Nederlands-
Westduitse
vakbondsraa 1
Fiat-directeur
doodgeschoten
Burgerbewind voor bankroet Ghana
Bonn: DDR
schendt rechten
FAA: probleem
DC-9 is klein
Rapport bepleit
plutionium voor
kweekreactoren
Frans parlement
krijgt rapport
over kernmacht
Quakers: grote
nood Cambodja
Ook verzet tegen Dacko
achtergrond
van de mens
Nieuwe onthullingen bewust vertraagd
bij Rhoodie-proces
I
„Rivierenverdrag
Van Agt in Auschwitz
Nederlands parlementslid in Bern:
Beïnvloeding joodse opinie
lil
3
BINNEN- EN BUITENLAND
SEPTEMBER
19 7 9
2 2
2
*1
c
I
elicht
Ibank
szorg
idszorg
uggelo-
met 18
dan 10
innen
uders
mens
goed
eid om
Neder-
nbeleid
lucht te
reiding
eert de
aan de
lomie
hasj
ceerder
it heeft
lasj ge-
rde van
pakt in
rtonnen
zerstopt
politie
huur in
laar pe-
somstig
i in Rot-
ien niet
ZATERDAG
(Van onze redactie buitenland)
BANGUI/PARIJS. De bevolking van de Centraalafrikaan
se Republiek heeft gisteren uitbundig gereageerd op de afzet
ting van keizer Bokassa de Eerste. Enkele uren nadat diens neef
David Dacko zonder bloedvergieten de macht had overgeno
men, kwamen in de hoofdstad per vliegtuig twee compagnieën
Franse militairen aan om voor de handhaving van de orde te
zorgen.
afzetting Bokassa
r.ji
Feest in Bangui na
(Van onze redactie buitenland)
PRETORIA. Tijdens het proces tegen de voormalige Zuidafrikaanse
secretaris-generaal van het ministerie van Voorlichting Eschel Rhoodie dat
gisteren voor het Hooggerechtshof in Pretoria is begonnen, zijn nieuwe
aspecten naar voren gekomen van het voorlichtingsschandaal.
door de Franse admiraals Buis en Sangui-
netti.
Uit het defensiestuk valt af te leiden dat
?n vals
steeds
in de
at met
ast van
is ge
in. Het
elingen
enkele
casino
i crou-
oud en
1-jarige
n justi-
it voor-
:e bank
niddag
i Kerk-
zogehe-
erland,
neer te
erschil-
let een
[isteren
ërentie
Wiegel
ie raad
•rtoeft.
iliaanse
'erzocht
dringen
staat in
■stelling
van de
bonnen
15 sep-
■n meer
omloop
de hun
ssisten-
hebben
de be-
krijgen
tide tijd
van de
de Am-
nst ko-
niet de
ite op te
iriefpa-
tot een
betrek-
jeft nog
gekre-
ing van
ictie op
van de
ie enige
lerd.
r dat de
tot zo'n
Er was sprake van een Operatie David
waarvoor Eschel Rhoodie verantwoorde
lijk geweest zou zijn. De eerste getuige,
Abram Fourie, die een functie bekleedde
op het ministerie, onthulde het bestaan
van deze operatie die ten doel zou hebben
de Joodse opinie zowel in Israel als in
Zuid-Afrika ten gunste van de regering in
Pretoria te doen houden.
Foyrie verklaarde fondsen te hebben
verschaft voor honderd van dergelijke
projecten van Rhoodie. Als Rhoodie geld
nodig had dan verschafte men hem dat.
Hij hoefde zich niet te verantwoorden
voor het gebruik daarvan. „Alleen als het
om een aanzienlijk bedrag ging, laten wij
zeggen 100.000 rand (240.000 gulden), dan
moest men dat regelen met het hoofd van
de staatsveiligheidsdienst”.
