Nieuw Brits
Resultaten beneden verwachting
voorstel op
resultaat
Zimbabwe-top
Directeur NIOC moet zich verantwoorden
kernwapens
Ex-burgemeester
Peking krijgt
hoge functie
f achtergrond
Zwitserland wijst
Tsjechoslowaakse
diplomaat uit
Gesprek Vance
Gromiko zonder
Gesprek SPD-
PvdA over
Weer dode bij
aanslag in
Baskenland
Portugal schort
teruggave van
landbouwgrond op
Maandag rede Carter
over Cuba-kwestie
Noordrijn-Westfalen naar stembus
binnen- en buitenland
2
3
19 7 9
SEPTEMBER
2 9
ZATERDAG
rest
Irijf
inds-
ie ei-
erho-
dui-
drijf.
indse
"voer
ennis
m de
regel
ilden
is de
fond-
>rden
ruik
sme
aan
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. Het Internatio
naal Energie Bureau (IEA) in
Parijs vreest dat de meeste
van de twintig westerse indu
strielanden die deel uitmaken
van deze organisatie, er niet in
zullen slagen, vijf procent op
energie en op olie te besparen.
Dit zegt het IEA in een giste
ren gepubliceerd overzicht
van de stand van zaken op het
gebied van energiebesparing.
De VS zullen waarschijnlijk
wel een olie besparing van vijf
procent halen, aldus het IEA.
IEA somber over
besparing energie
r
i
Bazargan wijzigt
Iraans kabinet
w-
1
t
elt er
lis te
van
t zijn
imer-
sman
i van
nden
et in
Daar-
irrest
jken.
PEKING (AFP). De oud-burgemees-
ter van Peking, Peng Zhen, is gekozen als
lid van het Politburo van de Chinese com
munistische partij. Dit heeft het persbu
reau Nieuw China gisteren gemeld.
Naast Peng Zhen is ook de eerste man
van de provincie Sichuan opgenomen in
het Politburo. Beide werden gekozen op
de vierde zitting van het centraal comité
dat, naar eerst nu wordt gemeld, van 25
tot 28 september bijeen is geweest. Het
persbureau Nieuw China maakte geen
melding van het vertrek van mensen uit
het Politburo.
Peng Zehn werd tijdens de Culturele
Revolutie weggezuiverd. In januari werd
hij gerehabiliteerd en gekozen tot vice-
voorzitter van de Nationale Volksverga
dering.
Het centraal comité telt twaalf leden, zo
meldt Nieuw China. Onder hen bevinden
zich oude bekenden, die tijdens de Cultu
rele Revolutie van hun functies werden
ontheven. Zo zijn de oud-minister en oud-
vice-minister van Culturele Zaken, Lu
Dingyi en Zhou Yang nu opgenomen in
het Centraal Comité.
Ondanks het feit dat er op het gebied
van energiebesparing al enige vooruit
gang is geboekt, moet er nog veel meer
worden gedaan, aldus de organisatie.
De IEA-landen hadden eerder dit jaar
beloofd, ernaar te streven het totale olie-
verbruik met 5 procent te verminderen.
Dit betekent voor de Verenigde Staten één
miljoen standaardvaten per dag.
Het rapport over energiebesparing bin
nen het IEA dat wordt gepubliceerd in
verband met de internationale energie-
besparingsmaand oktober, zegt er „goede
redenen bestaan om zich ernstige zorgen
te maken over de toekomst van de ener
giebesparing in de lidstaten”.
West-Duitsland en Japan zullen daaren
tegen een redelijk groeipercentage kun
nen handhaven en daardoor zal de econo
mische zwakte van de VS niet op een
wereldrecessie uitdraaien. Dit betekent
ook dat de wereldhandel enigszins zal
toenemen, waardoor de ontwikkelingslan
den hun economische groei kunnen hand
haven op het huidige niveau van vijf pro
cent per jaar.
