen „Ik
ben ervan overtuigd dat zij zullen slagen”,
aldus de president. De Egyptische presi
dent Sadat zei gisteren dat Egypte zal
blijven streven naar volledige autonomie
voor de Palestijnen. Hij noemde de auto
nomie „de eerste stap naar teruggave van
volledige rechten aan het Palestijnse
volk”.
De Israëlische regering heeft gisteren
met algemene stemmen Israëlische bur
gers gemachtigd land te kopen op de
bezette westelijke Jordaanoever en de
Strook van Gaza. Zij moeten hiertoe een
verzoek indienen bij de Israëlische
„Spanje heeft een zeer belangrijke rol te
spelen in het Midden-Oosten vanwege de
historische betrekkingen met de Arabi
sche wereld en omdat het spoedig zal
toetreden tot de Europese gemeenschap”,
zo zei Arafat in een gesprek met de pers.
Het Spaanse ministerie van Buitenland
se Zaken verklaarde dat Spanje op het
standpunt staat dat „vrede in het Midden-
Oosten niet kan worden bereikt zonder
een algehele „rechtvaardige en duurzame
oplossing, gebaseerd op de principes en
resoluties van de Verenigde Naties en op
de uitoefening door het Palestijnse volk
van hun onvervreemdbare nationale
rechten”.
Voor Arafat met verslaggevers sprak,
ontkende de Spaanse minister van Bui
tenlandse Zaken Oreja berichten als zou
■I*
WASHINGTON (Reuter). President
Carter moet opheffing van het Ameri
kaanse handelsembargo tegen Vietnam
overwegen. Dat zou kunnen bijdragen tot
een vermindering van de vluchtelingen
stroom uit Vietnam, want die wordt deels
veroorzaakt door economische ontberin
gen. Tot die conclusie komt een groep uit
het Amerikaanse Huis van Afgevaardig
den, die vorige maand in Azië het vluchte
lingenprobleem heeft bestudeerd.
De afgevaardigden menen ook dat de
besprekingen over het aanknopen van di
plomatieke betrekkingen tussen de Ver
enigde Staten en Vietnam moeten worden
hervat. Het ontbreken van diplomatieke
contacten belemmert een duurzame op
lossing van het vluchtelingenprobleem, al
dus de afgevaardigden.