Rhoodie is de sleutelfiguur in het schan
daal van het verstrekken van geheime
regeringsfondsen om het beeld van Zuid-
Afrika in het buitenland te verbeteren. Hij
verklaarde bij de opening van het proces
Begin juli wierp luchtmacht-luite-
nant Jerry John Rawlings het militaire
bewind van generaal Acheampong om
ver. Samen met hem wilden jonge offi
cieren, op het moment dat in het land
verkiezingen werden gehouden voor
een nieuwe burgerregering, met harde
hand de enorme corruptie bestrijden.
Rawlings nam harde maatregelen:
hij executeerde acht hoge officieren,
onder wie drie voormalige presiden
ten. Hij bracht de prijzen van levens
middelen, die in enkele jaren tijd met
ruim 300 percent waren gestegen, te
rug naar betaalbare niveaus en dreig
de iedereen die zich nog lager aan
smokkel en het vasthouden van voor
raden schuldig maakte, met het vuur-
peleton. De schrik kwam er behoorlijk
in. Plotseling was er weer van alles te
koop. De grenzen met de buurlanden
Togo en Ivoorkust werden scherp be
waakt en niemand waagde het meer
om grote voorraden de grens over te
brengen en te verhandelen tegen harde
valuta. Enkele maanden geleden spin
den grensbewakers finanbieel garen
bij dit gesmokkel. Hun commandant
sneuvelde dan ook voor het vuurpe
loton.
Dit veelal eigenmachtig optreden
van soldaten wekte ergernis bij de be
volking. Rawlings verbood daarop de
ze strafexpedities, maar de soldaten
zonnen op vergelding. „Als ze vermoe
den dat iemand geheime voorraden
heeft opgeslagen om hogere prijzen af
te wachten, leggen ze een stapel dyna
miet voor de deur en dan gaat de hele
santekraam de lucht in”, schreef een in
het land verblijvende Nederlander.
Kort na de executies van een aantal
officieren en de vroegere presidenten.
heeft Rawlings de kerkelijke leiders bij
zich geroepen. Zij bepleitten een stop
zetten van het bloedvergieten.
BANGKOK (UPI). Het is zeer ernstig
gesteld met de voedselsituatie en de medi
sche verzorging in Cambodja, hetgeen
zeer waarschijnlijk nog erger zal worden
als. er geen internationale hulp komt. Dit
hebben leden van een hulporganisatie van
Amerikaanse Quakers in Bangkok gezegd
nadat zij van een bezoek aan Cambodja
waren teruggekeerd.
De groep riep de Verenigde Staten op
200.000 gulden te sturen naar het door de
hongersnood getroffen land. Onderdelen
van het overheidsapparaat van de rege
ring van Heng Samrin worden blijkbaar
geleid door Vietnamezen, aldus leden van
de groep. Uit gesprekken met Cambod
jaanse en Vietnamese functionarissen is
hun gebleken dat het onwaarschijnlijk is
dat de Vietnamezen binnenkort uit Cam
bodja zullen vertrekken. Niettemin is de
groep van mening dat de nood van het
Cambodjaanse volk zo groot en dringend
is dat dit zwaarder moet wegen dan poli
tieke problemen.
In het telefoontje werd melding ge
maakt van een „proletarische terreurcam-
pagne tegen Fiat”. De aanslag was de
eerste terreuractie met dodelijke afloop
sinds twee maanden in Italië.
OLDENBURG-GRONINGEN (ANP).
In Oldenburg in de Westduitse deelstaat
Nedersaksen een Nederlands-Westduitse
vakbondsraad bijeengekomen in een op
richtingsvergadering. De ongeveer 60 le
den van de raad zijn,afgevaardigden van
de Federatie Nederlandse vakbeweging
(FNV) in Noord-Nederland en van de
Westduitse vakvereniging (DGB) in de
streek tussen de Weser en de Ems.
mische
chterd,
moeten
tl.
raar in
holieke
dit gis-
n inlei-
idering
I.
