Optimistische kijk van
5
Warschau op Madrid
F
2
P;
H
Damiate Pers
IJmuider Courant
*2
NOTITIES
OVER:
4
M
t
01
i
I
I
U:
:S.
S
R
Bf
18
E3I
1
PAKISTAN
IRANj^
AFGHAN ISTAN/orte^
<:/ir°PoeÖ
i
Aandacht voor
rechteloosheid
g
5> Een groepje oorspronkelijke Australiërs met speren en boemerangs maakt zich op voor een inlandse dans.
tactische ternwapens werden opge-
I
1
|9Ï65
300:
0
ha"
A.KASjMlft
Moimano
oWahnai
Farrahj
O USSR
CHINA
Roedbor
JNDIi
I
I
■ir Afghaanse militair
ft Hafizullah Amin
ft Mohammed Taraki
147,50
I
x^ijjFoizgbad
KoendoezrX
i
r
i
j
i
i
i
i
i
De machtsgreep van Hafizullah
Amin lijkt op het eerste gezicht
nauwelijks belangrijke gevolgen
te hebben voor Afghanistan. Be
kend is immers, dat Amin al tij
dens het kortstondige bewind van
president Noer Mohammed Tara
ki (in april vorig jaar aan de
macht gekomen, vorig weekeinde
door premier Amin aan de kant
gezet) in feite de lakens uitdeelde.
Toch is Amins coup meer dan een
paleisrevolutie; zijn kan beslis
send zijn voor de strijd tussen de
Afghaanse regering en de islamiti
sche opstandelingen.
Amin maakt er geen geheim
van, dat hij de rebellen nog harder
zal aanpakken dan zijn voorgan
ger. De opstandelingen koesteren
een intense haat tegen de nieuwe
president, die onder Taraki behal
ve premier ook minister van De
fensie was, en als zodanig de mili
taire operaties leidde. Nu hij
staatshoofd is geworden en in zijn
machtsuitoefening door niemand
wordt gehinderd, fungeert hij
voor de opstandelingen als dè ex
ponent van het regiem in Kaboel.
Amin staat bekend als een mee
dogenloos man. Alles wijst erop,
dat zijn optreden het verzet zal
aanwakkeren. Tot nu toe verliep
de opstand weinig gecoördineerd.
Zijn vastbeslotenheid de opstand
de kop in te drukken met alle
middelen waarover hij beschikt,
kan er gemakkelijk toe te leiden
dat de opstandelingen hun onder
linge verdeeldheid (gevolg van het
feit dat zij behoren tot verschillen
de, rivaliserende stammen) voor
lopig overwinnen. Daarmee kan
de strijd in een beslissend stadium
komen.
Enkele weken geleden toen de
strijd heviger was dan ooit, leek
het erop, dat de Afghaanse rege
ring de koers zou gaan verleggen.
Moskou, militair en economisch
de steunpilaar van het bewind, het
weten dat de politieke basis van
ringscommissie in 1973, schonk het
beoogde effect.
deze lezing, daarop hebben beslo
ten, Taraki af te zetten.
De nieuwe president staat be
kend als een dogmaticus. Hij is
niet van plan de ingrijpende her
vormingen die onder zijn voor
ganger zijn ingezet, te temperen.
Ongetwijfeld spelen bij het ver
zet tegen het regiem ook verlan
gens naar zelfstandigheid en auto
nomie voor sommige stammen en
schappijen, nog steeds onverdroten
voortgaat (Queensland), zij het dat
de schijn van legitimiteit nadrukke-
lijker aanwezig is.
De aborigines zullen zich pas vol
waardige en berechtigde Austra
liërs kunnen voelen als de eisen
door hun voorman, Les Malezar on
langs nog eens geformuleerd, zijn
gerealiseerd.
Die eisen komen er in het kort op
neer, dat de aborigines een deel van
de nationale begroting krijgen toe
gewezen; jaarlijkse percentages uit
de opbrengsten van mijnbouw, vis
serij, de jacht en bosbouw in Aus
tralië en het recht dat geld te ge
bruiken om een eigen gezondheids
zorg, onderwijsvoorzieningen, huis
vesting en werkgelegenheid op te
zetten.
De minst geprivilegieerden in de
Australische maatschappij willen
na twee eeuwen onderdrukking en
rechtsverkrachting, eindelijk eens
wat terug van die grote koek die
hun indertijd is ontstolen.
