Haagse Comedie met karakteristieke invulling Geleerde Vrouwen
door Beatles
Evenwichtig concert
door Arthur Ensemble
HJC viert feest met
geslaagde boottocht
Weinig kans op
VN concert
Amalia Rodrigues
kreeg hartaanval
Uitzonderlijke klasse
tijdens Chopin-avond
1
Muzikale originaliteit bij Kadens
Bewegingspoëzie vol verrassende ontwikkelingen
Vaudeville-show met Victoria Varenkamp
Franse schilderijen in Italië gevonden
Totaal theater
VLADO PERLEMUTER VERVING VASARY
ATT
HAARLEM Zaterdagmiddag kwart over vier werden de trossen
losgemaakt van de cruiseboot Ms. Kasteel Staveren. Half drie ’s
nachts pas meerde het schip af op zijn plekje aan het Spaarne. In de
tussentijd hadden aan boord tien-voornamelijk Haarlemse jazzforma
ties op drie dekken continu gespeeld. Geen kleinigheid dus, de
riverboatcruise van de Haarlemse Jazz Club die hiermee haar 30-jarig
bestaan vierde.
W
r
Menselijke
dwaasheid
□ns
bij Moliere
jJ- Scène uit Geleerde Vrouwen met v.l.n.r. Rick Nicolet, Lies Franken, Pieter Lutz, Maria Stiegelis en Anne-Marie Heyligers.
PIET RUIVENKAMP
Schoonheid en
humor in Penta
ven
danst
sla-
om-
rne-
ven
tv-
aid-
ase-
JOOST NIEMÜLLER.
ji
zal
den
lan
ter
de
ima
aus
gde
5de,
ier-
In Los Angeles zei impresario Dirk
Summers, die over de mogelijke hereni
ging van de vier met VN-functionarissen
olle-
iten
DEN HAAG. Toen Nederland druk bezig was zijn
rampjaar te overwegen, had Molière het waarschijnlijk
ook moeilijk. Met de titel van een zedenkomedie. Ten
minste, dat mag men aannemen. Hij bedacht „Les fem
mes savantes” en daarmee toonde hij dan dat niets
menselijks hem vreemd was, want waarom „Geleerde
vrouwen”? Als publiekstrekkertje waarschijnlijk en nog
meer om de aandacht af te leiden van andere zaken, het
bespotten van twee (mannelijke) tegenstrevers onder
meer. Hij bediende zich dan ook van het bekende „Elke
gelijkenis met bestaande personenom helemaal
gedekt te zijn. Dat enig opportunisme Molière niet
vreemd was, bewijst hij trouwens in de strijkages naar
het hof, die hij in dit blijspel Clitandre in de mond legt.
Goed, geleerde vrouwen komen in dit
stuk voor, maar zij gaan teloor in de
algemene spot, waarmee de blijspeldich
ter het menselijk soort bekijkt in zijn
schijnheiligheid, ijdelheid, berekening,
dweperigheid en meer van dat soort deug
den, En daar mogen mannen en vrouwen
gelijkelijk in delen.
De Haagse Comedie kwam dit week
einde met „Geleerde vrouwen” in de Ko
ninklijke Schouwburg en liet nog eens
ervaren, dat het niet gemakkelijk is Moliè
re uit zijn corset te rijgen. Guido de Moor
koos moedig in de richting van een tame
lijk realistische stijl, bewoog de bezetting
tot karakteristieke invulling, maar tot het
veroverende pleidooi voor de keuze nu,
raakte hij niet helemaal.
De meerwaarde die De Moor in de pro
grammatoelichting herkent in de ver
schuiving van maatschappelijke inzichten
vormen een wat krom alibi. Beter is: die
vroegere standpunten zijn bij velen ach
terhaald. Molière heeft voor zijn dagen de
vrouw wel een iets betere plaats willen
verschaffen dan zij kreeg; een feminist in
IMPERIA. Vijfenveertig schilderijen uit de 19e eeuw die vervaardigd zijn door
Franse meesters, zijn dit weekeinde in San Bartolomeo bij de stad Imperia aan de
Italiaanse Rivièra teruggevonden. In verband met deze zaak is een 22-jarige jongeman
aangehouden die de werken in zijn bezit had.
