IRA OVER BRITTEN NA MOORD OP MOUNTBATTEN:
■I
■11
w
Si
O
SEPTEMBER
DINSDAG
2 5
8
•X
3®
BINNEN- EN BUITENLAND
(Door Paul de Vries)
„Als ik zeg dat je een mooi
lijf hebt, zou je het dan tegen
me aan drukken?”, schalt
Downtown Radio, het lokale
radiostation van de Noordier
se hoofdstad Belfast. De in
suikerwerk verpakte invitatie
wordt tot stomvervelens toe
herhaald, slechts onderbroken
door nieuwsuitzendingen.
Daarin lezen vriendelijke
meisjesstemmen een niet afla
tende stroom berichten voor
over de aanslagen van die dag
of nacht. Een 56-jarige katho
lieke man is met een paar wel
gemikte schoten door zijn
voordeur vermoord. Hij had
geen enkele binding met ter
reurorganisaties. Een paar da
gen eerder werden twee ka
tholieken op straat doodge
schoten. Anderen hebben
meer geluk en belanden ern
stig gewond in ziekenhuizen.
88
sentimentele
imperialistische
0 u.:
hart uitrukken
•1.15
en
Iv
19 7 9
rstr.,
'des-
oen-
ioor
11,
a”.
Falls Road in West-Belfast is de hoofd-
ader van de grootste katholieke wijk van
de stad. Hier is de IRA oppermachtig. Wat
onlangs nog bleek toen een peloton geüni
formeerde IRA-leden bij de herdenking
van het bloedbad in Londonderry in 1969
ongegeneerd onder de neuzen van de
Britten op-en-neer paradeerde. Deson
danks (of juist daardoor) ziet het er vredi
ger uit dan in het centrum. Een enkele
Britse pantserwagen ditmaal helemaal
gesloten rijdt door de straat of de duivel
op z’n hielen zit.
Ongeveer in het midden van Falls Road
ligt het hoofdkwartier van Sinn Fein, de
politieke vleugel van de IRA. Het driehoge
pand is omgebouwd tot een waar fort. Het
is letterlijk ingepakt in stalen hekken, die
bescherming moeten bieden tegen bom
men en molotov-cocktails. De voordeur
wordt beschermd door een soort uitge
bouwde stalen sluis, die van binnen uit
kan worden bespied door een stelsel van
slim opgestelde spiegels. Voor de mannen
en vrouwen in het gebouw is het nog altijd
oorlog.
„Onder het Britse volk groeit de twijfel
over het nut van hun militaire aanwezig
heid hier al gestaag”, weet hij. „En elke
dag dat ze langer blijven, zullen ze er de
prijs voor moeten betalen. Mountbatten
heeft zichzelf tot doelwit gemaakt door in
Ierland te gaan wonen. Bovendien was hij
een van de laatste bastions van het Britse
koloniale tijdperk. Lid van het vorsten
huis, maar ook soldaat. Voor de IRA was
zijn executie een voor de hand liggende
zaak”.
Austin is ervan overtuigd dat de aansla
gen op 27 augustus het moreel van de
katholieken in Noord-Ierland hebben oo-
gevijzeld, „want die toonden duidelijk aan
dat de IRA in staat is de Britten in hun
hart te treffen”, zegt hij. Desondanks er
gert Austin zich aan de woedende reacties
in de Britse pers, omdat ze in hun woede
bleven steken. „Niemand heeft zich afge
vraagd waarom Mountbatten werd ge
dood. Woede is een logische eerste reactie,
maar daarna moet je toch verder kijken.
Precies hetzelfde gebeurde na de execu
ties van Airey Neaves (Brits parlementa
riër, belast met Noord-Ierland) en Sir Ri
chard Sykes (ambassadeur van Groot-
Brittannië in Den Haag)”.
Toch heeft Londen koel gereageerd op
de aanslagen. Een massale, dramatische
reactie bleef uit. De Britse premier Mar-
gareth Thatcher werd er door de wereld
pers uitbundig voor geprezen. Volgens
Joe Austin is de Britse zelfbeheersing
gezichtsbedrog. „Let maar op. De reactie
van de protestanten is er al. Katholieken
die niets met de republikeinse strijd te
maken hebben, wórden zonder pardon
neergeschoten en wij verwachten zeker
een veel strengere wetgeving de IRA te
vernietigen”.