Hoe straks de nieuwe gekozen presi
dent, dr. HLlla Limann, de touwtjes aan
elkaar moet knopen, is voor iedereen
een groot raadsel. Toch blijkt uit alles,
dat de bevolking, tien miljoen, het mili
taire bewind meer dan zat is. Vooral
het corrupte bewind van generaal
Acheampong - in juli gefusilleerd -
heeft de eigen zakken gespekt ten kos
te van de bevolking.
waar de marktkoninginnen voor het
gehele land het systeem in handen had
den. Onverwachts verschenen grote
bulldozers en binnen enkele uren was
er geen markt meer. Een van de markt
koninginnen zette daarna woedend een
prijs van ongeveer vier miljoen gulden
op het hoofd van Rawlings.
De goederen die door de militairen
op de markt in beslag werden geno
men. werden tegen de vastgestelde
prijzen verkocht. Met dit incident steeg
het aanzien van Rawlings aanzienlijk
bij de bevolking. Toch was hij bang
voor criminelen onder de marktvrou
wen. Hij voelde zich zelfs verplicht
steeds op een andere plaats de nacht
door te brengen. Het was voor hem
daarom een uitkomst, de conferentie
van niet-gebonden landen op Cuba bij
te wonen, waar het land door zijn aan
pak weer een zeker aanzien verwierf.
De nieuwe president Limann krijgt
het niet gemakkelijk. Rawlings en de
zijnen vertrokken weer naar de kazer
ne in Accra, maar niet nadat zij Li
mann hadden duidelijk gemaakt dat
zij hem van daaruit in de gaten zullen
blijven houden. Hij heeft inmiddels
aangekondigd het anti-corruptiebeleid
van Rawlings te zullen voortzetten. De
tijd zal leren, of alle maatregelen van
Rawlings vruchten zullen afwerpen.
Vast staat wel dat de koers van de
Ghanese munt, de cedi, nog steeds te
hoog is. De Bank of Ghana hanteert
een koers van 1.75 cedi voor een dollar,
maar op de zwarte markt kost het geen
moeite 11 cedies voor een dollar te
ontvangen.
een aantal plannen ter uitbreiding en ver
sterking van de Franse strijdkrachten in
de afgelopen twee jaar tussen wal en
schip zijn komen te vallen. Aan de andere
kant zal een prachtige uitbreiding van de
atoombewapening ertoe moeten voeren
dat Frankrijk „kwalitatief op hetzelfde
kernmachtniveau komt te verkeren als de
Verenigde Staten en de Sovjet-Unie".
De in het plan voorgestelde verhoogde
defensieuitgaven betekenen tegelijkertijd
een bezuiniging op het personeelsbestand.
Deze bezuinigingen zullen doorwerken in
de salarissen en in de sociale voorzie
ningen.
Stoffelen heeft gisteren tijdens de Euro
pese ministersconferentie voor het na
tuurlijk leefmilieu in Bern gezegd, dat nu
bij miljoenen Europeanen het geduld
opraakt.
Het internationale rivierenverdrag gaat
verder dan het Rijnverdrag, waarbij al
leen de Rijnstaten zijn betrokken. Het
omvat alle internationale wateren in Eu
ropa, alsmede alle hierin voorkomende
verontreinigingen.
■deratie
uittre-
k pro-
Lo moet
len wat
mensen
uit het
zien als
vie we
■an wie
niet schuldig te zijn aan fraude en diefstal,
hetgeen hem ten laste is gelegd.
Waarnemers menen dat het proces te
gen Rhoodie een van de meest sensatione
le in de geschiedenis van Zuid-Afrika zou
kunnen worden. De verdedigers zijn blijk
baar van plan het gehele informatieschan-
daal nogmaals ter sprake te brengen. Zij
willen doör getuigen als Vorster, dr. Mul
der, de tegenwoordige minister-president
Botha, de minister van Financiën, Owen
Horwood, en andere belangrijke Zuidafri
kaanse politici als getuigen te dagvaar
den, bewijzen dat Rhoodie slechts een
onbelangrijk figuur was en niets anders
deed dan uitvoering geven aan de beslui
ten van de politici.