De handelswaarde van de doeken, die vermoedelijk uit Franse musea zijn gestolen,
bedraagt ongeveer 1,26 miljoen gulden.
LONDEN. Bij een juwelier in Londen is een Perzisch beeldje van goud ontvreemd
dat een waarde van circa een miljoen gulden heeft. Het beeldje, dat niet groter is dan
tien centimeter en een Perzische edelman in bentdracht voorstelt, is in de vijfde eeuw
voor Christus gemaakt.
Het is afkomstig uit de collectie Ernest Brummer en zou volgende maand in Zurich
worden geveild. Experts noemen de zeldzaamheidswaarde van het kleine object zeer
hoog.
NEW YORK (Reuter). Hoop dat de
Beatles na tien jaar weer samen zouden
optreden voor een concert voor de Viet
namese „bootvluchtelingen” verminder
de zaterdag in New York. De eerste be
richten over een mogelijke hereniging
van de idolen van de jaren zestig kwamen
vrijdag uit de Verenigde Naties waar een
woordvoerder meedeelde dat secretaris
generaal Kurt Waldheim zich zelf had
ingespannen voor deze zaak en via de
telefoon gesproken had met George Har
rison.
HAARLEM. In concertcaal Kadens
was deze zaterdagavond grote belangstel
ling voor het openingsconcert van het
nieuwe seizoen. Het Arthur Ensemble
verzorgde hier een programma van wer
ken die aan de meeste bezoekers onbe
kend zullen zijn geweest. Het voordeel
inzake originaliteit van repertoire volgt
ook eigenlijk altijd automatisch uit onge
wone instrumentale bezettingen. En zo
ligt dat ook met deze uit allemaal tame
lijk jonge musici; vijf blazers en een pia
nist, bestaande groep.
historie. L. Th. Lehman bleek er in de
vertaling in geslaagd de poëzie te laten
werken.
Het meeste bewondering had ik nog wel
voor het Peter ten Have Kwartet, dat
Af en aan liepen muzikanten met hun
instrumenten onder de arm om mee te
improviseren in andermans band. De or
ganisatie had dan ook de grootste moeite
alles binnen de perken van het vastge
stelde tijdsschema ie houden. Dat bleek
steeds net weer op het nippertje te lukken.
lopen. Wim van Rooy als de kwasterige
dichter dreigde even in het gat van een
dubbele bodem te vallen, maar kwam
niettemin tot een heel plastische engerd.
Hugo Maerten bleek de vinnigheid voor
een scherp woordenspel in zich te dragen
bij Molière’s credo: „Ik heb een lichaam
en een zielzij trekken samen op”. De
auteur wist geen goed slot. En dus liet hij
maar twee brieven opbrengen.
Het meest uitgesproken was dat het
geval in L’Heure du Berger voor blaas-
kwintet en piano, een driedelige composi
tie van Jean Fran<?aix: op en top Franse
toonkunst en dan nog wel met een vette
knipoog. Hierin waren alle ensembleleden
gezamenlijk te beluisteren en golfde de
muziek van de humoristische trekjes en
effecten, die in een samenhang van we
derzijds begrip werden uitgespeeld.
In de vierdelige sonate voor fluit, hobo,
klarinet en piano van Milhaud, speelden
En er was natuurlijk nog veel meer te
horen en te zien. De HJC mag terugblik
ken op een geslaagd evenement.
onder deze rommelige en vaak lawaaieri
ge omstandigheden de concentratie wist
te behouden tijdens het spelen van hun
zachte en kwetsbare jazz. Steeds op het
randje van de lasy-listening maar ook
steeds net niet daarover.