Hoelang Amin het in zijn nieu
we rol in Afghanistan zal uithou
den, valt moeilijk te voorspellen.
De Poolse regering, zo zet Nowak
uiteen, hecht bijzonder grote waar
de aan het vraagstuk van de Euro
pese veiligheid, omdat dit vraag
stuk direct verband houdt met de
veiligheid van Polen zelf. Het kern
punt van de problematiek wordt in
de ogen van Warschau gevormd
door de Duitslanden en de Polen
achten het een zaak van levensbe
lang dat via de slotacte van Helsin
ki, de verdeling van Duitsland blij
vend is vastgelegd (het artikel over
de onschendbaarheid van de gren
zen). Recente oproepen tot hereni
ging van de twee Duitslanden wor
den in Warschau dan ook met enige
bezorgdheid geregistreerd. Nowak
legt er de nadruk op dat in Madrid
een herhaling van Belgrado kan en
moet worden voorkomen. In de
Spaanse hoofdstad mag naar zijn
zeggen geen plaats worden inge
ruimd voor propagandistische en
ideologische discussies, en hij wijst
daarbij met name naar het optre
den in Belgrado van de Amerikaan
se ambassadeur Goldberg die open
lijk de zaak van individuele dissi
denten in de Sovjet-Unie aan de
orde stelde.
De Poolse regering is optimistisch
gestemd over het welslagen van de
vervolgconferentie over de Europe
se veiligheid die volgend jaar in
Madrid wordt gehouden. Ondanks
het uitblijven van duidelijke voor
uitgang in Belgrado, wat ook in
Warschau als ’n fikse teleurstelling
is ervaren, geloven de Polen dat
Madrid enige vooruitgang te zien
zal geven, mits deze conferentie ge
degen wordt voorbereid.
Het lot van de Australische indianen, de aborigines, door
Ton Nillissen.
De toekomst van Afghanistan onder de leiding van een
nieuwe sterke man, door Jan de Roos.
De Poolse hoop met betrekking tot de Europese veilig
heid, van onze redactie buitenland.
I
I
1
I
I
Bodorzai
OS-.
DIRECTIE Damiate Pers b.v.
Mr H. C van der Mije
HOOFDREDACTIE
Jos L Lodewijks
E. Konlng
WEG
km
iMandal,
oz
G
vid
voc
gar
cor
dia
ble
pre
een
ten
B
zijr
ger
tap
der
spe
mo
ind
acl
ma
tik!
gee
me
als
I
koi
ha;
Da
clu
F
wa
als
VO(
tar
de
vr<
nis
I
do
oni
wa
mc
kei
de
He
va:
sei
ga;
br
da
be
ne
he
rei
str
i.
ge\
mo
hot
déc
me
wil
TVrMIllN D A<1
Veel blanke Australiërs realiseer
den zich eigenlijk toen pas voor het
eerst wat hun mede-continentalen
was aangedaan en vooral ook hoe
weinig verbetering hun lot in al die
jaren had ondergaan.
Toch bleef het werkelijk effect van
die schokgolf in de publieke opinie
gering. Onder meer had en heeft
dat te maken met het feit, dat abori
gines na twee eeuwen van onder
drukking, weinig of geen vertrou
wen meer hebben in blanken, ook
niet nu ze zeggen te komen om te
helpen.
Bovendien speelt, het verbod voor
blanken om zich te bewegen in de
reservaten van de aborigines zon
der speciale toestemming, ook een
rol.
Ofschoon duidelijk is, dat het
beeld van de aborigines en van hun
verleden bij de blanke Australiër
langzaam aan het veranderen is, is
het illusoir te menen dat op de korte
Een complicerende factor in het
geheel vormt buurland Iran, dat
zich steeds verder ontwikkelt tot
een theocratie en waarvan mag
worden verwacht, dat het niet on
genegen zal zijn op een bepaald
ogenblik de geloofsgenoten over
De massa van de Afghaanse be
volking zag en ziet in deze politiek
een bewijs voor het anti-islamiti-
sche karakter van het regiem, een
bewind dat marxistisch of com
munistisch wordt genoemd. Daar
bij wordt verwezen naar de steun
van de Sovjet-Unie, die miljarden
uittrok voor hervormingspro
gramma’s en duizenden technici
en militaire adviseurs naar Afgha
nistan stuurde.