BONN (AP/Reuter). De Westduitse
regering heeft gisteren Oost-Duitsland be
schuldigd van schending van de mensen
rechten zoals neergelegd door de Ver
enigde Naties.
In een 57 pagina's tellend rapport, dat
aan de Bondsdag werd voorgelegd, zei
minister van Binnenlandse Zaken Franke
dat de schendingen de betrekkingen tus
sen de twee Duitslanden hadden ge
schaad.
Hij voegde daaraan toe dat de regering
van kanselier Schmidt zou doorgaan met
werken aan het verbeteren van de betrek
kingen met Oost-Duitsland en andere
communistische landen, omdat ontspan
ning „de mensenrechtensituatie in Euro
pa ook ten goede zal komen”.
De Oostduitse kranten hebben gisteren
bericht dat de regering van het land heeft
besloten dat de maximumtemperatuur in
kantoren en openbare gebouwen wordt
verlaagd tot twintig graden celcius en dat
de straatverlichting op secundaire wegen
wordt afgeschaft. Er wordt een nieuwe
commissie ingesteld die de naleving van
deze geboden gaat controleren.
De Oostduitse politie gaat het toezicht
op de maximumsnelheden verscherpen.
Vooral bussen en vrachtwagens zullen
nauwkeurig in de gaten worden gehou
den. Dit alles moet er toe leiden dat het
Oostduitse energieverbruik deze winter
wordt beperkt.
Stoffelen kreeg onverwachte steun van
de conferentievoorzitter, de Zwitserse
president Hürlimann. Deze zei blij te zijn
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. Het defensierapport van de
Franse regering, waaruit blijkt dat de
Franse kernwapenmacht over twee jaar
verdubbeld zal zijn en in de jaren negentig
nogmaals zal verdubbelen, is gisteren aan
het Franse parlement aangeboden.
Het komt op 2 oktober ter discussie. Uit
het rapport komt verder onder meer naar
voren dat de Fransen bereid zijn „de
solidariteit met de bondgenoten te hand
haven”, maar dat van een Frans-Westduit-
se kernmacht voorlopig geen sprake zal
zijn. Dit was kort geleden nog voorgesteld
Enkele weken geleden heeft Raw
lings getracht een einde te maken aan
de corruptieve handelingen van de
marktvrouwen. Het al tientallen jaren
fungerende systeem dat door de
marktvrouwen werd gehanteerd, is
voor niemand doorzichtig. De onge
kroonde marktkoninginnen beheersen
het systeem volledig. Rawlings kreeg,
wat hij ook probeerde, geen enkele vat
op het systeem. Daarop besloot hij de
immense grote markt in Accra, de Ma-
kola No. 1 Market, met de grond gelijk
te maken. Dit was de centrale plaats
woordiging van het toen nog onder Frans
bestuur staande gebied Oubangui-Chari,
een deel van Frans Equatoriaal Afrika, in
1958 werd dit gebied autonoom en twee
jaar later onafhankelijk onder de naam
Centraalafrikaanse Republiek.
In 1959 werd Dacko de opvolger van de
„vader” van de nieuwe staat, president
Barthelemy Boganda, die bij een
vliegtuigongeluk om het leven was geko
men. Dacko die een neef was van Bogan
da, zorgde voor goede betrekkingen met
Frankrijk en president De Gaulle.
Het duurde dan ook een maand voordat
Parijs na de staatsgreep in 1966 van de
toenmalige stafchef Bokassa diens be
wind erkende. Het zou aan De Gaulle te
danken zijn dat het afgezette staatshoofd
niet uit de weg werd geruimd. Tot algeme
ne verrassing benoemde Bokassa in 1976
Dacko tot zijn „persoonlijke raadsman”.
De laatste maanden zou hij echter meer
een „persoonlijke gijzelaar” van de keizer
zijn geweest.
De afgezette keizer arriveerde gister
avond op de Franse luchtmachtbasis
Evreux, ten westen van Parijs. Hij kwam
met een privé-toestel van het type Cara-
velle uit de Libische hoofdstad Tripoli.