Het Internationale Monetaire Fonds
(IMF) verwacht overigens dat de gemid
delde reële economische groei in de indu
strielanden zal afnemen van ongeveer
drie procent dit jaar tot omstreeks twee
procent volgend jaar. Dit heeft de econo
mische adviseur van het IMF, Jacques
Polak, gisteren verklaard op een perscon
ferentie in Belgrado, waarop dinsdag de
jaarvergadering van het IMF begint. Deze
cijfers staan in een rapport over de voor
uitzichten voor de wereldeconomie dat
aan de vergadering zal worden voorge
legd.
Polak zei dat het afnemen van de gemid
delde economische groei voornamelijk te
wijten zal zijn aan de recessie (economi
sche teruggang) in de Verenigde Staten.
De Amerikaanse economie zal naar ver
wachting over dit jaar en volgend jaar
nauwelijks reële vooruitgang boeken. Dit
jaar zal er sprake zijn van enige achteruit
gang en voor volgend jaar wordt een licht
herstel verwacht.
(Van onze redactie buitenland)
LISSABON. De dood van de twee
landarbeiders, die eergisteren werden
neergeschoten door de Portugese Repu
blikeinse Garde bij een betoging tegen de
teruggave van land aan de vroegere eige
naar, heeft grote opschudding teweegge
bracht. Voorlopig is alle teruggave van
land in het kader van de omstreden wet-
Barreto opgeschort.
Eerste minister Mario de Lurdes Pinta-
silgo heeft haar vertrek naar New York,
waar zij zal spreken in de Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties, met 24
uur uitgesteld. In het zuiden van Portugal
en in een tiental grote bedrijven in Lissa
bon werd gisteren uit protest het werk
geheel of gedeeltelijk neergelegd.
In Montemor-o-Novo, waar de schiet
partij zich voordeed, demonstreerden
naar schatting 20.000 mensen in rouwkle
ding en met zwarte vlaggen tegen het
politieoptreden.
De 57-jarige Joan Caravela en de 17-
jarige Antionio Gacquinha werden dode
lijk getroffen door de politiekogels toen
zij met enkele honderden landarbeiders
protesteerden tegen de teruggave van 600
hectare grond van de landbouwcoöpera
tie Bento Goncalves aan de grootgrondbe
zitter Manuel Padeira jr. De landarbei
ders probeerden te verhinderen dat de
grootgrondbezitter en zijn met jachtgewe
ren gewapende helpers ook de koeien van
de coöperatie zouden overnemen.
De president zal dan verslag uitbren
gen, zoals hij eerder deze week had
beloofd. Hij zei toen dat hij passende
maatregelen zou treffen, als de Sovjet
unie niet langs diplomatieke weg ertoe
gebracht zou kunnen worden „het ge-
vechtskarakter” aan de bewuste troepen
te ontnemen.
Het bericht over Carters rede kwam
nadat de president in 24 uur tijd drie
maal had gesproken met zijn minister
van Buitenlandse Zaken, Cyrus Vance,
en andere leden van de Nationale Veilig
heidsraad. Vance kwam uit New York
waar hij zonder resultaat de kwestie had
besproken met zijn Russische collega
Andrei Gromiko.
„Wij bekijken de situatie en beraden
ons over de aanpak, nu het overleg geen
resultaat heeft gehad”, zei gisteren een
ambtenaar in Washington. De woord
voerder van het Witte Huis, Jody Powell,
waarschuwde met klem tegen pogingen
om een crisissfeer te scheppen. „Klop de
zaak niet op. Overdrijf niet”, aldus de
perschef. Volgens hem is er geen crisis
stemming onder Carters adviseurs. „Het
is een zeer rustig en weloverwogen pro-
De Bondsregering heeft al laten weten
dat de NAVO-raketten alleen op West-
duits grondgebied gestationeerd kunnen
worden wanneer ook andere landen be
reid zijn raketten op te nemen. Hoewel
men in Nederland nog niet tot een afslui
tend oordeel is gekomen, is het merendeel
van de Nederlandse socialisten duidelijk
tegen de stationering.