Het begint er op te lijken, dat
verbetering van het lot en herstel
van de rechten van de oorspronke
lijke Australische bevolking, de ab
origines (letterlijk de autochtonen),
in Australië, weerklank begint te
vinden in brede lagen van de
blanke bevolking.
Aanwijzing daarvoor is onder meer
een paginagrote advertentie die on
langs in een groot aantal Australi
sche dagbladen is verschenen en
waarin 90 bekende Australiërs, on
der wie een Nobelprijswinnaar, op
roepen tot het sluiten van een
overeenkomst met de aborigines,
welk akkoord deze oudste bevol
kingsgroep in haar rechten moet
herstellen en waarin ook „herstel
betalingen" moeten zijn voorzien
voor al het geroofde land en bezit.
Premier Fraser betuigde na het
verschijnen van de advertentie zijn
instemming met het voorgestelde.
In een brief het de bewindsman
weten „alle partijen” te willen uit
nodigen voor een nationale confe
rentie om met de aborigines te spre
ken over een ontwerpverdrag, „ten
minste als zij dat ook willen”, aldus
Fraser.
En zo lijkt dan na bijna 200 jaar
eindelijk iets fundamenteels te ge
beuren voor een groep mensen die
op een maar al te bekende wijze
door blanken is vervolgd, rechte
loos gemaakt en vermoord.
Hoe gruwelijk de Britse kolonisa
tors vanaf 1788 onde de aborigines
hebben huisgehouden, wordt wel
licht het best geïllustreerd met het
feit, dat pas in 2000 het aantal abori
gines weer het peil zal hebben be
reikt van eind zeventienhonderd.
In de afgelopen tweehonderd jaar
werden er velen uitgeroeid door
westerse ziekten die door de bezet
ters werden meegebracht en waar
tegen de autochtonen geen enkel
verweer hadden, er werden strafex-
Die gevechten woeden al tien
maanden in alle hevigheid en vor
men een acute bedreiging voor het
bewind in de hoofdstad Kaboel.
Naar verluidt hebben de opstan
delingen de helft tot driekwart
van Afghanistan (ongeveer 16
maal zo groot als Nederland) in
handen.
■KAIBER
PAS'-'-
De Poolse regering beseft dat de
kwestie van de mensenrechten (de
„de derde mand” van de slotakte
van Helsinki) ook in Madrid gevoe
lig zal liggen, maar naar haar me
ning lopen de ideeën van Oost en
West over de mensenrechten niet
ver uiteen. Er is slechts sprake van
een verschil in interpretatie van het
begrip. In het Westen denkt men
voornamelijk aan politieke en bur
gerrechten, in het Oosten legt men
de klemtoon op economische en so
ciale rechten (zoals bijvoorbeeld het
recht op arbeid). Volgens Nowak
blijven de mensenrechten welis
waar ’een handicap’ voor Madrid,
maar hij ziet de laatste tijd toch een
toenadering tussen de interpreta
ties die in Oost en West worden
gehanteerd. Het gevaar dat er enige
negatieve invloed op Madrid zou
uitgaan van de vastzittende MBFR-
besprekingen in Wenen acht men in
Warschau slechts denkbeeldig. We
liswaar kan de militaire situatie in
Europa niet worden losgezien van
het vraagstuk van de Europese vei
ligheid, ’maar in Madrid zijn toch
andere problemen aan de orde dan
bij de Weense MBFR-besprekm-
gen’, aldus Nowak.
BamianL
KABOEL
BUREAU:
Redactie en administratie:
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden
postbus 18, 1970 AA IJmuiden
tel redactie: 02550-15389
na kantoortijd: 02208-3577
tel adm.: 02550-15437 en 16450
postgiro: 273107
telex: 41866
ADVERTENTIES:
telefoon 023 - 31 90 53
GROENTJES:
gerubriceerde advertenties, uitsluitend
telefoon 023 - 31 92 72
ABONNEMENTEN:
- bij vooruitbetaling -
per maand
per kwartaal
per post
per jaar
per post
losse nummers
buitenland
per kwartaal
BEZORGKLACHTEN
maandag t/m vrijdag van 18.30-19 00 uur
zaterdags van 11.30-12.30 uur
Uitsluitend telefoon: 02550-10519
voor Santpoort: 023 - 31 90 53
Oudeweg 12-14, Haarlem
tel 023 - 31 90 53
moest komen aan met name het
uiterst wrede optreden van Amin.