Bokassa beschikt over vijf verblijven in
Frankrijk. Zijn voornaamste vrouw, kei
zerin Catherine, bevond zich tijdens de
staatsgreep in een kostbaar ingericht kas
teel in de omgeving van Parijs. De gewe
zen keizer is goed bevriend met president
Valéry Giscard d’Estaing die nogal eens
ging jagen in de Centraalafrikaanse Re
publiek.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG. Ghana, de vroegere
Goudkust in West-Afrika. krijgt ko
mende dinsdag 25 september voor de
derde maal sinds het land in 1957 onaf
hankelijk werd, een burgerregering.
Bijna tien jaar militair bewind heb
ben in dit grondstoffenrijke land een
dusdanige economische chaos aange
richt, dat het nu bankroet is. De Gha
nese staatsbank beschikt nog slechts
over 200.000 dollar (400.000 gulden) aan
harde valuta. De schulden in het bui
tenland zijn enorm.
De voorzitter van de DGB in Nedersak
sen Drescher en de voorzitter van de Ne
derlandse zusterorganisatie Bijes noem
den de oprichting van de zogenaamde
WENN-raad (Weser-Ems-Noord-Neder-
land) een gebeurtenis van „historische
waarde”. De taak van de interregionale
vakbondsraad is een bijdrage te leveren
aan de verbetering van de levensomstan
digheden in het hoordoosten van Neder
land en in het aangrenzende deel van de
Bondsrepubliek. Beide regionen hebben
met gelijksoortige problemen te makên.
WASHINGTON (Reuter). Een woord
voerder van het Amerikaanse federale
bureau voor de burgerluchtvaart FAA
heeft verklaard dat de eerste onderzoeken
uitwijzen dat er geen wezenlijke proble
men zijn met de DC-9-vliegtuigen. Deze
worden aart een onderzoek onderworpen
nadht een DC-9 van Air Canada maan
dagavond bij Boston de staartkegel
verloor.
Dit ongeluk werd vermoedelijk veroor
zaakt door spanningsscheurtjes aan de
achterkant van het toestel. Nadien wer
den deze aangetroffen in zes andere DC-
9’s van Air Canada en in een vliegtuig van
hetzelfde type van de KLM. Volgens func
tionarissen van de FAA heeft hun dienst
in de afgelopen vijf jaar meer meldingen
ontvangen van scheurtjes in de DC-9. De
ze deden zich altijd voor in oudere toes
tellen.
WENEN (Reuter). Internationale des
kundigen hebben „voorzichtig gepleit”
voor het gebruik in enkele landen van
plutionium in snelle-kweekreactoren. Dit
is gisteren in diplomatieke kringen in We
nen vernomen.
De aanbeveling, gedaan in een vrijwel
voltooid rapport waartoe de Amerikaanse
president Carter in 1977 het initatief nam,
betekent een tegenslag voor de Verenigde
Staten die tegenstander zijn van het win
nen van plutonium uit gebruikte kern-
brandstof, omdat plutonium ook voor
kernbommen kan worden gebruikt. Een
door Washington afgekondigd verbod om
in eigen land op die manier plutonium te
verkrijgen, geldt ook voor de landen die
voor hun kernindustrie afhankelijk zijn
van de technologie en de levering van
splijtstof van de VS.
Het rapport vormt de neerslag van een
studie, International Fuel Cycle Evaluati
on (INCEL), waaraan 500 experts uit vijf
tig landen hebben deelgenomen. De be
vindingen zijn inmiddels ter kennis van de
betrokken regeringen gebracht, waarna
in november het rapport officieel zal wor
den afgerond
(Van onze redactie buitenland)
BERN. West-Duitsland en Frankrijk vertragen volgens de Nederlandse
parlementariër Stoffelen, bewust de ondertekening van het Internationale
Rivierenverdrag. Het verdrag lag in 1974 reeds voor ondertekening gereed,
maar volgens Stoffelen proberen vooral de Westduitsers vanwege de grote
economische belangen, de zaak op de lange baan te schuiven.
met de vragen van Stoffelen en dacht uit
naam van alle aanwezigen te kunnen spre
ken wanneer hij de Westduitsers en Fran
sen verzocht zich voor ondertekening van
het verdrag gereed te maken.