BONN. Onder aanvoering van frac
tieleider Joop den Uyl heeft een „zware”
delegatie van de PvdA gisteren in Bonn
overleg gevoerd met topfiguren uit de
Westduitse zusterpartij SPD. Voornaam
ste onderwerp van gesprek was de eventu
ele stationering van nucleaire middellan-
ge-afstandsraketten in Nederland, België
en West-Duitsland. Over deze omstreden
zgn. „grijze zone-wapens” moet de NAVO
deze winter beslissen.
Wat de Britse minister van Buitenland
se Zaken Lord Carrington en zijn delega
tie nu voor ogen staat, nadat men het eens
is geworden over de grondwet en over de
regelingen voor de overgangsperiode is,
zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen in
Zimbabwe te houden. De verkiezingscam
pagne, waaraan dan ook kandidaten van
het Patriottisch Front zullen deelnemen,
zal kort zijn. Daarmee wil Londen voorko
men dat er emoties worden opgeroepen
die de verkiezingen zelf in gevaar kunnen
brengen, hoewel de mogelijkheid niet
wordt uitgesloten dat oorlogsacties tij
dens de aanloop tot de verkiezingen nog
zullen plaatsvinden.
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. De Britse regering
zal komende week een uitgewerkte
versie van een nieuwe grondwet voor
Zimbabwe voorleggen aan de delega
ties in Lancaster House, waar de con
ferentie over de toekomst van dat
land plaatsvindt.
Deze versie, die rekening zal houden
met de in de besprekingen naar voren
gebrachte wensen van zowel het Patriot
tisch Front als van de afgevaardigden van
de regering in Salisbury, zal vermoedelijk
voorzien in de verkiezing van een presi
dent in „Amerikaanse stijl”.
Op een ander punt zal de Britse rege
ring echter het been stijf houden. Het
Patriottisch Front wil namelijk allen die
na de onafhankelijkheidsverklaring van
1965 Rhodesisch staatsburger werden,
aan een „Politieke test” onderwerpen. De
details van een dergelijke keuring zijn
niet bekend, maar komen er vermoedelijk
op neer dat men wil vaststellen in hoever
re de betrokkenen verantwoordelijk zijn
geweest voor acties tegen de troepen van
het front en bijvoorbeeld voor het detine
ren van leden en manschappen daarvan.
Londen heeft echter duidelijk gemaakt
dat een dergelijke „keuring” volstrekt on
aanvaardbaar is.
Het grootste struikelblok levert nog
steeds de commissie op die zich moet gaan
bezighouden met de benoemingen van de
topofficieren van de politie en de strijd
krachten. Verder zal Londen grondwette
lijke garanties willen hebben voor de
blanken en daarbij denkt het aan een
clausule dat deze garanties niet door wel
ke meerderheid in het parlement dan ook
geamendeerd kunnen worden gedurende
een periode van vijf tot tien jaar.
Gisteravond zijn naar schatting 3.000
betogers de straten van San Sebastian
opgegaan om te demonstreren tegen de
moordaanslag. De demonstratie was geor
ganiseerd door de extreem linkse politie
ke partij „Volkseenheid”, die de Baski-
sche onafhankelijkheidsstrijd steunt.
3
3
1
3
r
lende
wor-
?t pu-
thans
tzicht
ecen-
itrum
ht de
leef-
enge-
ipunt
over
IN en
i
J
r
;ende
ering
ische
tieke
Bres
kan
lende
;ende
□r de
s We-
ne in
ering
WV-
ignie,
Ruy-
heeft
i een
'aagd
jd zo
„Dit
meer
en op
ienst-
Vol-
itigen
hun
>men.
vloed
„Men
ir het
ngere
gnie.
Alle politieke waarnemers in West-
Duitsland zijn het erover eens dat
bondskanselier Helmut Schmidt de ver
kiezingen van oktober volgend jaar al
leen dan kan winnen, wanneer het hem
lukt de meerderheid van de bevolking in
de grote steden van Noordrijn-Westfalen
achter zich te krijgen.