Joe Austin: „Heel eenvoudig. Het me
rendeel van de voormalige Britse kolonies
lag aan de andere kant van de aardbol en
bood bovendien economisch weinig per
spectieven. Ze zijn bang voor een socialis
tische republiek in Ierland, want die staan
wij voor en Ierland ligt praktisch op hun
deurmat. Een socialistisch bestel hier kan
gevaarlijk zijn, want de kans is levens
groot dat het overslaat naar Groot-Brit-
tannië zelf. Bovendien is (het merendeels
industriële-red.) Noord-Ierland van groot
belang voor het hele Ierse eiland, dat voor
de rest sterk agrarisch is. Via het Noorden
willen de Engelsen ook een vinger in de
pap blijven houden in de Ierse Repu
bliek”, aldus Austin.
Austin geeft toe dat het actieve deel van
de IRA maar uit een kleine groep mensen
bestaat (ongeveer 500, naar schatting van
leger en politie), maar bestrijdt dat zij
geen brede basis heeft in het katholieke
volksdeel, zoals hun tegenstanders en
veel „gewone” katholieken in Noord-Ier-
land beweren.
De IRA is tot voor kort sterk afhanke
lijk geweest van financiële steun uit de
Verenigde Staten, waarheen miljoenen
katholieke Ieren na de grote hongersno
den van het begin van deze eeuw emi
greerden. Wie de Ierse pubs in bijvoor
beeld New York bezoekt, ontmoet daar
een geromantiseerd beeld van de IRA, die
als een groep moderne Robin Hoods is
blijven vechten tegen het Britse establish
ment. De emigranten zijn in gedachten
blijven stilstaan bij de Ierse vrijheids
strijd van 1916, maar zijn grif bereid sta
pels dollars neer te tellen voor wapenaan-
kopen door de IRA.
Joe Austin bevestigt dat beeld. „De emi
granten zijn weinig realistisch en blijven
over hun schouder kijken”, zegt hij glim
lachend. „Maar het is niet langer zo dat de
IRA drijft op geldelijke steun uit de VS.
Daarvoor in de plaats is de actieve solida
riteit gekomen van bevrijdingsbewegin
gen als de PLO en de ETA“.
Wat Joe Austin zegt, komt in grote lij
nen overeen met een geheim repport van
de Britse legerinlichtingendienst, dat de
IRA onlangs zelf heeft laten uitlekken.
Het rapport signaleert de ombouw van de
IRA van een massieve, op militaire leest
geschoeide organisatie, tot een guerrilla
groep, opgebouwd uit kleine cellen (het
werk van de nieuwe IRA-commandant
Gerry Adams (31), een ex-barkeeper uit
Belfast). Het geweld richt zich sindsdien
ook niet langer op logge doelen (openbare
gebouwen, demonstraties), waarbij bom
men grote aantallen onschuldigen kunnen
doden.
5 U.:
ison
439)
mer
439)
met
439)
met
Het bastion van Sinn Fein is geen uit
zondering. Alle strijdende partijen heb
ben zich in hun eigen forten verschanst:
de Britse garnizoenen, de politieke (de
merendeels uit protestanten gerecruteer-
de Royal Ulster Constabulary) en de pro
testante Unionisten, aan wie de verwor
venheden van de moderne techniek niet
voorbij zijn gegaan. De laatsten hebben
de spiegels vervangen door video-came
ra's.
1886
eni-
5.30,
:dag
3 en
en”,
3^
Die vredigheid is bedrieglijk voor wie
de littekens niet ziet. Hele huizenblokken
zijn door brand verwoest of hangen van
ellende uit elkaar. Gezinnen met tussen
vijf en dertien kinderen wonen in een of
twee kamers. Meer dan 30 procent van de
mannen is werkloos. Bijna elk gezin heeft
de gevolgen van het verzet tegen de Brit
ten en de protestante meerderheid pijnlijk
ondervonden. De „Falls” is een ghetto,
doortrokken van armoe en hopeloze trots.