Intussen heeft de Nederlandse regering
bekend gemaakt via een voorlichtings-
campagne de Franke bevolking duidelijk
te gaan maken welke gevolgen de vervui
ling van de Rijn voor ons land heeft. Men
hoopt dat de Fransen uiteindelijk bereid
zullen worden het Zoutverdrag, dat regels
stelt aan de lozing van afvalzouten door
de mijnen in de Franse Elzas te onderte
kenen.
De nieuwe machthebber die al eerder
president was totdat Bokassa hem in 1966
verdreef, had om Franse steun gevraagd
om de feestviering die gepaard ging met
plunderingen van winkels en overheidsge
bouwen, binnen de perken te houden. De
49-jarige Dacko noemde Bokassa die zich
tijdens de staatsgreep in Libië bevond,
„een despoot die schande en spot over het
land had gebracht”. Naar verluidt was
Bokassa naar Libië gegaan om met kolo
nel Kaddafi over een lening te praten, in
ruil waarvoor Libië een militaire basis in
zijn rijk zou mogen vestigen.
Volgens berichten uit Bangui hebben
alle leden van de regering, onder wie
premier Maidou, de zijde van de president
Dacko gekozen. Deze verzocht hun voor
lopig aan te blijven. Het land is weer een
republiek, zo is officieel medegedeeld.
De leider van de Bevrijdingsbeweging
van het volk van Centraal-Afrika, oud-
premier Patasse, heeft gisteren voor de
Franse televisie het vertrek geëist van de
Franse troepen uit zijn vaderland. Hij riep
voorts op tot een algemene staking tot hij
„binnen afzienbare tijd” in Bangui is te
ruggekeerd.
Patasse waarschuwde Frankrijk er
voor dat het het volk van de Centraalafri
kaanse Republiek geen leider moet op
dringen. In 1966 heerste er vreugde in het
land toen Dacko, die nu weer president is
geworden, werd afgezet als staatshoofd,
aldus Patasse.
De 49-jarige David Dacko ging na een
opleiding voor leraar in de politiek. In
1957 werd hij lid van de volksvertegen-
Wegens de executie van ex-president
Akoeffo, besloot Nigeria geen olie
meer te leveren. Na nog enig gepruttel
stond de grote raffinaderij in de haven
stad Tema dan ook definitief stil. Raw
lings was tot deze executie gedwóngen,
omdat een troep soldaten in de hoofd
stad Accra enkele honderden burgers
had gegijzeld. Als Rawlings geen exe-
cutiebevel voor Akoeffo zou afgeven,
zouden zij de gijzelaars om zeep hel
pen. Maar inmiddels lag de dreiging
van het stopzetten van de olieleveran-
tie bij Rawlings op tafel. Met het mes
van zijn eigen mensen op de keel, gaf
hij bevel tot executie, waarna de olie-
invoer werd stopgezet. Door bemidde
ling van de nu gekozen president Li
mann, is Nigeria overstag gegaan en
heeft beloofd weer olie te zullen
leveren.
TURIJN (AFP/AP). Een directeur
van de Italiaanse autofabriek Fiat, de 51-
jarige Carlo Chiglieno, is gisteren in de
directe nabijheid van zijn woning doodge
schoten. Via een anoniem telefoontje
heeft de beweging Prima Linea. die ver
want zou zijn aan de Rode Brigades, de
verantwoordelijkheid voor de aanslag op
geëist.
■■■«I
Premier Van Agt legde gisteren een krans bij een executiepiaats in het voormalige concentratiekamp Auschwitz, die nu fungeert als
monument voor de slachtoffers van de jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. De premier besluit dit weekeinde zijn reis door Polen met
een aantal niet-officiële bezoeken.