Volgens een correspondent van
het Franse persbureau AFP
wordt in Kaboel een verband ge
legd tussen deze opdracht en de
coup van Amin. Taraki zou ervan
overtuigd zijn geraakt, dat de in
vloed van zijn premier en minister
van Defensie aan banden moest
worden gelegd. Amin zou volgens
In het Oostblok laat men conse
quent de ’b’ (balanced - evenwich
tig) uit de benaming van de bespre
kingen weg. (omdat er geen sprake
zou zijn van eisen tot ’evenwichtige’
troepenvermindering in Centraal-
Europa). Ook de groeiende be
zorgdheid in het Westen over de
installatie van de Russische SS-20 -
raket (een mobiel projectiel met
drie krachtige kernkoppen) wordt
in Polen niet gezien als een directe
bedreiging van de veiligheidsbe-
sprekingen in Madrid. Nowak meent
dat deze Westerse Bezorgdheid
enigszins overdreven is, temeer
daar juist in West-Europa de eerste
tactische ternwapens werden opge
steld. Naar zijn mening is er van een
’tactisch evenwicht’ sprake als je
aan de ene kant de SS-20 hebt en I
aan de andere kant de (Amerikaan- I
se) Pershing-II-raket en de Cruise-
raket.
Ook dit kan het verzet alleen maar
groter maken. In april vorig jaar
werden in Afghanistan maatrege
len genomen, die voor het islamiti
sche, sterk traditionele en feodale
Afghanistan een diepe en onver
wachte ingreep betekenden in het
economische, maatschappelijke
en religieuze leefpatroon. De feo
dale bovenlaag werd aangepakt
door een landbouwhervorming,
waarbij de grootgrondbezitters
land moesten afstaan aan bezitslo-
ze boeren. Deze abrupte verande
ringen leidden niet alleen tot ver
zet van de kaste der grootgrond
bezitters, ook veel boeren wilden
zich niet schikken in de dwang
waarmee dit gepaard ging. De ma
nier waarop de landbouw werd
hervormd, het tempo waarin dit
moest gebeuren en de dwang
maatregelen die daarbij werden
gehanteerd, kunnen typerend
worden genoemd voor werkwijze
van het Afghaanse bewind: wel
licht vol goede bedoelingen, maar
met weinig oog voor de tradities
en gevoeligheden van land en be
volking. Met andere maatregelen
ging het al niet anders. Het beleid
gericht op de emancipatie van de
vrouw ondervond evenmin veel
steun in het land. De bruidsschat
werd verlaagd tot een miniem be
drag; de sluier moest verdwijnen
en er kwam een verbod op ge
dwongen huwelijken.
regio’s (met name die in de grens
streken) een rol.
Ook wordt het verzet gestimu
leerd door de wijze waarop de
regering afrekent met tegenstan
ders. Bombardementen met na
palm en martelingen op grote
schaal worden daarbij niet ge
schuwd, zoals blijkt uit het woens
dag gepubliceerde rapport van
Amnesty International.
14,80
42,60
56,50
167,70
220,50
0.75
aborigines
termijn veel ten goede voor deze
achtergestelde bevolkingsgroep zal
veranderen.
Waar is, dat de blanke Australiër
steeds bewuster wordt ten aanzien
van de aborigines, waar is dat deze
vervolgde groep op steeds meer
sympathie kan rekenen, maar ook
waar is, dat diezelfde blanke nog
erg merkwaardige denkbeelden
over de aborigines koestert, en hun
vaak dezelfde ondeugden toedenkt
als in West-Europa aan kleurlingen
of zwarten worden toegeschreven.
Maar nog veel belangrijker is, dat
zich van veel van de oorspronkelij
ke woongebieden het kapitaal heeft
meester gemaakt, omdat die gebie
den vruchtbare gronden bevatten
of rijk waren aan delfstoffen. En
men behoeft geen kenner van ’s we
relds hebzucht te zijn, om te besef
fen dat geen macht ter wereld de
aborigines die grond zal kunnen
teruggeven. Waarbij overigens
moet worden aangetekend, dat de
verdrijving van de aborigines van
hun grond door mijnbouwmaat-
De Poolse regering was naar zijn
zeggen niet onverdeeld gelukkig
met het verloop en de uitkomst van
de conferentie in Belgrado. Het re
sultaat was in haar ogen ’uiterst
bescheiden’ omdat er geen ’inhou
delijke vooruitgang’ werd geboekt.