Dit wapensysteem is bedoeld als ant
woord op wat de NAVO noemt „de groei
ende Russische dreiging” met de SS-20-
raketten. Deze kunnen vanaf mobiele lan-
ceerinstallaties atoomkoppen afvuren en
zijn gericht op doelen binnen Europa.
BERN (UPI) Zwitserland heeft giste
ren de tweede-secretaris van de Tsjecho
slowaakse ambassade uitgewezen. Het
ministerie van Justitie deelde mee dat de
man lid was van de Tsjechoslowaakse
geheime dienst en dat hij in die hoedanig
heid zich vooral bezig hield met uitgewe
ken landgenoten in Zwitserland. Hij
werkte sinds november 1972 in Bern.
lutionair”. „Contra-revolutionairen” kun
nen in Iran ter dood veroordeeld worden.
Wat de kabinetswijzigingen betreft:
Premier Bazargan benoemde Ali Akbar
Moinfar (toh dusver minister van Econo
mische- en Budgetzaken) tot minister van
Olie. De nieuwe minister zal tevens het
directeurschap op zich nemen van de
olie-, gas- en petrochemische maatschap
pijen, zo deelde premier Bazargan mee.
Naast het in het leven roepen van een
ministerie voor Oliezaken heeft premier
Bazargan ook een nieuwe minister van
Defensie benoemd. Moestafa Ali Kham-
ran neemt deze functie over van generaal
Taqi Riahi. Riahi nam eerder deze maand
ontslag om gezondheidsredenen. Kham-
ran was voorheen vice-premier en heeft in
augustus de regeringscampagne geleid te
gen de opstandige Koerden. Het is voor
het eerst sinds jaren dat een burger wordt
benoemd tot minister van Defensie.
De opvolger van Akbar Moinfar op Eco
nomische Zaken is Ez Atollah Shabi.
De opperbevelhebber van de Iraanse
zeestrijdkrachten, admiraal Ahmad Ma-
dani, heeft zich kandidaat gesteld voor de
post van eerste president. De constitutio
nele formule voor de verkiezing .van een
president moet nog worden goedgekeurd
door de geestelijkheid overheerste raad
die werkt aan een nieuwe grondwet.
Admiraal Madani was militair adviseur
van de ayatollah Khomeini voor de revo
lutie van februari. Acht jaar geleden werd
hij door de sjah uit de marine ontslagen
na een geschil met zijn superieuren. Hij is
momenteel ook gouverneur van de olierij
ke provincie Khoezestan.
WASHINGTON (Reuter/UPI). President Carter van de VS zal maan
dagavond om acht uur plaatselijke tijd (het is dan dinsdagochtend één uur
onze tijd) de Amerikanen in een televisierede meedelen welke stappen hij
neemt om de kwestie van de Russische gevechtsmilitairen op Cuba te
regelen. Dit is gisteren in regeringskringen in Washington vernomen.
In een ander bericht van de Iraanse
radio werd meegedeeld dat de Iraanse
openbare aanklager aan Bazargan heeft
verzocht, de directeur van de Iraanse nati
onale oliemaatschappij NIOC, Hasan Na-
zih, opdracht te geven zich binnen 24 uur
te melden bij de aanklager om antwoord
te geven op vragen die gerezen zijn na
„herhaalde klachten”. Wat deze klachten
precies inhouden, is niet meegedeeld.
De afgelopen weken is een ernstig con
flict gerezen tussen de wereldlijke en de
geestelijke machthebbers in Iran rond de
positie van Nazih. De directeur van de
oliemaatschappij haalde zich het onge
noegen van de geestelijke leiders van Iran
op de hals door te weigeren de olie-indu-
strie te zuiveren van „niet-islamitische ele
menten”. Volgens Nazih zou een dergelij
ke zuivering de oliewinning in gevaar
brengen. Hoeveel van de 40.000 werkne
mers in deze tak van industrie door een
zuivering getroffen zouden kunnen wor
den, is niet bekend.
Nazih heeft, ondanks sterke druk die op
hem werd uitgeoefend, steeds geweigerd
ontslag te nemen. Hij verklaarde alleen te
zullen opstappen, als hem daartoe door
premier Bazargan opdracht zou worden
gegeven.