„Een tijd lang is dat wel waar geweest”,
zegt hij. „Maar je moet niet vergeten dat
we nu het staartje meemaken van een
bezetting van 700 jaar. Het Britse leger,
hier gekomen als „vredesmacht”, pro
beert ons voortdurend te betrappen op
een sectarisch-godsdienstige motivatie”.
Ter illustratie laat hij de grondwet van de
Ierse Republiek zien, die tevens de grond
wet is van IRA-Sinn Fein. Daarin staat
duidelijk te lezen dat een verenigde Ierse
Republiek volledige godsdienstvrijheid
zal kennen. „Daarom kan niemand vol
houden dat dit een sectarische oorlog is”.
De Inlichtingendienst weet stellig dat de
IRA wel degelijk aan massale steun heeft
ingeboet, maar door het cellensysteem
afgekeken van de ETA heeft het die
ook minder nodig. Bovendien staat er
evenmin grotere sympathie voor leger en
politie tegenover, menen de Britten. Als
belangrijkste bronnen van inkomsten
worden bankroof (meer dan vier miljoen
gulden in 1978) genoemd, afpersing (onge
veer 1 miljoen gulden per jaar) en bron
nen uit het buitenland, met name de VS
(rond een half miljoen in 1978, maar ver
moedelijk meer). Inkomsten in natura,
zoals wapens, explosieven, communicatie
middelen, staan hierbuitën. De PLO is,
nog altijd volgens de legerinlichtingen
dienst, daarvan de grootste leverancier.
Het rapport voorziet een steeds groter
professionalisme in de IRA-gelederen en
een trend naar meer gerichte en nauwkeu
rig geplande aanslagen op leden van leger
en politie, kazernes, gevangenissen, rege
ringsgebouwen en bedrijven. Omdat het
rapport zich beperkt tot de sistuatie bin
nen Ierland, worden doelen in het buiten
land, inclusief het Britse koninklijk huis,
niet genoemd. De algemene tendens is
evenwel dat het leger de grootste moeite
zal hebben de IRA bij te benen, laat staan
het geweld te keren.
Maar geweld roept geweld op, ook aan
protestantse zijde. Joe Austin klaagde al
over het toenemend aantal aanslagen op
katholieken, willekeurige, of actieve repu
blikeinen. In een van de laatste nummers
van Republican News, het officiële blad
van IRA en Sinn Fein, werd met grote
koppen gewaarschuwd tegen protestante
wraakacties.
Hielden de paramilitaire vleugels van
de protestante Unionisten zich de afgelo
pen twee jaar rustig, met name de Ulster
Defence Association (UDA) en de Ulster
Volunteer Force (UVF) hebben na Bloedi
ge Maandag aangekondigd zich te zullen
verweren tegen de „laffe provocaties van
de katholieken”. Ook zij hebben, naar
eigen zeggen, hun organisatievorm aan
zienlijk verbeterd feitelijk- gekopieerd
naar IRA-model en zijn nu ook in staat
tot messcherp geplande acties.
Norman Hutton, secretaris van de Offi
cial Unionist Party en daarmee voor het
Britsgezinde protestante volksdeel van
Noord-Ierland, is evenmin tevreden met
het optreden van de regering Thatcher.
„De aanslag op Mount batten was in één
woord walgelijk. De grootste bevrijder
van de twintigste eeuw is uitgerekend
vermoord door lieden die zichzelf bevrij
ders noemen. Hier was een harde reactie
volledig op zijn plaats geweest. Er is maar
één manier om een eind te maken aan de
IRA-terreur, en dat is een veel strenger
optreden van leger en politie. De grens
met de Ierse Republiek, die de terroristen
een schuilplaats biedt, moet hermetisch
worden afgesloten”.