Toch waren er volgens Nowak wel
enkele positieve punten te constate
ren en hij wijst daarbij met name
op de zogenaamde vertrouwenwek- I
kende maatregelen zoals die in de
slotakte van Helsinki zijn neerge-
legd. Deze vertrouwenwekkende
maatregelen betreffen onder meer
de aankondiging over en weer tus
sen NAVO en Warschau-Pact van
grote militaire oefeningen, het uit
wisselen van waarnemers en het
aankondigen vooraf van grote troe
penverplaatsingen. Niet dat deze
minder belangrijke punten voor de
Poolse regering voldoende zijn als
basis voor optimisme ten aanzien
van Madrid, maar ze weerspiegelen
de wil aan beide kanten om het
begrip Europese veiligheid geleide
lijk aan wat inhoud te geven. En
juist deze wil zal, naar het oordeel
van Polen, in Madrid meer gestalte
kunnen krijgen.
pedities tegen ze gehouden, weer
andere aborigines gingen ten
gronde aan alcohol of stierven aan
door de blanken vergiftigd graan.
En tot nog niet zo lang geleden
waren jachtpartijen van blanken
tijdens welke niet op dieren maar
werd gejaagd, niet ongewoon.
Pas in 1973 kreeg de Australische
bevolking zwart op wit wat er gedu
rende 200 jaar (vanaf 1788 toen de
eerste Britten op de Oostkust land
den) met de autochtonen was uitge
haald. Een citaat uit het toen ver
schenen tweede rapport van abori
ginal Land and Rights Commission:
„de blanke kolonisten en hun naza
ten hebben geleidelijk de beste
stukken land in bezit genomen en
vaak met gruwelijke oorlogen en
misdadige slachtingen, de autochto
nen verdreven naar de meest on
vruchtbare en woeste delen van het
land en soms zelfs de woestijn inge
jaagd. In de uithoeken en meest
onherbergzame oorden, wonen nu
zo’n 160.000 autochtonen (dat waren
er in 1788 nog 300.000 T.N.)
die nog altijd op soms gruwelijke
wijze zijn blootgesteld aan meedo
genloze klimaatsomstandigheden,
natuurrampen, honger, uitputting
en totale afwezigheid van medische
verzorging”. Aldus het rapport van
de door de toenmalige socialistische
regering Whitlam ingestelde com
missie.
Dit jaar nog maakte een parle
mentaire onderzoekscommissie be
kend, dat de kindersterfte onder de
aborigines nog altijd drie tot vier
keer zo hoog is als onder de blanke
Australiërs, dat bloedarmoede bij
na 20 keer zo veel voorkomt en dat
ook het cijfer van infectieziekten
beduidend (12 keer) hoger is.
In het rapport wordt verder gespro
ken over depressies, suikerziekten,
alcoholisme, zaken die onder de ab
origines zeer hoog scoren. Publika-
tie van het rapport van de rege-
het regiem in Kaboel moest wor
den „verbreed”, kennelijk met de
bedoeling een politieke oplossing
te vinden voor de strijd in Afgha
nistan. Een nederlaag voor het Af
ghaanse bewind zou immers di
recte schade betekenen voor de
strategische belangen van de Sov
jet-Unie. Tijdens een bezoek aan
Moskou zou Taraki te verstaan
zijn gegeven, dat er een eind
'Baghlon
J’oel-i KhoemriY
Jabal-oes-Siraj
^Dzjelaldood
SoW^
Ojaiworo ^Ghazni,
^Mozor-i-Sierif?^
Sjibarghan
Hoibak
Deze mening werd vorige week
verwoord door Jerzy Nowak, onder
directeur van het departement voor
Politieke Planning en Studies van
het ministerie van Buitenlandse Za
ken in Warschau. Nowak heeft deel
uitgemaakt van de Poolse delega
ties naar Helsinki en Belgrado en
vertegenwoordigt zijn land tevens
bij de MBFR-besprekingen (weder
zijdse troepenvermindering) in
Wenen.
^^«=ttKandohar
SpSjamolan
Amins coup geen paleisrevolutie