Wat de romantiek betreft, kwam alle
reerst Reinecke’s Trio voor hobo, hoorn
bijster interessant, maar door de veelheid
en afwisseling is het geheel best wel ge
nietbaar amusement.
de betreffende leden van het Arthur En
semble eveneens hun hoogste troeven uit.
LISSABON (AP). Amalia Rodrigues,
de vermaarde zangeres van het traditione
le Portugese lied, fado, heeft zich na een
hartaanval in het ziekenhuis moeten laten
opnemen, zo hebben woordvoerders van
het ziekenhuis zaterdag in Lissabon be
kend gemaakt.
De autoriteiten zeiden dat de 60-jarige
zangeres vrijdag werd opgenomen en in
middels weer aan de beterende hand is.
Victoria Varenkamp liet zich als zangë-,
res gelden in nogal uiteenlopende stijlen
en gezegd moet worden dat het haar daar
bij niet altijd even goed afging. Haar
enigszins vlak en vrij laag stemgeluid ging
in de gedeelten waarin ze begeleid werd
door een van de twee oude-stijl orkesten
nogal eens verloren in het grote geheel.
Het best kwam zij over in de oude-blues-
stukken, met bottleneck-gitarist Peter de.
Jong als begeleider.
naast de al genoemde zangeres de Lime
house Jazzband, de Minerva Jazzband,
presentator Joep Peeters, theatergroep
Caroussel, bluesgitarist Peter de Jong en
vocal groep Triola. Een hele lijst dus.
we-
in
mo
eien
for-
iga-
1.15
ier-
be-
;de-
liek
•ing
ond
van
:ing
2.20
'ug-
de
var
ied.
egd
en
van
es.
8.25
9.00
9.30
itief
iten.
11.00
ima.
leri-
litei-
0.45
Jeu-
Wis-
’0.45
Do-
>nte.
Bro-
ifor-
rsus
8.05
looi.
Pro-
laal.
■ten-
Lwis
ieke
Eveneens in het kader van de feestelijk
heden rond het dertigjarig bestaan van de
club werd vrijdagavond in het Haarlemse
Concertgebouw een vaudeville-show ge
bracht. Vaudeville was aan het begin van
deze eeuw een collage-achtige show, zoals
we die hedentendage terug kunnen vin
den in een vorm als totaal theater. Mis
schien is ze nog het best te vergelijken met
televisieprogramma’s zoals die door Mies
Bouwman en Willem Duys worden gepre
senteerd: een grapje, een spelletje, een
liedje. Elk onderdeel op zich is niet zo
AMSTERDAM. Dat Tamas Vasary zijn voor zondagavond in het Amsterdams
Concertgebouw geplande recital moest afzeggen, had als consequentie dat er een
optreden van haast historische betekenis voor in de plaats kwam. Vlado Perlemuter;
die de geest van zijn leraren Cortot en Moszkovski nog in de praktijk levend houdt,
speelde een hele avond Chopin.
Misschien was het wel extra interessant geweest om deze 75-jarige pianist te horen
in werk van Ravel, wiens oeuvre hij onder leiding van de componist heeft ingestu
deerd. En sommigen onder de vele concertbezoekers zullen wat dat betreft hun hoop
nog gericht hebben op de toegift. Maar ook daarin bleef het Chopin: de Nocturne opus
15 nr 1.
ieve
iten.
nse-
uhe-
•2.20
rom
own
aal.
ie.
EO-
rel-
ins,
i, in
ees
■fr Scène uit Penta danst met Arnold Goores.
(Foto Chariot Missing).
de zwaartekracht bij het uit zijn even
wicht hangen aan een buizenconstructie
met schuine vlakken en dat een tapnum-
mer zich adembenemend ontwikkelt tot
een verrassend spel met blikjes in allerlei
maten.
Vanaf woensdag is Penta deze hele
week nog te zien in het Shaffy Theater, op
14, 15 en 16 oktober gaat de groep naar
Dublin en in november drie dagen naar
Arezzo. Vermoedelijk pas in december
komt Penta in de Toneelschuur, die da
tum moet nog worden vastgesteld. Gezien
de opbouw van dit stuk zal de voorstelling
tegen die tijd zich zeker nog verder ont
wikkeld hebben zodat we er verlangend
naar mogen uitkijken.