Hutton: „Er kan pas vrede komen in
Noord-Ierland als de IRA met huid en
haar is uitgeroeid. Het idee Van een ver
enigd Ierland onder republikeinse (katho
lieke) vlag is en blijft verfoeilijk. Te ge
makkelijk wordt vergeten dat de republi
keinen hier door minder dan twintig pro
cent van de bevolking worden gesteund
en dat 70 procent voorstander is van
handhaving van de band met Groot-Brit
tannië”.
De kans op vrede in Noord-Ierland, of
tenminste op een afkoelingsperiode, lijkt
verder weg dan ooit. De Britse regering
blijft op het standpunt staan dat een poli
tieke oplossing onmogelijk is als er niet
eerst een einde komt aan het geweld. De
IRA kiest voor geweld om de Britten op de
knieën te krijgen, en de protestantne, tot
het uiterste getergd, zullen vandaag of
morgen keihard terugslaan. Want het sen
timentele, imperialistische hart van de
Britten is ook het hunne.
„Sinds de uitroeping van de Ierse Vrij
staat (de voorganger van de Ierse Repu
bliek) in 1916, wordt hier in het noorden
een voortdurende guerrilla gevoerd. De
protestantse meerderheid in Ulster is
naar onze mening dan ook kunstmatig.
Oorspronkelijk bestond Noord-Ierland
immers uit negen graafschappen, maar er
zijn er drie aan de Republiek teruggege
ven om een meerderheid te scheppen.
Sindsdien zijn wij katholieken tweede
rangs burgers geworden”.
Joe Austin is woordvoerder voor de
Noordierse katholieken die de wapens
hebben gegrepen. Zijn kamer hangt vol
met gedrukte aanklachten. Voor de IRA
(„Vernietig H-Block” Soldaten voor een
Vrij Ierland), maar ook voor een keur van
internationale afscheidings- en bevrij
dingsbewegingen. Ze zijn er allemaal: de
PLO, de Baskische ETA, de Italiaanse
Rode Brigades, de Rote Armee Faktion
uit de Bondsrepubliek, De Sardijnen, de
Sahari. Op zijn werktafel een recent num
mer van het Franse weekblad Paris
Match, waarin „exclusieve” foto's van ge
wapende en gemaskerde ETA-leden.
Geen primeur: de IRA liet al eerder foto’s
van gewapende manschappen uitlekken.
De oogst van één week Noord-Ierland:
veertien doden en gewonden, merendeels
katholieken, een treinkaping en een bom
ontploffing in een van Belfast’s hoofdstra
ten. Maar die bleek de volgende ochtend
door het Britse leger te zijn veroorzaakt,
omdat in een geparkeerde auto explosie
ven werden vermoed. Eigenlijk een rusti
ge week. Dit jaar zijn pas 79 doden en 382
gewonden geteld, tegen 482 doden en 4574
gewonden in 1972.
Toch is dit schone schijn, zo verzekeren
katholieken en protestanten in deze door
haat verscheurde Britse provincie. Eind
vorig jaar leek het er nog op dat de
problemen hanteerbaar werden, dat
binnen een paar jaar een vreedzame
oplossing voor Noord-Ierland in zicht
kwam. Sinds op Bloedige Maandag 27
augustus, toen het katholieke Ierse Repu
blikeinse Leger (IRA) op één dag Lord
Louis Mountbatten en 18 Britse soldaten
vermoordde en protestante extremisten
met bloedige wraak dreigden, hangt er
weer een nerveuze spanning in Belfast.
De 25.000 Britse soldaten die geacht
worden de strijdende partijen te scheiden,
maar zelf synoniem zijn geworden voor
onderdrukking en marteling, slaan wan
trouwend vinger aan de trekker van
hun automatische geweren de ineenge
doken voorbijgangers gade. In hun jeeps
en pantserwagens scheuren ze door Bel
fast, hun wapens dreigend door deuren en
geschutspoorten gestoken.
Bij de grauwe, metershoge hekken die
het stadscentrum hermetisch afsluiten,
staan ze de passanten, terwijl die door
politiemannen worden gefouilleerd, grim
mig aan te staren. De muren om hen heen
staan volgekalkt met telkens dezelfde
kreet: „Brits Out!”, soms gevolgd door een
lange lijst van namen van IRA-gevange-
nen, die in de pisstank van H-Block (een
deel van het gevangenenkamp Long Kesh,
12 kilometer buiten Belfast) nu alweer
meer dan twee jaar strijden voor erken
ning als politieke gevangenen.