Wat Nazih nu precies te wachten staat is
niet duidelijk. Islamitische groeperingen
binnen de oliemaatschappij hebben geëist
dat hij terecht zal staan als „contra-revo-
Het vorige Britse voorstel voorzag in
een voornamelijk ceremoniële functie van
de president als staatshoofd, terwijl de
werkelijke uitvoerende macht bij de eer
ste minister zou berusten. Het Patriottisch
Front heeft in de afgelopen weken duide
lijk gemaakt dat het daar niet voor voelt
en het wees er daarbij op dat er vrijwel
geen enkel Afrikaans land is waar een
premier de macht in handen heeft
Londen zou nu bereid zijn het door het
Patriottisch Front gewenste president
schap mogelijk te maken, maar wil daar
bij in de grondwet een aantal clausules
opnemen, waardoor de president verant
woording verschuldigd blijft aan het
nieuw te kiezen parlement. Met andere
woorden, Londen probeert de mogelijk
heid van een dictatuur te vermijden.
Er hebben zich geen incidenten voorge
daan. De betogers hielden een mars door
de straten en riepen leuzen als „Lang leve
de ETA” en „Onafhankelijkheid”. Het
vermoorde gemeenteraadslid was een
topfiguur uit de partij „Volkseenheid”.
Strauss heeft in de afgelopen week op
vier, grote verkiezingsbijeenkomsten in
het industriegebied van Rijn en Ruhr
geprobeerd, zijn politieke gewicht in de
strijd om de 17.000 zetels in stadhuizen
en districtsraden tot gelding te brengen.
Twee van deze bijeenkomsten werden
door betogers zozeer in de war gestuurd,
dat Strauss ternauwernood aan het
ces waarbij de tijd wel in het oog wordt
gehouden, zonder dat er sprake is van
overhaasting.”
De president staat onder sterke druk
vanuit het Congres om te eisen dat Mos
kou zijn troepen geheel van Cuba terug
trekt. Enkele Senatoren willen de ratifi
catie van het SALT-2-verdrag afhanke
lijk stellen van een bevredigende rege
ling van de kwestie. De leider van de
democratische meerderheid, Robert
Byrd, is echter van oordeel dat er geen
verband tussen de twee zaken moet wor
den gelegd.
Carter heeft het gebruik van militair
geweld uitgesloten. Hij zou echter
overwegen druk op de Russen uit te
oefenen op gebieden waarbij zij belang
hebben.
Ook zou Carter kunnen besluiten druk
op Moskou uit te oefenen door handels-
beperkingen af te kondigen, opdracht te
geven tot een uitbreiding van de opera
ties van de Amerikaanse vloot in het
Caribisch gebied of door de Amerikaan
se vlootbasis van Guantanamo op Zuid-
oost-Cuba te versterken.
woord kon komen. In de Bondsrepu
bliek wordt met spanning afgewacht hoe
het engagement van Strauss morgen in
de uitslag wordt weerspiegeld.
In de gemeenten en districten van
Noordrijn-Westfalen is de CDU sinds
1975 met 46.3 procent de sterkste partij.
De socialistische SPD zit de CDU met
45.2 procent dicht op de hielen. De libe
rale FDP coalitiegenoot van de SPD
in Bonn is derde met 7.1 procent. In de
plaatselijke parlementen zitten verder
talrijke politici van kleinere partijen of
gemeente belangengroepen.
In Noordrijn-Westfalen doen morgen
in totaal 34 partijen en groeperingen
mee. Zij hebben ongeveer 80.000 kandi
daten gesteld voor de 17.000 zetels.
Behalve op het resultaat van de partij-
combinatie van Strauss, wordt morgen
in het bijzonder gelet op de SPD van
Schmidt. Men wacht in spanning af of de
SPD erin zal slagen, de grootste partij te
worden. Voorts is de aandacht gericht
op de prestatie van de „Groenen”, dat
zijn de milieupartijen.