Het koele dekor met duizend nogelijk-
heden werd ontworpen door Tom van den
Haspel, de muziek werd verzorgd door
Ben van der Linden.
CONRAD VAN DE WEETERING
Het luisteren naar jazz vraagt nogal
enige flexibiliteit. Je kunt er dan ook
maar het beste vanuit gaan dat je je niet al
te vast moet instellen op wat er op het
programma staat. Ook nu weer bleek dat
op te gaan. Zo was het trio Bill Arensma
geen trio maar een kwintet, bleek de naam
Swinging Organ Sounds te slaan op een
jam-formatie zonder organist en was Si
mon Planting kennelijk de enige aan
boord met een contrabas, want juist hem
zag je in de meest uiteenlopende groepen
steeds weer opduiken.
Zangeres Victoria Varenkamp was de spil waaromheen alles draaide tijdens de vaudeville-show
in het Haarlemse Concertgebouw.
Het geheel stond aangekondigd als ’Een
Soort Vaudeville Show’ dat de vraag op
roept waarin dit gebeuren dan zou ver
schillen met de authentieke Vaudeville
shows van zo’n zestig jaar geleden. Twee
duidelijke verschillen dringen zich op. Al
lereerst had de vroegere Vaudeville-show
duidelijk het amusementskarakter dat nu
door de televisie is overgenomen; niet om
echt naar te kijken en te luisteren (het
ging tenslotte niet om Kunst’) maar als
terloops vermaakmedium waar doorheen
gepraat mag worden. In de entourage van
het Concertgebouw, waar bijvoorbeeld
niet gerookt en gedronken mag worden
tijdens de voorstelling, krijgt zoiets heel
andere proporties. Het tweede verschil
was (en het een en ander hangt natuurlijk
samen) dat het geheel in Haarlem een
duidelijke programma opbouw had met
verschillende terugkerende acts, die op
elkaar afgestemd waren en met zangeres
Victoria Varenkamp als spil waar het
allemaal om draaide. Die acts waren
had gesproken, dat Harrison hem een
toezegging had gedaan en dat Paul
McCartney en Ringo Starr ook genegen
zouden zijn op te treden. Hij probeerde in
contact te komen met John Lennon. Maar
vertegenwoordigers van McCartney had
den gezegd dat de berichten volkomen
onjuist waren.
De Beatles, die multimiljonair zijn,
maakten in 1967 hun laatste concert-toer-
nee en gingen in 1970 uiteen nadat opna
men gemaakt waren voor een laatste
album.
Deze sonate van de zich in de ontstaan
stijd van dit opus nog in impressionisti
sche klankschilderingen uitdrukkende
componist, kreeg speciaal wat het sterke
openingsdeel aangaat, een vertolking
waarin de diverse timbres in eenheid ver
smolten tot het door Milhaud bedoelde,
irriserende en orkestraal getinte coloriet.
Cecilia Oomes, Jan Kouwenhoven,
Ernst Karten, Eddy van Dijken en Guus
Dral bespelen respectievelijk de fluit, ho
bo, klarinet, hoorn en fagot in het Arthur
Ensemble, waaraan Neville Schafer als
pianist eert vaste basis verscahft. Zij allen
musicieren alhoewel hun technisch en ar
tistiek niveau onderling nog wel verschilt
en het ensemble nog wat ols in de huid
blijkt te zitten waar het op uitdiepen van
de expressie aankomt steeds op verant
woorde wijze, waardoor er in het samen
spel vaak een eenheid van vertolkingska-
rakter ontstaat.