Razzia’s waren al aan de orde van de
dag, maar hun aantal is sinds Bloedige
Maandag belangrijk opgevoerd. Wild-
west-taferelen in de pub waar ik ’s avonds
een pint haal, omdat het er gezelliger is
dan in de bar van het Europa-hotel, zelf
zwaarbewaakt, omdat het in de loop der
jaren al dertig bomaanslagen kreeg te
verwerken. Britse soldaten, meest jon
gens van een jaar of negentien, zetten het
hele blok af, worden bij voor- en zijdeuren
geposteerd.
Een paar lopen dreigend met getrokken
wapens door het taplokaal, waar iedereen
krampachtig probeert te doen of er geen
soldaat te zien is. Het publiek wordt door
dringend aangekeken, een enkeling om
zijn papieren gevraagd. Ze blijven nog
even rondhangen en vertrekken dan orde
lijk. Later legt een Britse kolonel uit dat
dit soort acties evenals de wegversper
ringen en de invallen in katholieke en
protestante woonwijken de ruggegraat
vormen van het inlichtingendienstwerk.
Toen Groot-Brittannië Mountbatten,
zijn gedode familieleden en de 18 soldaten
had begraven, liet de IRA in een verkla
ring onomwonden weten dat dit pas het
begin was. Nog veel meer geweld werd in
het vooruitzicht gesteld als Londen geen
haast zou maken met een toezegging zich
uit Noord-Ierland terug te trekken. Er
klonk trots in door, want voor het eerst
was gelukt, wat de dood van honderden
Britse soldaten niet vermocht te bereiken:
de Britse publieke opinie was wakker
geschud. De Britse pers had de grootste
35,
1 de
3
Geduldig legt Austin nog eens uit waar
om de IRA meent met de rug tegen de
muur te staan. „Alles hangt af van de
bereidheid van de Britten om zich terug te
trekken. Daar zijn onze acties op gericht.
Het is niet reëel te veronderstellen dat ze
dat van vandaag op morgen zullen doen,
maar wij denken dat ze er in de tweede
helft van de jaren ’80 niet meer onderuit
kunnen. Dan zullen ze zien dat de proble
men juist door henzelf veroorzaakt
worden”.
Groot-Brittannië heeft zonder veel
moeite en vaak met knap politiek inzicht
het grootste deel van het voormalige Brit
se Imperium kunnen opgeven en kunnen
omzetten in een redelijk functionerend
Gemenebest. Vanwaar dan de Britse be
slistheid tot dusver Noord-Ierland te be
houden voor het Verenigd Koninkrijk?
noodkoppen uit de kast gehaald en de
voorpagina's laten uitschreeuwen: „Moor
dende Bastaards!” en „Deze Smerige
Schoften”. „We zullen ze hun sentimente
le, imperialistische hart uitrukken”, riep
de IRA terug.
„Het bloedbad in de straten van Lon
donderry in 1969, waarbij tientallen men
sen door de Britten werden neergescho
ten, besloot een relatief vredige periode.
Sindsdien wordt de bevrijdingsoorlog in
de straten uitgevochten. En als het al zo is
geweest dat wij geen brede steun hadden,
dan is dat nu wel voorbij, zeker sinds de
reorganisatie van de (politieke) Sinn Fein.
Alleen al in Belfast hebben we negen
adviescentra. Er zijn „straatcomités” op
gericht en zo zijn we erin geslaagd een
sterke en militante achterban op te
bouwen”.
„Wat wij op zo kort mogelijke termijn
willen, is een intentieverklaring van Lon
den zich terug te trekken. Over de precie
ze datum daarvan valt wat ons betreft
best te onderhandelen. En als het zover is,
staan wij een referendum voor onder alle
Ieren, in het Noorden en in het Zuiden,
over de toekomstige staatsvorm van
Noord-Ierland”, aldus Joe Austin.
„We zullen ze hun