Behalve Den Uyl namen aan het overleg
ook deel de buitenlandspecialist van de
PvdA in de Tweede Kamer Max van der
Stoel, defensiespecialist Bram Stemer-
dink, Ed van Thijn, partijvoorzitter Max
van den Berg en buitenlandsecretaris
Maarten van Traa.
Ongeveer 20.000 Portugese boeren demon
streerden gisteren in rouwkleding en met zwarte
vlaggen in het Portugese plaatsje Montemor-o-
Novo tegen het optreden van de Portugese
Republikeinse Garde. Eergisteren schoot de
garde twee boeren dood die protesteerden
tegen de teruggave van land van hun land
bouwcoöperatie aan grootgrondbezitters.
SAN SEBASTIAN (AP). In een golf
van nieuwe terroristische aktiviteiten is
gisteren in Spaans Baskenland een ge
meenteraadslid door een aanslag om het
leven gekomen. De rechtse groepering
„Spaanse Gewapende Groepen” heeft de
verantwoordelijkheid voor de aanslag op
geëist.
TEHERAN (UPI, AFP). Premier Bazargan van Iran heeft enkele wijzi
gingen aangebracht in zijn kabinet. Hij heeft een nieuwe minister van
Defensie aangesteld en een nieuw ministerie van Olie in het leven geroepen, zo
heeft radio-Teheran bekend gemaakt.
Het IEA is teleurgesteld over de uitvoe
ring van de besparingsprogramma’s en
zegt dat het resultaat „veel minder is dan
men een jaar geleden verwachtte”.
De organisatie toont zich somber over
de kansen dat in de naaste toekomst het
beeld van de energiebehoefte er wat roos
kleuriger uit zal zien. Dit is te wijten aan
het falen van de IEA-landen in hun ge
heel, wezenlijke vooruitgang te boeken bij
de ontwikkeling en uitvoer van nieuwe
besparende maatregelen, zo wordt
gezegd.
„Sommige landen hebben eigenlijk nog
geen bezuinigingsplan klaar liggen en an
dere hebben hun pogingen energie te be
sparen verminderd, met name door het
korten op fondsen die daarvoor waren
bestemd,” aldus het IEA.
De effectiviteit van het energiebespa-
ringsbeleid wordt volgens de organisatie
belemmerd doordat de energieprijzen op
een peil blijven dat niet uitnodigt tot mati
ging, aldus het rapport.
Het IEA voorspelt dat de totale behoefte
aan energie van de lidstaten tot 1985 jaar
lijks met 3,5 zal stijgen. Volgens het agent
schap bedraagt deze stijging tussen 1985
en 1990 2,9 procent.
Het gemiddelde Bruto Nationaal üro-
dukt (BNP) zal tot 1985 met 4,2 procent
per jaar stijgen en tussen 1985 en 1990 met
3,6 procent.
Deze voorspellingen geven het IEA re
den om aan te nemen dat het algemene
doelmatige verbruik van energie bij de
produktie zal blijven verbeteren.
Ruim een jaar voor de landelijke
verkiezingen voor de Westduitse
Bondsdag plaatsen de politieke par
tijen van de Bondsrepubliek zich
morgen voor een belangrijke tus
sentijdse proef: in de grootste deel
staat, Noordrijn-Westfalen, worden
gemeente- en districtsverkiezingen
gehouden.
Hoewel de kiezers in regionale en ge
meenteraadsverkiezingen traditioneel in
de eerste plaats door lokale politieke
kwesties worden bewogen, hebben de
verkiezingen in Noordrijn-Westfalen na
tionale betekenis. Het gaat immers om
de dichtstbevolkte industriedeelstaat
van West-Duitsland met 12.3 miljoen
stemgerechtigde burgers eenderde
ongeveer van alle kiezers in de Bondsre
publiek.
De gemeenteraadsverkiezingen in
Noordrijn-Westfalen zijn de eerste ver
kiezingen sinds de aanwijzing van minis
ter-president Franz Josef Strauss van
Beieren tot kandidaat van CDU en CSU
voor het bondskanselierschap.