Heel bedreven spelprestaties over de
hele lijn: Rick Nicolet als Henriette tussen
twee huwelijkskandidaten niet alleen
maar de lieve onschuld. Lies Franken
excelleerde met een juweel van een ouwe
vrijster, Pieter Lutz was een mooie suf
ferd, die zich door zijn bazige vrouw (An
ne-Marie Heyligers) onder de voet liet
den dop werd hij daarmee nog niet. Hij
hield zich op de vlakte en de spot in de
richting van geleerde vrouwen
overheerst. In het stuk bewijzen zij trou
wens als geraffineerde katten hun gelijk
toch wel te kunnen halen, misschien juist
wel vanuit een minderheidspositie. Zo is
het ook altijd geweest
Hans Christiaan ontwierp een aardige
aankleding, die echter in zijn wat be
dompte kleuren tegenwerkte dat er een
meer ironiserende afstand ontstond tot de
Zeker de moeite waard was Scales, het
nieuwe huisorkest van de HJC met zijn op
John Coltrane en Dexter Gordon geïnspi
reerde bebop, voornamelijk gekenmerkt
door spanningsvolle saxofoonsoli van
Fred Leeflang en leider Bob Rigter.
Het populairst bij het publiek was de
vocalgroep Triola (vier dames en een heer
op ukelele) die een weliswaar perfecte,
maar vrij inhoudsloze parodie maakt op
oude-stijl zanggroepjes, gebracht in knap
pe aankleding(aanvankelijk als dikke da
mes, later opgeschminkt als negers) en
vlekkeloze choreografie.
De techniek is op de leeftijd waarop
deze Franse musicus van Poolse afkomst
thans is gekomen, natuurlijk niet meer
wat ze was. Daarop zal iedereen voorbe
reid zijn geweest. En al bleek dat ook
inderdaad het geval te zijn, zoiets sluit nu
eenmaal het wonder van de meest sugges
tieve en aangrijpende weergave niet uit.
Dat is in de geschiedenis vaak genoeg
bewezen.
Waar je moeilijk op voorbereid kon zijn,
was het zonder adempauzes aaneenrijgen
van alle frases in de ter opening gespeelde
Polonaise in fis-klein opus 44, die door de
combinatie van een wat weinig exact gere
aliseerd notenbeeld en een nogal opval
lend gebrek aan reliëf, bij de kenners een
zekere schrikreactie zal hebben opgele
verd.
Insiders weten dat Vlado Perlemuter
wegens nervositeit zo ongeveer de helft
van de pianistische trefzekerheid die
hij op besloten bijeenkomsten en cursus
sen tentoonspreidt op zijn concerten
verliest en mede daardoor in de marge
van zijn bedoelingen inzake de interpreta
tie terecht komt
Met de ervaring van de polonaise in het
achterhoofd, baarde het vooruitzicht van
de geprogrammeerde twaalf Etudes opus
25 beslist enige zorg. Maar merkwaardig
genoeg trad er en dart nog wel speciaal
in de meest virtuoze van deze stukken (de
octaven-etude daargelaten) een overwicht
op de materie in, waardoor aan elk van
deze composities een sterk eigen karakter
kon worden verleend.
En in de vier Ballades die Perlemuter
voor het gedeelte na de pauze bewaarde,
kon deze bejaarde kunstenaar zichzelf
nog het zuiverst uiten. Intussen was wel
duidelijk geworden, dat er aan de voor
dracht van alle door hem gespeelde wer
ken een bijzonder kernachtige visie ten
grondslag ligt, waarbinnen nog volkomen
eigen detail-opvattingen waarneembaar
zijn.
En het heel speciale aan de vertolking is
wel dat alle voorkomende momenten van
onzekerheid inzake het partituurgetrou-
we beeld, in een geheel worden geïnte
greerd dat in elk geval op de meest na
tuurlijke manier zijn spanning behoudt.
Waarmee ik niet wil suggeren dat de pia
nistische standing waaraan Perlemuter
zijn internationale roem dankt, tot het
verleden behoort. Zeker niet. Want met
name de als vanzelfsprekend uit de ex
pressie ontstane klankkleur, was in zijn
vertolkingen zowel artistiek als technisch
vaak nog buitengewoon treffend.
En waar de technische realisatie aan de
zwakke kant mocht zijn, bleef de onderlig
gende emotie zo duidelijk in het waarne-'
mingsveld aanwezig, dat de nooit frag
mentarisch overkomende episodes op de
meest boeiende wijze, tot een ademloos
beluisterd totaal, werden gebundeld.
JOHAN VAN KEMPEN
Het programma-aanbod was redelijk
gevarieerd. Van de elektrische blues van
de New City Blues Band, via de bebop van
Scales, de feestmuziek van Jazz-O-Matic
Four, het jaren dertig geluid van de Roa
ring Seven Jazzband tot de jazzrock van
het trio Bill Arensma. Avantgardistische
jazzgroepen waren echter nergens te
horen.
en piano opus 88 in goede klankverhou
dingen aan bod, waarbij de wat plichtma
tig overkomende hoornpartij de genuan
ceerder intenties van hobo en piano ech
ter in het algemeen enigszins nivelleerde.
Gevoelsintensiteit en hartstocht zijn über
haupt elementen die in het ensemble nog
verder tot ontwikkeling gebracht moeten
worden.
Reinecke is overigens direct al in het
eerste deel te herkennen door een min of
meer persoonlijke schrijfwijze, die on
danks z’n uitgesponnenheid zeker heel
aantrekkelijke kanten heeft. Von Herzo-
genberg daarentegen als tweede ro
manticus in dit programma vertegen
woordigd met een vierdelig kwintet voor
hobo, klarinet, fagot, hoorn en piano
bleek juist in zijn beste momenten een
uitgesproken Brahms-epigoon.
Mede door de evenwichtige uitvoering
van dit kwintet opus 43, betekende de
muziek van deze zo ongeveer vergeten
componist overigens juist een bijzonder
interessant onderdeel van dit duidelijk
door het publiek gewaardeerde concert.
JOHAN VAN KEMPEN
Maar veel belangrijker is, dat dit spel
voortdurend de aandacht weet vast te
houden en op bepaalde momenten zelfs
fascinerend wordt, op andere ogenblik
ken ronduit humoristisch is en dan weer
een uiting van pure schoonheid.
Hoewel het stuk nogal traag op gang komt
met allerlei tangovariaties, die in de uit
voering van zondagavond, die ik bezocht,
wel wat te langdradig werden, wist vooral
Hennie Konings hierbij, door het alleen
maar aandachtig toekijken, toch een vol
doende intrigerend element toe te voegen
om de zaak spannend te houden. Dit begin
zou winnen door het schrappen van een
aantal loze herhalingen bijvoorbeeld in
het spel met openende en sluitende gor
dijntjes.
Dit zou vooral gunstig zijn omdat alles
wat er daarna gebeurt een grote vlucht
neemt en bijzonder verrassend is in steeds
weer nieuwe ontwikkelingen. Het zou dan
ook zonde zijn alle surprises hier al weg te
geven aan eventuele volgende bezoekers.
Daarom beperk ik me ertoe te vermelden
dat Tjitske Broersma schitterend is als
ballerina met te korte flodderbenen; dat
Arnold Goores prachtig is in zijn spel met
AMSTERDAM. Met een uur bewe
gingspoëzie bracht Penta dit weekeinde
zijn nieuwste produktie „Penta danst”
uit in het Shaffy Theater. De voorstelling
is volgens de beste tradities van deze
groep ontstaan uit de gezamenlijke fanta
sie van de zes leden, die zich deze keer
lieten inspireren door alles wat maar
dans mag heten. Deze produktie is ge
maakt in opdracht van het Shaffy Thea
ter met als voorwaarde, dat hij overal
moet kunnen staan. Door het gebruik van
vijf uitermate beweeglijke zetstukken
van rijdende aluminium buizenconstruc-
ties en een belichting door zes losse TL
buizen en een halogeenlamp is de produk
tie totaal onafhankelijk van bestaand
licht geworden en past op vloeren van
zeven bij zeven meter en meer.
